Alboko grafikoan, Nafarroatik Ameriketara joandako emigranteen joerak bost urtetik bost urtera aztertu dira. Ikus daitekeenez, XX. mendeko lehen hamarkadetan Ameriketara joateko joera mantendu egin zen. 1911. eta 1915. urteen artean joan zen lagun geh...

Nafarroako Unibertsitate Publikoak egindako ikerketa baten arabera, egun, Nafarroan jaiotako 6.800 lagun bizi dira Argentinan. Hala ere, arbasoak nafarrak dituztenak ere kontuan hartuz gero, orotara 50.000 lagun dira.

Nafarroako Gobernuak ez dauka une batean atzerrira joan eta itzuli nahi duten emigranteentzako zerbitzu berezirik. Hainbat laguntza eskaintzen ditu, dena den. Adituen arabera, Nafarroan jaio arren bizitzako urte gehienak atzerrian igaro eta berriz itz...

Urritasun ikusezina deitzen zaio sarritan gorreriari, batez ere zaila delako pertsona bat begi bistaz bakarrik gorra den ala ez ebaztea. Hala ere, urritasun hori ahalik eta goizen antzemateko programa bat dago abian Osasunbideko Nafarroako Ospitale Gunean 1999. urtetik. Izan ere, zenbat eta lehenago antzeman haur batek entzumen arazoak dituela, orduan eta lehenago hasiko da urritasun horri aurre egiteko tratamendua. Askotan hitz egiten ere ikasten dute haurrek, gurasoek eta profesionalek elkarlanean egindako lanari esker.

Gorrak gizarteratzeko, lan handia egin du Eunate Entzumen Urritasuna duten Senideen Nafarroako Elkarteak 1999. urtetik. Hain justu, bihar da Gorren Nazioarteko Eguna. Gorren errehabilitazioan sinesten dute. Horretarako, besteak beste, logopedia zerbitzua dute. Goizean 3 urte baino gutxiago dituzten haurrak joaten dira elkarteak Iruñeko Donibane auzoan duen egoitzara; arratsaldean, berriz, 3 urte baino gehiago dituztenen txanda izaten da.

Guraso askori medikuak haurra gorra dela jakinarazten dietenean, dozenaka galdera sortzen zaizkie. Galdera horien erantzunen bila jotzen dute askok eta askok Eunatera. Hala egin zuen esaterako, Ignacio Toñi egun elkarteko idazkari denak ere. Bikiak diren Martin eta Ainhoa seme-alaben aita da. Behar baino lehen jaio ziren haurrak, eta aitortu duenez, ziurtzat ematen zuten horrek haurrei kalteren bat eragingo ziela. Martinek oraingoz ez du inolako arazorik, baina Ainhoa, arreba, gorra da. Jaio bezain pronto egin zizkieten biei otoemisio azterketak —entzumen sisteman arazorik baden antzemateko probetako bat—. "Horrela jakin genuen litekeena zela Ainhoak entzumen arazoren bat izatea", azaldu du Toñik.

Dena den, horrek ez zuen esan nahi hipoakusia —gorreria— zuenik. Baina bigarrenez proba egin, eta orduan ere ez zuen gainditu. Ondorioz, mediku eta espezialistek esan zieten adi egoteko etxean, zaratarekin mugitzen zen edo ikusteko. "Guk txakurra dugu etxean, eta atea ixterakoan zarata egiten bazuen, alabak inoiz ez zuen egoera horietan erantzuten".

Ondoren potentzialen proba deiturikoa egin zioten Ainhoari. Lau hilabeterako jakinarazi zieten Toñi eta bikotekideari alaba gorra zela. Hasieran audifono bat paratu zioten. "Sei hilabeterekin Gorreria Goiz Detektatzeko Zerbitzuan hasia zen, eta ez zuen espero zen erantzunik eman". Urtebete egin, eta lehenengo ebakuntza egin zioten: kokleako inplantea jarri zioten. Geroxeago paratu zioten bigarrena.

