SOS Arrazakeriak Europa gotorlekuaren aurka, eskubideen alde jardunaldiak antolatu ditu. Hainbat hitzaldi eta dokumentalen bitartez aztertzen ari dira, besteak beste, etorkinek pairatzen dituzten eskubide urraketak eta azken urteetako eskuin muturrare...
Albisteak
2014-03-282014-03-28Nafarroa
LUIS REZOLA GOGOAN
Joseba Tapiak eta Lorea Intxaurrandietak Luis Rezola Aranaren bertsoak musikatuko dituzte, gitarra eta biolontxeloarekin. Rezola 36ko gerran borrokatu zen, eta 22 urterekin kapitain izendatu zuten. Hainbat frontetan aritu zen: besteak beste, Gorbean, Oizen, Gernikan eta Bilbon. Duesoko espetxean (Santoña, Espainia) preso egon zen, eta han idatzi zituen hainbat poema. Saioa, bihar, 19:00etan, Katakraken.
2014-03-282015-04-21Nafarroa
Barcinak CANeko dietetan kobratutakoa.
68.500 euro jaso zituen dietetan Yolanda Barcina Nafarroako presidenteak Nafarroako Kutxaren kontuetatik. Nafarroako Auzitegi Nagusiko Maria Paz Benitok hala aginduta, jasotako guztia bueltatu behar izan du.
2014-03-282014-03-28Nafarroa
1.128
• Nafarroan aurreko urtean auto istripuz hildakoak. Nafarroako Gobernuak auto istripuz hildakoen kopurua milatik behera mantendu nahi du 2014an. Azken urteetako markak gutxitzeko lan egingo du, beraz. Iaz, Nafarroan 1.128 pertsona hil ziren auto istripuren baten ondorioz, administrazioak emandako datuen arabera.
2014-03-282015-04-21Nafarroa
‘Mediku eskualduna nahi dut’ kanpainak 65 eskaera jaso ditu hilabetean
Baztanen sei mediku daude, eta biri eskatzen zaie elebidunak izatea. Erizainak, berriz, zortzi dira, eta bik baino ez dute bete behar hizkuntza eskakizuna. Bi administrariei dagokienez, batek izan behar du euskalduna. Pediatrak, ordea, ez du euskalduna izan behar. Urtarril bukaeran, Baztango euskalgintzak eta Baztango Udalak martxan jarri zuten Mediku eskualduna nahi dut kanpaina. Horren helburua da herritarrek osasun zerbitzu publikoa euskaraz jasotzeko legez aitorturik duten eskubidea bermatzea. Bailara osoan esku orriak banatzeaz gain, Irurita eta Elizondoko osasun etxeetan mediku euskaldunen aldeko eskariak biltzeko kutxak jarri zituzten lau astez, eta 65 eskaera bildu dituzte.
Martxoaren 21ean, kanpainaren lehen zatiaren balorazioa egin zuten bailarako euskalgintzak eta udalak. Eskaera kopuru handia jaso dutela esan zuten, eta horrek herritarren hizkuntza eta osasun eskubideetan gabezia handia dagoela adierazten duela. "Herritarrak hautatu hizkuntzan komunikatu ezin izatea osasun zerbitzuari zuzen-zuzenean eragiten dion kontua da. Hizkuntza eskubideen urraketak osasun zerbitzu ona jasotzeko eskubidea ere urratzen du", adierazi zuen Maitane Maritorenak, Baztango Udaleko Euskara eta Kultura zinegotziak.
Jasotako eskariei buruz, Maritorenak esan zuen familia medikua eta pediatra ez ezik ginekologia zerbitzua eta osasun zerbitzu oro euskaraz izateko eskariak jaso dituztela. Hori kontuan izanda, Maritorenak Baztango herritarrak eskariak era formalean egitera animatu ditu, "osasun etxean aurkeztuz eta han behar bezala zigilatuz".
