Asier Garcia Uribarri
Egungo eskolek ez dute zer ikusirik frankismo garaikoekin, baina Sakanako herrietan horren arrasto batzuk geratu dira. Horrek eragin du herri eskolen aurkako gutxiespen edo mesfidantza puntu bat mantentzea", azaldu du Amaia Zubiri...
Edurne Elizondo
Bederatzi edo hamar urte nituenean hasi zen dena. Ez nuen gaztelaniaz ongi egiten, eta nire aurka egiten zuten horregatik gelako kideek. Etxeraino etortzen ziren nire atzetik, korrika; lurrera bota eta jo egiten ninduten; liburuak lapurtzen zizkidaten. Baina uste dut okerrena ziberbullying-a izan zela. Suntsitu egin ninduen. Bizi izandako guztiak suntsitu ninduen"
Save The Children gobernuz kanpoko erakundeak bere azken txostenean jasotako testigantza da aurrekoa; eskola jazarpena sufritu zuen gazte baten hitzak. Hitzezkoa izan daiteke jazarpen hori, mehatxuen eta irainen bidezkoa; indarkeria psikologikoa, baina baita fisikoa ere. Bakarra izaten da erasotzailea zenbaitetan; talde bat bertze anitzetan. Gelakideen isiltasuna izaten du gehienetan lagun. Nafarroan, txosten horren arabera, ikasleen %5,2k pairatu dute bullying-a. Kopurua handiagoa dela uste dute, halere, Altxatu Bullying-aren Aurka elkarteko kideek. Urtarriletik daude martxan herrialdean, eta orain arte, 34 kasuren berri jaso dute. Jazarpenaren aurkako astea egin dute egunotan, arazoaren berri zabaltzeko.
Nafarroako Gobernuko Hezkuntza Departamentuko Bizikidetzarako Sailean eskola jazarpenarekin lotutako 138 kasu hartu dituzte, joan den uztailaren 1etik. "Guk esku hartzen dugun kasuak dira horiek, ez baitugu gertatzen diren guztien berri jasotzen. Eta hori ona da, ikastetxea auzia bere kabuz kudeatzeko gai izan dela erran nahi baitu", nabarmendu du saileko arduradun Nerea Serranok. Ikastetxe bakoitzak baditu bere datuak, eta departamentuaren eskura daude, baina Serranok onartu du gobernuak estatistika propiorik ez duela, eta horrek zailtzen duela arazori buruzko "ikuspegi oso bat" izateko aukera. "Hori egitea, finean, ez da gure eskumenetako bat", zehaztu du.
Departamentura ailegatu diren kasuen kopuruak gora egin duela nabarmendu du Serranok. "Ez dut uste egoerak okerrera egin duenik; gorakada horren arrazoia da, nire ustez, ikastetxeek laguntza gehiago behar dutela, eta horregatik jotzen dutela lehen baino gehiago guregana". Murrizketak daude egoera horren atzean, Serranoren hitzetan. "Irakasleek ez dute bullying kasuak behar bezala kudeatzeko denborarik eta aukerarik, kasu anitzetan", onartu du.
Bizikidetzarako Saila 2004. urtetik dago martxan. 2010etik, berriz, eskola jazarpenari aurre egiteko protokoloa bada herrialdean. Haren eskutik, bizikidetzarako batzordeak daude, adibidez, ikastetxeetan, bullying-aren auzia lantzeko. Laguntza izeneko programa prestatu du gobernuak orain, gainera, jazarpenaren aurka urratsak egiten jarraitzeko. "Helburu nagusia da haurrek eta nerabeek ez sufritzea ikastetxean; berdinen arteko harremanetan indarkeria bazter uztea. Argi izan behar dugu, hala ere, une zehatz batean bi ikasleren artean gerta daitezkeen interes gatazkak ez direla, berez, jazarpena. Bullying-ak ekartzen du gatazka horri eustea denboran", erran du Serranok.
