Apirilean eta maiatzean mirotzek labore soroetan egiten dituzte habiak, lurrean. Han babesten dira harrapakarietatik, baina ez uzta makinetatik. Izan ere, uzta sasoiarekin bat egiten du mirotzen umatze garaiak, eta uzta makinen hortz artean bukatzen d...
Sinpletasunaren bila, bidean
Bidearen bakardadea, adiskidetasuna, elkartasuna... Sentipen horiek izan ditu Villar Lopez argazkilari profesionalak. Nafarroako Gobernuak egindako enkargu baten harira hasi zen Donejakue bidea egiten. Hiru urtean, lau aldiz egin du Donejakue bidea: iparraldetik, kostatik, Pirinioetatik eta Oviedotik. Sakelako telefonoen garapenari esker, bideko argazkiak iPhone batekin hasi zen egiten. Orain, argazki horiek I Way (Nire bidea) liburuan bildu ditu. Heldu den ekainaren 23ra arte, liburuan jasotako argazkiak ikusteko aukera izango da Iruñeko Konestable jauregian, erakusketa batean.
Berriozarkoa da sortzez Lopez. Iruñean ematen du ia egun guztia, Efe berri agentziako argazkilaria baita. Donejakue bideak iparraldetik, erdialdetik zein hegoaldetik zeharkatzen du Nafarroa. "Beti ikusten nituen erromesak Iruñeko Alde Zaharrean, eta erakarri egiten ninduen", dio. Gainera, bere familiak Galizia eta Santiagorekin oso harreman estua duela aitortu du.
Kazetaritzan lan egiten duten argazkilariek lana azkar egiteko duten beharretik urrundu nahi izan du Lopezek. Horregatik, liburuaren eta hein berean erakusketaren bidez, ikusleari pentsarazi egin nahi izan dio: "Argazkietan sartzea nahi dut, barruak mugiaraztea; erlojurik gabe bidaiatzea bezala da".
Denera, 5.000 argazki baino gehiago atera ditu iPhone markako sakelako batekin. Hala ere, ez du Lopezek bere burua argazkiak egitera behartu. "Baziren egunak argazki bat ere egin gabekoak; alde horretatik oso aske sentitu naiz", dio. Lan honetan argazkilaritzaren hastapenetara jo nahi izan duela aitortu du Lopezek. Horregatik, liburuan publikatu dituen 47 argazkietatik 42 zuri-beltzean dira. "Argazkilaritzarekin oso erromantikoa naiz, eta sakelakoak duen aplikazio batek aukera eman dit argazkilaritzaren hastapenetara atzera egiteko".
Askotan, argazkiek margo izaera ere hartzen dute. "Argazkilaritza ez dago margoetatik horren urrun", dio. Hala ere, kezkatuta agertu da azkenaldian argazkilaritzak izan duen garapenarekin. "Egun, edozeinek atera dezake argazki bat sakelakoarekin edo kamerarekin. Nik uste profesionalok beste puntu bat eman behar diogula, eta horretan saiatu naiz lan honetan".
Pozik dago Lopez emaitzarekin. Jakinarazi duenez, zailtasun handiena sentimenduak modu sinple baina eraginkorrean adieraztea izan da. Aurrerantzean ere, horretan jarraitu nahi du. Donejakue bidea egiten jarraitu nahi du aurrerantzean.
HAMARKADA OSPATZEKO KONTZERTUA
2003ko ekainaren 21ean argitaratu zen BERRIA egunkariko lehen zenbakia. Urteurrenaren harira, proiektuaren atzean dagoen komunitatearekin egon eta eskerrak emateko xedez hainbat ekitaldi egin dira, tartean Altsasukoa. Bertako udalaren, Sakanako Mankom...
Gazteen lokalek ordutegi mugatuak izanen dituzte
Hemendik aurrera, Iruñeko gazteen lokalek ordutegi mugatua izanen dute, baita edukiera mugatua ere —tamainaren arabera—. Tokiko Gobernuaren Batzarrak aurkeztu du ordenantza berria, eta, testuan jasotzen duenez, hiriko lokalak 02:00ak arte egon daitezke irekita jaiegunetan, eta astegunetan, berriz, gauerdian itxi egin beharko dira.
Iruñeko Udalak badu hiriko lokalen errolda, eta, denera, 251 daude. Bizilagunen kexa ugari jasotzen dituzte lokalek, eta horregatik prestatu du udalak ordenantza berria. Hain zuzen ere, Arartekoak iradoki zion udalari gazteen lokalak arautzea. Juan Jose Etxeberria Iruñeko Udaleko Hirigintza zinegotziak gazteen lokalen "oinarrizko" ordenantza dela jakinarazi du. "Erabilera pribatua arautzea ez da batere erraza, batzuen eta besteen eskubideak errespetatu behar ditugulako", gaineratu du.