Jon Abril Uema Udalerri Euskaldunen Mankomunitateko Zuzendaritza Batzordeko kideak oroitarazi zuen 18/1986 Euskararen Foru Legearen arabera Baztan "eremu euskaldunean" dagoela. "Herritarrei administrazio publikoekin harremanetan euskara zein gaztelania erabiltzeko eskubidea aitortzen zaie. Legeak herritarrei aitortzen dizkien eskubide horiek, ordea, gobernuak berak ez ditu errespetatzen". Ondorioz, Nafarroako egoera "oso kezkagarritzat" jo zuen; izan ere, Uemako kide diren hamalau udalerrietako bakar batek ere ez du bitartekorik osasun zerbitzua oso-osorik euskaraz emateko. Abrilek bereziki larritzat jo du pediatren egoera; izan ere, Uemako herrietan zazpi pediatrak lan egiten dute, eta lauk ez dakite euskaraz: "Haurren ia %100 euskaldunak diren eremuan, pediatren %71k ez dute ezagutzen haurrek egunero darabilten hizkuntza".
Garbiñe Elizegi Baztango alkateak udalak kanpainarekin duen konpromisoa berretsi zuen. Helburu hori betetzeko, Elizegik hau adierazi zuen: "Baztango Udalak Elizondoko Oinarrizko Osasun arloko zuzendaritzari elkarlanean aritzeko proposamena egin dio, eta erantzunaren zain gaude". Bukatzeko, alkateak jakitera eman zuen Nafarroako Gobernura eta Parlamentura joko duela Mediku eskualduna nahi dut kanpaina egiten ari diren beste udalekin batera. "Herritarrek osasun zerbitzu publikoa euskaraz hartzeko duten eskubidea bermatzeko".
2014-03-282015-04-21Nafarroa
Lehoiez eta saiez
Martxoaren 15ean, Iruñeko Katakrak liburu-dendan aurkeztu zuen Sabino Cuadrak Arrojado a los leones liburua. Izenburu esanguratsua duen eta ezin esanguratsuagoa duen argazkiaz lagunduriko azalean tente agertzen zaigu politikari nafarra Daoiz?, edo Velarde? izena duen brontzezko lehoiaren begirada arranditsuaren begiradapean.
246 orrialdeetan, Cuadrak, gladiadorea balitz bezala, zirkutzat daukan Madrilgo Legebiltzarrean bizi izandakoak kontatzen dizkigu estilo garbi, arin eta, zenbaitetan, umoretsuz; erretiratu berria zela Madrilera joateko proposamena egin ziotenetik gaur egun arte, hain zuzen ere, inola ere plaza horretara (lehoiek zanpa-zanpa jan nintzaten) bueltatuko ez litzatekeela dioenera arte. Zirku hartako esanahi hutsalez eta gezurrez beteriko hitzaldiak salatzeaz gain, helburu xume batek bultzatu zuen liburua idaztera, alegia, herritar guztiok mundu desberdin bat eraikitzen ahalegindu gaitezen bultzatzeko helburua.
Madrilgo Legebiltzarreko paretek janzten dituzten margolan elizkoi eta monarkikoak eta diputatuen absentismoa eta tabernarako bueltak deskribatzetik, dotore jantzitako legebiltzarkideen edukazio onak saihesten eta galarazten ez duen ezin justifika daitezkeen pribilegioetara, Cuadra zorrotza da. Eta Cuadra oso kritikoa da legebiltzar aldia hasieran bertan Amaiurrekoei ez zietelako taldea osatzen utzi, nahiz diputatu-kopuruak hori baimendu; noiznahi gutxietsi egiten dituztelako; hedabideek ere boikot egiten dietelako. Aldiz, esker onekoa da herritarrekin eta sare sozialekin emandako tratu onarengatik, hemen zein Madrilen. Lehoiak babesten dituzten segurtasun-indarrak salatzen ditu, eta lehoien ustelkeria, eta lehoien instituzioen lotsagabekeria, eta lehoiek mantentzen duten egiturazko sistema, eta lehoien justizia-klasea, eta… lehoien fartsa demokratikoa.
Hiru egun aurretik, martxoaren 12an, Altsasuko Iortia kultur etxean Greta Alfarok, Bego Antonek, Naia del Castillok eta Cristina Lucasek estreinatu zuten Saiak, elfoak, mariorratzak, gizonak eta emakumeak erakusketa. Bertan bideo hau ikus daiteke: Almendrondoz inguraturiko soro baten erdian, mahai luze bat. Mahai-zapi zuria. Zortzi aulki. Platerak, kopak. Ardo-botilak. Mahai erdian, haragi errea. Jatordua. Halako batean, sai tzar bat. Segidan, beste bat. Ondoren, beste batzuk. Putre-saldoa. Haragi-usaina erakargarriegia da. Ausartenak salto egin du mahaira. Ondoren, zalantzati, beste batzuek. Mahaia estalirik dute hegaztien hegal erraldoiek. Hotsak. Hots ozenak. Hegaztienak eta plater hautsienak. Aulkiak lurrera. Botila-ardoak ere bai. Putreek alfonbra lumaduna osatzen dute. Soroa saiez josita dago. Hondarrak banatuko dira gero. Inpaktu handiko bideoa da artista gazte horiek erakusten dutena.
