Jon Barberena

Hamabigarren mahats pikorra irentsi, eta urte berriak urte zaharra irentsi du. Sukaldeko dekorazioaren parte zen egutegia zakarrontzira bota, eta irudi berri batek eta zenbaki beltz eta gorri andanak estaliko dute pareta. Hainbertze bizipen utzi dizkigun urtea zokoratu, eta urte berrian iltzatuko ditugu begiak eta nahiak. Ez da helburu berririk faltako 2017an. Arimak pisurik ez duenez, haragiaren gramoetan eta kiloetan paratuko dugu arreta. Arimak ez du lekurik gurean. Elizak hustu eta gimnasioak bete zaizkigu azken urte hauetan; gorputza egurtuz eta gurtuz. Gerri-bueltan soberan dagoen haragiak konfesiorako aproposak ez diren bekatuek baino buruhauste gehiago sorrarazten digute. Gimnasioetako tramankuluak objektu sakratu ditugu, korrika egiteko zintaren soinu errepikakorra mantra belarriendako eta fedea argaltzeko botika miragarrietan edo ahoskatzeko hain zailak diren jarduera berrietan harrapatuko dugu. Stretching eta crossfit bezalako hitzak ez dira faltako erosi berria dugun agenda ñabarrean. Agenda betez eta potolotuz; gorputza hustuz eta argalduz.

Urte berriarekin batera, mingainak jatekoan ez dauden bertze zapore batzuk milikatu nahi ditu. Turroiaren gozotasunaz edo gintonic-aren garraztasunaz aspertu eta hizkuntza berrietan aurkitu nahi du plazera. Urtarrilak aniztasunera garamatza. Bidaiatu gabe, mugak hautsi eta hizkuntza berriak korapilatuko ditugu mingainean gure curriculumaren hobe beharrez. Comment allez-vous? I'm fine, thanks.

Hilabete hotz honetan, erronkak ez dira faltako euskaldunon artean. Norbere muga helmuga bihurtuz. Gero eta gehiago dira buruko argia paratuta arratsez entrenatzen dabiltzanak mendian ehun kilometrotik goiti egiteko, eta Quebrantahuesos proba bortz orduz egiteko asfalto beltzean bizi direnak.

Helburuak eta helmuga urrunak. Urtero paratuagatik, maiz bide erdian galtzen direnak. Ahoa promesez bete arren, gerora betetzeko ahulegiak gara nonbait. Jainkotutako gorputz eredu perfektua lortzeko kirola egitea edo curriculumaren hobekuntza, maiz, bete gabeko helburu bihurtzen zaizkigu. Gizarteak zoriontsu izateko paratu dizkigun langak dira horiek. Gizarteak errezetatutako eginbeharrak ditxosozko zoriona eskuratzeko. Erdietsi beharreko helburu indibidualak, bakar-bakarrik zapaldu beharreko helmugak. Gizaki sozialondako bakarkako kirol neketsu bihurtu da bizitza.

Horren narzisistak izan gabe, urte berriari taldean eskuratu beharreko desioren bat eska diezaiokegu. Gutitan aditzen ditut konpromiso sozialak dauzkaten nahiak jendearen solasetan. Adibidez, mintzalagun izan gaitezke gure herri edo auzoan; kooperante edo misiolari hegazkinik hartu gabe inguru hurbilean; edo euskaraz mintzo den egunkari bakarra, BERRIA, eros eta lagun dezakegu.

PD: Helmuga sozialak norbanakoaren helmugak direla idatzi dudalarik, mutiko gazte bat billabesatik jaitsi da, sakelakoa piztu, aurikularrak belarrietan paratu eta inguruko errealitateari eta estimuluei bizkarra eman die.

Urte berri on.