Prozedura parte hartzailea izan dela azpimarratu du Etxebarriak. Iruñeko Gazteriaren Etxeak parte hartu du, eta udaleko webgunean edonork iruzkinak egiteko aukera izan du.
Hainbat debeku eta betebehar jasotzen ditu ordenantza berriak. Besteak beste, lokalek izan behar dute ur hornidura, konketa, komuna eta aireztapena. Horretaz gain, ordenantzak debekatzen ditu sukaldeak eta janaria prestatzeko edozein objektu. Jolas makinak baldin badaude, doakoak izan behar dute.
Esan bezala, ordutegi arau berria izanen dute lokalek, baina salbuespenak izanen dira San Fermin jaietan eta Eguberri egunean. Bi ospakizun horietan ez da egonen ordutegi mugarik. Gainerako egun guztietan, gazteen lokalak "itxita, erabili gabe eta hutsik" egon behar dute 00:00etatik 09:00etara —jaiegunetan 02:00etatik 09:00etara—. Lokalek edukiera maximoa ere izanen dute, eta tamainaren arabera arautuko dute.
251 lokal
Iaz zenbatu zituen Iruñeko Udalak lizentzia duten hiriko lokalak, eta, denera, 251 gazte lokal daude. Arrosadian dago lokal gehien, 86. Arrotxapean, 26; Txantrean, 26; Donibanen, 25; Sanduzelain, 19; Iturraman, 18; Azpilagainan, 18; Etxabakoitzen, 8; Mendillorrin, 7; Ermitagañan, 5; Alde Zaharrean, 5; Zabalgunean, 5.
Iruñeko Udalak, 2002 eta 2010 artean, 338 administrazio txosten ireki zituen; txosten horietatik 120 artxibatu egin ziren, gazteei baimenak emanez; beste 180 kasutan, gazteek lokalak utzi dituzte, edo udalak ixteko agindu du. Lizentziarik ez duten lokalak ere badira, eta horiek dira bizilagunen artean kexa gehien sortzen dituztenak. 2010ean 31 zigor txosten ireki zituen udalak; horietatik hemezortzi zigorrik gabe itxi ziren, eta hamahiruk 360 eta 1.000 euro arteko isunak jaso zituzten.
2011tik bikoiztu egin dira AEB eta Koreako erromesak
Nafarroako Gobernuak jakinarazi dituen datuen arabera, azken urteetan bikoiztu egin dira Ipar Ameriketako eta Hego Koreako erromesak Nafarroatik igarotzen den Donejakue bidean. Antza, AEBetako The Way (Bidea) filmak eta Hego Koreako idazle Kim Hyo Sumen nobelek zerikusi zuzena dute erromesen igoeran. Esaterako, 2004an, Hego Koreako hemezortzi erromes erregistratu ziren; 2012an, berriz, 2.500. Bestalde, Ipar Ameriketako herritarren kasuan —AEB eta Kanadakoak—, 2012an 3.046 erregistratu ziren Orreagako aterpean, duela bi urte baino bi aldiz gehiago. Orduan, 1.462 erregistratu ziren. Azken datuen arabera, 57.593 lagun igaro ziren iaz Orreagatik.
“Ikasketak baditugu, baina ez dugu lanik; horregatik gaude hemen”
Egoera ekonomikoak behartuta, gazte askok hartu dute atzerrirako bidea, eta kanpoan aurkitu dute Euskal Herrian topatu ez dutena: lana. Gazte horietako bat da Andrea Zuñiga (Zizur Nagusia, 1988). Urtarrilean joan zen Edinburgora (Eskozia) mutil-lagunarekin, eta, dagoeneko, lana lortu du.
"Mutil-laguna langabezian zegoen, eta nik aldaketa behar nuen, esperientzia berriak izan". Horrek guztiak bultzatuta abiatu zen Ibañez Eskoziara, baina baita ingelesa hobetzeko ere. Erizaina da Ibañez, baina ez du lanik topatu Nafarroan. Aukera gutxi daudela dio, eta murrizketen ondorioz egoera "ezin makurragoa" dagoela. Berak zortea izan du Edinburgon, eta hotel bat garbitzen aritzen da. Hor hasi baino lehenago, hala ere, ingelesa ikasten aritu zen. "Hona iritsi nintzenean, pentsatzen nuen ingelesez banekiela, baina eskoziar batekin hizketan hasi bezain pronto, konturatu nintzen ez nekiela ezer. Azentu oso itxia dute hemengoek". Orain, lankideekin praktikatzen eta hobetzen du.
