Nafarroa

2015-04-102015-04-10Nafarroa

“Euskara ikasteko oso erabilgarria izan daiteke komikia”

Hasiberrientzako eskuliburuak batzen ditu for dummies kategoriak, arloka: informatika for dummies, matematikak for dummies, brikolajea for dummies... Ideia berari helduta, euskara ikasten ari diren pertsonei zuzendutako irakurketa taldea sortu dute Katakrak kulturguneko kideek, komikia oinarri hartuta. Eta izen ezin egokiagoa eman diote proiektuari: Komikia (eta euskara) for dummies. Jatorriz euskaraz idatzitako zein itzulitako bost lan aukeratu, irakurri, eta horiei buruz solas egitea da asmoa. Luis Soldevila (Santa Cruz Tenerifekoa, Espainia, 1982) da ekimenaren bultzatzaileetako bat.

Tituluak argi azaltzen du: hasiberrientzako antolatu duzue irakurle taldea, euskara ikasten ari zaretenontzat.

Katakrakeko kideen artean sortutako ekimen bat da. German Esparza eta biok pentsatu genuen: "Zergatik ez dugu antolatzen euskara ikasten ari garenok irakurketa talde bat?". Eta halaxe sortu zen ideia, hots, komikien irakurle talde bat antolatzea euskara ikasleentzat. Argi genuen ez genuela zuzendaririk edo irakaslerik nahi, inguru askea nahi genuela gure kasa euskaraz mintzatu eta hizkuntza praktikatzeko.

Normalean, umeentzako liburuak ematen zaizkio euskara ikasleari. Hori gainditu nahi izan duzue zuek.

Bai. Kontua da hezkuntza formalean —bai hizkuntza eskolan zein euskaltegietan— erabiltzen diren liburuak haurrentzako moldatuak izaten direla. Guk, ordea, helduentzako testuak nahi genituen irakurri. Horregatik pentsatu genuen horrela egitea, eta komikien irakurle taldea sortzea.

Dummie-ak baitzarete, baina ez umeak.

Bai, hori da [barre egin du]. Azken finean, gauzarik garrantzitsuena ongi pasatzea eta lotsarik gabe hitz egitea da. Komunikatzea da gure helburu nagusia. Guk komunikatu nahi dugu, ez dugu bilatzen ederki edo perfekzioz hitz egitea, baizik eta komunikatzea, eta, bide batez, ongi pasatzea.

Zuen behar pertsonaletik sortutako egitasmoa da, zuek ere ari baitzarete euskara ikasten. Zer behar ikusten zenuten?

Euskara praktikatzeko espazio bat nahi genuen, baina espazio ez kontrolatua, gidaririk gabekoa. Mintzatzeko espazio libreagoa nahi genuen. Guretzat gauza garrantzitsua zen irakaslearen edo zuzendariaren figura kentzea.

Zeintzuk dira aukeratu dituzuen liburuak?

Mota oso ezberdinetako lanak dira. Irakurri eta jorratu genuen lehen komikia tira komiko bat izan zen, Zaldieroaren De Rerum Natura 5 (Elkar, 2011). Horren ostean, nobela grafikoa landu genuen, Paco Rocaren Zimurrak (Astiberri, 2014). Bi horiek irakurri eta landu ditugu honezkero. Hurrengoa Rene Goscinny eta Albert Uderzoren Asterix legionarioa albuma izango da (Salvat, 2014). Maiatzean eta ekainean, hurrenez hurren, Jose Carlos Fernandesen Munduko bandarik txarrena (Txalaparta, 2013) eta Jorge Alderete, Harkaitz Cano eta Fermin Muguruzaren Black is Beltza (Talka, 2014) jorratuko ditugu.

Lehenengoaren eta azkenaren egileak —Zaldieroa eta Fermin Muguruza— euskaldun berriak dira, zuek bezalaxe. Kasualitatea da, edo propio egindako zerbait?

Fermin Muguruzaren kasua ezaguna genuen, baina Zaldieroarena ez. Gainera, Zimurrak eta Munduko bandarik txarrena lanen itzultzailea ere euskaldun berria da: Bego Montorio.