Saioa Alkaiza

Zer jan du? Zenbat aldiz dutxatu da? Zeinekin hitz egin du telefonoz?". Etxeko langileak kontratatzen dituztenetako batzuek kontrolatzen dituzten alderdietako zenbait dira horiek: emakumeen elikadura, higienea zein harremanak jopuntuan jartzen dituzten galderak. Sorgin eta Anitzak kolektiboko Liz Quintanak azaldu zuen, Emakumeen Mundu Martxak indarkeriaren aurpegi anitz azaleratzeko egindako jardunaldietan: "Haien bizi sexuala, afektiboa, soziala... kontrolatzen dute. Nagusiek dena galarazten diete".

"Esklabotzatik gertu" daude etxeko langileak, eskubideak bermatuta ez daudelako. Hori izan zen behin eta berriz errepikatu zen ideietako bat.

Demagun, etxe barruko esparruan galdetu beharrean, fabrika batean galdetu dietela langileei zenbat aldiz garbitu dituzten hortzak edota norekin izan dituzten sexu harremanak: grebak leudeke, eta hotsandiko lerroburuak egunkarietan. Baina gai honetan, berriz, ez da halakorik gertatzen.

Larriak dira datuak, feminizatutako sektorea da etxeko langileena: %95 dira emakumeak, hain zuzen ere; horietatik asko migratzaileak eta paperik gabekoak dira, gainera. Zenbatekoari dagokionez, Nafarroan, soldatapeko 9.000 etxeko langile inguru daudela uste dute adituek. Kopuruak, baina, dantza zehaztugabea baino ez dira. Gizarte Segurantzan izena emanda ere, langabezia saririk ez dago, ez dute kotizatzen beharko luketen guztia, hitzarmen kolektiborik ez da, eta, gaixo agiria eskatuta ere, berandu has daitezke legokiekeena jasotzen —bederatzigarren egunetik hasi beharko lukete ordainsaria kobratzen, eta hori legearen arabera—.

Ertzek, gainera, are ertz gehiago dituzte. Bazterrak bazterrik ez du faltan: egoiliar aritzen direnak, alegia, etxeetan daudenak ia 24 orduz 7 egunez. "Batzuetan, kobratu egiten diete etxean lo egiteagatik, eta nagusiek behartzen dituzte haienean bizitzera! Lanaldia ez dago arauturik, ez gaueko ordutegia, ez intimitaterako eskubidea...". Zorrotz mintzatu da Quintana: "Familia batzuek etxeko langileak uzten dizkiete elkarri, sukaldeko irabiagailua balira bezala!".

"Behin baino gehiagotan, lapurretaren aitzakia erabiltzen dute nagusiek, eta, hala, kaleratuz gero, etxeko langileek ezin dute deus exijitu". Legearen aurrean zeinek izanen du irabazteko aukera handiagoa, kontraturik ez duen etxeko langile emakume (agian migratzaile) batek ala etxeko nagusiek? Bada, atera kontuak.

Orain, Gabonetako alde iluna. Zuk gozatzen duzu, haiek lan egiten dute izenburupean, etxeko langileen inguruko jardunaldiak antolatu ditu La Rebelde Nafarroako Etxeko Langileen Eragileak.

Bihar bertan, larunbatarekin, Etxeko lana, XXI. mendeko esklabotza hitzaldia izanen da Katakraken, hiru kolektiboren eskutik. Eta 22an, kalera ateratzeko deia egin dute: elkarretaratzea eginen dute. Guk mugitzen dugu mundua leloa izanen du pankartak.

Eta zuk etxeko lanak egiten dizkizun inor ba al daukazu? Soldatapean?