Artistek fikzioa eta errealitatea elkarri lotuta daudela adierazi nahi digute erakusgai dauden obren bitartez, batzuetan animaliek gizakion tokia hartzen dutela edo alderantziz.
Nork hartzen du noren tokia saien banketean? El banquete datorkit burura: Kontuz kontsumitzaileen elkarte-kide diren Alberto Gil, Aritz Intxusta eta Patxi Zamoraren liburua, urtebeteko ikerketaren emaitza. Testigantza. Eskandalua. Nafarroako lehoien neurri gabeko antsia.
Cuadrak ere salatu zuen Madrilgo Legebiltzarrean CANen inguruko Nafarroako begi bistako ustelkeria, Espainiako lehoien babespeko Nafarroako lehoikumeen ustelkeria.
2014-03-282015-04-21Nafarroa
Ustelkeriaren lehen herria
Iaz, Nafarroako egunkarietako azalak bete zituen Eguesibarrek. Arrazoia: ustelkeriak hartua zuen udala. Jose Andia UPNko alkateak Catalunya Caixako lehentasunezko akzioak erosi zituen diru publikoa erabilita. Osotara, 100.000 euro gastatu zituen. Hori...
2014-03-282014-03-28Nafarroa
ATARRABIAKO ATERPEA, BERRIRO IREKIA
Gaztelan-Transformak taldeak Atarrabiako aterpetxearen kudeaketa hartu du bere gain, eta martxoaren 22an berriz ireki zuen. Donejakue bideko lehen kategoriako aterpetxea da. Era berean, Gazteentzako Aterpetxeen Nazioarteko Sarearen barnean dago. Lo eg...
2014-03-282015-04-21Nafarroa
Gobernu krisiaren aztarnak
Hilabete frenetikoak izan dira politika orokorrean, UPNren gobernua kili-kolo jartzeraino: Yolanda Barcinaren taldeak jarraituko du, ordea, itxura guztien arabera —hauteskundeak aurreratzeko eskatzeko epea hortxe da: martxoaren 31—. Aztarna sakona utzi dute, bai, Kontuz elkarteak salatutako CAN auziko ustelkeria kasuak eta Ogasuneko kontseilari eta presidenteorde Lourdes Goikoetxearen ustezko delituen zapriztinak. Baina arazoek izan al dute eraginik goi politikaz gaindi? Krisia iritsi al da herrietako udaletara ere? Zenbait udalerriren egoera aztertu nahi izan du Nafarroako Hitza-k. Horretarako, hiru herri aukeratu ditu, bertako egoera politikoa eta herri bakoitzaren pisu politikoa kontuan hartuta: Tuterako, Iruñeko eta Tafallako udalak.
Nafarroako Gobernuaren isla
Ezegonkorra da Iruñeko Udalaren kudeaketa, eta "asko" antzeman dira gobernuaren gorabeherak. NaBaiko zinegotzi Aitor Lakastak azaldu du: "Instituzio ezberdinak dira, baina eragina nabarmena da". Hiriburuan, UPNk 11 zinegotzi dauzka, NaBaik bost, PSNk hiru, beste hiru Bilduk, bi PPk, beste bi Aralarrek eta bat Ezkerrak. Gehiengoa dute erregionalistek, baina ez osoa; beraz, beste taldeen babesa behar dute maiz.
Lakastak egoeraren irakurketa orokorra egin du. Dioenez, PSN ahulduta dago udaleko taldean ere. Eta UPNk aukera baliatzen du. "UPNk orain aurkeztu ditu osoko bilkuran bizikidetzarako kaltegarriak diren hainbat mozio". Desegonkortasuna baliatzea egozten dio Lakastak. Baina PSNren jarrera ere ez du hobeki ikusten. "PSN Iruñeko Udalean UPNren oposizioa izaten saiatzen da. Dena den, ezin dugu ahantzi PSNri esker dela Maia alkate". Hala, kritiko egiten du solas. Udalean gauzak aldatu behar direla iruditzen zaio, baita gobernuan ere, "alternatibek" indarrak batu behar dituztela, baina zehaztapen batekin: "PSN jada desaktibatuta dago alternatiba bezala".