Beste genero batzuk baino erabilgarriagoa da komikia euskara ikasteko tenorean?

Bai, orokorrean errazagoa da, zalantzarik gabe. Marrazkiek beti laguntzen dute istorioa ulertarazten. Hortik aurrera, aldeak daude komikien artean. Nire lehen ideia zen Zaldieroaren tira komikoa errazagoa egingo zitzaidala, motzagoa, lehen bistan sinpleagoa delako. Baina egia esanda, Zimurrak nobela grafikoa errazagoa egin zait. Zergatik? Bada, tira komikoa oso konkretua eta arina bada ere, hitzak oso zehatzak eta garrantzitsuak direlako istorioa ulertzeko. Nobela grafikoa luzeagoa da, baina hitzak ez dira hain garrantzitsuak testuingurua ulertzeko. Binetek eta marrazkiek nahiko argi uzten dute istorioa.

Nola funtzionatzen du irakurle taldeak?

Funtzionamendua oso sinplea da. Orain arte bi saio egin ditugu, eta oso erraza izan da dinamika. Hasteko, aurkezpen txikia egiten dugu, autorea ezagutzeko eta testuaren oinarrizko datuak azaltzeko helburuarekin. Gero, horren ostean, aurrez prestatutako galderak egiten ditugu, jendeak libre erantzun ditzan. Galdera zehatzak dira hasieran egiten ditugun horiek. Adibidez: "Zein da zure pertsonaia gustukoena? Zergatik? Zein da, zure ustez, irakurritako komikiaren orrialderik garrantzitsuena?". Ondoren, galdera orokorragoak botatzen dizkiegu taldekideei. Adibidez, Zimurrak lana jorratzeko saioan, lehenbizi galdera zehatzak egin genituen, eta, gero, gai orokorrari buruz hitz egiten hasi ginen. Izan ere, Zimurrak lanean zahartzaroa, zainketa, gurasoen eta seme-alaben arteko harremanak eta bizitzaren azken fasea dira gai orokorrak. Horiei buruzko solasaldi horretan gauza interesgarri asko aurkitu ditugu. Hizketaldi arinagoa suertatzen da horrela. Orain arteko saioak, gainera, oso dinamikoak izan dira, eta taldekideak oso parte hartzaileak. Dinamizatzeko oso saio errazak izan dira.

Beraz, harrera ona jaso du egitasmoak.

Bai, oso pozik gaude. Lehen saioan zazpi lagun egon ginen, eta, bigarrenean, hamar. Oso profil ezberdinetako jendea elkartu izan gara: euskaltegietako ikasleak, hizkuntza eskolako ikasleak, gazteak eta helduagoak. Baita maila ezberdinetako ikasleak ere. Lehenengo mailako ikaslerik ez da izan, baina B1 mailatik C1 mailara arteko jendeak parte hartu du. Maila ezberdinak izan dira, baina ongi moldatu gara elkar ulertzeko. Nire ustez, jendearen helburu nagusia ez da euskara modu perfektuan ikastea, baizik eta hitz egiteko gai izatea.

2015-04-102015-04-21Nafarroa

Elorrieta, deserri poetikoaz eta politikoaz kantari

Idazle eta poeta ezagunetan oinarritzen da: Joseba Sarrionandiaren, Joan Oliverren, Harkaitz Canoren, Mario Benedettiren eta Bernardo Atxagaren hitzak hartu ditu Eñaut Elorrieta abeslariak bere lehenengo bakarkako lana egiteko. Idazleen deserri politiko eta poetikoak abesten ditu 2013an kaleratutako Deserriko kantak lanean. Hamar abestiz osatutako diskoa da, baina emanaldietan ohitura du, gainera, Gabriel Arestiren poeman oinarritutako Nire aitaren etxea ere abesteko. Elizondoko Arizkunenea kultur etxean eskainiko du hurrengo kontzertua, igandean, 19:00etan.

