NAFARROAKO HITZA

E rakunde publiko eta pribatuen diru laguntza zeharo gutxitu zaie aurten, baina Tuterako Gizakia Helburu fundazioak aurrera jarraitu nahi du. Horregatik, diru baliabide berrien bila hasi dira. "Berrasmatzeko" garaia heldu da. Erriberan drogekiko mendekotasuna duten pertsonak artatzeko egitasmoa da Tuterako Gizakia Helburu.

Joan den hilabetean batzar ireki bat egin zuen fundazioak, eta bertan eman zuten haien egoera zailaren berri. 110.000 euroko aurrekontua zuen fundazioak joan den urtera arte, eta Tuterako Gizakia Helburu sortu zenetik, 2005etik, diru sarreretan hiru bide nagusi izan dituzte: Erriberako udalen, finantza erakundeen eta erabiltzaile zein anonimoen ekarpenak. Krisiak, hala ere, diru iturri hauek guztiak murriztea eragin du, eta ataka estuan dago fundazioa —20.000 euroko defizita du—. Dena den, baikor agertu dira langileak, baita Alfonso Arana Nafarroako Gizakia Helburu fundazioko zuzendaria ere: "Etenaldia baino ez izatea espero dugu".

Alberto Cornago, Ubalda Alvarez-Caborno eta Carmen Abian dira bertako langileak. Psikologoak dira hirurak, eta otsailaren 20an lana erregulatzeko espedientea aurkeztu zuen fundazioak. Sei hilabete iraunen du lan erregulazioak, abuztuaren 19ra arte, eta denbora tarte horretan aurrera atera nahi dute fundazioa. "Gure esku dagoen guztia egin nahi dugu hau ez ixteko", azaldu dute hiru langileek. %30 murriztu dute lanaldia, eta astelehenetik ostiralera eguneko 5 ordu eta 20 minutu lan egiten dute.

Egoera larria izan arren, zerbitzu guztiak mantendu dituzte, eta erabiltzaileek aldaketa ahalik eta gutxien nabaritzea nahi dute. "Haiei, haien familiei eta guri eragiten digu zuzenean", esan du Cornagok. Orain, finantzabide berriak bilatzen ari dira, eta fundazioa sostengatuko duen "masa soziala" eratu nahi dute. Horretarako, kanpaina batzuk martxan jarriko dituzte: dirua biltzeko jaialdiak egin, sinadurak bildu eta "beharrezkoa" den guztia. "Sormenari ateak ireki dizkiogu", gaineratu du Alvarez-Cornagok. Argi dute hirurek behin fundazioa itxita askoz zailagoa izanen dela berriro irekitzea.

Gizakia Helburuko zuzendariak aitortu duenez, orain arte fundazioak ez du oihartzun handirik izan hedabideetan, baina horren beharra dute orain: "Gure proiektua ezagutaraztea nahi dugu, jendearengana iristea. Sei hilabeteko epean finantzaketa lortu ezean, erabaki serioa hartu beharko dugu".

Arriskua, beraz, badago, eta horri aurre egin beharko diote. Badakite haien egoera ez dela bakarra, hamaika elkarte eta fundazio egoera berean daudela, baina badakite fundazioa desagertzen bada Erriberako pertsona asko zerbitzurik gabe geratuko direla. Iaz, 274 pertsona artatu zituzten, adibidez. "Horretaz gain, erabiltzaileen familiekin egiten dugun lana oso garrantzitsua da", esan du Aranak. Beraz, zentroa itxiz gero, ondorio garbia ekarriko luke: "Hutsunea". Erriberako klima sozialak "okerrera" eginen luke, ez dagoelako droga mendekotasuna lantzen duen beste elkarterik, eta bezeroek Iruñeko zentrora joan beharko lukete, edo Tuterako ospitaleko buruko osasuneko sailera. "Askorentzat ezinezkoa da egunero Iruñera joan-etorria egitea, eta Tuterako erietxeko buruko osasuneko sailak lan karga handia du", azaldu du Abianek. Horretaz gain, ikastetxeetan egiten dituzten sentsibilizazio kanpainak bertan behera geldituko lirateke.