Jazarpenak infernu bilakatzen du eskola, pairatzen dutenentzat. Horri buruz anitz dakite Iñakik eta Maiderrek. Asmatutako izenak dira. Iñakiren ama da Maider. Nahiago du benetako izenik ez eman. Urte luzez sufritu du gazteak eskola jazarpena. "Hagitz gogorra izan da, eta bada. Orain 17 urte ditu, baina 8-9rekin hasitako amesgaiztoaren ondorioak hor daude, oraindik ere. Ama batek ez luke inoiz entzun behar semearen ahotik nahiago duela bere buruaz bertze egin eskolara joan baino. Niri hori erran zidan. Beldur nintzen, amorruak eta tristurak jota", azaldu du Iñakiren amak.
Harentzat ere hagitz gogorra izan da semeak bizi izandako guztia. Gogoan ditu hasierako kolpeak. "Ubeldurak ikusten nizkion semeari gorputzean; kosta egin zitzaion sufritzen ari zena onartzea". Igande arratsaldeak ere fresko ditu memorian: "Igandero gaixotu egiten zen; ez zuen eskolara joan nahi".
Herri batetik bertzera mugitzea erabaki zuen familiak. "Gertatzen ari zenaz jabetu nintzenean ikastetxera joan nintzen, baina ez zuten auzia batere ongi kudeatu. Ez zidaten inolako konponbiderik eman. Jazarpena ezkutatu nahi izan zuten. Erabat babesgabe sentitu gara prozesu osoan", salatu du Maiderrek.
Altxatu Bullying-aren Aurka elkartearekin bat egin nahi izan du, hain zuzen ere, "bertze familiak laguntzeko". Taldeko arduradunek argi utzi dute Maiderrena ez dela gisako kasu bakarra. "Egia da hezkuntzaren esparruan ari diren gehienak profesionalak direla, eta halaxe jokatzen dutela eskola jazarpenaren auzian ere; baina hainbatetan ikastetxeak saiatu izan dira bullying kasuak ezkutatzen", erran du elkarteko sail psikopedagogikoko arduradun Maria Luisa Duranek.
Kexak parlamentuan
Duran eta Altxatu Bullying-aren Aurka elkarteko buru Julen Sesma Nafarroako Parlamentuan izan ziren, apirilean, eta han mahai gainean jarri zituzten haien kexak. Ez bakarrik Hezkuntza Departamentuari buruz; baita Osasunbideari buruz ere. "Ezin da onartu eskola jazarpena sufritu duen neska batek hiru hilabetez zain egon behar izatea psikologoak artatzeko", erran zuten elkarteko kideek, parlamentarien aurrean egindako agerraldian.
Errandakoa berretsi dute. "Hezkuntza Departamentuak, anitzetan, jazarpena jaso duena bertze eskola batera mugituz konpondu nahi izaten du arazoa. Baina hori ez da konponbidea. Erasotzaileak bertze biktima bat aukeratuko baitu", erantsi du Sesmak.
Hainbat kasutan proposatutako neurria hori dela onartu du Bizikidetzarako Saileko buru Nerea Serranok; jazarpena jasan duen ikaslea bertze eskola batera aldatzea, alegia. Zehaztu du, hala ere, eraso egiten duenarekin eta erasoa sufritzen duenarekin lan egitea dela lehentasuna. "Kontua da zenbaitetan arazoaren berri jasotzen dugunerako denbora luzea pasatu dela, eta jazarpena jasan duenak aurrera egin dezan eta haren autoestimuak gora egin dezan beharrezkoa izaten dela bertze eskola batera mugitzea, hutsetik hasteko aukera izan dezan. Hainbatetan gertatzen da, bertzalde, gurasoek zuzenean eskatzen dutela jazarpena jaso duen haurra bertze eskola batera mugitzea".
Neurri hori ez dela lege nabarmendu du Serranok. Are gehiago, Laguntza programaren bidez, ikastetxetik erasotzailea mugitzeko aukera ari dira lantzen, batez ere. "Urtebete barru edo hori egiteko moduan izanen garela uste dut".
Bertze hainbat berrikuntza ekarriko ditu Laguntza programak. Helburua da ikastetxeetan jada existitzen diren bizikidetzarako batzordeetan pertsona bat eskola jazarpenarekin lotutako kontuetan aditu bilakatzea. "Ikastetxeetako batzordeetako pertsona horiek trebatzeko ikastaroak eginen ditugu; helburua da aditu horiek jazarpenaren aurkako lan guztien bultzatzaile eta dinamizatzaile bihurtzea", azaldu du Nerea Serranok.
