Kattalin Barber
Arroz ale bat, orburuak, kuiak edota te poltsatxoak. ¡Tierra, Trágame! komikiaren protagonistetako batzuk dira. Fruta eta barazkiez baliatu da Miriam Cameros (Iruñea, 1978) gizartearen “satira dibertigarri eta zorrotz bat” egiteko. David Priegorekin batera ondu du lana.
Zer bildu nahi izan duzu ¡Tierra, Tragame! liburuan?
Egin nezakeen gibeleko garbiketarik onena izan da liburua. Egunero ikusten dudana ulertzen saiatzeko gonbita. Eta Daviden eta arkatz baten laguntzaz, barre algara erresiliente bihurtu dut oka. Zerbait groteskoa eta irrigarria egin nahi nuen, ikusten ari nintzenaren isla. Era berean, zirikatzeko asmoa dago, eta, hein batean, irakurleak egoerekin eta pertsonaiekin identifikatuta sentitzea nahi nuen.
Horretarako, barazkiak eta frutak hautatu dituzu. Zergatik?
Medikuntza txinatarreko eta makrobiotikako ikastaro batean izena eman nuen. Asko disfrutatu nuen. Kontua da nik ezin ditudala apunteak hartu marrazkirik gabe, eta bat-batean mundu oso bat azaldu zen nire aurrean: zer esango zioten elkarri tofuak eta haragiak? Ekialdeko herrialdetako azuki babarrunak eta hemengo indaba batek? Ustekabean ideia asko etorri ziren.
Protagonistak baliatu dituzu gaur egungo gai sozialen inguruan kritika egiteko.
Prekaritatea eta klase borroka ditut hizpide, baina baita harremanak, laguntasuna, maitasuna… Dena da neurriz gainekoa, nahita. Asko jolastu dugu sortzen; niretzat plazera da horrela lan egitea. Gustatuko litzaidake islatzea ikaragarri ongi pasatu dugula. Orburua da protagonistetako bat. Orburua mingotsa da, eta noren antza har zitekeen pentsatzen hasi nintzen. Adibidez, ikasketak bai, baina lanik ez dutenak. Tofuarekin berdin: laukia da, hotza, manufakturatua…. Hipster bat burura etorri zitzaidan.
Non bildu dituzu eguneroko eszena horiek guztiak?
Esan bezala, ikastaroa informazio iturri nagusia izan zen. Argi ikusi nuen zer egin nahi nuen, eta gero protagonista horiek guztiak elkarrekin hitz egiten jartzea izan da erronka. Horretarako, David Priego lagun eta gidoigileari eskatu nion laguntza. Bion artean landu dugu. Esan daiteke nik muntaketa eta zuzendaritza lana egin dudala, eta berak hitzak aukeratu dituela. Lan honetan ez dut ilustrazioan askorik sakondu. Gogoa nuen nire istorioak sortzeko. Ni ez naiz inoiz ilustratzaile obedientea izan, baina nire istorioak kontatu nahi nituen.
Ilustrazioari lotutako lan anitz egin dituzu, baina hau izan da zure lanik handiena?
Esperientzia handia dut ilustrazioaren munduan, baina hau da egin dudan lanik handiena. Esperientzia ona izan da; oso ongi pasatu dugu egiten. Nahiko nukeen asteburu batean pentsatzen badut Davidekin horrelako istorioak sortzen jarraitzea imajinatzen dut. Barrez lehertzen naiz oraindik irakurtzen dudanean, eta hori sintoma ona dela uste dut. Orain dela lau urte hasi ginen, eta lana erabat autogestionatua izan da, Bruguera saria iritsi arte. Egia da momentu gogorrak eta krisiak izan ditugula, baina lortu dugu.
Saria jasotzea nolakoa izan da zuentzat?
Sariaren lehen edizioa da, eta gure liburua saritu dute. Oso pozik gaude. Aitortza handia da, eta, batez ere, lasaitasuna hartu dugu: norbaitek balioetsi du, eta atsegin du. Argitaletxeen munduan arriskatzen duen obrak bidea izatea askotan zaila da. Horregatik, atzean lehiaketa bat egoteak babes handia ematen digu. Nire ustez, bazen tarte bat ez zela argitaratzen zerbait hain ganberroa, lotsagabea eta freskoa.
Umorea oso presente dago, baina baita kritika soziala ere. Hori izan da helburua?
Hain anarkista izan da sormena, ez genuen pentsatu zer ari ginen sortzen. Orain, pausatzearekin batera, ikusten ari naiz. Uste dut azkarra eta zorrotza dela komikia, zuhurra, eta kolpe handiak dituela. Gainera, gai asko jorratzen ditu. Ez da bakarrik izan barrenak hustea; zerbait eraiki dugu umoretik. Horrez gain, liburuak itxaropenerako bidea ematen du. Zaintzari buruz ari gara.
Oso libreak izan zarete sortzean?
Grinaren arabera sortzen dut, batzuetan gehiago eta beste batzuetan gutxiago. Honakoan, presiorik gabe lan egin dugu, nahi genuena sortuz. Esajeratu dugu. Halaber, konturatu gara orain dela lau urteko ideia eroak oraindik ere indarrean daudela; are gehiago, horietako asko naturalizatu ditugula.
Kasu honetan, errealitateak fikzioa gainditu du?
Bai. Horrek beldurra eman digu. Muturreko pertsonaiak sortu genituen, eta, egun, gizartearen parte dira, egunerokoan ikusten ditugu. Nola gertatu ote da?
Horregatik diote pertsonaiek “lurrak irents gaitzala”?
Kritika hori egin nahi izan dugu: ez badugu ezer egiten pikutara goazela. Lurra ari da abisuak ematen, eta guk kasurik ez. Oinarri ekologista du liburuak, eta manifestazio batekin hasten da. Horren inguruan dabiltza protagonistak. Barazki ekologikoak eta agente kontserbagarriak daude, adibidez. Hamaika metafora eta konparazio bildu ditugu. Arroz zuria, kasurako; jadanik oso prozesatua dago, eta ez du nutrienterik gordetzen. Gu izan gaitezke, bizitza eta mundutik erabat deskonektatuta. Hitz jokoak ere oso presente daude.
Bigarren zatia eginen duzue?
Bai, gure asmoa hori da. Apirilean hasiko gara elkarrekin berriro sortzen. Guregan eragin handia izan du liburuak. Horrez gain, euskarara itzuli nahi dugu. Aukerak aztertzen ari gara, eta gustatuko litzaiguke hurrengo Durangoko Azokarako prest izatea. Liburua itzultzea sortzea bezain lan dibertigarria izatea gustatuko litzaidake.
Irudia: Iñigo Uriz / Foku