Nafarroako Gobernuak jakinarazi dituen datuen arabera, azken urteetan bikoiztu egin dira Ipar Ameriketako eta Hego Koreako erromesak Nafarroatik igarotzen den Donejakue bidean. Antza, AEBetako The Way (Bidea) filmak eta Hego Koreako idazle Kim Hyo Sumen nobelek zerikusi zuzena dute erromesen igoeran. Esaterako, 2004an, Hego Koreako hemezortzi erromes erregistratu ziren; 2012an, berriz, 2.500. Bestalde, Ipar Ameriketako herritarren kasuan —AEB eta Kanadakoak—, 2012an 3.046 erregistratu ziren Orreagako aterpean, duela bi urte baino bi aldiz gehiago. Orduan, 1.462 erregistratu ziren. Azken datuen arabera, 57.593 lagun igaro ziren iaz Orreagatik.

Bidearen bakardadea, adiskidetasuna, elkartasuna... Sentipen horiek izan ditu Villar Lopez argazkilari profesionalak. Nafarroako Gobernuak egindako enkargu baten harira hasi zen Donejakue bidea egiten. Hiru urtean, lau aldiz egin du Donejakue bidea: iparraldetik, kostatik, Pirinioetatik eta Oviedotik. Sakelako telefonoen garapenari esker, bideko argazkiak iPhone batekin hasi zen egiten. Orain, argazki horiek I Way (Nire bidea) liburuan bildu ditu. Heldu den ekainaren 23ra arte, liburuan jasotako argazkiak ikusteko aukera izango da Iruñeko Konestable jauregian, erakusketa batean.

Berriozarkoa da sortzez Lopez. Iruñean ematen du ia egun guztia, Efe berri agentziako argazkilaria baita. Donejakue bideak iparraldetik, erdialdetik zein hegoaldetik zeharkatzen du Nafarroa. "Beti ikusten nituen erromesak Iruñeko Alde Zaharrean, eta erakarri egiten ninduen", dio. Gainera, bere familiak Galizia eta Santiagorekin oso harreman estua duela aitortu du.

Kazetaritzan lan egiten duten argazkilariek lana azkar egiteko duten beharretik urrundu nahi izan du Lopezek. Horregatik, liburuaren eta hein berean erakusketaren bidez, ikusleari pentsarazi egin nahi izan dio: "Argazkietan sartzea nahi dut, barruak mugiaraztea; erlojurik gabe bidaiatzea bezala da".

Denera, 5.000 argazki baino gehiago atera ditu iPhone markako sakelako batekin. Hala ere, ez du Lopezek bere burua argazkiak egitera behartu. "Baziren egunak argazki bat ere egin gabekoak; alde horretatik oso aske sentitu naiz", dio. Lan honetan argazkilaritzaren hastapenetara jo nahi izan duela aitortu du Lopezek. Horregatik, liburuan publikatu dituen 47 argazkietatik 42 zuri-beltzean dira. "Argazkilaritzarekin oso erromantikoa naiz, eta sakelakoak duen aplikazio batek aukera eman dit argazkilaritzaren hastapenetara atzera egiteko".

Askotan, argazkiek margo izaera ere hartzen dute. "Argazkilaritza ez dago margoetatik horren urrun", dio. Hala ere, kezkatuta agertu da azkenaldian argazkilaritzak izan duen garapenarekin. "Egun, edozeinek atera dezake argazki bat sakelakoarekin edo kamerarekin. Nik uste profesionalok beste puntu bat eman behar diogula, eta horretan saiatu naiz lan honetan".

Pozik dago Lopez emaitzarekin. Jakinarazi duenez, zailtasun handiena sentimenduak modu sinple baina eraginkorrean adieraztea izan da. Aurrerantzean ere, horretan jarraitu nahi du. Donejakue bidea egiten jarraitu nahi du aurrerantzean.

Donejakue bideari buruzko zenbait webgune.

• www.caminodesantiagoennavarra.es Informazio asko aurki daiteke bideak Nafarroan dituen berezitasunen inguruan.

• www.caminosantiago.com. Donejakue bidea egiteko behar den informazio osatua dago.