Bullying-aren aurkako borrokak gizarte guztia ukitu beharko lukeela argi utzi du Bizikidetzarako Saileko arduradunak. "Denon arazoa da, eta denon artean konpondu behar dugu. Azken finean, helduok ere bagara eskoletara zabaltzen den indarkeria horren erantzule; gizartean, oro har, indarkeria bada berdinen arteko harremanetan, eta halako egoeren ispilu dira eskoletan gertatzen diren kasuak".
Familiek ere zer erran badute. Horixe nabarmendu du Serranok. "Zailena erasotzaileen gurasoekin hitz egitea izaten da; ez da erraza halako egoera bat onartzea". Jazarpena egiten duen ikasleari buruz, Serranok argi utzi du enpatia landu behar dela harekin. "Ezin dugu ahaztu eraso egiten duena ere ez dela pertsona segurua; harreman sozialei beldur diela; eta barneratuta dituela, tamalez, harreman horiek indarkeriaren bidez bideratzeko pautak".
Serranok erantsi du erasotzaileari argi utzi behar diotela bere jokabideak ez duela zilegitasunik, eta taldearen arauen arabera jokatzen ikasi behar duela. "Taldeak adostutako arauak dira horiek". Eta errespetua dute oinarri.
"Kasu gehienetan, arazoa landu eta gero, erasoa egin eta jasan dutenek eskola berean jarraitzen dute. Argi izan behar dugulako indarkeria baliatzen duenaren jokabidea bideratzen ahal dugula. Anitzetan, erasoa jaso duena bilakatzen da erasotzaile, eta, halakoetan, enpatia tresna hagitz baliagarria da bere jokatzeko modua alda dezan. Biktima zenean bizi izandakoak gogoratuz egin daiteke hori".
Aldagelak edo jolastokia dira jazarpena gertatzeko ohiko tokiak. "Erasoa hor egin, baina gelan deus gertatu izan ez balitz bezala jokatzen dute ikasleek", azaldu du Nerea Serranok. Bullying-ak, hala ere, eskolako mugak gainditu ditu, teknologia berrien eta sare sozialen bitartez. "Eskola jazarpenaren beste eszenatoki bat da ziberbullying-a", erran du Hezkuntza Departamentuko kideak.
Altxatu Bullying-aren Aurka elkarteko kideek nabarmendu dute jazarpen mota horrek "arrastoa" uzten duela, eta, anitzetan, erasotzaileen aurka egiteko tresna bilakatzen dela. Elkarteak, hain zuzen, arlo juridiko bat ere badu. Duranek nabarmendu du, hala ere, "bitartekari" izatea dela haien lehentasuna, "familien, ikastetxeen eta gobernuaren artean". Serranok, oraingoz, ez du proposamen hori onartu. "Hasi berri dira; oraindik ez dakigu zein den haien funtzionamendua". Eskola jazarpenaren aurka Nafarroan dagoen elkarte bakarra da hori.
Bizikidetzarako Saileko kideak lehen errandakoa berretsi du. Gizarte osoarena dela bullying-aren arazoa, eta gizarte osoak egin behar duela haren aurka.
E. Elizondo
Hego Euskal Herriko 52 ikastolatan ezarriko dute eskola jazarpenari aurre egiteko Kiva plana, urtarriletik aurrera; Nafarroan ere bai. Finlandian sortu eta garatu dute programa hori. Zazpi urte dira hango eskoletan martxan dutela, eta emai...
Urtero bezala, Euskal Eskola Publiko Berriaren Aldeko Jaia ospatuko du Sortzen elkarteak heldu den igandean. Aurten, Sarrigurenen izanen da festa, eta hango guraso elkartea arduratu da antolaketa lanez. Izpi berriez, eskola berria da aurtengo leloa, e...