2015-04-102015-04-21Nafarroa

Hamaika ekitaldi Nafarroan, giroa berotzen hasteko

Nafarroako herrietako euskara elkarteek besoak zabalik hartu dute apirilaren 25eko ekitaldia, eta hasiak dira dagoeneko ekitaldi paraleloak antolatzen, Anaitasunako ikuskizunaren aurreko giroa berotzeko.AEK-k eta Arrotxapea kirol elkarteak mendi laste...

2015-04-102015-04-10Nafarroa

70

AHT-aren aurkako protesta babestu duten taldeak

Babes zabala jaso dute Nafarroako AHT Gelditu, Ekologistak Martxan eta Sustrai Erakuntza taldeek. AHTa "berehala" gelditzeko eskatuko dute bihar, giza katea eginez 12:30ean Iruñeko Sarasate pasealekutik. 70 talde eta eragilek babestu dute azpiegituraren aurkako protesta.

2015-04-102015-04-21Nafarroa

Aldaketarako zenbakiak

Irakurle maiteak, ia ziur naiz lerro hauek irakurriko dituzuen guztiok nahi duzuela maiatzeko hauteskundeetatik aterako den gobernua aurreko gobernuen oso ezberdina izatea. Horretarako, bistan denez, aldaketarako indar guztiek ados jarri beharko dute. Baina borroka horretan sartu aitzin, ikusi beharko dute ea aritmetikak aldaketa hori ekarriko ote duen. Bada, hauteskundeetarako hilabete pasatxo falta delarik, non gauden azal dezaketen zenbaki batzuen entsalada ezkor samarra eskainiko dizuet. On egin. Edo ez.

Volkswagen: Apirilaren 1ean, berriz ere, UGT sindikatuak Iruñeko Volkswagen lantegiko hauteskundeak irabazi zituen. 4.352 langileetatik 3.885ek eman zuten botoa (%89,27); horietatik 1.103k UGTri eman zioten bozka (%28,4) eta 790ek CCOOri (%20,3). UGT eta CCOO sindikatuak erregimeneko kidetzat joko bagenitu eta Volkswageneko datuak Nafarroako politikara estrapolatuko bagenitu, emaitzak kezkatzeko modukoak lirateke aldaketa nahi dutenendako.

Baina bada esperantzarako zirrikiturik: UGTk 1.725 afiliatu omen ditu (%39,6) Volkswagenen, eta CCOOk, 1.100 (%25,3). Hau da, Volkswagenen badira langile batzuk UGTko edo CCOOko karneta dutenak —akaso, sartzeko karnet hori eskuratu behar izan zutelako—, baina bi sindikatu horiei botoa ematen ez dietenak.

Aranzadi: Azkenean, apirilaren 2an jakin genuen Podemos alderdiak Aranzadi zerrenda hiritarra babestuko duela Iruñeko Udalerako hauteskundeetan. Aferak berebiziko garrantzia zuen, Iruñeko Udalaren kolorea aldatzeko nahitaezkotzat jotzen baita alderdi morearen konkurrentzia. Iragan astean, beraz, iragarri zuten zein euritakoren azpian aurkeztuko diren pabloiglesiastarrak. Baina erabakia hartzeko prozesuak hainbat kontu kezkagarri azaleratu ditu. Prozesua iskanbilatsua izan da, gatazkatsua —alde batekoek zein bertzekoek sekulakoak bota dituzte sare sozialetan eta hedabideen foroetan—; agerian geratu da Podemosen inguruan gauzak ikusteko modu oso ezberdinak daudela.

Horri guztiari gehitu behar zaio bakarrik 440 pertsonak bozkatu zutela, eta irabazleen eta galtzaileen arteko boto aldea soilik 18koa izan zela. Hagitz jende gutxi, nire ustez, Podemos aldaketa gidatzeko alderdia izatera deitu dutela kontuan harturik.

Lerrook idazteko tenorean, gainera, ezinezkoa da jakitea ea Aranzadik hauteskundeetan aurkeztu ahal izateko 3.000 sinadurak lortu dituenetz. Apirilaren 1ean, sinadurak biltzeko lehenbiziko egunean, 2 ordutan 30 sinadura bertzerik ez zituzten bildu. Pentsatzekoa da, Podemosen erabakia jakin eta gero, bermeak lortzeko prozesua azkartuko zela.