Bi urte igaro dira Yolanda Barcinak foru hauteskundeak irabazi zituenetik. 2011ko maiatzaren 22ko gaua gozoa izan zen ordu arte Iruñeko alkate izan zenarentzat. Iruña Park hotelean txalo zaparraden artean hartu zuten alderdi kideek Barcina. Orduan onartu zuen "demokrazia aroko zortzigarren legegintzaldia korapilatsua" izango zela. Baina, uste baino korapilatsuagoa suertatu zaio. PSNrekin batera gobernatzeko ituna bertan behera geldituta, bakarrik dago gobernuan UPN. Horri, CAN auziaren itzala eta krisi ekonomikoaren eragina gehitu behar zaizkio. Batek baino gehiagok iraungitze data jarri dio Barcinaren gobernuari. Legegintzaldia amaitzea erdietsiko duen edo ez, hori da askok egiten duten galdera. Izan ere, beste bi urte falta dira 2015ean egingo diren foru hauteskundeetarako.

2011ko ekainaren 23an egin zen Yolanda Barcina Nafarroako presidente aukeratzeko osoko bilkura. 28 botoren bitartez —UPN eta PSNrenak— gehiengo absolutuz, erdietsi zuen gobernuburu izatea. Hala ere, bi alderdiak Nafarroa ulertzeko moduan ez zetozen bat. Ez zuten zer ikustekorik ez gizarte politikan ezta politika ekonomikoan ere. Dena den, Barcina pozik agertu zen, ziur zelako bi alderdiek Nafarroari "egonkortasuna" ematea lortuko zutela.

Ekinaren 21ean, UPN eta PSNk sinatutako akordioan jasotzen denez, Barcinak denera zortzi kontseilari izendatu zituen, tartean hiru PSNkoak. Roberto Jimenez, Anai Astiz eta Elena Torres ziren kontseilari sozialistak. Baina, hamabi hilabete nahikoak izan ziren Nafarroako Gobernuari "egonkortasuna" emango zion akordioa hausteko. Izan ere, 2012ko ekainaren 14an, gauerdian igorritako komunikatu baten bitartez, Roberto Jimenez "desleialtasunagatik" kargutik kentzen zuela jakinarazi zuen Barcinak. Astizek eta Torresek dimisioa eman zuten.

Ordurako, desadostasunak handiak ziren PSN eta UPNko kideen artean. 2011ko hauteskunde orokorretan Barcinak Mariano Rajoyri —orduan Espainiako Gobernurako presidente izateko PPko hautagaiari— babesa eman ostean hasi ziren lehenengo arraildurak sortzen.

Bi aste barru urtea beteko du UPNk gobernuan bakarrik. Aste honetan bertan esan du Barcinak: "PSNrekiko UPNk duen harremana ez da inolaz ere erraza, baina ez dago guztiz hautsita". Nafarroako presidenteak berak onartu du ezegonkortasun egonkorra duela gobernuak. Agerikoa da parlamentuan ez duela legealdi hasieran zuen babesa.

Krisi ekonomikoaren biktima

2008 inguruan krisi ekonomikoa hasi zenetik, Nafarroa atzeraldi ekonomikoan murgilduta egon da. Langabezia tasak 50. 0000 langaberen langa gainditu du, eta Nafarroako Gobernuaren kaudimen gaitasuna zeharo murriztu da. Hala, murrizketak egin dituzte, osasunean, hezkuntzan, gizarte zerbitzuetan... Esaterako, oinarrizko errenta gizarteratzeko errentak ordezkatu du. Hala, zailtasun ekonomikoengatik laguntza publikoa behar duten familiak laguntza horiek jasotzeko aukerak murritzagoak dira, betebeharrak zorroztu ostean. Hala, egun, 1.225 familia inguru daude inolako diru iturririk gabe.

Osasun eremuari dagokionez, krisi bati baino gehiagori egin behar izan dio aurre Barcinaren gobernuak eta hein berean Marta Vera Osasun kontseilariak. Legealdi hasieran jakinarazi zituzten hainbat proiektu izar: landa eremuko larrialdietako murrizketak, erietxeetako laborategiak batzeko proiektua eta ospitaletako jangelak pribatizatzeko asmoa.

