Nafarroa Oinez Nafarroako ikastolen jai nagusian Albert Dasi Picanyako (Valentzia, Herrialde Katalanak) Escola Gavinako zuzendaria izango da. Ikastetxe hori aitzindari izan zen Valentzian eskolak katalanez ematen. Herrialdean katalanean oinarritutako ...

Euskararen muga non kokatu dago jokoan". Hala ohartarazi du Anika Lujan Fontellasko Argia ikastolako zuzendariak. Igandean, besteak beste, Erriberan ere euskaraz ikasteko eskubidea aldarrikatuko dute Nafarroa Oinez Nafarroako ikastolen jai handiaren b...

1984ko azaroaren 5ean Argia ikastolan hasi ziren lehen bost ikasleetako bat da Lorea Jimenez (Tutera, 1981). Hasierako urte haietaz ezer gutxiz oroitzen dela aitortu du. Hala ere, ikastolan bizi izandakoaz oso oroitzapen onak dituela jakinarazi du pozik. Horregatik, Ekiotz semeak ere Argia ikastolan ikasten du. Dioenez, ikastola asko aldatu da azken urteetan. Gustura mintzatzen da Argiaren lehen urteetan bizi izandakoaz. Orain, lanean dabil buru-belarri Nafarroako ikastolen jai handia dela eta. Azaldu du jaiaren lekukoa hartu zutenetik ari direla lan eta lan gelditu gabe.

Argia ikastolak eskainitako lehen ikasturtean izan zituen bost ikasleetako bat zara.

1984ko azaroaren 5ean izan zen lehen eskola eguna. Beterri elkartearen lokal batzuetan sortu zen, bost neska-mutilen gurasoen ekimenari eta ilusioari esker, eta lehenengo ikasleetako bat izan nintzen, nire gurasoei esker.

Nola hasi zen ikastolaren ibilbidea?

Zailtasunak handiak izango ziren ziurrenik. Zailtasunei buruz-eta gutxi dute hitz egiteko gurasoek. Garai hartako sistema politikoa ez zen oso ona. Pentsatzen dut oso gaizki pasako zutela, baina ilusioz beterik zeuden.

Beterriko lokaletan hainbat urtez ikasten aritu ostean, behitegira aldatu zen ikastola.

Hala da. Nik ez nuen inoiz ikasi Argia ikastolak Fontellasen duen egoitza berrian. 1995. urtean, Tuteran lehenengo Nafarroa Oinez jaia egin zenean, Iruñeko San Fermin ikastolara joan nintzen ikastera. Zortzigarren maila bukatu nuenean, aurrera jarraitu nahi nuen, eta D ereduan ikasteko aukera bakarra Iruñera joatea zen. Gaur egun ere horrela pasatzen da. DBH bukatutakoan, ikasketak euskaraz jarraitu nahi izanez gero, Iruñera joan behar da, hori da gertuen dagoen aukera.

Nola oroitzen duzu Tutera utzi eta Iruñera joan behar izan zenuen garaia?

Astea Iruñean ematen nuen, eta asteburuetan Tuterara, gurasoen etxera itzultzen nintzen. Argia ikastolan igaro nuen azken egunean omenaldi txiki bat egin zidaten, lehen ikasleetako bat izan nintzelako, eta oso hunkigarria izan zen. Garai gogorra izan zen; izugarrizko aldaketa nabaritu nuen, ikasketa maila aldetik batez ere. 1995ean, San Fermin ikastola handia zen. Gure garaian klaseak txikiagoak ziren. Nire klasean bost ikasle ginen, eta hiru ikasturte ezberdinetakoak.

Argia ikastolan ikasten duena orain zure seme Ekiotz da.

Nik eta beste ikasle ohi batek gure semeak ikastolan matrikulatu genituen. Hori ederra da. Ekiotzek 2 urte eta erdi ditu. Argi neukan nire semeak ikastolan ikasiko zuela. Badakit oso ongi jaten dela eta oso hezkuntza ona jasoko duela. Gainera, garrantzitsua da niretzat semeak euskaraz ikastea.

Iganderako zein asmo duzu?

Ikastolako ikasle baten ama naizen heinean, jaia antolatzen lan egitea tokatu zait. Erriberan, tamalez, oraindik ez dago ongi ikusia ikastolara eramatea seme-alabak. Orain, akaso normalagoa da, baina nire gurasoen garaian ez zen horrela. Ziurrenik, nire gurasoek denetarik entzungo zuten. Aurreko jaiak bezala, igandekoa ere oso garrantzitsua da. Lan eta lan daramagu lekukoa hartu genuenetik. Dena ongi irtetea nahi dugu.

Argia ikastolako kideen arabera, igandean 1.000 lagunetik gora arituko dira Nafarroako ikastolen jai nagusia posible egiteko lanean. Horiek urte osoan aritu direnei gehituz gero, 2.000 inguru dira.

Urrun geratu dira Nafarroako ekonomia hazten zeneko garaiak. Krisi ekonomikoak kolokan jarri ditu kapitalismoaren biziraupena eta oinarria. Hazkunderik ez dagoenez, ekoizpen maila ere hondoa jota dago. Horren adierazlerik argiena akaso, langabezia tas...

Aurreko hilabeteetako joerari jarraituz, irailean ere langabezia jaitsi egin da Nafarroan. Abuztuan 318 lagunek aurkitu zuten lana. Hala ere, 50.407k lanik gabe jarraitzen dute oraindik.