Gizakia Helburuko erabiltzaileak egoeraren jakitun dira, eta kezka azaldu dute. "Askorentzat fundazioa ezinbestekoa da; aurrera atera dira Gizakia Helbururi esker, eta orain kezkati daude", esan du Abianek. Horregatik, nola edo hala, laguntzen dute. "Sinadurak ekartzen dizkigute, informazioa zabaltzen dute... Erabiltzaileen eta haien familien babes osoa jaso dugu".

Iruñean du Gizakia Helburuk beste egoitza, baina Tuterakoa baino egoera ekonomiko hobean dago. Nafarroako Gobernuaren diru laguntza —aurrekontuaren %60— jasotzen du Iruñeko Gizakia Helburuk; ez ordea, Tuterako zentroak. "Tuterakoak bakarrik 2.000 euro jasotzen ditu gazte programa aurrera atera ahal izateko. Egoera guztiz desberdina litzateke gobernuaren diru laguntza jasoko bagenu", azaldu du Aranak.

1984. urtean eman zituzten lehenengo pausoak droga mendekotasunari aurre egiteko Tuteran. Egoeraz larrituta, guraso talde batek elkarte bat sortu zuen. Drogekin arazoak zituzten pertsonei laguntzen zieten, baina ez zieten tratamendurik eskaintzen. 1991. urtean sortu zen Iruñeko Gizakia Helburu, eta Tuterako elkartearekin harreman zuzena izan zuen. 2005. urtean erabaki zuten Tuteran Gizakia Helburu fundazio propioa sortzea.

Hasitako bidea oraindik ez da amaitu, eta gogotik lan eginez gero jendeak behar bezala erantzunen lukeela uste dute. "Hemendik irtengo gara, eta, seguruenik, indartuta", esan du Abianek.

Hemen da Korrika, heldu da Nafarroara. Euskararen alde korrika ari dira hamaika euskalakari, eta eskuz esku dabil lekukoa, Nafarroa gau eta egun zeharkatzeko gogo biziz. Goizean goiz iritsi da Korrika Altsasura, eta gaur bertan lekukoari helduko diote Sakanako, Basaburuko, Iruñerriko, Etxauribarko eta Estellerriko herritarrek.

Euskalduntzen eta alfabetatzen ari diren milaka ikasle omendu ditu aurten AEK-k, haien ahaleginarekin euskaraz bizi ahal izatea ahalbidetzen dutelako. Euskaltegietako ikasleak, gainera, barru-barrutik ari dira ezagutzen Korrika. Asteak daramatzate lasterketaren nondik norakoen berri izaten eta egitasmoan haien harri koxkorra jartzen.

Pausoz pauso ari dira ikasleak euskaltegietan, eta pausoz pauso ari da Nafarroan Korrika, etenik gabe. Lizarran, Olga Lerma, Cristina Lara, Alicia Rivero eta Toño Etxarri izanen ditu zain. Lizarrako Beñat Etxepare euskaltegiko ikasleak dira, eta Korrikaren petoa jantzita euskara elkarri emateko asmoz irtengo dira kalera. Gaur, 22:40an, iritsiko da lasterketa Lizarrara.

Guztiek arrazoi berarengatik eman zuten izena euskaltegian: bere garaian ezin izan zuten euskaraz ikasi, eta, egun, euskararen beharra dute. "Seme-alabekin hitz egiteko beharrezkoa dut", azaldu du Lermak. Asteartean izan zuten Lizarrako gaztetxoek Korrika Txikia. "Baina gaur ere izanen dira Korrikan", gaineratu du. Azken asteetan Oihane Jordana irakaslearekin landu dute Korrika. Jokoak, kartelak eta afixak egiten aritu dira ikasleak. "Eromena izan da dena, baina gogoz ekin diogu", azaldu du Jordanak. Dena prest dute Lizarran, eta zeruari begira egotea besterik ez zaie falta. "Dena den, han egonen gara, elurpean edo euripean", adierazi du.

