Iruñea da sailkapeneko lehena, Europako hirien bizi kalitateari buruz aurten egindako txosten batean. Zehazki, Europako Batzordeak eskatuta egin dute ikerketa, Europako Batasuneko 84 hiritan. Hiriotako bizi kalitatea neurtzea izan da asmoa, eta, emaitzen arabera, Iruñeko bizilagunak dira beren hirian gusturen bizi direnak: hiritarren %98k diote hiriburuan pozik bizi direla; 2022an baino %0,4 gehiagok. Azkenekoz, 2022an egin zuten ikerketa bera.

Txostena osatzeko, Iruñeko Udalak zortziehun elkarrizketa baino gehiago egin zituen iazko azaroaren 13tik 21era. Udaleko arduradunek nabarmendu dute hainbat auziri buruz galdetu zietela hiritarrei, telefonoz: segurtasunaz, ekonomiaz, mugikortasunaz, espazio publikoez, hezkuntzaz, kulturaz, osasunaz, ingurumenaz eta bertzez aritu ziren. Arlo horietan guztietan hiriak gainditu egin zuen hiritarrek egindako azterketa, bi esparrutan izan ezik: segurtasunarekin eta etxebizitzarekin lotutako kontuetan. Udaleko agintariek zehaztu dute auzoz auzo egoera ez dela bera.

Iruñeko Sanduzelai auzoko hainbat karrika eta etxebizitza, iazko urriko irudi batean. IÑIGO URIZ / FOKU

Auzoz auzo, hain zuzen, bada aldea hainbat arlotan. Oro har, hiritarrak gustura bizi dira Iruñean, baina Lezkairun, Iturraman, Donibanen eta Ermitagañan bizilagunen %2 dira gustura ez direnak, eta Erripagañan, berriz, %36 baino gehiago; Etxabakoitzen %26 dira gustura ez daudenak, eta %22, Sanduzelai auzoan eta Alde Zaharrean.

Kezka nagusiak

Segurtasuna eta etxebizitza dira herritarren artean kezka handiena sortzen duten auziak, Iruñeko Udalak egindako ikerketaren emaitzen arabera. Halere, hiritarren %3k baino ez dute aipatu lapurretaren edo erasoren bat jasan dutela azken urtean; eta %11,2k erran dute beren etxebizitzetan lapurretaren bat izan dutela azken hamabi hilabeteetan. Datu horiek kontuan hartuta, Europako Batasunean ikertutako 84 hirien artean, Iruñea hamalaugarrena da lapurreta gutxien dutenen sailkapenean, eta eraso gutxien duten hirien artean, bigarrena.

Etxebizitzaren esparruan, ikerketak agerian utzi du auzi hori dela hiritarren artean kezkarik handiena eragiten dutenetako bat: bizilagunen %88k baino gehiagok uste dute Iruñean zaila dela etxebizitza bat lortzea neurriko prezio batean. Udal agintariek onartu dute datu horrek sailkapeneko beheko aldean kokatzen duela hiriburua; zehazki, azken-aurrekoa da sailkapen horretan. 2022ko datuekin alderatuta, aurtengo emaitzek garbi utzi dute egoerak okerrera egin duela, urte hartan Iruñea 57. postuan baitzen.

Gainera, emaitzek agerian utzi dute etxebizitzari buruzko kezka hori «orokorra» dela hiritarren artean, eta hiriburuko auzo guztietan. Dena den, auzoz auzo bada alderik: Lezkairun, adibidez, bizilagunen %19,4k erran dute erraza dela etxebizitza bat eskuratzea neurriko prezio batean; Mendebaldean, berriz, hori uste dutenen kopuruak nabarmen egiten du behera: %3k baino ez dute uste neurriko prezio bat duen etxebizitza bat eskuratzea erraza denik.

Datuez harago, etxebizitza bat alokatzeko edo erosteko zailtasunen auziak ez die berdin eragiten herritar guztiei, eta, noski, egoera zaurgarriago batean diren kolektiboek oztopo gehiago dituzte etxebizitza duin bat eskuratu ahal izateko. Arrazakeriak maldan gorako errealitate bilakatzen du etxebizitzarena pertsona migratzaile eta arrazializatu anitzentzat, eta karrikan bizi direnentzat, berriz, estatistiketan agertzea ere zail bihurtzen da. Hainbat gizarte eragilek salatu dute babes sozialerako zerbitzuetatik at gelditzen ari direla pertsona horietako anitz, eta haien egoera ez dela datuetan islatzen.

Billabesak Iruñeko karriketan, artxiboko irudi batean. JAGOBA MANTEROLA / FOKU

Bizi kalitateari buruzko ikerketak hainbat datu eman ditu familiek egunerokoari aurre egiteko izan ditzaketen zailtasunei buruz, eta hor nabarmena da herrialdean jaiotakoen eta migratzaileen arteko aldea: Nafarroan jaiotakoen artean, %16k erantzun dute hilabeteroko gastuei aurre egiteko zailtasunak izan dituztela azken urtean; migratzaileen artean, %40k baino gehiagok.

Autoa, nagusi

Mugikortasuna, zerbitzu publikoak, ingurumena, zarata… Iruñeko Udalak bertze auzi horiei guztiei buruz ere galdetu die hiritarrei, eta, hainbat arlotan egoera aldatu dela nabarmendu du, 2022ko datuak kontuan hartuta. Mugikortasunaren esparruan, adibidez, autoa da, oraindik ere, hirian gehien erabiltzen duten garraiobidea; gainera, autoaren erabilerak %4 baino gehiago egin du gora, duela hiru urteko datuekin alderatuta.

Osasun zerbitzuei buruzko hiritarren iritziak ere okerrera egin du: hiriburuko bizilagunen %57k erran dute gustura daudela zerbitzu horiekin; 2022an baino hogei puntu gutxiago, alegia. Ondorioz, Iruñea 2022ko hamaseigarren postutik 48ra jaitsi da sailkapenean. Hezkuntza zerbitzuei buruzko datuetan ez dago aldaketa nabarmenik: %80k diote kontent direla. Datu horrek sailkapeneko zortzigarren postuan kokatu du Iruñea.