HERRI EKINALDI LEGEGILEA EZTABAIDATZEKO BEHAR DIREN SINADURAKNafarroako Ordezkaritza Kanabikoak 5.000 sinadura behar ditu kalamu elkarteak arautzeko herri ekinaldi legegilea Nafarroako Parlamentuan eztabaidatu ahal izateko. Hilabetean, 1.500 bat lort...
Suaren garrek erretako lursaila
Ia sei hektarea erre ziren iragan larunbatean Esprontzedatik ia kilometro eta erdira, Santsolera bidean dagoen lursail batean. Nafarroako Gobernuak jakinarazi duenez, sutea 17:45ean sortu zen, eta Lizarrako bost suhiltzaile, Lodosako hiru eta Cordovil...
Nafarroako Autismoaren Elkarteak boluntarioak behar ditu udarako
IRUÑEA. Hilaren 24an hasiko da Nafarroako Autismoaren Elkarteak antolatzen duen Udako Eskolaren hirugarren aldia. Orotara, urtebete eta 16 urte artean dituzten hirurogei haurrek hartuko dute parte. Amaia Ariz elkarteko presidenteak jakinarazi duenez, 40 edo 60 bat boluntario behar dituzte proiektua gauzatu ahal izateko. Udako eskola abuztuaren 30a bitarte izango da martxan.
675
iRUÑEAN DAUDEN APARKATZEKO TXARTEL BEREZIAK
Iruñeko Udalak 675 aparkatzeko txartel berezi banatu ditu. Txartel horiek hainbat kolektibo, kargudun publiko eta pertsona ezezagunen artean banatu ditu. Zortzi txartel mota daude orotara. Txartel orokorrak ematen du eskubide gehien, eta 314 daude; besteak beste, txartel horiek zinegotzi ordezkariek eta Elizako lau buruk dituzte.
Erabakitzeko eskubidea lortzeko mugimendua zabaldu nahi dute
Euskal Herrian 150.000 pertsona baino gehiago batu ziren igandean erabakitzeko eskubidearen aldeko giza katean. Nafarroan 46 kilometro bete zituen kateak, eta nafarrek horietako hamasei betetzeko helburua zuten. Datu zehatzak argitaratuko ez badituzte ere, antolakuntzak oso balorazio ona egin du, nahiz eta hasieran zailtasunak izan egitasmoa martxan jartzeko. Giza katea eginda, aurrera begiratzeko garaia da. "Gure Esku Dago sortu zenean, iraungitze datarekin sortu zen. Egun hori giza katearen eguna zen, ekainaren 8a. Hemendik aurrera zer egin, katean parte hartu genuenen artean erabaki beharko dugu. Erabakitzeko eskubidearen aldeko mugimendu oraindik zabalagoa sortzeko", azaldu du Txetxu Ezkurrak, Gure Esku Dago Nafarroako koordinazioko kideak.
Iazko ekainean jarri zuten martxan Gure Esku Dago egitasmoa. Nafarroan, otsailean sortu zuten koordinazio taldea, gainontzeko herrialdeetan baino geroago. "Egitasmoa martxan jarri zenean, bete beharreko kilometroak herri eta auzo batzuen artean banatu zituzten. Beraz, kilometroak auzo eta herrietako taldeak sortzen saiatu gara".
Aurkezpen orokorraren ostean, tokian tokiko aurkezpenak egin zituzten Nafarroan. "Aurkezpenak egiten genituen, eta, bertaratzen zen jendearen arabera, lan taldeak sortu ziren", azaldu du Ezkurrak. Nafarroan errealitate ezberdinak daude. Hori dela eta, eskualde batzuetan besteetan baino gehiago kosta izan zaie kilometroak betetzea. "Azken kilometroa Arrosadia, Azpilagaña eta Alde Zaharraren auzokideen artean bete zuten. Auzo horietan aurkezpenak egin ziren, eta Gure Esku Dago taldeak sortu zituzten. Martxa ona hartu zuten", dio Ezkurrak. Baina beste eskualde batzuetan, ez da horren azkarra izan prozesua. "Ni 113. kilometroaren arduraduna izan naiz. Orbaibar, Izarbeibar, Tafallalde eta Zangozaldeko herriek bete behar zutena. Pentsa zenbat herri dauden. Bertan, ahoz aho lagun eta ezagunen artean hitz eginez funtzionatu du".
