Joan den irailaren 5ean hasi zuten Iruñeko Bernart Etxepare ikastetxeko ikasleek ikasturtea. Eskolak hasi aurretik, zentroko dozena bat langilek elkarretaratzea egin zuten kalitatezko hezkuntza publikoaren alde eta murrizketen kontra. Ohartarazi dutenez, ikasturte hasiera ez da "ez arrunta ezta ohikoa ere". Izan ere, Hezkuntza Departamentuak kontratatu berri dituen 330 langileen lan baldintzak "oso kaxkarrak" direla salatu dute.
Ikasle zirenean bizitakoak
Urrian hasiko da Nafarroako euskaltegietan 2013-2014 ikasturtean. Ehunka lagunek euskalduntzeko asmoz ekingo diote ikasturte berriari. Sarritan, euskara ikastea zaila dela esan arren, mito hori apurtu nahi izan dute Txini Rubio, Raquel Rajol eta Raul Fernandezek. Txikitan euskara ikasteko aukerarik ez zuten izan eta euskaltegira jo zuten euskalduntzeko asmoz. Hirurek lortu dute euren helburua, euskaraz bizi dira. Baikortasunez mintzatzen dira euskalduntzeko prozesuaz. Oraindik euskaltegian izena eman edo ez zalantza dutenei ahalegina egiteko gonbita egin dute hirurek.
"Euskalduna naiz eta harro nago", aitortu du Txini Rubiok. Pare bat aste barru euskara ikasten hasiko diren lagun horiei "inbidia" pixka bat diela onartu du Rubiok. Ederki oroitzen da euskaltegiko lehen egunez, ordutik 20 urte inguru igaro diren arren. Euskaltzaletasunarekin lotutako giroak erakarrita hasi zen euskara ikasten AEK-k Iruñeko Iturrama auzoan duen euskaltegian. "Euskaltegiak bizi poza eman dit, lehen euskaraz ezer esaten ez nekielako, eta orain euskaraz bizi naizelako".
Ildo berean mintzatu da Raquel Rujol ere. A ereduan ikasi zuen eskolan. Jakinarazi duenez, eredu horretan ikasten duten haur eta gazteek ez dute euskaraz mintzatzeko erabateko gaitasunik. Hala, 17 urte inguru zituela euskaltegian hasi zen. Orduan euskaraz hitz egiteko "beldurra" izaten zuela onartu du Arjolek. Hala ere, hiru urteren buruan EGA titulua eskuratu zuen. "Baina lorpenik handiena unibertsitateko ikasketak euskaraz egin ahal izatea izan zen", aitortu du.
Izan ere, euskaltegian euskara ikasten hastearekin batera hitz egiteko beldurra galtzen hasi zen. Nostalgia puntu batekin mintzatzen da garai hartaz. Izan ere, unibertsitateko irakasle ikasketak euskaltegiko eskolekin uztartzen zituen. Egun, irakasle gisa aritzen da lanean.
Raul Fernandezek Rubiok bezala, euskal kulturak erakarrita jo zuen euskaltegira. "Hasiera batean ez nion neure buruari helburu zehatzik jarri, baina urte batzuen buruan euskalduna izatea lortu dut". Eskolaz kanpoko jardueretako begirale gisa aritzen da lanean, eta egun euskara bere lanerako tresna bilakatu dela jakinarazi du.
Rubiok, Arjolek eta Fernandezek AEK-ko euskaltegietan erabiltzen den metodologia goraipatu dute. Izan ere, jakinarazi dutenez, hitz egiteari izugarrizko garrantzia ematen zaio. "Hizkuntza bat ikasteko metodologiarik onena da, hitz egitean oinarritzen delako", azaldu du Rubiok. Horri esker, hiru euskaldun berrien bizitza alor askotan eta eremu askotan aldatu den arren, eremu sozialean izandako aldaketak nabarmendu dituzte. Batez ere, euskara ikasteaz gain lagun asko egin dituztelako.
Dozenaka bizipen
Barnetegietan edota eskolaz kanpoko ekintzetan euskara ikasten dutenek dozenaka bizipen izaten dituzte. Bitxikeriaren bat gogoratzeko eskatuta irri artean kontatu du Arjolek euskara ikasten hasi zenean, lehenengo astean nola gelditu ziren gelakideak zerbait hartzeko. "Ostegun batez zerbait hartu behar genuela erabaki genuen. Euskaraz hitz egiten saiatzen ginen, eta gelakide batek gaizki ulertu zituen tokia eta ordua", dio irri artean. Horren ostea, irakasleak orduak ikasteko gomendatu zien, behintzat non eta noiz gelditzen ziren argi izateko.
