Nafarroa

2015-03-272015-04-23Nafarroa

“Amildegira bultzatzen ari dira jendea”

Gizarteratze Errentaren erreformak izan ditzakeen ondorioak aztertzeko goiz dela diote Oinarrizko Errentaren Aldeko Plataformako kide Javier Indurainek (San Nicolas, Argentina, 1957) eta Marisol de la Nava gizarte langileak (Salamanca, Espainia, 1972). Dagoeneko badakite, baina, arau berria motz geldituko dela.

Zein da zuen iritzia erreforma honi buruz?

JAVIER INDURAIN: Txapuza bat da. PSNren zuzenketa batzuk daude erreforma honen oinarrian; hain zuzen, guk aurretik eginiko proposamenak urardotzen dituzten zuzenketak. Gogorra da hau esatea, baina PSN salerosian ari da jendearen beharrekin.

MARISOL DE LA NAVA: Horrez gainera, beharrak dituzten herritar askoren egoera are gehiago zailtzen du, lege berriaren aplikazioa oso-oso konplikatua delako: bi urteko epean onartzen den gisa honetako laugarren legea da, eta horri gehitu behar zaio indarrean direla oraindik bi foru arau eta 1999ko foru dekretu bat. Adabaki bat da.

Zehazki, zer aldatuko da errenta berriarekin?

M.N.: Tira, baditu gauza on batzuk: adibidez, hartzaileek diru gehiago kobratuko dute, eta epe luzeagoan; bestalde, jende gehiagorengana iritsiko da laguntza, orain arte ez bezala, errenta jasoko baitute 18 eta 25 urte arteko gazteek ere. Baina aldi berean, babesik gabe gelditu dira 65 urtetik gorakoak, besteak beste. Eta adin tarte horretan, gabezia larriak dituzten herritar asko daude Nafarroan. Erretiratu asko, adibidez, 360 euroko pentsio ez kontributibo batekin bizi dira soilik, eta babesgabe gelditu dira. Horiez gain, paperik gabekoak ere arauditik kanpo gelditu dira, ez baitzaie eskubiderik onartzen.

J.I.: Eta dagoeneko ikusi dugu gobernuak asmoa duela guraizeak are gehiago sartzeko, ez baitiote legeari atzerako eragina aplikatu nahi; beraz, onuradun berrien kasuan soilik ezarriko dira hobekuntzak, eta orain artekoek berdin segituko dute. Dena den, puntu hori konfirmatzen bada, helegitea aurkeztuko dugu, legez kontrakoa baita.

Zein da oinarrizko errentaren hartzaileen profila?

M.N.: Gaur egun, ez dago profil zehatzik. Edozein adineko, jatorriko edo lan sektoreko jendea egon daiteke zuloan sartuta. Ilara luzeak ikus ditzakegu elizen atarian, jendeak emandako elikagaiak jasotzeko. Halakoak ikusita, ez dakit nola egon daitekeen egoera ekonomikoa hobetzen ari dela dioen inor.

Zeintzuk dira gehien hunkitu zaituzten kasuak?

M.N.: Batez ere, guraso bakarreko familien kasuak. Seme-alabak dituzten emakumeak dira gehienetan eta sekulako dramak ikusten dira: 800 euroko errenta kobratzen dute, eta diru horrekin, alokairua, eskolako jantokia, ur beroa, bizilagunen komunitatea eta gainontzeko gastu guztiak. Askotan, andre horiek hautua egin behar izaten dute: jan edo argindarra pagatu. Eta egoera are gehiago okertzen da, 36 hilabete igarota, oinarrizko errenta bukatzen zaienean. Orduan, zer?

Antzeko egoeran zegoen Miren Peña antsoaindarra ere, eta bere buruaz beste egin zuen iragan asteburuan...