Lur Albizu Etxetxipia

Sorpresarako gaitasuna galdurik genuela uste nuen; aspalditik, gainera. Gauza asko, gehiegi bizi izan ditugulako, ikusi izan ditugulako, entzun izan ditugulako, norbaitek kontatu izan dizkigulako. Errealitateak fikzioa gainditzen duela esateak, nire iritziz, esanahi berezia hartzen du Euskal Herrian: debekuak, ilegalizazioak, komunikabide-itxierak, isunak, identifikazioak, kontrolak, kriminalizazioa, atxiloketak, tortura…

Zerrendarekin jarrai genezake luzaroan, orrialde hau osorik bete arte. Baina badakizue zeri buruz ari naizen; guztiei egokitu zaigu, era batera edo bestera, gertuagotik edo urrunetik, horrelako zerbait bizi behar izatea. Eta Nafarroan, bereziki, horrek guztiak bere berezitasun propioak ere badituela esanen nuke, navarrísimoek bere berezitasunak dituzten bezala. Errepresioa ere diferentea izan baita hemen.

Baina duela aste batzuk harritu egin ginen (nintzen?). Beste behin. Aspalditik ez bezala. Beharbada inuxenteegiak gara batzuetan? Ahaztu egiten zaigu estatuek gerran jarraitzen dutela? Ahantzi egiten zaigu Nafarroak estatu-afera izaten jarraitzen duela?

Atxilotu zituztela jakin nuenean harritu egin nintzen. Muntaia polizial-politiko-mediatikoaren beste kapitulu bat gehiago. Berriz ere. Berriz ere gazte batzuk atxilotuak, kriminalizatuak, komunikabideetan haien bizitza, haien izenak. Epai mediatikoa. Zirkuaren beste kapitulu bat gehiago.

Eta kartzelara joanen zirela jakin nuenean ezin izan nien malkoei eutsi. Sabeleko korapiloak egun batzuetan iraun zuen. Sinestezina iruditzen zitzaidan. Askotan erabili izan dut surrealista hitza. Surrealista. Baina nola deitu horri surrealismo, zazpi gazte espetxean baldin badaude? Ba al da hori baino egoera injustuagorik, gordinagorik, errealagorik? Errealistagorik, egiazkoagorik? Irudikatzen ahal ditugu zazpi gazte altsasuarrak, gazte izateagatik, altsasuar izateagatik, kartzelan, haien etxeetatik ehunka kilometrora?

Gertatutakoaren dimentsioa oso argi bizi izan dugu azkeneko asteetan. Herri oso bat batuta, gertatutakoa ezin sinetsi. Inguruan ere bizi izan ditut egoera kuriosoak, nik behintzat: jendearen interesa, gertatutakoa bidegabekeria hutsa dela ikusten duen jende anitza, kezka, manifestaziora joateko zalantzarik izan ez duen jendea (horrelakoetan ikustea zaila dena)… Duela bi larunbateko irudia(k), dudarik gabe. Asko esaten du egun hartakoak. Oihu herritar isila, eta hain ozena, Altsasu guztiz kolapsatu zuena.

Ezin da bizikidetzaz hitz egin desmilitarizazioaren auzia mahai gainean jarri gabe. Zaila da bizikidetzaz hitz egitea zazpi gazte kartzelan daudenean. Nekeza egiten da kontrol eta poliziaz jositako toki batean bizikidetzaz mintzatzea. Herri oso bat kriminalizatu dute, errealitatea ezkutatzeko, eta eztabaidak isiltzeko. Bai gehiengo baten nahiari muzin egiteko ere. Zein garesti ateratzen den Euskal Herrian, Nafarroan, gazte izatea.

Mila kilometrora; bihotzetik gertu, alegia. Etxean izan arte jarraituko dugu lanean. Maite zaitugu. Maite zaituztegu.

Tania Arriaga Azkarate
Berrikuntzaren alorrean, oinarrian, Europako Batasunak bi mekanismo erabiltzen ditu ikerketa eta garapen teknologikoa garatzeko: Ikerketarako eta Garapen Teknologikorako Zazpigarren Esparruko Programa (FP7) eta Egiturazko Funtsak...

Lohizune Amatria
Egia. Justizia. Erreparazioa. Bizikidetza. Bakea. Azkenaldian askotan entzun ditugu kontzeptuok. "Gaixoa hitza", zioen Ana Fernandezek bakeari buruz Nafarroako Parlamentuan egindako jardunaldietan. Arrazoia du, erraz erabiltzen ditugu,...