Egunean kilometroak aise bete bazituzten ere, hirian eta herrietan zegoen batez besteko kopurua oso ezberdina zen. "Arazo soziologikoa da hori; beti dena azken momenturako uzteko ohitura dugu. Jende asko egunean bertan joan zen giza katera. Horregatik hiriko hainbat tokitan jendea pilatu zen, eta herrietara aurretik izena emanda zeudenak joan ziren".
Mugimendua zabalduz
Ekainaren 8an giza katea egitea lortu zuten. Dinamikaren aurkezpenean mugarri gisa definitu zuten egun hori. "Giza katea egin dugu, baina orain mugimendu zabala egituratu behar da", azaldu du Ezkurrak. Udazkenean, Gure Esku Dago dinamika aurrera eraman duten taldeak lanean hasiko dira erabakitzeko eskubidearen aldeko mugimendu berri bat sortzeko. Giza katearekin erabakitzeko eskubidearen alde daudenak sarean lotu nahi izan dituzte. "Giza katean parte hartu zuen mundu guztia inplikatzea lortu behar dugu. Erabakitzeko eskubidea oinarrizko eskubidea da. Horregatik, gizarteko sektore guztietara heldu behar dugu. Orain arte egindako lanaren bikoitza egin beharko dugu aurrerantzean".
“Kalamuari esker nire bizi-kalitatea hobetu da”
Kalamuaren balio terapeutikoaren defendatzaile sutsua da Juan Clemente Carrio (Valentzia, Herrialde Katalanak, 1966). Ia bost urte dira kalamua hainbat pilularen ordez hartzen duela. Dioenez, bere familia medikua ere harrituta dago kalamuak eragin diz...
Eskuz lotutako katea
Durango eta Iruñea banatzen dituzten 123 kilometroak milaka lagunen bitartez lotuko dituzte igandean erabakitzeko eskubidea aldarrikatzeko. Eskuak, minutu batzuez, kate begi bilakatuko dira. Ia urtebetez garatu den lana gauzatuko da orduan. Hala ere, Gure Esku Dago ekinbideko arduradunek jakinarazi dute astelehenean ere erabakitzeko eskubidearen alde lanean jarraituko dutela, igandekoa abiapuntua besterik ez delako izango.
Mikel Soto Gure Esku Dago ekinbideko Nafarroako koordinatzaileetako bat da. Taldean, orotara, sei lagun inguru dira. Azken asteetan gogor ari dira lanean. Aitortu duenez, igandeko data, ekainaren 8a alegia, gorriz borobildua dute egutegian. Mugarri izatea nahi dute, batez ere parte hartzaileen aniztasunagatik. Gainera, mugimendua guztiz herritarra dela jakinarazi du. "Izaera herritar hori dela eta, jendea mobilizatzeko lan handia egin behar da", azaldu du Sotok. Dena den, ahoz ahokoak "ondo baino hobeto" funtzionatu duela esan du. Herritarren artean sortu den harremana oso garrantzitsua da Sotoren irudiko: "Guretzat, garrantzitsuena herritarren arteko saretzea da, eta giza katearen bidez hori lortzen ari gara".
Hala ere, erabakitzeko eskubidearen aldeko mugimendua Nafarroan motel xamar ibili dela aitortu du Sotok. Arrazoiak zeintzuk izan daitezkeen galdetuta, uste du zioetako bat izan daitekeela proiektuaren sorburua Gipuzkoan egotea. Duela nahiko gutxi arte ekimena ia oharkabean igaro da, baina ahoz ahokoak izugarri ongi funtzionatu duela irizten dio Sotok. Herri askotan modu autonomoan sortu dira erabakitzeko eskubidearen aldeko taldeak. Nafarroako aurkezpen ofiziala iragan urte amaieran egin zuten, baina ordutik jaso dituzten atxikimenduak hazten joan direla azaldu du Sotok.