J.I.: Bai, antzeko kasua da. Finean, jendea muturreko egoeretara bultzatzen du sistema honek, amildegira. Eta Mirenek muturreko irtenbidea bilatu zuen, askok hartuko ez genukeen bidea, baina horretara behartu zuten.

Ezer ez egiteagatik dirua jaso nahi duen jendea babesten ari zaretela dio UPNk.

J.I.: Lanik egin gabe soldata jasotzen duen talde bakarra ezagutzen dut nik: gobernuburu eta politikari profesional ohiena. Jende arruntak lan egin nahi du, ez du laguntzetatik bizi nahi. Baina denontzako lanik ez dagoen bitartean, beharra dutenen bizi-baldintza minimoak berma daitezela eskatzen dugu. Besterik ez.

Eta maiatzeko bozen ostean gobernu alternatibo bat osatuko balitz?

M.N.: Egoera hau irauli daitekeela uste dugu, baldin eta orain oposizioan dauden indar politikoek gurekin hartutako konpromisoari eusten badiote.

2015-03-272015-04-23Nafarroa

EuskAHALdun

Ahaldundu. Ahalduntze. Ahaldun. Hitz potoloa, egia esan. Potoloa, eta zergatik ez, arraroa. Hitz hori lehendabizikoz entzun nuenean, pare bat aldiz azaldu behar izan zidaten haren esanahia. Kontzeptuak oinarria feminismoan zuela kontatu zidaten.

Eta gero, bizitzan ahalduntzeak zer-nolako garrantzia duen ikasi egin dut, pixkanaka. Egoera bati aurre egiteko eta buelta emateko tresna garrantzitsuenetakoa dugu ahalduntzea, nire ustez. Edozein momentutan gerta dakiguke, edozein unetan ahalduntzen gara, berdin dio zein den hori bultzatzen duen arrazoia.

Hainbat zapalkuntza izaten dugu gutako askok eta askok. Ez naiz ni salbuespena izanen, eta genero, klase eta nazio zapalkuntzari erantzuteko modurik onena iruditzen zait. Ahalduntzea. Ahaldun izatea egunez egun nahi dudan eta irudikatzen dugun Euskal Herri hori eraikitzeko. Eguneroko borroka iruditzen zait ahalduntzearen lana, barruan duguna atera eta bizitzari aurre egiteko beste ikuspuntu bat. Indarrak ateratzekoa, gu nor garen eta zer nahi dugun jakitekoa. Kolektibizatzeko modua ere iruditzen zait. Elkarri eskua eman, helburuak konpartitu eta horren alde apustu egiteko era. Joan den uztailaren 4an, eraso sexisten aurkako manifestazioan, ahalduntzea zer den sentitzeko aukera izan genuela iruditzen zait niri, buruberokien azpian gure haserrea kolektiboki adieraztekoa, eta gure amorrua elkarrekin erakustekoa.

Egunerokoan, eta, are gehiago, gure Nafarroa foral eta espainiar honetan, euskaldun izatea zaila da. Zaila da dendara sartu eta "aupa", "kaixo", "agur" esateaz gain hurrengo hitzak euskaraz egitea. Zaila da betidanik gurekin eskolan, institutuan egon denari euskaraz egitea. Ohiturak apurtzea. Zaila da euskara eremu informalean erabiltzea. Pixkanaka agertuz joan diren segurtasun falta horiei guziei aurre egiteko.

Ahalduntzea ez da egun batetik bestera egiteko zerbait. Barrutik indar handia ateratzea eskatzen du, baina edozein keinu txiki izaten ahal da ahalduntzeko lehenengo pausoa, edo ahalduntzea bera.