Ezkerrako zinegotzi Edurne Eginorentzat ere gobernuaren egoerak udalekoa mugatu du. Nolanahi ere, baikor ikusten du oposizioko taldeen jarduna: "Orain, sinergia handiagoa dago oposizioko taldeen artean, UPNren eta PPren artean baino". UPNk eserleku asko dauzka, baina bidelagun gutxi. Hasieran, errazagoa izan zuen: "PSNk txeke zuria eman zion". Orain, baina, "bakartuago" dago. Hala ere, oposizioa batuta dagoen arren, egiturazko aldaketa beharrezkotzat jo du: "Hauteskundeak behar dira". Iruñeko UPNk eta PSNk zer pentsatzen duten jakiteko modurik, berriz, ez da izan: mututasunarekin erantzun diete Hitza-k egindako deiei.
PSNko eta UPNko kritikoak
Tuteran eman dute beren iritzia UPNko eta PSNko ordezkariek: "Ez da batere nabaritu krisia, ez UPNren jarreretan, ezta PSNren jardunean ere". Zorrotz mintzatu da PSNko kide eta Tuterako zinegotzi Manuel Campillo. Egoera orokorraren azterketa saihestuz, herriaz baino ez du hitz egin.
Egun, UPNk agintzen du Tuteran: 21 eserlekutatik zortzi betetzen dituzte haren zinegotziek; bost PSNkoek; beste lau Ezkerrakoek; eta geratzen diren laurak PPkoek. Agintea, beraz, erregionalisten esku dago, baina gehiengo osoaren faltan, PPren babesarekin egiten du aurrera. Campillok oposizioan ikusten du bere alderdia, orain artean bezalaxe.
PSNko kidearen ustearekin bat egiten du Ezkerrako zinegotzi Milagros Rubiok; "normal" dago herriko politika. Aldaketarik gabe, alegia. Rubiok argi dauka zergatik ez diren gauzak aldatu: "PSN oposizioaren parte da udalbatzan, beraz, ez lehen, ez orain, ez doa UPNren eskutik". PSNren zenbait iritzirekin bat egiten ez badu ere, oro har oraindik ere egoera aldatzeko gaitasuna badagoela pentsatzen du. Hori dela eta, "batzeko" deia egin dio ezkerrari. "Guztien artean eraiki behar dira zubiak, PSN edo Bildu baztertu gabe".
Luis Casado UPNko kidea da herriko alkatea. Rubiori iruditzen zaio Casadok ez duela "bide orria" aldatu. Aitzitik, bada desadostasunik udalean, baina ez alderdien artean, alderdi barruan baizik. UPNko "sektore kritikoko" kide da Casado, Rubioren irudiko. "Ez da Barcinaren aldekoa". Horregatik, herrian, egunerokotasuna nahastu ez bada ere, hautsak harrotuta daudela antzematen da erregionalisten artean. Eta PSNn. Tuterako PSNko kideak ere zuzendaritza orokorrarekiko "kritikoak" direla dio Rubiok.
UPNko zinegotzi Joaquim Torrentsek aitortu du "garai zailak" pasatzen ari dela alderdia, baina ez du barne tentsioen inguruan hitz egin nahi izan. Esan du Tuterako Udalean ez dela nabaritu gobernuaren afera: "Herri txiki batean eragina ez da hainbestekoa".
Herri baten normaltasuna
"Ez da ezer nabaritu; denak jarraitzen du berdin-berdin", taldeen arteko harremanak ere bai. Argi esan du Bilduko zinegotzi Pedro Peraltak. "Lehengo lepotik burua". Tafallan, UPNk dauka gehiengoa: hamazazpi ordezkarietatik zazpi dauzka —Hitza-k ez du lortu haiekin hitz egiterik—. Bildu da bigarren indarra, seirekin; PSNk hiru dauzka —Amanda Acedo haien idazkari nagusiak argi eta garbi hitz egin zion BERRIAri elkarrizketa batean PSNren jarduna errotik eta behetik konpondu behar zela esanez—; eta Iniciativa por Tafallak, bat. Peraltak argitu du "orain arte bezala" ari direla lanean alderdiak.