Saioa Alkaiza

Autoan zihoan Manuel bakarrik, lasai, eta beste auto batekin egin zuen topo; barruan hiru mutil zeuden, kontrako noranzkoan gidatzen, eta bozina jotzeari ekin zioten, erritmo zoroz, izu ikara zabaltzeko asmoz, zalantzarik gabe. Leihatilak jaitsi zituzten. Auto biak, parez pare. Galdera bota zien Manuelek, zer edo zer sumatuta: "Arazoren bat daukazue?". Erantzuna: ezetz. Eta, hala ere, azeleragailua zapaldu eta talka egiteko imintzioa egin zuten. Ez zen kolperik izan bi autoen artean, baina, ia-ia, zentimetro batzuek baino ez zituzten-eta bereizi. Telefonoa hartu zuen orduan bakarrik zihoan gizonak, milimetrikoki ekidin zuen istripu horrek uste baino askoz gehiago iragarri baitzuen. Poliziari deitzeko asmotan zen, baina, hiru mutilak ohartu, eta martxa egin zuten. Berriz ikusi zituen geroago, ingurune berean bueltaka, taldeak emandako harropuzkeriak jantzita, paparra puztuta, zein baino zein, azala autoko txapa bezain gogorra.

"Akabatuko zaituztegu, burua moztuko dizuegu. Marikoi nazkagarriak!". Oihuak entzun zituen Mikelek. Autoan zihoazen gazte berberak ziren. Mehatxatu egin zuten, baita bertan zeuden gainontzeko guztiak ere; panikoa zabaldu zen. "Libre sentitzeko gune bat" nahi zuela adierazi du Mikelek prentsan, hori baino ez. Ezin izan zuen aurkitu, haatik. Erasoen aurrean, alde egin behar izan zuten ordura arte trankil zebiltzanek.

Beste pasadizo bat, Halloween gauekoa. Agertoki bera. Oraingoan, adin txikiko talde bat. Mutilak denak. Ehizara joanak ziren, homosexualak kolpez harrapatzera. Iruñeko Udaltzaingoa eta Foruzaingoa bertaratu ziren, hor bildutakoek abisatuta, adingabeak atxilo hartzeko asmoz.

18 urte ere bete ez zituzten mutil horiek adierazi zuten Halloween egunean beldurra pasatzeko intentzioa besterik ez zutela hilerrira joanda, eta makilak eskutan zebiltzala, zaratak entzun eta beldurtu egin zirelako, "autodefentsarako tresnak" baino ez zirela. Zelatan zebiltzala salatu dute gainontzeko guztiek, ordea, haien bila joan zirela, alegia; homosexualak ehizatu nahi zituzten homofoboak baino ez zirela gazte haiek.

Cruising gune batean gertatu zen hori guztia, gay komunitateko kide batzuek sexu harreman afektiboak izateko bisitatzen duten ingurune batean, Iruñeko hilerriaren atzeko partean, hain zuzen, Basoa deritzoten horretan.

Eta esan gabe doa gaya dela Manuel. Manuel abizenik gabe, prentsako irudietan bizkarra emanda azaltzen den gizona. Eta esan gabe doa Mikel ere homosexuala dela, hedabidean bestelako daturik eman ez duen Mikel, agian horrela ere deituko ez dena.

Zein faktorerengatik joan daitezke 18 urtera ere iristen ez diren patriarkatuaren seme osasuntsu horiek gayak ehizatzera? Bada, hain zuzen ere, patriarkatuaren seme osasuntsuak baino ez direlako, ez eroak, ez harrikada duten mutikoak, ez. Beren generoko soldadu zintzoak baino ez dira.

Orain, galdera egin dezala inork ea zer dela-eta ez dagoen heterosexualen harrotasun egun bat, eta abar eta abar.