Edurne Elizondo / BERRIA Julio Lafuenterekin Ikerketarako errektoreorde izan da Alfonso Karlosena Fisika doktorea (San Martin Unx, Nafarroa, 1962). Kudeaketaren esparruan lan hobea egiten ahal duela uste du, eta horregatik aurkeztu du errektore izateko hautagaitza. Errektoreorde izan zara azken urteotan; zein neurritan jarraitu nahi duzu oraingo bidetik, eta zein neurritan berritu? Kontinuismoaz hitz egiteak ez...
Edurne Elizondo / BERRIA Bere bulegoa bilakatu du kanpainaren gune. «Ni bakarrik nago, ez dut talderik atzean; nirekin hitz egin nahi duenak, zabalik du nire atea», erran du Jorge Nietok, Ekonomia Zientzietan doktore eta NUPeko errektore izateko hautagaiak. Bikaintasuna bihurtu du bere mezu eta helburu galiziarrak. Talentua ekarri nahi du Nafarroara. Azken egunean aurkeztu zenuen...
Nafarroako kultur politika ofizialaren zein kultur mugimenduaren erronken inguruan hausnartu, eta balizko aldaketa batek kultur panoramari ekarriko lizkiokeen aukerak aztertzea. Helburu horrekin, mahai ingurua antolatu zuten Nafarroako Hitza-k, BERRIAk eta Euskalerria irratiak joan den asteartean, Iruñeko Katakrak kultur gunean. Aldaketarako aukera ardatz hartuta hiru hedabide horiek antolatu dituzten hiru solasaldietan bigarrena izan zen Kultura: eduki eta edukiontziak izenekoa. Eta, eztabaidarako, Mikel Soto Txalaparta argitaletxeko editorea, Oskar Estanga bertsolari eta musikaria eta Leire Urbeltz artista plastiko, ilustratzaile eta Nafarroako Arte Gaztearen azken topaketen irabazlea batu zituzten mahaiaren bueltan. Iñigo Astiz BERRIAko kazetariak egin zituen gidari lanak, eta, hasi eta berehala, anekdota bat jarri zuen mahai gainean: parez pare daude agintean dagoen gobernuko eta oposizioko kideak, Nafarroako Parlamentuko kultura batzordean. Kultur bonuaren xehetasunak azaldu ditu kargudunak, eta bonu horrentzako diru sailaz kexu oposiziokoa, gutxiegi delakoan. Halako batean bota dio arduradunak oposiziokoari: "Dena den, zergatik kexatzen zara hainbeste, gero ez bazara kultur ekitaldietara joaten?". Eta erantzun dio besteak: "Kultur jarduera askotara joaten naiz ni, eta zu ez zaitut bertan ikusten".
Adibidea baliatu zuen Astizek, gonbidatuei galdetzeko politikariekin topo egin ote duten kultur jardueretan. Umorez erantzun zuen Estangak, baietz, bertsolari izateak ekarri diola "mota bateko politikariekin" batzea. Eta umorez erantsi zuen "beste motakoak" ezagutuko lituzkeela jota kantaria balitz. Urbeltzek ere aitortu zuen politikariekin topo egin izana, eta azaldu zuen berea obra "atsegina" delako joan izan direla beragana. Berari sarri aitortutakoa ere bota zuen, eta bildutakoen barre algarak piztu: "Ze ona zure lana; besteak ez ditut ulertzen".
Kontuak kontu, ondorio bat zekarren Astizen anekdotak, nabarmenen: askotarikoak dira kultur ereduak, kulturaren kontzepzioa eta hedadura zabaltzeko aukerak beste. Gobernuko kargudunak badu berea, oposizioko kideak beste bat, eta horrela. Astizen amuari helduta, Soto izan zen UPNren kultur eredua kritikatzen lehena: "Nik pentsatzen dudan kultur eredutik oso urrun dago gaurko eredua". Eta salatu zuen eraikia dagoen ondare materiala zaintzeko erabiltzen dela inbertsioetan gehiena, sortzeko erabili beharrean. Hala, Nafarroan "benetako kultur politikarik ez" dagoela adierazi zuen, eta esandakoa azaldu: "Ez da bakarrik kultura prozesu gisa ez dela ulertzen, baizik eta helburu ere ez dela. Baliabide ekonomiko hutsa da". Eta bide horretatik segika ondorioztatu zuen: "Inbertsioak egiten dira kulturan, baina ekarriko dituzten etekinen araberakoak".