Ahalegin eta esfortzu handia egin behar izaten dute ikasleek euskalduntzeko. Fernandez ederki oroitzen da nola hasiera batean, edozer eskatzeko nola pare bat minutu hartzen zituen esan behar zuena buruz behin eta berriz errepikatu eta akatsik ez egiteko. Orain ordea, prozesu horren beharrik ez du, arazorik gabe mintzatzen delako euskaraz.
Hirurak bat datoz, euskaltegia bizitzeko modu berri baten ataria dela. Horregatik, euskaltegietan izena emateko animatu dituzte zalantzati daudenak.
Haztekotan omen da
Ekonomiari buruz, azken urteotan behera egin duela baina azken hilabeteetan beherakada hori moteltzen ari dela agertu da egunotan albiste gisa. Barne produktu gordina adierazleari buruz ari dira, noski, hori baliatzen delarik lurralde bateko ekonomiar...
@sarean
Nafarroan AEK eta IKA dira ikasle gehien dituzten euskaltegiak. Beren webguneetan bakoitzaren metodologiaren, eskolak emateko sistemaren zein filosofiaren inguruko argibideak aurki daitezke, besteak beste.
• www.aek.org.AEK-ren webgunea.
• www.ikanet.net.IKAren webgunea.
Euskaltegian izena ematera dei egin dute Kontseiluko eragile guztiek
Udako oporrak amaitzearekin batera, euskaltegiek ireki dute matrikulazio epea. Hilabete amaiera arte eman ahal izango da euskaltegietan izena, tartean AEK eta IKAkoetan. Matrikulazio epea irekita dagoela profitatuta, Paul Bilbao Euskararen Gizarte Erakundeen Kontseiluko idazkari nagusiak erakundeko kideen izenean euskara ikasteko deia egin du."Euskaraz bizitzeko abenturari ekiteko garaia da".
Azken 40 urtean, milaka lagunek ikasi dute euskara Nafarroako euskaltegietan. Lorpen hori AEK eta IKAren ahaleginarekin lotu ditu zuzenean Bilbaok: "AEK-k eta IKAk euskararen berreskurapen-prozesuari egin dioten eta egiten dioten ekarpena zoriontzekoa da". Gainera, gizartea euskalduntzea herri mugimenduen bitartez erdietsi dela, eta ez Nafarroako Gobernuaren laguntzari esker jakinarazi du.
Izan ere, enegarrenez, Yolanda Barcina buru den gobernuaren hizkuntza politika salatu du. Izan ere, Bilbaoren irudiko, "jakina da ez Nafarroako Gobernuak, ez eta bere hizkuntz politikak ez dutela euskalduntzen laguntzen; are gehiago, gehienetan gure kontra datoz".
Helduen zein haurren euskalduntze prozesuan herrialdeko administrazioaren oztopoak hamaika dira. Esaterako, Kontseiluko kide den Sortzen-ikasbatuaz taldeak hamaika aldiz gaitzetsi du Nafarroan euskarak duen zonifikazioa. Izan ere, euskaraz ikasteko eskubideari dagokionean, lehenengo eta bigarren mailako nafarrak daudela dio. Hain justu, politika horren ondorioz, txikitan eskoletan euskara ikasi ezin duten haurrek, heldu bilakatzen direnean euskaltegietara joan behar izaten dute euskalduntzeko.
Ia urte eta erdi igaro da Kontseiluak Nafarroako Parlamentuko Hezkuntza Batzordean agerraldia egin zuenetik, baina ordutik apenas aldatu da egoera. Orduan Bilbaok argi esan zuen: "Nafarroako Gobernuak gutxi eta gaizki gastatzen du euskararen alde". Salatu zuen, euskarazko hedabideentzako diru laguntzak erabat desagertu zirela, euskaltegietakoak %23 murriztu... Alor horretan Bilbaok tinko adierazi zuen, Nafarroako Gobernuak euskararekin lotutako eremuetan egindako murrizketek arriskuan jartzen dituztela herritar askoren lanarekin eta ahalegin ekonomikoarekin bultzatutako mota guztietako proiektuak, tartean euskaltegienak.
Azken horientzat, aurtengo diru laguntzak aurreikusi ziren arren, oraindik ez dutela deialdirik egin jakinarazi du Joxerra Olano IKAko kideak. Hala, datozen ikasturtean zer gertatuko den ez dakite, ez baitu Nafarroako Gobernuak horren inguruan ezer ofizialik esan. Hala ere, oztopo horiek gainditu, eta orain arte bezala, Nafarroako gizartea euskalduntzeko konpromisoa agertu dute Kontseiluko bi kideek.