Lur Albizu Etxetxipia

Asko dira eta asko izanen dira. Askoz gehiago, beharbada. Orain, eta momentuz, hemezortzi dira. Hemezortzi besterik ez. Erraz esaten da. Hamaika gai biltzen dituzte gaur-gaurkoz. Baina hemezortzi dira. Izen desberdinak dituzte haien artean, baina osagarriak izan daitezke.

Batzuk ezagun egiten zaizkigu, beste batzuek harridura sortzen digute, eta, izenburuak irakurrita soilik, ez gara gai imajinatzeko beste batzuek zer daramaten barruan.

Batzuek badituzte datak, hausnarketak eginak, informazioa jasoa, konpromisoak zehaztuak. Beste batzuk bidea egiten ari dira. Denak dira, daude irekiak. Gakoak ematen dituzte; galdera argiei, erantzun garbiak: zer, zergatik, non, nola, zenbat, nori, nork. Zehatzak dira.

Ezinegonei erantzuten ahal diete, behar bati erantzuteko sortu dira, bizi eredu berriak planteatzen dituzte, herriei ekarpena egiten diete, pertsonala publiko bilakatzen dute, komunitatea egiten dute, sistema propioak eraikitzen dituzte, elkartasuna sustatzen dute, gidak, eztabaidak eta tresnak eskaintzen dituzte, praktika onak bultzatzen dituzte, bertako ekoizleen aldeko apustua egiten dute, hausnarketa kolektibizatzen dute, indarrean dauden harreman-ereduak irauli nahi dituzte, erantzuna(k) dira, eraikuntza dira, kapitalismoaren eta heteropatriarkatuaren kontrako borrokak pizten dituzte.

Autodefentsa sarea. Nekazarien gida. Emantzipazio bulegoak. Etxegabeon etxea. Euskalduntze gida. Material biltegia eta foroa. Talde osasun gida. Udaleku feministak. Ikerketa laborategia. Eskola kolektiboen sarea. Ikerbiltza. Jai herrikoien konpromisoen gida. Kirol eta jarduera fisikoen inguruko eztabaida. Gazte prekarioen mugimenduak. Proiektu komunikatiboak eta jarrera komunikatzailea sustatzeko dekalogoa. Sortzaileen gida. Ikuskizunak antolatzeko praktika onen bilduma. Sortzaileen mugimendua.

Garena, duguna, sortzen duguna defenditzeko. Bizitzeko moduak eraikitzeko, teilatupea izateko. Euskararen borroka gazteon artean berpizteko. Hezkuntza sistema propioa aldarrikatu eta eraikitzeko. Bizitza lapurtu nahi digutenei aurre egiteko, pertsonala politiko bihurtzeko, gure baliabideak konpartitzeko. Botere-harremanak iraultzeko, elkar ezagutzeko. Gure ikerketek herriei mesede egiteko. Jai ereduari buelta emateko. Gerrak pizteko. Finean, borrokatzeko.

Hemezortzi erraz esaten da. Aise esaten dira hitz handi asko: emantzipazio, mugimendu, autodefentsa, kolektibo, borroka, burujabetza, askatasun, bizi eredu, eraikuntza, konpromiso, irauli, autogestio, komunitate, libre, antolakuntza, gazte, (kontra)botere. Ilusio, indar, bizipoz, lan, kontraesan, elkar, ero. Gazte.

Erraza dirudi, baina lan handia du atzean, ezin zenbatuzkoa. Erraz esaten da hiru egunez herri berean ehunka gazte egonen direla. Erraz esaten da abenduaren 9, 10 eta 11n Barañainen GaztEraiki izanen dela: Euskal Herriko Gazte Mugimenduen Autogestio Topaketak. Gazteengandik, gazteentzat eta gazte boterez sortuak.