Planoa zabaldu eta kulturaren beraren esanahia argitu nahi izan zuen Estangak. Azaldu zuenez, txikitan egin zion galdera bera amari: "Zer da kultura?" Eta erantzunen faltan, berak arakatu du esanahian, "ondorio nagusi" batera iritsi arte: "Jendeak bere beharretatik harago egiten duena da kultura, gure bizitzetan gure izaera landu eta garatzeko egiten dugun oro". Horren haritik, "herri bakoitzak bere berezko kultura" duela nabarmendu zuen, baina, azaldu zuenez, "gobernu bakoitzak kultura hori komeni zaion lekura bultzatzen du". Eta, kasu honetan, Nafarroan kultura "sistema bat mantentzeko" bitartekoa dela salatu zuen, "kontsumoaren eta itxuraren" sistema, hain zuzen ere.
Aitorpen falta
Bide horretatik, herritarrak "kontsumitzaile" eta "izaki pasibo" bihurtu izana kritikatu zuen Estangak. Kultur sortzailearen estatusa gutxi batzuentzat erreserbatu izana, nolabait. Adibide batekin azaldu zuen: "Dantzari izateko, edo ez dakit zenbat klase hartzen dituzu, edo ez zara dantzaria".
Kultur sortzailearen aitorpen faltarekin du horrek zerikusia, Urbeltzen ustez. Nafarroako Arte Gaztearen Topaketetako saria jaso berri du hark, "eta pozik" badago ere, aitorpen falta sumatzen du. Nafarroako Hitza-ri eman zion elkarrizketan ere nabarmendu zuen bere kezka: "Tristea da sariak izatea gure baliabide bakarra". Eta astearteko mahai inguruan ere azaleratu zuen ezinegon bera: "Ez dut beste inor baino garrantzitsuago izan nahi. Ile-apaintzailea edo iturgina bezala, nire ofizioa aitortua izan dadin baino ez dut eskatzen".
Era berean, kulturak gainerako arloak —"ekonomia, osasuna edo hezkuntza"— eraldatzeko izan dezakeen balioa nabarmendu zuen Urbeltzek. Eta, bide horretan, artearen heziketaren garrantzia nabarmendu zuen, "bizitzari aurre egiteko beste modu baten" gisara aurkeztuz.
Gaur-gaurkoz, ordea, "elitista" eta "klientelismoan oinarritua" da UPNk eskaintzen duen kultur eredua, Sotoren ustez. Adierazi zuenez, askoz handiagoa da kultura sariei eskainitako dirua, bekei, alegia, sorkuntzari eskainitakoa baino. Alde horretatik, beka sistemaren "tranpa" gaitzetsi zuen Urbeltzek, beka jasotzen duenak dirua aurreratu behar izaten duelako kultur proiektua aurrera ateratzeko.
Esperantzarako zirrikituak
Salbuespenik gabe, UPN agintean dagoenetik martxan jarritako kultur politika kritikatu zuten solasaldiko hiru gonbidatuek. Baina poztasunerako eta esperantzarako arrazoiak ere aipatu zituzten. Batetik, modu kolektiboan, askotariko proiektuak martxan jartzeko elkartzen ari direlako sortzaileak. Jazar eta Katakrak egitasmoak dira horren adibide. "Gure herrietan, zain bagaude, argi dago betirako zain gera gaitezkeela", Estangak adierazi zuenez. Horregatik, "elkartuz gero ametsak errealak" direla azpimarratu zuen, eta "utopia" erreal bihurtzeko apustua egitearen alde agertu zen. Bere burua jarri zuen prozesu horren adibidetzat: "Gaztea nintzenean Gaintzako baserrian gitarra jotzen hasten nintzenean ez nuen pentsatuko, adibidez, gaur goizean gitarra horren aitzakian kantuan arituko nintzakeenik Iparraldeko haurrekin". Izan ere, azaldu zuenez, "ameslaritzat" hartu ohi da artea bizimodu egin nahi izaten duena. Eta, hala, muga horiek apurtzeko deia egin zuen.