Hori da aurtengo Korrikaren gaia, leloa: euskAHALdun. Euskara dugulako, eta euskara izaten ahal dugulako, erabiltzen ahal dugulako, eskubidea dugulako. Eskubidea dugu euskaraz jaiotzeko, ikasteko, medikuarengana joateko, kirola egiteko, lan egiteko, lagunekin egoteko… Euskaraz barre egin, jolastu, oheratu, mozkortu, erotu, gozatu nahi dut. Eta inork baimena eman baino lehenago, hori egitera goaz. Inork erakutsi gabe, euskahaldun guziak euskaraz bizitzera goaz. Euskaraz biziko gara, euskaldunon komunitateak ahal du. Ahal dugu, eta horretara goaz. Izarbeibartik pasako da gaur bertan Korrika. Eztarria urratuko dugu euskararen alde, korrikan, dantzan eta festan ere, euskaraz bizi nahi dudalako. Euskaraz bizi nahi dugulako, Nafarroa osoan, harresiak eta hormak botako ditugu, ahalduntzera goaz, euskahaldun izatera.

2015-03-272015-03-27Nafarroa

Korrika, bigarrenez

Agoitzetik Lizarrarako bideen zeharkaldian da Korrika, azken txanpan dagoeneko, helmugara iritsi aurretik: igandean helduko da Bilbora, 2.161 kilometro egin ostean. Bien bitartean, ordea, asteazkenetik bihar arte berea ematen ari da euskararen aldeko manifestaziorik handiena, Nafarroan.

Nafarroan baita bigarrenez. Iluntzean pasatu zen Arabatik Vianara, eta atzo Erribera zeharkatu zuen. Nafarroako Pirinioetako errepideetan, elur artean igaro du azken gaua, Erronkari, Zaraitzu eta Aezkoako eskualdeetan. Gaur goizean iritsiko da Agoitzera, eta handik hartuko du Lizarralderako bidea; iluntzean espero da Egaren hiriburuan. Goizaldean, Etxauritik pasatu eta Sakanatik aterako da Arabarantz, aurtengoz behin betikoz agur esanda Nafarroari.

Igandean zabaldu eta irakurriko dute, berriz, hamar egunez eskutik eskura pasatu den lekukoak gordetako mezua, Bilboko Areatzan. Amaiera jarriko zaio hala, jai giroan, euskararen aldeko lasterketari.

Joan den ostegunean abiatu zen Korrika, Urepelen (Nafarroa Beherea), eta hurrengo egunean bertan sartu zen Nafarroa Garaian, Dantxarinetik, eta Baztan eta Ultzama zeharkatu ostean heldu zen Iruñerrira. 19:00ak aldera heldu zen hiriburuko eskualdera, eta milaka pertsonak hartu zuten lasterketa bertako auzo eta herrietan.

Iruñeko erdigunean batu zen jende gehien, eta udalak Nekeetako Ama Birjinaren prozesioa zela-eta ibilbidea aldatzean sortutako traben gainetik, milaka pertsonaz lagunduta bete zuen Korrikak ibilbidea. Eguraldia kaxkarra izanagatik, erantzun bikaina eman zion hiriburuak, beste urte batez.

Euskahaldunen ahala

Urtero bezala, bi helburu nagusi izan ditu Korrikak: batetik, euskararen aldeko kontzientziazioa bultzatzea, milaka pertsona bere inguruan mobilizatuz; bestetik, AEKren jarduna bermatuko duen finantzabidea bilatzea, gau eskolen eta euskaltegien lanarekin jarraitu ahal izateko.

Helburu horrek indar berezia hartu du azken urteetan, diru laguntzetan izandako beherakada dela eta. Nafarroan, kasurako, hiru urte dira IKA eta AEK-ko euskaltegiek Nafarroako Gobernuaren partetik euro bakarra jasotzen ez dutela.

2015-03-272015-03-27Nafarroa

Gaur egungo ‘Erpurutxo’-ren istorioa

Baliabiderik ez duten gurasoek, etsita, ume txiki bat basoan utzi zuten. Hark, ordea, anai-arreba eta senide guztiak salbatu zituen, bere adimena erabilita. Ezaguna da Erpurutxo-ren istorioa; baina istorio hori bera gaur egungo garaietara moldatuta au...