Tania Arriaga Azkarate

Aldaketaren gobernuak Eskubide Sozialetako Lehendakariordetzari eman dio, beste hamaika arduraren artean, gure nagusien ongizatearen kudeaketa. Ondorioz, departamentu horrek zenbait erabaki hartu ditu zeinek, zuzenean, El Vergel (Iruñea) eta Santo Domingo (Lizarra) egoitzei eragiten dieten; Nafarroan ditugun zaharren egoitza publiko guztiei, alegia, bi besterik ez baitugu. Hirugarrenak harrera egiten die ezintasun intelektuala dutenei.

UPNren gobernuak, azken hogeita hamar urteotan, egoitza pribatuen sare trinkoa zabaldu du gure herrialdean, eta denbora luzea beharko da kudeaketa eredu hori aldatzeko. Hala ere, geriatrikoen gainean Lehendakariordetzak hartutako erabakiak norabide zuzenean ote doazen jakin nahi dute bi egoitza publiko horietako langile, egoiliar eta azken horien senitartekoek. Izan ere, Departamentuaren politika berria zaharren egoitza publikoetako egoiliarraren profila aldatzen ari baita. Adina, gaitasuna eta ezintasuna izan dira orain arte nagusiak hartzeko erabili diren parametroak. Horren arabera, adinduak eraikinean kokatu, terapia espezifikoak diseinatu eta lantaldetan banatu izan dituzte. Ildo beretik ere, langileak hezi eta trebatu eta instalazioak prestatu eta egokitu dira. Hala ere, azken hilabeteetan, El Vergel eta Santo Domingora aldaketak iritsi dira: patologia ezberdinak —gehienak buruko osasunarekin lotuta— pairatzen dituzten lagunak bidali dira bi egoitza horietara; langile zein azpiegituraren egokitzapenik gabe, ordea.

Gauzak honela, laguntza psikologiko berezia behar duten lagunak gero eta gehiago izan arren, egun, egoitza hauetako psikologoen kopurua ez da aldatu. Zaintzaileek eta garbitzaileek egoera eta eskakizun berriei moldatzeko ez dute inongo ikastaro edo gomendiorik jaso. Langileen kopurua ez da handitu, errefortzurik ez zaie batu, lan-baldintzak ere ez dira berrikusi. Are gehiago, laguntza eta zaintza berezia behar duten eri berriak lehengo protokoloei jarraikiz onartu eta kokatzen dituzte; gai eta ezinduen multzoetan sailkatzen segitzen dute, osasun arazo konplexua pairatzen badute ere.

Ondorioz, aurreikusi ez diren premien konponbidea langileen borondatearen esku uzten ari dira, eta tamalez, honezkero, egoera arriskutsuak suertatu dira. Zaintzaileek haien lana maite dute, egoiliarrak mimatzen dituzte eta egunez egunekoa bikaina izan dadin ahal duten guztia egiten dute. Baina nork zaintzen ditu zaintzaileak?

Nafarroako bi zaharren egoitza publikoetan buru-patologiak nozitzen dituzten egoiliarrak gero eta gehiago izanik, zaharrendako plazak murrizten ari dira. Argitu gabe dago, etorkizun hurbilean, nafarron aukera bakarra geriatriko pribatua izanen den ala ez. Baliteke arestian azaldutako aldaketak plan errotu baten kimuak izatea eta informazioa bidean egotea, oxala! Dena dela, behar berriei aurre egin ahal izateko ongi, bi egoitza hauetako langileen formakuntza eta lan-baldintzak egokitzea behar-beharrezkoa da.

Akaso, heziketa espezifikoa duten langile berriak kontratatzea ere lagungarria izan daiteke. Zentzu berean, protokoloak eta azpiegiturak benetako egoerei erantzuna emateko diseinatzen dira, deus gutxirako balio dute errealitatetik kanpoko jarraibideek. Hortaz, lan egiteko gidalerroak eguneratzeko garaia iritsi dela ematen du.