Ez da euskal herritar bakarra Edinburgon, ezta nafar bakarra ere. Hark jarraitutako bidea egin dute askok, eta gaztelera eta euskara nonahi entzuten dira hirian. Gehienak arrazoi berarengatik joan dira: lan etorkizun oparoaren bila. Eta Ibañezek uste du aukera ezin hobea dela hizkuntza ikasteko, nahiz eta ikasi dutenarekin zerikusirik ez duten lanetan aritu. "Horrela, behintzat, denbora aprobetxatzen dugu. Ikasketak baditugu, baina ezin lanik aurkitu gure herrialdean. Horregatik gaude hemen". Gehienak denboraldi baterako joaten dira, eta Edinburgo aukeratzen dute, ez dagoelako oso urrun. Ibañezek ez daki noiz itzuliko den; hasieran, itzultzeko eguna zuen, baina gauzek ongi jarraitzen badute, han geldituko da. "Giro handia du hiriak, eta oso turistikoa da. Hortaz, sektorean lan egiteko aukerak daude".
Gustatzen zaio hiria. Xarma handia du, eta eraikin zaharrak oso ongi zaintzen dituzte. "Erdi Aroko hiria dirudi, gaztelu asko dituelako". Egun osoan, kalean giroa dago, eta hiri "alaia" iruditzen zaio. "Klima hain gogorra izan arren, jendea ez da etxean geratzen. Batez ere eguzkia ateratzen denean, lorategiak bete egiten dira". Lau urtaroak goiz bakar batean ikusi ditu Ibañezek, adibidez. Eta harrituta geratu da uda eta neguko argi orduekin: "Neguan, ia erabateko iluntasuna dago, eta, udan, alderantziz; aldaketa handia da".
Bigarren eskuko denda asko daude Edinburgon. "Nafarroan ez bezala, ohitura handia dute hemen gauza zaharrak saltzeko eta erosteko". Adibidez, igande guztietan, bigarren eskuko azoka erraldoia antolatzen dute lur azpiko aparkaleku batean. Jendeak garajeko leku bat alokatzen du, eta denetarik saltzen dute; oso merke, gainera. "Arropa, liburuak, bitxiak, etxeko tresnak... Denetarik dago, eta izugarria da ikustea zenbat jende joaten den".
Hilabete hauetan, bidaiatzeko denbora izan du Ibañezek. Eskoziako mendietara joan da —Highlands—, eta izugarri gustatu zaizkio. Laku asko daude, eta gazteluek paisaia ederrak sortzen dituzte.
"Adeitsuak, baina ez adiskidetsuak". Horrela definitu ditu eskoziarrak Ibañezek. Haiekin gertuko harremanak egitea kostatzen zaio, eta beste atzerritarrekin ibiltzen da. "Hasieran, saiatzen ginen sorterriko jendearekin elkartzen, ingelesez mintzatzeko, baina askoz errazagoa da atzerritarrekin ibiltzea. Egoera berean daude, eta elkar laguntzen dugu".
Heldu den urtean eginen dute Eskozian independentziaren erreferenduma —2014ko irailaren 18an—, eta egun historikotzat jo du Ibañezek. "Jendeak gero eta gehiago hitz egiten du gaiari buruz, arrazoi ekonomikoengatik, ideologikoengatik edo lurraldekoengatik. Sumatzen da eguna gertu dagoela". Hala ere, ez du ikusi giro berezirik. "Guztiaren gainetik, hemengoak eskoziarrak dira. Beste kontu bat da independentzia nahi duten edo ez". Ohiturez eta ikurrez mintzatu da Ibañez. Egunero ikusten ditu kilta —eskoziar gona— daramaten gizonak kalean, eta, batez ere, ospakizunetan eta errugbi partidetan janzten dute. Eskoziar liberak dira herrialdeko beste ikurra. Izan ere, berezko billeteak dituzte, eta, Ingalaterran osoan onartzen badira ere, gehienbat Eskozian erabiltzen dituzte. Libera esterlinen balio bera dute.
Ingelesen eta eskoziarren artean "lehia" dagoela konturatu da Ibañez. "Eskoziarrei ez zaie gustatzen ingelesak direla esatea; beren sustraiak oso errotuak dituzte". Gainera, ingelesak "serioagoak" direla uste du Ibañezek. "Ez dute hainbeste girorik". Aukera izan zuen errugbiko Sei Nazioen torneoko partida bat ikusteko, eta "ahaztezina" izan zela dio Ibañezek. "Izugarria izan zen giroa, eta, batez ere, Eskoziaren ereserkia abestu zutenean". Eskoziarren ohituren artean, garagardoarena aipatu du Ibañezek. Izan ere, "edozein egunetan eta edozein momentutan", jendea pubetara joaten da garagardoa edatera.
Sanferminetako museoan lau milioi euro gastatu direla dio Barkosek
Iruñeko sanferminetako museoa ezerezean gelditua dela eta UPNk lau milioi euro gastatu dituela salatu du Uxue Barkos Iruñeko Udaleko GeroaBaiko bozeramaileak. Joan den astean behin betiko proiektua baztertzea erabaki zuen gobernu batzordeak; izan ere, krisiak egitasmoa kolokan jarri du behin eta berriz, eta azkenean alde batera utzi dute Iruñeko jaien inguruko proiektua.