Nafarroan hamasei euskaltegi ditu AEK-k. Bertan, 1.050 ikasle ari dira euskara ikasten, eta 61 lagun aritzen dira irakasle moduan lanean. Lan bikoitza izaten dute asteotan euskaltegietako irakasleek. Asier Biurrun da Nafarroako Korrikako koordinatzailea, eta, jakinarazi duenez, duela bi urteko Korrika bukatu bezain laster hasi ziren prestaketekin. "Baina joan den urteko irailean murgildu ginen bete-betean lanean. Nafarroan eskualdeka antolatzen gara; guztira hamabi eskualde daude, eta Korrika prestatzeko 50 bat batzorde eratu ditugu". Eskualdetako batzordeek eta herri batzordeek egindako lan handia eskertu du Biurrunek. Azken ukituak ematen igaro dute astea. "Korrika iristeko zain eta giroa ikusteko irrikan gaude".

Gaur arratsaldean iritsiko da Iruñera lasterketa, eta AEK-k jai handia antolatu du ongietorria emateko. Auzoetako karrikak zeharkatu ondoren, 18:00etan Korrika jaia hasiko da Vistabellan. Gaur Ez eta Trikiteens taldeek joko dute, besteak beste. Bihar utziko ditu Nafarroako lurrak Korrikak, Luzaiden. Hala ere, igandean itzuliko da, Berara. "Horregatik, igande goizeko kilometroak saldu dira gehien, eta horietako asko kilometro erdi bihurtu behar izan ditugu, batik bat Esteribarren", adierazi du Biurrunek. Oraindik ez dute egin kilometroen salmenten kontaketa, baina azkeneko Korrikaren parekoa izanen dela uste dute.

Korrika, beti presente

Nola edo hala, Korrika beti presente dago eskoletan. "Ikasleak Korrikaren inguruan antolatzen diren ekitaldietara gonbidatzen ditugu, parte har dezaten", azaldu du Aintzane Marinek, AEK-ko Iruñeko Iruñezar euskaltegiko irakasleak. Joan den astean, adibidez, ikasleek eta irakasleek lipdub bat grabatu zuten Korrikaklip lehiaketan parte hartzeko. Asteartean, Marin Korrikaren inguruko txapelketa antolatzen ari zen ikasleekin. "Korrikarekin zerikusirik duten galderak prestatu behar dituzte, eta taldeen artean lehiatuko dira. Ondoren, lasterketarako banderatxoak eginen ditugu", azaldu du.

Egunero ez bada ere, Marin saiatzen da eskolako ariketak lasterketarekin lotzen. Gainera, AEK-ko materialgintzako arduradunek material berezia prestatzen dute beti lasterketarako. Korrikaren tribial jokoa, adibidez. "Horretaz gain, Andoain eta Baionako herrien informazioa bildu dugu, hasiera eta helmuga direlako". Ikasleak beti laguntzeko prest daudela jakinarazi du Marinek.

Iruñeko euskaltegiak Castejon eta Cintruenigo herrien arteko kilometro bat erosi du. Astelehen arratsaldean igaroko da hortik lasterketa. "Astelehenean euskaltegiko kide guztiak goaz hara korrika egitera". Euskaltegiko askorentzat, hala ere, astelehenekoa ez da izanen Korrika ikusiko duten egun bakarra. Hainbat ikasle eta irakasle egon ziren atzo Andoainen lasterketaren aurkezpen ekitaldian. Eta Amaia eta Xabier Arina ikasleak, adibidez, beste bi alditan ariko dira euskararen alde. "Asteburu bete-betea dugu: ostiralean Burlatan, igandean Elizondon eta astelehenean Castejonen".

Denera, bost egunez ibiliko da lasterketa Nafarroan, eta 900 kilometro inguru ditu egiteko. Milaka euskalakari izanen ditu AEK-ko euskaltegiek antolaturiko ekinaldiak. Iparraldetik hegoaldera eta mendebaldetik ekialdera, lekukoak bidea eginen du Nafarroan.