Urbeltzen ustez, indibidualismorako joerak badu lotura horrekin: "Merituak behar izaten ditugu", eta horrek elkarrekin lehiatzera eraman ohi ditu sortzaileak, haren ustetan. Lehiaketek, kasurako, "ez dute laguntzen sortzaileen elkar ezagutzan". Baina, halere, taldeak sortzen ari dira haren ustez, "badagoelako kolektibizaziorako joera".
Hori dela eta, baikorra da Soto ere. Orain arte esan bezala, "alderdi negatibo bat" badagoela onartuta ere, "badago beste alderdi bat, behar beste baloratzen ez duguna, eta miragarria dena". Izan ere, "herri honetako kultur adierazpideak ikaragarriak dira". Eta, utopiaren ideiari tiraka, mahai ingurua bera erabili zuen Katakraki erreferentzia egiteko: "Hau bera bada utopia bat. Duela hamar urte esan izan baligute Iruñeko erdigunean horrelako espazio bat edukiko genukeela, ez genuke sinistuko".
Badago zer aldatua, beraz, baina baita aldaketarako aukerak eta eragileak ere. Eta maiatzaren 24ko udal eta foru hauteskundeek ekar dezaketen panorama berriak indar handiagoz bultza dezake aldaketa hori. Urte luzez eraikitako eredua egun batetik bestera aldatzea, ordea, ez da gauza erraza. Sotoren ustez, "zaila izango da kultura birpentsatzea, eta iraultza txiki bat egin beharko dugu horretarako".
Iraultza horretarako elementu batzuk, behintzat, mahai gainean dira jada. Batetik, "kartografia" baten beharra azpimarratu zuen Sotok berak, "Nafarroako kultur eskaintza Iruñean zentralizatu izanari aurre egiteko", eta, era berean, herrialdeko eragile kulturalak identifikatu eta harremanetan jartzeko. "Bestalde, aniztunak garela jakinda, bertako kulturaren birbalorizazioa ezinbestekoa da"; hala uste du Txalapartako editoreak: "Behetik gorakoa, eta kultura zentzu zabal eta parte hartzailean ulertua".
Bide berean, kultur prozesuen "instituzionalizazioaren" alde egin zuen Txalapartako editoreak, eta esparrukako elkarrizketen beharra azpimarratu zuen. Urbeltzek, bestalde, aldaketak "aniztasunaren alde egin" beharko lukeela nabarmendu zuen, eta kultur eremutik hezkuntza esparruan eragitea jarri zuen lehentasuntzat. Estangak, azkenik, urrunago eraman zuen aldaketaren beharra, eta balio sistema eraldatzearen aldeko mezua zabaldu zuen, kultura prozesuak ere alda daitezen. Alde horretatik, "gobernu jator batek" urrats berriak egiten lagunduko lukeela adierazi zuen. Eta Sotok erantzun zion: "Edo hori, edo, bestela, gobernu hori behartzeko gaitasuna izan".
Espainiako Gobernuaren LOMCE legea indarrean sartu da Nafarroan ere, eta lehen ondorioa antzeman daiteke jada. Aste honetan, azterketak egin dizkiete 8 urteko ikasleei, eta guraso elkarteek hamaika protesta antolatu dituzte Nafarroako beste horrenbeste herritan, araua bertan behera uzteko eta seme-alabei ebaluazio hori ez egiteko eskatuz. Proba horrek ikasleengan izan ditzakeen ondorioak salatu ditu Sortzen elkarteko bozeramaile Gari Torregrosak (Iruñea, 1987).
Itxialdiak, elkarretaratzeak, protestak... Erantzun gogorra eman diozue LOMCEri.
Bai, gure ustez, halako probek ez dute balio hezkuntza kalitatea hobetzeko, ezta haurren heziketa maila neurtzeko ere. LOMCE legearen eskutik ezarri nahi den hezkuntza sistema zaharkitua dago erabat. Aldaketak behar ziren, bai, baina, hain zuzen, kontrako noranzkoan. Guk defenditzen duguna da bestelako eskola eredu bat.
Auzi honetan, begien bistakoa da Espainiako Gobernuak duen ardura, baina zuek Nafarroako Gobernuari ere egiten diozue kritika. Zergatik?