D eredua: Nafarroako zein Iruñeko gobernuak aldatuko badira, indar abertzaleek gobernu alternatibo horietan egon beharko dute. Baina euskal abertzaletasunak badu arazo bat, D ereduak Nafarroan duen berbera. Azken hamarkadan, bai batak eta bai bertzeak doi-doi gainditu dute gazta zatiaren laurdena. 2011ko foru parlamenturako hauteskundeetan, NaBai 2011 eta Bildu alderdiek botoen %28,33 lortu zuten bien artean. Aurtengo aurrematrikula kanpainan, 2012an jaiotako haurren %26 sartu ditugu D ereduan. Halaxe gaude, herenera ezin ailegatu.

2015-04-102015-04-10Nafarroa

48.427

nafarroan langabezian diren pertsonakBehera egin du langabeziak Nafarroan. Otsailean baino 622 lagun gutxiago daude enplegu zerbitzuko zerrendan: 48.427, guztira. 2014ko martxoan baino 3.246 langabe gutxiago dira aurtengoak (-%7,62).

2015-04-102015-04-23Nafarroa

‘Moderna’ zahar gelditu da

Nafarroako establishment-aren iragarpenak bete izan balira, 2015ean inoizko langabezia tasarik baxuena izanen luke herrialdeak, Nafarroa Europako Batasuneko 30 eskualdeen artean aberatsenetako bat izanen litzateke barne produktu gordinari dagokionez (BPG), eta aurrera urrats itzelak emanak izanen lituzke garapen iraunkor, produktibitate eta bizi-kalitatearen gisako eremu estrategikoetan. Moderna planean aurreikusitakoa bete izan balitz, oso bestelakoa zatekeen Nafarroa. Baina Moderna plana ez da bete. Inondik ere ez. Aitzinera egin beharrean, atzera egin du herrialdeak hainbat alorretan, eta garapenaren aitzakiarekin argazkia atera nahi izan zutenek muturreko galanta jaso dute, errealitate gordinaren kontra.

Izan ere, Nafarroa idilikoa marraztu zuten gobernuak, PSNk, CEN Nafarroako Enpresaburuen Elkargoak, UGTk, CCOOk, Nafarroako Unibertsitate Publikoak eta Opus Deiren unibertsitateak. Idilikoa, bederen, enpresaburu eta ekintzaileentzat. 2010ean idatzi eta 2011ko martxoaren 10ean aurkeztu zuten Moderna plana, krisialdi ekonomiko betean. Egun hartan, Miguel Sanz presidenteak esan zuen "Nafarroaren etorkizunean sinesten duten guztiek" babestu zutela egitasmoa. Etorkizun horrek, ordea, gainezka egin die berehala, eta aurreikuspen guztiak hankaz gora jarri ditu. Moderno izateko jaio zen plana zahar gelditu da, lau urteren buruan.

Agintarien aurreikuspenik eza agerian utzi duen faktorerik nabarmenena langabezia izan da: Moderna planaren sinatzaileek konpromisoa hartu zuten 77.000 lanpostu sortzeko 2030. urtera bitartean. Horren arabera, 298.000 pertsonak eduki beharko lukete lanpostu bat 2015 urtea amaitzerako, baina, egiazki, 264.300 besterik ez dira gaur egun; hau da, aurreikusitakoa baino 33.700 gutxiago. Enplegua sortu ez; kontrara, suntsitu egin da azken bost urteotan: Moderna plana sinatu zenean, 45.866 pertsona zeuden langabezian Nafarroan. Gaur, 48.427 dira. Beraz, egunean 100 bat enplegu sortu beharko lirateke urte bukaerara arte, Nafarroako Gobernuak 2015erako ezarri zituen helburuak betetzeko.

Enpleguaren esparruan, enpresa handiak erakartzea izan zen planaren beste helburuetako bat, baina horretan ere porrot egin du UPNren gobernuak: 2009an, Nafarroako enpresen %1,30ek zituzten 50 langile baino gehiago; 2015erako, kopuru hori handitzea eta %1,60ra iristea aurreikusten zen, baina, gaur egun, Nafarroako enpresa handiek ozta-ozta gainditzen dute %1eko langa.