"Sarritan herrietatik zuzenean deitu digute esanez talde bat sortu nahi dutela, eta nola egin dezaketen galdezka, eta hori oso pozgarria da", jakinarazi du. Ainara Aiestaran egun Uharte-Arakilgo koordinatzailea da, eta Gure Esku Dago ekinbidearen berri hedabideen bidez izan zuela adierazi du. "Dinamika oso erakargarria iruditu zitzaidan erabakitzeko eskubidea aldarrikatzeko erronka", azaldu du Aiestaranek. Bere burua eskaini zuen Sakanan dagoen kilometro baten ardura bere gain hartzeko. "Sakanan, konkretuki Etxarri Aranatzen, apirilaren 13an egin zen kontsultarekin sortutako giroa aprobetxatzea ezinbestekoa zela iruditu zitzaidan", azaldu du Aiestaranek. Eskualdean jendea bereziki itxaropentsu dagoela esan du, batez ere gehiengoak Etxarri Aranatzen independentziaren alde egin zuelako.
Azken asteetan sortu den itxaropena bere horretan ez gelditzea espero du Aiestaranek. Ideia horrekin bat egiten du Sotok ere: "Igandeko ekimena izugarri ona iruditzen zait, herritarren artean sortzen den harremanak sare bat eratzen lagunduko duelako gerora bestelako planteamendu batzuk gauzatzeko". Izan ere, Gure Esku Dago ekinbidearen ezaugarri nagusiena hori da, proiektuak berak izan duen izaera herritarra.
Hainbat alderdi politikok eta hainbat politikarik atxikimendua adierazi dute, eta bat egin dute igandeko giza katearekin, baina ekinbidearen sustapenarekin ez dute zerikusirik izan. Sotok dioenez, errealitate horrek ere lagun andana erakarri du. Izan ere, Gure Esku Dago-n parte hartzen duten norbanakoak sentsibilitate eta ideologia ezberdinetakoak dira. "Batzuk abertzaleak dira, baina beste batzuek ez dute zertan; nahikoa da erabakitzeko eskubidearen alde egotea proiektuarekin bat egiteko". Aniztasun hori nabarmendu du Sotok, politikariez gaindi gauzatutako proiektua delako.
Aldarria eta jaia, biak bat
Hilabete luzez dozenaka ekitaldi izan dira Euskal Herrian eta, hein berean, Nafarroan. Azkena, esaterako, Iruñeko Txantrea auzoan egin zuten, larunbatean. Dozenaka lagun bildu ziren euskal herritarrek duten erabakitzeko eskubidea aldarrikatzeko. Sotok dioenez, oso zaila egiten zaio Nafarroako kilometroetan zenbat lagun izango diren kalkulatzea. Orotara, 41 kilometro izango ditu giza kateak Nafarroan; hortaz, 35.000 eta 40.000 lagun artean kalkulatu ditu. Beraz, ohartarazi du jendetza hori dena koordinatzea izango dela zailena. Hala ere, ziur da dena ondo aterako dela.
Festarako tartea ere izango da etzi. Etxarri Aranatzen, esaterako, egitarau oparoa antolatu dute; besteak beste, herri bazkaria, haurrentzako gunea eta Vendetta, Xaiko eta Tximeleta taldeen kontzertuak izango dira. Aiestaranek esan duenez, oso garrantzitsua da erabakitzeko eskubidea jai giroan eta inolako gatazkarik gabe ospatzea. Iruñearen kasuan, ez da kontzertu berezirik izango. 14:00etan, giza gaztelu bat eraikiko dute, eta, horrekin batera, bertsolariak eta jotak izango dira Sarasate pasealekuan.
Oinez Gailurra ekinbidea abian jarri dute, euskara eta mendizaletasuna uztartzeko
Zangoza Nafarroa Oinez dela eta, hainbat ekinbide martxan jarri ditu Zangozako ikastolak. Asteartean, Oinez Gailurra egitasmoa aurkeztu zuten, euskara eta mendizaletasuna uztartzeko. Parte hartzaileek Euskal Herriko zein munduko mendi gailur bat erosi...