2015-03-272015-04-23Nafarroa

“Barcenas pertsonaia gisa hain da surrealista, ez dirudi benetakoa”

Lengoaia juridikoa idorra eta katramilatua da. Ez dirudi material egokiena denik, horren gainean film bat eraikitzeko. David Ilundain zuzendariarentzat, ordea (Iruñea, 1975), Luis Barcenas PPko diruzain ohiak Pablo Ruz epailearen aurrean eginiko adierazpenek "berebiziko indarra" daukate. Ikusleak pantailari itsatsita mantentzeko adina. Maiatzean errodatuko dute B: La película sobre los papeles de Bárcenas (B: Barcenasen paperei buruzko filma), irailean estreinatzeko asmoz.

Nola otu zitzaizun Barcenas auziari buruzko filma egitea?

Pelikula, berez, Jordi Casanovasen eta Alberto San Juanen Ruz-Barcenas antzezlanean oinarritua dago. Madrilgo Lavapies auzoko antzokian estreinatu zuen Teatro del Barrio taldeak, eta zenbait lagunekin joan nintzen. Aitortu behar dut beldurrez joan nintzela, taula gainean esaten zen guztia epaiketa baten transkripzioa besterik ez zelako. Eta txundituta atera nintzen: tentsioa, beldurra, egia eta gezurraren arteko jokoa... Aretotik ateratzean, burura zetorkidan gauza bakarra zen "joño, latza!". Eta material horrekin proiektu handiagoa egin behar nuela erabaki nuen, mezua jende gehiagori helarazteko: pelikula bat.

Gidoian agertzen diren elkarrizketa guztiak Ruz epaileak Barcenasi egindako galdeketatik hartuak daude, baina zuena ez da dokumental bat...

Ez, baina errealitatea da. Askok pentsatuko dute burutik jota gaudela halako proiektu bati heltzeagatik, baina nire helburua da antzezlana ikustean sentitu nituen emozioak pantailaratzea: amorrua, tentsioa, barregura... Istorioa surrealistegia dela pentsatuko du batek baino gehiagok. Barcenas bera, pertsonaia gisa, hain da surrealista, ez du benetakoa ematen. Eta egia hutsa da. Hori da, hain zuzen, ikusleak eserlekura iltzatuta mantenduko dituena: ikusten ari direna benetan gertatu zela jakitea.

Baina hedabideek ia egunero hitz egin dute Barcenas auziaz. Zer eskaintzen ahal du filmak?

Batetik, ikuspegi orokorrago bat. Hedabideak, gehienetan, azken minutuko albisteetan gelditzen dira, eta, alde horretatik, Barcenasi egindako galdeketa ikustea oso argigarria da: eman zituen datuak, ustelkeria kasuan nahasita dauden politikariak, Barcenasen beraren harropuzkeria... Bestalde, ez da gauza bera gertakari baten berri izatea edo gertakari hori bera zuzenean ikustea. Zeure begiekin ikusten duzunean, gertakari hori ez da maila intelektualean gelditzen, emozioak eragiten dizkizu. Esperientzia emozionala da.

Horretarako, aktoreen lana funtsezkoa izanen da, testua sinesgarri egin behar baitute.

Bai, eta aktore bikainak ditugu rol nagusietan: Pedro Casablanc Barcenasen rolean, eta Manolo Solo, Ruz epailearena egiten. Antzezlanean, bi horiek daude bakarrik, baina filmean, taldeko aktore ugari izanen ditugu bigarren lerroan: abokatuak, poliziak, fiskala... Izan ere, gure helburu nagusienetako bat egiazkotasun sentsazioa zaintzea da. Estetikoki ere, dokumentalaren estilo hiperrealistara hurbildu nahi dugu. Planteamendua hau da: zer gerta zitekeen, epaiketaren egunean kamerak aretoan sartzeko baimena eman izan baligute?