Besteak beste, hiru asmo horien harira egindako manifestazio eta elkarretaratzeetan dozenaka lagunek hartu dute parte azken asteetan, eta osasun zerbitzu publikoak "deusezten" ari zirela egotzi diote. Veraren proiektu izarra zen landa eremuko larrialdi zerbitzuak moldatzeko legea. Hala ere, parlamentuan ez zen proposamena aurrera atera, PPNk soilik babestu zuelako. Dena den, ospitaleetako laborategi zerbitzua Iruñean zentralizatzea eta jangela zerbitzua pribatizatzea lortu du.

Ospitaleetako jangela zerbitzua pribatizatzeak polemika handia eragin du. Izan ere, zerbitzua kudeatzeko proiektua irabazi zuen Mediterranea de Catering enpresak, besteak beste Iruñeko Ospitaleen Gunean, kexa ugari izan ditu: janari txarra emateagatik, hotzak behar zuena bero zerbitzatzeagatik... Duela astebete, Verak jakinarazi zuen enpresaren aurkako zigor espedienteak martxan jarraitzen zuela.

Nafarroako Kontu Ganberaren ikerketa baten arabera, 2011z geroztik, Osasun Departamentuak herritar bakoitzeko egiten duen gastua murriztu egin da. Izan ere, duela bi urte Yolanda Barcina gobernura iritsi zenean, batez beste herritar bakoitzeko 1.612 euro gastatzen ziren osasun gaietan. Egun, ordea, 1.469 euro.

Baina gizarte mugimendua ez da izan Yolanda Barcinaren bidean arantza bakarra. Alderdian bertan ere arazo bat baino gehiago izan ditu. Izan ere, ez zuen batere ondo hartu Alberto Catalanek alderdiko buruzagitza eskuratzeko hautagaitza aurkeztu izana. Hala ere, martxoaren 17ko kongresuan, Barcinak bere ibilbide politikoko garaipenik estuena baina garrantzitsuena lortu zuen, alderdiko buruzagitza eskuratuta. Baina Catalanekin izandako borrokak zauri ugari eragin ditu. Izan ere, alderdiko kideen ia erdiak ez daude ados Barcinak hartutako bidearekin eta horrek luze gabe arazoak eragin diezaizkioke.

Zentsura moziotik indartuta

Nahiz eta martxoa hilabete zaila izan, apirilean indartuta atera zen Barcina. Izan ere, azken bi urteetan abian jarritako politikekin ados ez, eta Bildu eta Aralarreko parlamentarien aldeko botoekin Barcinaren aurkako zentsura mozioa jarri zuten martxan. Apirilaren 8an eztabaidatu zuten mozioa. PSNk abstentzioaren alde egin ostean, alderdi abertzaleen egitasmoak ez zuen behar beste babes jaso. "Ez dago ni buru naizen gobernuaren alternatiba izan daitekeen beste gobernurik", adierazi zuen orduan Barcinak pozik. Hala ere, epe motzean sor daitezkeen beste aukera batzuk mahai gainean utzi zituen.

Ziurrenik, Barcinarentzat atakarik estuena CAN auziak eragin dio. Nafarroako Kutxan UPN kideek jasotzen zituzten diru sariek polemika piztu dute. Antza, Nafarroako Kutxa Banca Civicaren barruan zegoela, 2010. urte hasieratik berritutako estatutuetan, ordezkari politiko guztiak CANeko gobernu organoetatik atera ziren. Baina estatutu horietan, Nafarroako Gobernuko eta Iruñeko Udaleko ordezkariek parte hartuko luketen Erakunde Sortzaileen Batzordea aipatzen zuen, baina ez Batzorde Iraunkorra. Ez zen publikoa, eta batzorde iraunkor horretan lau politikari biltzen ziren —Enrique Maia, Miguel Sanz, Alvaro Miranda eta Yolanda Barcina—. Lehenengo hirurak auzipetuta daude Enrique Goñi Nafarroako Kutxako presidentearekin batera. Barcina, ordea, ezin da auzipetu foruduna delako.

Orain, jakina da uda aurretik ez dela mugimendu politikorik izango. Beraz, litekeena da Barcinaren legealdia Nafarroako Kutxaren auziaren garapenaren menpeko izatea. Inkesta baten arabera, Nafarroako biztanleen %40k herrialdeko egoera politikoari "oso txarra" dela irizten diote. Ez PSNk ez UPNk ez dute hauteskundeak aurreratzeko asmorik. Oraingoz, Barcina tinko ageri da, orain arte presidente gisa ibilbide malkartsua izan duen arren.