Jon Barberena

Isiltasuna musikarekin parekatu izan da. Musikarik ederrenarekin. Soinua, maiz, ez baita doinu, baina isiltasuna doinu eta soinu izan daiteke. Doinua, bizi garen alimaleko asots honetan.

Isiltasuna ere laguntasun maila gorenarekin eta konfiantzarekin lotu izan da. Ondokoarekin bakarrik eta isil-isilik egonik, deseroso sentitzen ez garelarik, konfiantza maila handia dugun seinale izaten da.

Baina ez konfiantzarik, ez laguntasunik eta ez doinu lasaigarririk ez da anitz urtetan Nafarroan izan. Bai isiltasuna, aldiz! Baina isiltasuna ez da bilatua izaten norbaitek isilarazten zaituelarik, betiko desagertzeko nahiarekin eta betiko mututzeko obsesioarekin.

Ahulenen mingainak kamustu, begiak itsutu eta belarriak argizariz estali nahi izan dituzte. Etxeko ttipienak euskaratik aldendu eta inozentziaz bustitako begien soa aldarazi; euskara arrotz sentitu artio.

Hondarribian, emaztekiari plastiko beltzak paratzen zaizkion gisara (lotsagarria), Nafarroan, telebistako pantaila beltzez margotzen zuten berriki artio, euskara aditu eta ikusi nahi zen etxean.

Nafarroan 2009tik aitzin ez da Euskal Telebista normaltasun osoz ikusi, LTD bidez emititzen ez zelako berriki artio. Soilik zenbait lekutan ikus zitekeen. Harrezkero, zorionez, gauzak aldatu dira Nafarroan. Gobernua, bertzeak bertze. Ez da guti! Barcinak hautsi zituen EITBrekin negoziazioak, eguraldiaren mapak "Nafarroako errealitatea" marrazten ez zuela aitzakia paratuz. Eta hitz zuri horiek tarteko, pantaila beltza barreiatu zuen gure sukalde, egongela eta logeletara. ETB3ko marrazki bizidunak bizigabetuz eta gure umeei euskaraz bizitzeko aukera murriztuz. UPNk isilarazi nahi izan zituen gure kantak eta gure marrazkien solasak, baina urte zail horietan ere, alimaleko lana egin zen Nafarroan, etxeko ttipienen alde.

Aditu ditugu Juan Martinez de Irujo eta Manolo Garcia euskaraz kantari. Ikusi ditugu Ruperren pastazko antiojoak glutenari glu-gluka. Ezagutu ditugu liburu magikoa, Oneka marrazo belarjalea eta beldurra lagun zuen otsoa.

Hori guztia eta gehiago, Ene Kantak proiektu xume bezain eraginkorrari zor diogu. Euskaraz eta euskararen alde. Laguntza emanez Nafarroako Bertsozale Elkarteari, Euskalerria Irratiari eta, aurten, BERRIA egunkariari bertzeak bertze. Maiz, kolpatuak izan direnak artatuz. Sendatuz ez, baina bai goxatuz.

Isilak omen gara euskaldunak, baina ez batzuek uste bezain isilak, nonbait. Nardatu gara Bob Esponjaren pitokeriekin, nardatu isildutako solasen marranta kroniko honekin, nardatu bota gabeko oihuen oihartzunarekin. EITB berriz ere gure etxean sartu den honetan, ongietorria eman diezaiogun Astonautari. Azaroaren 7an gurera etorriko den euskararen lagun berriari.

Imanol Urbieta trankil joan izanen da, bai baitaki, Nafarroan, bere itzalak segida duela. Berak egin bezala, gure hizkuntzari hurbiltasuna eskain diezaiogun, doinua para diezaiogun… Etxeko ttipienen artean eta euskararen artean laguntasuna ernai dadin.

Urbieta joan da, eta guk ere bide berdina hartuko dugu noizbait, baina kantatzen duen herria, segur, ez dela hila izanen.

Segi hitzei doinua eta doinuei hitzak paratzen, hizkuntza zahar honek merezi du eta.