Bada, azterketa berri hauen inguruan eta, oro har, LOMCEren auzi guztian, Hezkuntza Departamentuak izan duen jarrera lotsagarria iruditzen zaigulako. Probak bertan behera utz ditzatela edo, gutxienez, anonimoak izan daitezela eskatu dute guraso askok, eta, horren aurrean, gobernuaren erantzuna inposizioan oinarritua egon da.
Lehen Hezkuntzako 3. mailan ezarri dute azterketa, oraingoz, eta eragin akademikorik ez duela argudiatu du gobernuak...
Bai, baina probak eragin akademikorik ez duen arren, ezin dugu halako neurri bat normal-normal onartu. Eta aurten ez, baina datozen urteetan DBHn eta Batxilergoan ere ezarriko dituzte azterketa berriak, eta orduan bai, orduan eragin handia izanen dute ikasle bakoitzaren garapenean eta heziketan. Hori saihesteko, argi dugu errotik moztu behar dela gaitza, kalteak handiagoak izan baino lehen.
Zeintzuk izan daitezke kalte horiek?
8 urteko haur batentzat, erreakzioak askotarikoak izan litezke. Guk sumatu duguna eta gurasoek helarazi digutena da haur askori antsietate handia eragin diela azterketen aferak. Izugarrizko presioa sartu diete azken hiruhilekoan, curriculumaren edukiak azterketa hauetara bideratu dituztelako. Beraz, gaur-gaurkoz, badakigu proba hauek baldintzatu egin dutela haurren egunerokoa. Eta gure galdera da: eragin akademikorik gabeko proba batean horrelako presioa sortzen bada, zer gertatuko da DBHn eta Batxilergoan? Hori da gure kezka nagusia: eskola publikoak azterketa hauek prestatzea beste helbururik ez duten akademia bihurtzea.
Zein izan da, zure ustez, administrazioaren helburu nagusia, araua aplikatzeko garaian?
Galdera horri eman dakiokeen erantzunik onena Nafarroako Gobernuak berak eman zuen aurrekoan: hezkuntza sistema homogeneizatzeko balio dute azterketok. Izan ere, uniformizazio hori da LOMCEren helburu nagusia. Irakasgaiak kontrolatzea. Ikasle guztiak hezkuntza berbera momentu berean jasotzera behartzea. Eta nola lortzen da hori? Bada, azterketen bidez. Modu horretan, eskola bakoitzak izan dezakeen hezkuntza proiektuak garrantzi eta pisu osoa galtzen du, azterketa gaindituko bada, Hezkuntza Ministerioak ezarritako edukiak landu behar direlako nahitaez. Kontrola, hori da gakoa.
Jose Iribasek behin baino gehiagotan esan du berak legea aplikatu besterik ez duela egin. Badu alternatibarik?
Bai, jakina. Beste zenbait erkidegotan ez dituzte azterketak eginen. EAEn, adibidez, probak eginen dituzte 30 eskolatan, baina, berez, hurrengo ikasturtera arte ez dute legea aplikatuko; Katalunian ere kontra agertu dira... Dena den, argi dago ezin garela gobernu batek ala besteak esanen duenaren zain egon. Hezkuntza komunitatea kontra dago, eta mugimendu interesgarriak ari dira azaleratzen, bestelako eredu bat eraikitze aldera.
Desobedientziara jotzea pentsatu duzue?
Bai, ez dugu ezer baztertzen. Datorren ikasturtean azterketak zabaldu eginen dituzte beste maila batzuetara, eta hezkuntza komunitateak erabaki beharko du zer egin, proba horiek ahalik eta eragin txikiena izan dezaten.
Ekitaldi alaiagoa duzue lehenago, hilaren 17an Sortzen Jaia eginen baituzue Sarrigurenen. Nola doaz prestaketa lanak?
Azkeneko xehetasunak lantzen ari gara, Iruñerriko eskoletako guraso elkarteekin, irakasleekin eta, jakina, Sarrigurengo hezkuntza komunitatearekin elkarlanean, festa ederra izan dadin. Egun horretan, gainera, eguzkia lagun izanen dugula uste dut.