GeroaBaik sarri kritikatu ditu sanferminetako museoaren inguruko gorabeherak. "Oraindik ere inork ez du azalpenik eman gai honen inguruan, baina Iruñeko herritarroi lau milioi euro kostatu zaigu azkenean belardi bat izanen dena", esan du Barkosek. Horregatik auditoria bat eskatu du, Iruñeko Udalak urte hauetan guztietan ordaindutakoaren berri izateko. Barkosek gogorarazi duenez, UPNren legegintzaldiaren "proiektu izarra" zen sanferminetako museoa, eta alderdi beraren kudeaketa txarrak hondoratu du proiektua. "Iruzur hutsa izan da guztia".
Media Luna parkean 1.500 metro koadroko orube bat du udalak. Han egin nahi zuen museoa, baina orain beste proiektu batzuk aztertzen ari da bertan egiteko. Seguruenik txakurrentzako eremu bat izanen da. Txakur jabeentzako esparru ireki bat, animaliekin bertara joateko aukera izan dezaten.
Obrengatik hegala mugitzen dela onartu du CHE-k
"Beti egon dira mugimenduak Esako urtegian, eta euriteen eraginez mugitzen da urtegiko eskuin hegala". Hori esan zuen otsailean Ebroko Ur Konfederazioak, mugimenduei garrantzia kentzeko. Hala ere, orain jakin da erakundeak berak onartzen duela Esako urtegiaren handitze lanek eskuineko hegalaren mugimenduak eragiten dituztela. Ebroko Ur Konfederazioak urtarrilaren 9an egindako barne txosten batean azaltzen da baieztapena. "Eskuineko hegala zimentatzeko eta egonkortzeko lanek eragin dituzte mugimenduak", dio txostenak.
Joan den udan sumatu zuten eremu horretako mugimendua lehen aldiz —50 metroko sakoneran—, baina abendura arte ez zuten erabaki irristatzeari aurre egiteko neurriak hartzeko beharra zegoela.
Horretaz gain, txostenean Ebroko Ur Konfederazioak dio eskuin hegalaren mugimenduek Esako etxebizitzen hondatzea eragin dezaketela. Otsailean Esako bi urbanizazio hustu zituzten, baina Ebroko Ur Konfederazioak esan zuen "badaezpadako" neurria izan zela. Gainera, abenduan urtegiaren larrialdietako plana zero mailatik —apalenetik— batera igotzea erabaki zuten, baina Ebroko Ur Konfederazioak ez zien herritarrei jakinarazi hartutako neurriaz. Astean bi zentimetro mugitzen da eskuineko hegala, eta batez beste, urtean bi metro higatuko da eremu hori adituen arabera.
Zangoza hutsarazi
Azken asteetan Antonio Casas geologoa Esako urtegiaren arriskuaz mintzatu da. Casasek lehenbaitlehen Zangoza, Esa eta inguruko herriak hutsarazi behar direla esan du, eta "berehalako arriskuaz" ohartarazi du. "Egoera ez da arriskutsua, dramatikoa da. Eta ez dut nik bakarrik esaten, Ebroko Ur Konfederazioak egindako txostenek ere hala diote". Izan ere, Casasek Esako hegalaren material ez egonkorrei buruz hitz egiten du, eta hori ere jasotzen du Ebroko Ur Konfederazioak egindako txostenean. "Esako flyschak zonaldea ahultzen du", azaldu du geologoak.
Dena den, Ebroko Ur Konfederazioak "alarmistatzat" jo du Casasek esan duena. "Esa handitzeko lanek egonkortasuna ekarriko dute urtegian", ziurtatu du.
Barcina Amancio Ortegarekin bildu zen otsailean Ultzaman
El Informador atariak jakinarazi duenez, joan den otsailaren 23an Yolanda Barcinak Amancio Ortega enpresariarekin afaldu zuen Zenotzeko zaldiketa klubean. Patxi Mangado arkitektoa eta Carlos Solchaga ekonomi ministro ohia ere bertaratu ziren. Ofizialki, ez da jakin zertaz hitz egin zuten afari horretan, baina diotenez, Barcinak Ortegari eskatu zion Itaroa merkataritza guneko dendak ez ixteko. Izan ere, iturri berberek esaten dute Inditex enpresak —Ortega buru da— La Morea eta Itaroako alokairuak berriz negoziatu nahi dituela bi merkataritza guneetan jarraitzeko. Horretaz gain, aipatu hedabideak aditzera eman du diskrezio osoz jokatu zutela bai Barcinak eta bai Ortegak.