Gaurkotasun politikoan oinarritutako filmak ez dira ohikoak euskal zinemagintzan. Zeintzuk izan dira zuen erreferenteak?

Epaiketetan oinarritutako pelikulei dagokienez, gure eredu nagusia 12 Angry Men da [Sidney Lumet, 1957]. Horrez gainera, Joaquim Jorda zinemagile kataluniarraren De nens filmak ere paralelismo argiak izan ditzake gure proiektuarekin. Tematikoki, ez dute zer ikustekorik batak bestearekin, baina sistema judizialaren deskribapena egiten da bi pelikuletan, eta errealitateari lotuta daude biak ala biak.

Filmaketa ez da oraindik hasi, finantzaketaren zain zaudetelako. Gutun-azalik, behintzat, ez zenuten jasoko...

Ez, ez! Finantzaketa kolektibo bidezko proiektua da gurea. Horrek esan nahi du filma auzolan handi baten gisara finantzatuko dugula: edonork jar dezake dirua [10 eurotik gorako ekarpenak onartzen dira], eta egindako ekarpenaren araberako saria jasoko dute parte hartzaileek. Mezenas guztiek izanen dute, besteak beste, pelikula estreinatu aurretik ikusteko aukera: Internetez, DVDan edo zine aretoetan eginiko emanaldi berezietan.

Eta ez al da pixka bat arriskutsua finantzaketa sistema hori?

Proiektu honen atzean gaudenak sinetsita gaude jendearen interesa piztuko duela. Ruz-Barcenas antzezlana taularatzen den aldiro, bete egiten dira aretoak, eta bertsio zinematografikoak ere halako ikusmina eragin dezakeela uste dut. Argi dago hau ez dela milioika euro irabazten dituen film handi horietako bat, baina bai jende dezente erakartzeko gaitasuna duen lan duina. Finantzaketa bide tradizionaletan, ordea (ekoizleak, telebistak...), zaila da gurea bezalako proiektu bat saltzea, eta horregatik behar dugu finantzaketa kolektiboa, martxan jartzeko.

2015-03-272015-03-27Nafarroa

Miren Peñaren heriotza salatzeko elkarretaratzeak

Etxe Kaleratzeek Kalte egindakoen Plataformak eta LABek hainbat elkarretaratze eta protesta ekintza antolatu dituzte aste honetan, Miren Peña antsoaindarraren heriotza salatzeko. Laboral Kutxaren bulegoen aitzinean egin dituzte elkarretaratzeak, eta biharko, manifestazioa antolatu dute: Iruñeko Gurutzeko plazatik aterako da, 17:00etan. Faurecia enpresak Orkoienen zuen lantegian lan egiten zuen Peñak, 2013an kaleratu zuten arte. Langabezia saria amaitzear zuen, eta hipoteka mailegua zuen Laboral Kutxan. Zorraren ordaintzeko baldintzak berriz negoziatzeari uko egin zion finantza entitateak. Bere buruaz beste egin zuen antsoaindarrak iragan den igandean.

2015-03-272015-03-27Nafarroa

Euskahaldunak, egoerak iraultzen

Korrikak, Urepeletik abiatu zenetik, kilometro batzuk egin ditu. Egia erran, ibilbidearen zatirik handiena egina du jada.

Urepelen euskahaldun askok parte hartu zuten. Hasiera ekitaldian Euskal Herriko leku desberdinetatik etorritako jendea ikusteko aukera izan genuen.

17:00etan korrika hasi eta 158 kilometro egin ondoren, Dantxarinetik Baztanera sartu zen lasterketa. Festa, algara eta poza baztandarren artean, bi urte zain egon ondoren hor baitzen Korrika. Eguraldia fresko, baina giroa, bero-beroa.

Arraiotzen argazki eder bat ikusi genuen: umetxo bat 92 urteko emakume bati lekukoa pasatzen. Euskaraz bizitzeko nahiaren irudikapena. Nafarroako jendarteak duen grina argazki bakar horretan laburtzen ahal da, belaunaldi desberdinak ikusi eta tartean dauden guztiak aintzat hartzen dituena.