Iruñean artatu dituzten etxegabeen %83k buruko gaitzen bat dute
"Soilik alda daiteke ezagutzen dena". Hitz horiekin azaldu du Idoia Urzainki Xilema fundazioko kideak etxegabeei buruz ikerketa egiteko arrazoia. Bajo un cielo abierto (Zeru zabalaren azpian) txostena egin du Xilema fundazioak, Iruñeko Udalaren laguntzarekin. Bertan, 2012an etxerik gabekoen arretarako udal zerbitzuak artatutako pertsonen ikerketa egin dute. Iruñeko datuak nazioarteko beste errealitate batzuekin alderatu dituzte, besteak beste, Alemania, Frantzia, Erresuma Batua, Espainia, Portugal, Italia, Suedia eta Polonia. Ana Lezkano Iruñeko Udaleko Gizarte Ongizate eta Berdintasun zinegotziak nabarmendu du Iruñean artatutako etxegabeen %83k buruko gaitzen bat dutela.
"Etxegabearen arazoa ez da bakarrik etxerik gabe geratzea", adierazi du Javier Gil Xilema fundazioko kideak. Ikerketan gizarte bazterketa bortitza pairatzen duten pertsonen egoera aztertu dute. Hiru arlo jo dituzte oinarrizkotzat pertsona baten gizarteratzean: pertsonala, komunitatearena eta ekonomikoa. "Gizarte bazterketa ez da egun batetik bestera gertatzen, hiru urte baino gehiagoko prozesu konplexua da", esan du Gilek. Era berean, fundazioko kideek aitortu dute zaila dela etxegabeak sailkatzea, oso profil hetereogeneoak baitituzte.
Hala ere, badaude ezaugarri orokor batzuk. Xilema elkartearen arabera, Iruñeko etxegabearen profila hau da: "42 urteko gizona, muturreko alkohol kontsumitzailea eta buruko gaitzen bat du diagnostikatua". Iruñeko Etxegabeen zerbitzuetan artatu dituztenen %89 gizonak dira, baina 2011ko datuekin alderatuta emakume kopurua %3 hazi da. Era berean, gora egin du etxerik gabe dauden gazte eta familien kopuruak.
Profil orokorrarekin jarraituz, artatutako pertsonen %48k muturreko alkohol kontsumoa dute, hau da, eguneroko intoxikazio etilikoak eta diagnostikatutako alkoholismo arazoak dituzte. Beste drogen kontsumoa alkoholarena baino askoz apalagoa da: ikertutakoen artean %47k ez dute alkohola ez den beste drogarik hartzen. Adinari dagokionez, etxegabe gehienek 30 eta 65 urte artean dituzte, eta batez beste emakumeak gizonak baino gazteagoak dira.
Ikerketa borobiltzeko, beste herrialde batzuetako egoera aztertu dute. Lau taldetan banatu dituzte herrialdeok: potentzia ekonomikoak, Europa iparraldeko herrialdeak, Europa hegoaldekoak eta Europa ekialdekoak. Iruñeko egoera Europa hegoaldeko herriek dutenarekin aldera daiteke.
"Lan honekin lehen urratsa egin nahi dugu", dio Lezkanok. Ikerketak agerian utzi duen beste datuetako bat da etxegabe gehienak ibiltariak direla, hau da, Iruñean egun batzuk baino ez dituztela ematen. "Eurekin lan sakona egitea galarazten digu horrek; egun batzuetan elikatzeko eta garbitzeko aukera baino ezin diegu eskaini", azaldu du Gilek. Horregatik erabaki dute arreta gehiago jartzea Iruñean erroldatutakoekin. "Errealitate konplexu horri aurre egiteko, udalak pertsona horiek laguntzeko prozesu oso bat abiatu nahi du", adierazi du Lezkanok. Kontuan izan behar da Iruñean dauden etxegabeen artean %2,8 daudela erroldatuak.