Aberastasunean ere, atzera

Europara begira eginak ziren Moderna egitasmoan zehaztutako helburu handinahiak, Europako Batasuneko eskualde aurreratuenekin lehiatzeko xedez, baina horrek konparazio gehiago eragin ditu. Eta ez dute Nafarroako Gobernua toki onean utzi.

Hala, herritarreko BPGa aintzat hartuta, Europako Batasuneko hogei eskualderik aberatsenetako bat izateko helburua ezarri zuten sinatzaileek 2015erako. Hitzarmena aurkeztu zenean, 32. postuan zegoen Nafarroa, baina gora egin beharrean, zerrendako 48. postura jausi da. Zenbaki absolutuetan adierazita, herritarreko BPGa 29.487 eurorena dela dio Espainiako Estatistika Institutuak; Moderna planak iragarritako 34.000 euroetatik oso urrun. Gauzak horrela, Nafarroako ekonomiak %21 hazi beharko luke egun batetik bestera, iragarpen baikor horiek bete ahal izateko.

Bestalde, berrikuntzaren alorrean ere, Europako herrialde garatuenen pare egotera heldu nahi zuten gobernuak, sindikatuek, patronalak eta unibertsitateek, eta haiek uste baino kaskarragoak izan dira emaitzak: I+G+B Ikerketan, Garapenean eta Berrikuntzan eginiko inbertsioak %2,2koa izan beharko luke aurten, baina, gaur-gaurkoz, ez da %1,8ra iristen —duela lau urte baino gutxiago—. Sinatutako patenteen kopuruak ere behera egin du nabarmen 2011tik gaurdaino. Horrek guztiak argi adierazten du Moderna planaren ardatz nagusietakoa eta etorkizuneko garapen ekonomikoaren oinarri izan beharko lukeen I+G+B sektorea hazi ez, makaldu egin dela gobernuaren egitasmoa indarrean jarri zenetik.

Moderna planak orain arte jasotako kritikak, alta, ez dira mugatzen adierazle makroekonomikoetara eta lorpenetara. Ituna sinatu zen egunean bertan, hainbat sindikatuk eta eragile sozialek elkarretaratzea egin zuten Baluarte auditoriumaren kanpoaldean, planaren izaera "neoliberala eta atzerakoia" salatzeko.

"Plan berri honek kapitalismo basatira eta zerbitzuen pribatizaziora bultzatzen gaitu. Langileak betiereko krisialdira eta behin-behinekotasunera kondenatzen dituen eredu batean oinarrituta dago", adierazi zuen Iruñerriko Langabeen Plataformak, aurkezpenaren egunean kaleratutako ohar batean.

Diru publikoa, klub pribatua

Planaren kudeaketa ere kritikatu dute ELA eta LAB sindikatuek. Izan ere, egitasmoaren inbertsioak eta funtzionamendu egokia ikuskatzeaz arduratzen den erakundea ez da Nafarroako Gobernua, Moderna fundazioa baizik, itunaren sinatzaileek osatutako taldea.

LABeko ordezkarien arabera, "gobernuaren egitekoak eta politika publikoak de facto pribatizatzea da" fundazioaren sorrera bera. "Politikariek, enpresaburuek eta sindikalista otzanek osatutako klub batek arpilatu ditu erakunde publikoek kudeatu beharreko diruak", azaldu dute.

Bere garaian, ELAk ere "nardagarritzat" jo zuen Moderna planaren sorrera, "batez ere, milaka nafar langabezian daudela jakinda". Sindikatu horretako ordezkarien irudiko, "botere politikotik at dagoen egitura paralelo bat" da Moderna fundazioa, eta helburu garbi bat dauka: "Guztion dirua kudeatu nahi dute planaren sinatzaileek, kontrol publikoak saihesteko eta, pixkanaka-pixkanaka, zerbitzu publikoak pribatizatzeko".