Eskaintza pertsonalizatua
Ikaslearen beharretara egokitutako euskara eskolak eskaintzen dituzte bai AEK-ko zein IKAko euskaltegiek. Helios del Santo AEK-ko Nafarroako koordinatzaileak jakinarazi duenez, erabileran oinarritutako metodologia dute. Hala, ikasleek ia lehen eskola egunetik hasten dira euskaraz hitz egiten, nahiz eta hitz gutxi batzuk izan. Nafarroan barrena 25 bat euskaltegi dituzte.
IKAko ikasleek ere, urri hasieran hasiko dute 2013-2014 ikasturtea. Nafarroan Atarrabian, Barañainen, Lesakan, Leitzan eta Iruñean dituzte euskaltegiak. Euskara ikasi edota hobetu nahi dutenei zuzendutako ikastaro bereziak dituzte, batzuk aurrez aurrekoak eta denboraz larriago dabilenarentzat autoikaskuntza deituriko sistema dute.
Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusiak argi du euskaraz bizi nahi duten herritarrak gero eta gehiago direla, baina euskaraz bizitzeko euskaldun gehiago behar direla ohartarazi du. Hala, AEK-ko zein IKAko euskaltegiak "leporaino" betetzeko deia egin du, azken 40 urtean nafarrak euskalduntzea lortu bada horiei esker izan delako.
Guardia Zibilak Maxurrenean jarraituko du
Guardia Zibila Leitzako Maxurrenea etxean hamar urte gehiago egongo dela esan du Jorge Fernandez Diaz Espainiako Barne ministroak. Fernandezek astelehenean Leitzako Guardi Zibilaren egoitzara egindako bisitan eman zuen berria. Maxurrenea Nafarroako Gobernuarena da, eta azken hamar urteetan Barne Ministerioari utzi dio errentan. Hala ere, eraikinaren jatorrizko jabeak gobernuari etxea eman zionean, ekintza kulturaletarako erabiltzeko eskatuz eman zion. Baina eskaera ez du bete.
Leitzako hainbat herritar ez daude erabaki horrekin ados eta eta hala jakinaraz zuten pasa den astelehenean egindako elkarretaratzea. Gainera, Maxurrenearen erabileraren gaineko gatazka ez da berria. Askotan eskatu dute leitzarrek etxearen erabilera herritarrentzat izatea.
Helburu hori aldarrikatzeko sortu zuten duela zenbait urte Maxurrenea Herrintzat plataforma. Iñaki Zabaleta plataformako kidearen arabera, "hamar urteko alokairua aurten bukatzen denez, talde parlamentari guztiekin bildu gara eta horrela lortu genuen ekainean Nafarroako Parlamentuak gobernuari eskatzea Maxurrenea gizarte eta kultura ekintzetara bideratzea".
Momentuz gobernuak entzungor egin die leitzar askoren nahiari. Hala ere, Zabaletak "oztopo guztien gainetik", lanean jarraituko dutela jakinarazi du.
Euskaraz bizitzeko eskubidea aldarrikatuko dute lasterka
Iragan urteko arrakastari esker, aurten bigarren aldiz antolatuko ditu Kotseiluak herri-lasterketak. Euskaraz bizi nahi dut dinamikaren zati dira lasterketa horiek. Euskaraz bizitzeko egindako hautu hori harrotasunez, herri-lasterketen bidez adierazi ahal izango da Euskal Herriko hainbat herritan. Maite Inda Kontseiluko Ildo Sozialeko buruak azaldu duenez, oraingoz, Nafarroan Aezkoan, Larraunen, Goizuetan, Baztanen, Bortzirietan, Iruñean eta Malerrekan izango dira. Datak eta orduak guztiz zehaztea falta da zenbait kasutan. Iruñean, hala ere, zita irailaren 28an, 11:30ean izango da, San Fermin Txiki jaiekin batera. Dagoeneko, eman daiteke izena lasterketa horretan parte hartzeko.
“Era askotako artistak aritzeak egiten du erakargarri zirkua”
Txikitan ez zela grazia "berezia" zuen haurra onartu du Ramon Marco (Tafalla, 1959) pailazoak. Are gehiago, "zozo xamarra" ere bazela. 1980ko hamarkadan hasi zen antzerki ikasketak egiten. Kasualitatez hasi zen gaur egungo Nafarroako Antzerki Eskolan...