Dioenez, PSNko korronte "kritikoenaren parte" dira Tafallako zinegotziak, eta, beraz, errazagoa da haiekin batera lan egitea. Bestalde, aurretik ere nahiko adostasun izan dute taldeek elkarrekin. Horren adierazgarri da, adibidez, UPNren aurrekontuek Bilduren abstentzioari esker aurrera egin izana. Zeresana eman zuen gaiak hedabideetan; izan ere, erregionalisten eta abertzaleen arteko hartu-emanaren ondorio izan zen. Haatik, justu kontrako irakurketa egiten dute herriko alderdiek; euren aburuz, "normaltasunaren" adibide da.
2014-03-212014-03-21Nafarroa
Ederrera ederretik
Telefonoak jo berri du, Miren zen. Bihar egun pasa joan nahi du hondartzara, ongi. Aspaldi ez gara joan, eta ilusioa egin dit proposamenak. Bainujantzia probatuko dut badaezpada ere, ez baitakit nola geratuko zaidan. Puf azkenaldian gehitxo jan dut. Mitxelin hau gordetzerik izanen banu… eta begira nolako beso puskak. Zelulitisa ere ateratzen hasi zait, joe. Eta a zer nolako ipurdia! Horrelako bi kulero beharko nituzke guztia tapatzeko. Nola jarriko naiz denen aurrean gorputz honekin? Mireni deituko diot, ez naiz hondartzara joanen. Zerbait asmatuko dut, gaixo nagoela edo.
Kirola egiten hasiko naiz, eta bitartean kutxa batean gordeko ditut galtza motzak. Izter hauek ezin ditut erakutsi. Ez, ezin dut. Auskalo zer pentsatuko duten nitaz. "Ama, ez naiz gose, ohera noa zuzenean". Dietaren bat ere egin beharko dut.
Asteburuan amatxi bisitatzera joanen gara. Hura ikusteko irrikan nago, baina aldi berean ez dut joan nahi. Bost plater jarriko dizkit bazkaltzeko, eta bakoitza bi aldiz errepikatu beharko dut. Bueno, behatzak sartuko ditut inor enteratzen ez denean, eta listo. Ez da lehendabiziko aldia.
Jo, zein lirain dauden Mujeres y Hombres-eko neska guztiak, horiek bai daukatela gorputz fin eta erakargarria! Noizbait haiek bezala egotea gustatuko litzaidake. Soineko estu horiek jantzi eta kanpora lasai ateratzeko sentsazio hori ederra izanen da. Eta ez ni bezala, beti arropa zabalarekin eta nork begiratuko nauen kezkaturik.
Bihar udazkenean sartuko gara, bazen garaia. Eguraldi txarrak arropa gehiago janztea dakar. Errazago disimulatuko ditut soberan ditudan kiloak. Baina txamarra horrek loditu egiten nau. Gaur ere sagar erdia afalduko dut.
Egunero bezala, ordubete egin berri dut korrika. 51,5 kilo ditudala agertzen da baskulan, baina ez dut uste ongi dagoenik, bospasei gehiago izanen ditut. Amak galtza berriak oparitu dizkit, eta ez naiz probatzera ausartzen. Ziur nago ez zaizkidala sartuko. A ba sartzen zaizkit. Uf baina gehiegi estutzen dit izter aldean, hipopotamo baten hankak ditudala ematen du. Ze lotsa! Ez ditut jantziko. Udako galtza motzekin batera gordeko ditut kutxan.
Amatxirekin egon naiz gaur. Eder nagoela erran dit. Amatxirentzat eder banago, ederra nagoelako da. Lodi. Banekien eguberrietan jan nituen bi polboroi haiek ondorio txarrak izanen zituztela. Kaka.
Gaur klasean mareo txiki bat izan dut. Ez da ezer izan, baina mundu guztia aztoratu da. Arratsaldean lagunek argalegi nagoela erran didate; azkenaldian ez dudala ia ezer jaten. Txorakeriak. Nabari da ez nautela biluzik ikusi. Eguraldi aldaketa handiak egon dira egun hauetan, eta horregatik izanen zen. Aurten ez dut uda guztia hondartzara joan gabe pasa nahi aitzakiak asmatuz. Banoa gimnasiora.