Banatu taldeko eta CGT sindikatuko kidea da Chema Berro (Erronkari 1949). Osasunbideak Iruñeko Sanduzelai auzoan duen osasun etxean egiten du lan idazkari laguntzaile modura. Ia urtebete da Osasunbideko arduradunek bere aurka zigor espedientea abian jarri zutela. Nafarroako Gobernuak 2012an lanaldia luzatu zien Osasunbideko langileei. Baina, ebazpen horrek bere ideologiaren aurka egiten zuela eta ordu estrak egiteari uko egin eta bere aurka zigor bideari ekin zion Osasunbideak. Berrok argi dio: "Ez diot etor daitekeen zigorrari inolako beldurrik".

Sindikatuko kide gisa ibilbide luzea du Berrok. Horregatik, ulergaitza egiten zaio Nafarroako Gobernuak langile publikoei lanaldia luzatu nahi izatea. "Guri lanaldia luzatu beharrean langile gehiago kontratatuko balitu, langabezia tasa jaistea lortuko genuke", azaldu du tinko. Bere kasuak duela hilabete batzuk hedabideetan sortu zuen zalapartak kalte edo mesede egin ote dion zalantzak dauzka. "Gobernuaren erabakiak eragindako haserrea dela eta hartu nuen luzapenari uko egiteko jarrera".

Pozik dago une zail horretan lankideek eman zioten babesarekin. Izan ere, 40-50 lankidek Berro bezala errudun zirela adierazi zuten idatzi batzuen bitartez. Zigor bidea espero baino gehiago ari da luzatzen, abenduan abiatu baitzuten Osasunbideko buruek. Berrok jakinarazi duenez, ez du inolako asmorik auzitegietara jotzeko. Zigor espedientearen aurka hainbat helegite aurkeztu ostean, behin behineko jakinarazpenaren zain dago. Laster espero du ebazpen hori. Ziurrenik bost egunez lanik egin gabe eta kobratu gabe egotera zigortuko dutela jakinarazi du.

Berrok hartutako erabakia Sanduzelaiko osasun etxeko gainontzeko lankideek ere lana partekatzeko filosofia ezagutzeko aukera "aproposa" izan dela azaldu du. Dena den, ez du bere burua eredu gisa jarri nahi. "Ni nire ideologiarekin kontsekuentea eta zintzoa izaten saiatu naiz, besterik ez", jakinarazi du. Printzipioak tinko mantentzen ditu, eta langile publiko gisa dituen eskubideak baliatzen ditu Osasunbideak langile gehiago kontratatzeko.

Esaterako, bost hilabetean behin, hilabetez lan egiteari uzten dio, bere partez beste pertsona bat kontratatu dezaten. Hala, urtean bi hilabetetan ez du lanik egiten eta ondorioz ez du soldatarik kobratzen. Bere hautua osasun etxeko hainbat langilek ere egiten dutela adierazi du Berrok, tartean mediku batek eta erizain batek. "Lanaldia murrizten badugu eskaintzen dugun zerbitzua bete ahal izateko langile gehiago beharko dira".

Hazkundearen garaia amaitu dela ohartarazi du, garai hura pasa dela. "Ezin izango dugu lehen genuen bizimodura itzuli, hori argi izan beharra dago". Garai batean bezala ekoiztera eta kontsumitzera ezingo dela itzuli uste du. Gainera, gizartean dauden ezberdintasunak atzeraldi ekonomikoa dela eta "areagotzen" ari direla dio. "Lanaren banaketa aberastasuna banatzeko modu gisa ulertzen dut", adierazi du.

Ez du uste administrazio publikoak egoera honi irtenbide bat aurkitu zain egon behar duenik gizarteak. Salatu duenez, erakunde publikoek zerbitzu publikoen kudeaketan enpresa pribatu gisara jokatzen dute. Gainera galdera bat jarri nahi izan du mahai gainean: "Zertarako nahi dut jardunaldi osoz lan egin nire semea langabezian egongo bada?". Halako hausnarketen bidez, beste modu bateko gizarte bat eraiki daitekeelakoan dago.

Helburu horrekin egin zion uko bere lanaldia luzatzeari. Aste gutxiren buruan jakingo du nolakoa izango den zigorra. Hala ere, lasai dago, ez da zigorraren beldur. "Gutxiagorekin hobeto bizitzen saiatu behar dugu, hori ikasi behar du gizarteak", azaldu du Berrok. Printzipioak irmo defendatzeagatik ondorio batzuk izaten direla ohartarazi du, baina ez da inondik inora damutu.

Nafarroako Ogasunak jakinarazi duenez, Nafarroako 3.000 lagun inguruko dituzte eraikinak, kontu korronteak eta bizitza aseguruak, besteak beste, atzerrian. Horien balioa 1.281,44 euroko dela ohartarazi du Ogasunak. Horrez gain, Nafarroako hainbat enpr...

Lanaren banaketarekin eta deshazkundearekin lotutako webguneak.

• dalevueltabira.wordpress.com.Banatu taldearen berri ematen dute.

• www.desazkundea.org.Deshazkundearekin lotutako webgunea.

• www.alorza.net.Alberto Ortiz de Zarate ekintzailearen webgunea.

Alboko grafikoan, Nafarroatik Ameriketara joandako emigranteen joerak bost urtetik bost urtera aztertu dira. Ikus daitekeenez, XX. mendeko lehen hamarkadetan Ameriketara joateko joera mantendu egin zen. 1911. eta 1915. urteen artean joan zen lagun geh...