Sindikatu abertzaleek eta langabeen plataformak "patronalaren bide orri" gisa definitu dute Moderna plana. Hala azaldu du LABek: "Euren irabaziak bermatu nahi dituzte nafar enpresaburu handiek, langileon bizkarretik bada ere. Ikuspegi horrekin bultzatu dituzte osasunaren pribatizazioa, higiezinen espekulazioa eta AHTaren gisako azpiegitura jasangaitzak".

2015-04-102015-04-21Nafarroa

‘Paparazziak’, euskal hitzen bila

Martxan da, bigarren urtez, Euskara Merkataritzara egitasmoan parte hartzen duten hamar udalek eta Karrikiri Euskaldunen Elkarteak antolatutako Euskal Paparazziak argazki lehiaketa. Iruñerriko eta Gareseko saltokietan euskarak duen presentzia argazkien bidez ikusaraztea du helburu. Apirilaren 26a bitarte aurkeztu ahalko dira argazkiak, WhatsApp edo Telegram aplikazioen bidez lanak 605 75 40 17 zenbakira bidalita. Euskara eta merkataritza ondoen irudikatzen dituen argazkiak 500 euroko bonoa jasoko du.

2015-04-032015-04-03Nafarroa

“Denetarik dugu, dantzetan oso aberatsa baita Nafarroa”

Ortzadar elkarteak 40 urte daramatza dantza tradizionala ikertzen eta sustatzen. 2005ean, Nafarroako Kultur Ondarearen Legea onartu zenean, lan horri testuinguru berria emateko aukera ikusi zuten. Hala abiatu zen Nafarroako Dantza Tradizionalaren Inbentarioa, atlasa ere badakarrena. Besteak beste, Karlos Irujo (Iruñea, 1960) ibili da inbentarioa osatzeko jardunean.

2005ean abiatu zen proiektua, kultur ondarearen legea onartu zenean, baina zuek hamarkada luzeak daramatzazue dantzaren inguruan lanean, ezta?

Momentu jakin batzuetan, gauza ezberdinak elkartu eta berriak sortzen dira. Guk, berez, 40 urte daramatzagu esparru honetan lanean. 2005ean kultur ondarearen legea onartu zuten, eta guk, ostean, bi txosten etnografiko egin genituen; batetik, Ituren, Zubieta eta Lantzeko inauteriak, eta, bestetik, Erronkariko hiru behien zerga kultur ondare gisa har zitzaten. Hortik abiatu genuen egitasmoa. Esku artean zehazki zer dugun jakin behar dugu, eta hortik aurrera, aitortza zerk merezi duen erabaki, edo babes neurriak zehaztu. Hortik abiatu ginen, eta gurera ekarri genuen legeak zioena. Pentsatu genuen diagnostiko bat egin behar genuela, dantzak gurean nola dauden eta denboran nola garatzen diren aztertzeko. Eta horrekin hasteko tresna bat behar genuen. Inbentarioa da tresna hori. Alegia, diagnostikatzea zeintzuk diren Nafarroan ditugun dantzak. Hor daude, besteak beste, dantza berriak, zaharrak, berreskuratuak, birsortuak... Mota askotako dantzak topatu ditugu bidean.

Argitu behar da inbentarioa eta atlasa bi gauza ezberdin direla.

Bai, ez dira gauza bera. Inbentarioa dantzen zerrenda da, zer dagoen identifikatzea. Atlasean, ordea, dantza bakoitzari dagokion fitxa dago. Horren barruan, dantzari buruzko azalpenak aurki daitezke, ezaugarri nagusiak azalduz. Eta horrekin batera, partiturak, bideoak, audioak eta halakoak ere izango dira. Hori ere zabaldu ahalko litzateke. Hain zuzen ere, hori da gure asmoa, jendearekin batera osatzea fitxa horiek.

Egitasmo zabalago baten parte da hau guztia. Nafarroako Dantza Tradizionalaren Behatokiaren parte, hain zuzen ere.

Behatokian jarraipen bat egingo dugu, tradizioa eta dantza nola dagoen aztertzeko. Leku batzuetan helduek egiten dituzte dantzak, beste batzuetan galtzear daude, eta beste leku batzuetan oso osasuntsu daude. Egoera ezberdinak dira. Beraz, behatokiaren funtzioa da diagnostiko hori noizbehinka eguneratzea.