Baztandik karrerak Ultzaman jarraitu zuen. Eguraldia lainotsu. Laino itxia. Baina hori ez zen eragozpena izan, jendea errepidera ateratzeko.

Korrika Iruñerrira hurbiltzen ari zela, parte hartzea oraindik eta handiagoa izaten hasi zen. Geroz eta jende gehiago elkartzen ari zen errepidean. Arre, Atarrabia eta Uhartetik sartu zen eskualdera. Kaleek oso estu ematen zuten. Estuegi, halako jendetza hartzeko.

Nafarroako furgonetan zihoan lantaldearen zereginak konplikatzen hasi ziren orduantxe: bideko jendea baztertu beharra furgonetak sartu ahal izateko, bidegurutzeak ongi itxi karreran oztoporik ez topatzeko... Oro har, lan bikaina, eta kilometro andana, boluntario horien hanketan pilatuta.

Eguna atzean utzi eta gaua hasia zela sumatu zen. Horrekin batera, euria gogotik. Baina hori ere ez zen oztopo izan. Jendearen parte hartzea itzela izan zen. Lekukoaren zain jende mordo bat ikusi eta hori gainditzerik ez zegoela pentsatzen zuenak hurrengo kilometroa ikusi baino ez zuen egin behar. Gauari eta eguraldiari jendeak eman zion argia eta berotasuna. Metafora ematen ahal du, eta horretatik baduen arren, errealitatea ere bada.

Bengala asko ikusteko aukera izan genuen: Indar Gorri taldekoek 80ko hamarkada ekarri ziguten gogora, Iruñeko Peñen Federazioak argiz eta soinuz uxatu zituen doloreak, eta Zizurren, Barañainerako bidea markatu ziguten.

Alde Zaharrean ikusi ahal izan genuena ikaragarria izan zen. Eta, horrez gain, Iturrama, Donibane, Berriozar, Buztintxuri... Auzoetako eta herrietako jendea kalean, euskara ahoan zutela.

Euskararen egoera iraultzeko beharra dagoela agerian utzi zuen jendeak egun horietan, eta normalizazioaren bidean urratsak korrika egin behar direla adierazi zuen.

Iragan asteazkenean, Vianatik sartu zen berriz Korrika Erresuma Zaharrean. Eta, larunbatera bitartean, orain arte bisitatu ez dituen eskualdeak zeharkatuko ditu. Soroak, gazteluak, lakuak, mendiak... Zenbat gauza ikusteko eta zenbat bizipen izateko. Bigarren sartu-irten hori, gainera, gobernuarentzat euskalduna ez den eremutik egin zuen lasterketak. Ea Korrika pasa ondoren ere gauza bera erraten ausartzen diren gure agintariak. Izan ere, iragan ostiralean bizi izandakoaren errepikapena izaten ari dira egun hauek ere: euskahaldunak korrika egiten, euskahaldunak euskara aldarrikatzen, euskahaldunak euskaraz bizi nahi dutela ozen erraten.

Orain arte aukerarik izan ez duenak korrika egiteko abagunea izanen du. 29an Bilbon elkar ikusteko aukera izanen dugu. Bertan, lekukoan sekretupean joan den mezua entzun ahal izanen dugu. Euskal Herria Korrikan. Euskahaldunak egoera iraultzeko irrikan.