Halako arazoak dituzten haurrentzat denbora oso garrantzitsua dela ohartarazi du Karen Azkona Eunateko logopedak. Izan ere, ahots harietan bestelako arazorik ez badute, gorreria duten haur askok hitz egitea lortzen dute. Denbora da, ziur aski, haurren zein profesionalen areriorik handiena.

Hain justu, entzumena lantzeko eta hitz egiten ikasteko joaten da Ainhoa astean bitan Eunateko logopedia eskoletara. Neska pizpirina eta argia da. Keinuen bitartez indartzen ditu Azkonak bere birgaitze eskolak: "Keinu hizkuntzako hainbat keinu erabiltzen ditugu, esaten duen hori indartzeko xedez".

Haur gorren eskolaratzea ahalbidetzeko, sare publikoan gorrentzako baliabide bereziak dituzten eskolak badira. Hala ere, mediku, irakasle zein logopedek osatutako aditu talde batek gomendatzen die gurasoei haurra zein eskolatan matrikulatu. Dena den, Toñik jakinarazi du haurren gorreriaren inguruan ezjakintasun handia dagoela. Eurek, esaterako, alaba ez dute eskola berezi batean matrikulatu, Ainhoak Martin anaia bikiarekin batera ikasteko aukera izan zezan.

Hipoakusia edo gorreriaren inguruko informazioa hedatzeko asmoz, Eunatek jardunaldi batzuk antolatu ditu. Orotara, hiru saio izango dira. Asteazkenean egin zuten lehena NUPeko Arrosadiko campusean. Hurrengoak urriaren 2an eta 9an izango dira. Batez ere, hezkuntza eremuko profesionalentzako jardunaldiak dira.

Gorreriaren inguruko gaietan aditua da Jose Zubikarai (Bilbo, 1960). 1999an Nafarroako Ospitale Guneko Gorreria Goiz Detektatzeko Zerbitzua sortu zuen, hainbat aditurekin batera. Belarria entzuteko atal bat izateaz gain, sentimenduak eragiteko baliabi...

Asorna Nafarroako Pertsona Gorren Elkarteak gorrentzat egokitutako bisitabat antolatu du Ataungo (Gipuzkoa) Uribitarte sagardotegira heldu den urriaren 6an. Iruñeko Donibane auzoan duten egoitzatik irtengo da autobusa 10:30ean. Besteak beste, sagarrak nola biltzen diren eta sagardoa nola egiten den gertutik ikusteko aukera izango dute bisitara joaten direnek. Azalpenak hitzez zein keinu hizkuntza bidez eskainiko dituzte. Gainera, nahi duenak sagardo egin berria probatu ahal izango du. Horrez gain, sagardotegiko menuaz gozatzeko aukera ere izango da. Bazkalostean itzuliko dira Iruñera. Izena astelehena baino lehen eman behar da Asornaren egoitzara deituta.

Orotara, 336 bazkide ditu Eunate elkarteak. Bazkideen artean 105 gorrak dira. Horietatik 77 jaiotzez gorrak diren haurrak dira, eta 28, berriz, hainbat arrazoirengatik gor geratutakoak heldu zirela.

Nafarroan gorrekin lan egiten duten bi elkarte daude. Bakoitzak bere filosofia propioa dauka eta bere lan egiteko modua.

• www.eunate.org.Entzumen Urritasuna duten Senideen Nafarroako Elkartea.

• www.asorna.org.Nafarroako Pertsona Gorren Elkartea.

Landa eremuko eskolen inguruan informazioa lantzen duten zenbait webgune.

• http://www.hikhasi.com/artikulua/1937. Artikulu honetan Hik Hasi hezkuntza aldizkarian Nafarroako landa eremuko eskolen kasua lantzen du.

• www.escuelarural.net .Gaiaren inguruko zenbait artikulu daude.