Eta abian da jada egitasmo hori?

Bai, martxan dago. Aurten, jada, hainbat tokitan egon gara, gauzak filmatzen eta halako diagnostiko bat egiten. Noski, gure baliabideak murritzak dira, gu amateurrak baikara eta denbora librean egiten baititugu gauza horiek. Saiatzen gara proiektua leku bakoitzean azaltzen —Leitzan eta Cortesen egon gara, besteak beste—, gure proiektua auzolanaren gisara ikusten dugulako, eta denon artean egin nahi dugulako. Adibidez, orain Aranoko dantzei buruzko fitxa egiten ari gara. Gero haiengana joango gara, eta haiek esango digute zer sartu eta zer ez, bi aldeen arteko elkarlana izan dadin. Izan ere, haien dantzak dira, eta haiek ezagutzen dituzte. Guk sinesten dugu halako proiektu parte hartzaileetan.

Testigantzak oso garrantzitsuak izango dira lan horretan...

Bai, eta gustatuko litzaidake hori azpimarratzea. Tokian tokiko aldizkarietan agertu nahi dugu, jendearengana hurbildu nahi dugulako. Herrietako jendeak badaki zer dantzatzen den herrietan; edo nork dantzatzen duen oso ongi jota edo porrusalda. Testigantza horiek oso garrantzitsuak dira era honetako proiektuetan.

Zer motatako dantzak dauzkagu Nafarroan?

Denetarik. Nafarroa oso aberatsa da dantzetan. Euskal Herria, dantzei dagokionez, hemen bildu daiteke. Gipuzkoan eta Bizkaian bezala, ezpata dantzak ditugu. Ez dira berdinak, baina ezpata dantzak dira. Bestalde, batez ere ingurutxoak ditugu, guk dantza sozialak deitzen ditugunak: jotak, porrusaldak eta halakoak. Horrez gainera: makil dantzak, arku dantzak, zinta dantzak... denetarik daukagu.

Eta nafarrok ezagutzen al ditugu gure dantzak?

Topikoetan eta tipikoetan geratzen gara. Jota ezagutzen dugu, eta dantzatzen da, nahiz eta geroz eta gutxiago dantzatu... Badira dantza ezagunak. Nork ez ditu ezagutzen Otsagabiko edo Lesakako dantzariak? Eta Lantzeko zortzikoa? Baina badira beste asko galtzeko bidean daudenak, eta ezagunak ez direnak.

Eta dantzatzen ditugu?

Badago dantzarako ohitura, baina galtzen ari da. Guk oso erraz sartu izan ditugu polkak, mazurkak edo garai bateko modazko dantzak. Baina oraindik ez gara ausartzen, adibidez, dantza sueltoa sartzera. Dantza suelto modernoa nahi dut esan: rocka, popa eta holakoak. Guk ez ditugu horiek sartu izan, ez garelako ausartu. Eztabaida hori ematen ari da. Nik gogoan dut gure garaian diskotekan dantzaldia beti bukatzen zela jota batekin. Gauza horiek gero eta gutxiago ikusten dira.

Tradizioak, izan ere, eraldatu beharra du, bizirik iraun nahi badu.

Etengabe aldatzen eta birsortzen da tradizioa. Horregatik, guk hasieratik hautua egin genuen tradizioa birsortzeko borondatea daukaten adierazpen berriak inbentarioan sartzeko. Adibidez, Iruñeko ezpata dantza, Duguna taldeak egiten duena, edo Iruñeko kauteroen dantza. Ez dira emanaldi gisara egiten, folklorean sartzeko baizik.

2015-04-032015-04-03Nafarroa

9

Iruñea-Logroño autobia bukatzeko denbora, urtetan

Orain dela bederatzi urte zabaldu zuten Iruñea eta Logroño (Espainia) lotzen dituen A-12 autobia, baina bukatu gabe zegoen. Mariano Rajoy Espainiako presidenteak inauguratu du Logroñoko lotunea, bozen bezperan. Ehun milioi euroren kostua izan du 6,5 kilometroko zatiak.