2015-03-272015-04-23Nafarroa

Duintasuna legearen bazterrean

Margarita, 72 urteko tafallarra. Nafarroako Gobernuak ukatu egin dio Gizarteratze Errenta, dagoeneko 300 euroko alargun pentsioa jasotzen duelako. Bi urte daramatza haren alaba Edurneren 65 metro koadroko etxean bizitzen, ezin diolako alokairuari aurre egin. Ahmed, 33 urteko senegaldarra. Egunotan Iruñeko aterpetxe publikoan bizi da, baina gehienezko egonaldia betetzean, kale gorrian gelditu beharko du. Ez du errentarik jasotzen, paperik ez duelako. Mikel eta Aitziber, 35 eta 33 urteko iruindarrak. Bi seme dituzte, Oinatz eta Inhar. Aspaldi amaitu zitzaien langabezia saria, eta gobernuak ematen dien oinarrizko errenta ez da 900 eurora iristen. Duela hilabete hasi ziren Elikagaien Bankura jotzen, laguntza eske.

Ausaz hautatutako adibide errealak dira aurreko guztiak (izenak faltsuak izan arren). Ez dira muturrekoenak, ezta dramatikoenak ere; Nafarroan, egunero-egunero errepikatzen diren hondamendi txikiak baizik. Etxeko intimitatean gertatzen diren drama isilak.

Halakoak saihesteko onartu zuen legebiltzarrak Oinarrizko Errenta arautzeko legea. 2011. urtean, ordea, UPN-PSN gobernu koalizioa agintean zela, araua aldatu zuen Elena Torres kontseilari sozialistak, eta errenta jasotzeko baldintzak gogortu. Gizarteratze Errenta izena eman zioten asmakariari, baina ironikoki, jende gehiago baztertzeko eta gizarte errentatik at uzteko balio izan zuen.

Ordutik, Oinarrizko Errentaren aldeko Plataformak hamaika protesta ekintza antolatu ditu Nafarroa osoan, eta oposizioko alderdiekin batzartu da, irtenbide bat adosten saiatzeko. PSNk, ordea, saialdi horiek guztiak boikotatu ditu, bere legeari zuzenketa propioak aurkeztuz —eta beste guztien kontra bozkatuz—. Ondorioz, plataformako bozeramaileek behin baino gehiagotan salatu dutenez, sozialistek "urardotu" egin dituzte balizko aldaketa guztiak.

Folletoi honen azken atala otsailaren 26koa da. Egun horretan, Gizarteratze Errentaren laugarren erreforma onartu zuen Nafarroako Parlamentuak. Erreforma horri esker, errentaren zenbatekoak eta iraupena handitu zituen legebiltzarrak —30 hilabetetik 36ra—, eta horrez gainera, 25 urtetik 18ra jaitsi zuen errenta jasotzeko langa. Bildu, Aralar, Ezkerra eta Geroa Bai taldeek beste proposamen bat aurkeztu zuten, eta bertan, Oinarrizko Errentaren Aldeko Plataformaren eskaerak jasotzen ziren —besteak beste, gutxieneko erroldatzea bi urtetik urtebetera jaistea, laguntzen luzapena erraztea eta, diru saria emateko garaian, herritarren egoera administratiboa aintzat ez hartzea—. PSNk, ordea, bizkarra eman zien eskaera horiei, eta ez zuen bere proposamenaren gaineko zuzenketarik onartu. Ondorioz, sozialisten erreforma izan zen aurrera atera zen bakarra. Iragan den astean jarri zen indarrean.

Erreforma, "adabaki bat"

Legearen moldaketa onartu eta berehala, Oinarrizko Errentaren Aldeko Plataformak eta Pobreziaren Aurkako Sareak "ezinegona" adierazi zuen ohar batean. "Sentsazio gazi-gozoa dugu uneotan, Gizarteratze Errentaren erreformak hobekuntzak ekarriko dituela onartzen dugun arren, jende asko sistematik at geldituko delako aurrerantzean ere".

Zehazki, 11.700 familiak jasotzen dute Gizarteratze Errenta gaur egun, baina pobreziaren kontra lan egiten duten erakundeen arabera, legeak bazterketa egoeran utzitakoak 2.500 eta 3.500 artean lirateke Nafarroan bakarrik. "Ez da txikikeria bat". Horregatik, erreforma "erdibidean" gelditu dela uste dute Oinarrizko Errentaren Aldeko Plataformak eta Pobreziaren Aurkako Sareak. "Borrokan segitu beharko dugu", laburbildu zuten elkarteek oharrean.