Kale lasaia eta isila da Iruñeko Alde Zaharreko Ansoleaga. Ia mugimendurik gabekoa, eta ia merkataritzarik gabekoa. Kaleko etxeek, hala ere, hamaika istorio eta bitxikeria gordetzen dituzte barruan. Horren adibidea da Ansoleagako 10. zenbakia. Iruñeko etxerik zaharrena da, eta zein urtekoa den jakin ezin den arren, XIII. mendekoa dela diote. Han du egoitza Nafarroako Kontuen Ganberak 1995. urteaz geroztik, baina lehenago ere han izana da —1524tik 1837ra—.

Izan ere, istorio eta erabilera anitzeko eraikina izan da Ansoleaga karrikakoa. Haren hormek gordetzen dutena karrikaratu du orain Fermin Erbiti Nafarroako Kontuen Ganberako komunikazio arduradunak liburu batean: Kontuen Ganbera, Iruñeko etxe zaharrenaren eta ingurukoen istorioak. "Gezurra dirudi eraikin honek hainbeste erakunde eta hainbeste jende hartu izana mende hauetan guztietan", esan du Erbitik. Istorio horiek guztiak bildu ditu, eta argazki zaharrekin kontakizun ilustratua osatu du.

Ansoleagako etxearen historia, beraz, XIII. mendean hasten da. Pedro de Berio Otazu sendiaren jauregia zen, eta han bizi izan ziren Gaztelako errege Karlos I.ak 1524an etxea erosi zien arte. Erregeak Kontuen Ganbera izateko egokitu zuen, eta bertan aritu ziren aditzaileak —egungo kontu ikuskariak— 1836an erakundea desagertu zen arte. Besteak beste, zergak kudeatzea eta erregearen eskubideak administratzea ziren erakundearen zereginak.

Hala ere, Kontuen Ganbera 1365. urtekoa da. Nafarroako errege Karlos II.aren erregealdian sortu zen, erresumaren egoera ekonomiko txarra konpontzeko asmoz. "Epaitegia ere izan zen, eta Madrilgo Gobernuak ez zuen begi onez ikusten. Erasoak etengabeak izan ziren, eta erakundea ahuldu zen", azaldu du Erbitik. Nafarroako Erresuma azken hatsa ematen ari zen garaian, 1837. urtean, Madrilgo gobernuak egindako dekretu baten ondorioz desagertu zen erakundea.

146 urteko etenaldia izan zuen Kontuen Ganberak. Izan ere, 1982. urtean Nafarroako Parlamentuak erakundea berriro martxan jarri zuen. Egun, hala ere, ez du orduko funtziorik betetzen. Diru publikoaren kudeaketaz arduratzen da, eta aholkuak ematen dizkio Nafarroako Parlamentuari. Horrela, 1995. urtean itzuli zen Kontuen Ganbera bere eraikin historikora. Bitartean, Iruñeko beste hiru eraikin izan zituen lantoki, baina argi du Erbitik erakundearen nahia beti izan dela Ansoleaga karrikara itzultzea. "Erreinuaren garaiko egoitza bera duen Nafarroako erakunde demokratiko bakarra da".

Nafarroak Kontuen Ganbera izateko eskumena galdu zuenean, hamarkada batzuk igaro zituen etxeak hutsik, eta "erabat utzita" geratu zen hainbat urtez. Hala ere, 1868. urtetik aurrera mugimendua ez da eten Ansoleaga karrikako eraikinean. Ordutik, hainbat erakunderen egoitza izan da, horietako asko kulturarekin loturikoak. Monumentuen Batzordearen egoitza izan zen, eta euskararen alde lan egin zuten bi erakunderen egoitza —Nafarroako Euskara Elkargoa eta Euskararen Akademia—. Nafarroako lehenengo museoak Ansoleaga karrikako etxean ireki zituen ateak, eta Vianako Printzea erakundea ere han aritu zen. Horrez gain, Nafarroako Unibertsitateak eta Foruzaingoak erabili zuten etxea.

Iruñean gelditzen den gotiko zibileko eredu bakarra da Ansoleagakoa, eta etxeak harrizko horma sendoak gordetzen ditu oraindik ere. Erbitik ez du dudarik haren balio historikoaren inguruan. Ateburuan dorrea du, baita leiho puntadun batzuk ere. 1868. urtean monumentu nazional izendatu zuten, eta batez ere Monumentuen Batzordeko kideak arduratu ziren etxearen egoeraz. Mendez mende etxea zaharberritu eta egokitu da.

Kontuen Ganbera desagertu zenean, Jose Yanguas Miranda diputazioko artxibozainak hartu zuen hango liburuak gordetzeko eta lekuz aldatzeko ardura, XIX. mendean. "Hari esker gordetzen ditugu artxibo eta txosten guztiak. Adituen arabera, ez dago Europan beste inon Behe Erdi Aroko horrelako beste artxiborik", azaldu du Erbitik. Egun, agiritegi guztiak Nafarroako Artxibo Nagusian daude.

1993. urtetik da Erbiti Kontuen Ganberako komunikazio arduraduna. Gutxika-gutxika lortu du eraikinaren historia —eta istorioak— osatzea. Dokumentazio lan handia egin du Nafarroako Artxibo Nagusian, eta Ansoleaga kaleko bizilagunei galdezka aritu da. "Ezagutzen ez nituen kontuak deskubritu ditut horrela; Iruñeko lehenengo euskaltegiaren egoitza izan zela urtebetez, adibidez". Izan ere, 1951. urtean diputazioak martxan jarri zuen Euskararen Akademia Ansoleaga karrikako etxean, eta urtebetez 33 ikasle aritu ziren. Hurrengo urtean ikasle kopurua handitu egin zen, eta eskolak lekuz aldatu behar izan zituzten. Dena den, 1970. urtera arte iraun zuen akademiak, eta, denera, 300 ikasle aritu ziren. 1974an sortutako Arturo Campion euskaltegiak hartu zion lekukoa.

Gardentasuna oinarri

Funtsezkoa ikusten du Erbitik Kontuen Ganberak egiten duen lana, eta, are gehiago, eraikina nafarrei zein bisitariei ezagutaraztea. Horregatik ditu beti ateak zabalik: "Bisita gidatuak antolatzen ditugu, interes handiko eraikina baita". Hori horrela izateko ahalegin handiak egin dituztela azaldu du Erbitik, eta diru publikoaren erabilera kontrolatzen duen erakundea izanik, erakundearen "gardentasuna" azpimarratu du. "Gobernuak erakundea berrezarri zuenetik gardentasun osoz lan egin dugu, hori baita gure armarik garrantzitsuena". Erakundeak egindako txosten batzuek, gainera, oihartzun handia izan dute komunikabideetan. Gogora ekarri du erakundeak ateratako lehenengo txostena, "zalaparta ugari" eragin zituelako gobernuan. "Gure indarra ere hori da, ezagutaraztea; izan ere, nafar guztiek dute eskubidea gure lanaren berri izateko".

Jarraituko du erakundeak fiskalizatze lanak egiten, bisitariak erakartzen, eta jarraituko du istorioak gordetzen eta, era berean, historia eraikitzen ere.

Ansoleaga eta Campana kaleek bat egiten duten tokia Iruñeko lekurik garaiena da. Xafla biribil bat jarrita dago bertan, bitxikeria ezagutzera emateko. Horrez gain, Kontuen Ganberaren parean dagoen plaza Iruñeko plazarik txikiena da. 1965. urtean sortu zen, lekuan zeuden etxe batzuk eraistean.

1917. urtera arte Tecenderias izena zuen gaur egun Ansoleaga den kaleak. Izan ere, urte horretan Iruñeko Udalak karrikari Florencio Ansoleagaren izena jartzea erabaki zuen haren omenez, aurreko urtean hil baitzen. Iruñeko arkitektoak bizitoki izan zuen Alde Zaharreko kalea, eta Nafarroako ondasun historiko eta artistikoaren aldeko lanean nabarmendu zen. Kulturaz jantzitako gizona izan zen Ansoleaga. Izen zaharra, Tecenderias, ehuleek jarri zioten. Izan ere, 1100. urte inguruan jantzi fineko ehuleek Iruñeko San Zerningo elizaren inguruko lursailak aukeratu zituzten bizitzeko. Zabala zen Tecenderias auzoa bere garaian, baina txiroa, hainbat historiagilek azpimarratzen dutenez.