65 urtetik gorakoena eta paperik gabeko etorkinena dira sektorerik kaltetuenak, ezinen baitute inongo diru laguntzarik eskatu. Egiazki, PSNren testuak "65 urte baino gehiago izanda, familia kargarik ez duten pertsonak" uzten ditu balizko hartzaileen multzotik kanpo, baina erakunde sozialek azpimarratu dutenez, adineko gehienak daude talde horretan, "oso erretiratu gutxik baitituzte familia kargak". Hortaz, aurrerantzean ere, bestelako diru sarrerarik ez duten pentsiodunek ere ez dute oinarrizko errenta jasotzeko aukerarik izanen. Bestalde, erreforma berriak etorkin asko kale gorrian bizitzera kondenatzen dituela nabarmendu dute pobreziaren aurkako taldeek.

Erdibidean gelditutako erreforma izan arren, UPN eta PP alderdiek kontra bozkatu zuten, eta bi argudio eman zituzten: bata, garestiagoa izanen dela —errentak 32,3 milioi euroren gastua eraginen duela esan zuen Iñigo Alli Gizarte Politikako kontseilariak—; eta bestea, deialdi efektua eraginen duela: "Gizarteratze Errenta zabaltzea katastrofikoa izanen da, baldintzarik gabeko diru sari bihurtuko delako. Hartzaileek ez dute lana bilatzeko beharrik izanen, eta horrek deialdi efektua eraginen du", ohartarazi zuen Allik. Eragile sozialen aburuz, kontseilariaren hitzak "eskandalagarriak" dira, "beharrak dituzten pertsonak alferrak direla iradokitzen baitu".

2015-03-202015-04-23Nafarroa

Biluztasuna publikoaren alde

Abel Azkonak, artista nafarrak, hezkuntza publikoarekiko konpromiso pertsonala argi utzi zuen joan den martxoaren 3an Iruñeko karriketan egindako performanceren bitartez.

Abelek berak ere honelako ekintza egitearen ondorioz nolako tratua izanen zuen ez zuen jakinen, seguruenik, eta bere gain hartu zuen aldarrikapenaren arriskua. Abelek emandako azalpenen arabera, bortitz eta zakar tratatu zuten udaltzainek. Aldarrikapenaren errepresioa ohiko kontua da gure herrian, eta hizpide azken bolada honetan, muturreko eskuinak legeak ezartzen dituen zigorrak gogortu nahi dituen honetan, Isilarazteko Legearen bitartez, nahiz tokian tokiko udal ordenantzen bitartez.

Abel Azkonari elkartasun osoa agertu nahi dio Steilas-ek, hezkuntza publikoarekin erakutsi duen konpromisoagatik, publikotasunaren garrantzia nabarmentzeagatik. Ez da bere interes pertsonalengatik eginiko ekintza, hausnarketarako deia da, bai eta ikasketa artistikoek bizi duten egoera tamalgarriaren salaketa ere. Sare publikoan goi mailako diseinu ikasketak egiteko biluzturiko oihuaz baliatu da.

Hezkuntza Departamentuak gaiari behar bezala heldu behar lioke, are gehiago kontuan hartzen badugu Nafarroa dela, Kantabriarekin batera, hezkuntza publikoan honelako goi mailako ikasketak eskaintzen ez dituen erkidego bakarra. Egoera honen atzean ikasketen pribatizazioa dagoela jakitea guztiz lotsagarria da, baina berau UPN eta PPren hezkuntza politikaren ikurra da. Alfonbra gorria eskaintza pribatuari, kontzertinak publikoari.

Iruñeko Arte Eskola Publikoan goi mailako ikasketak egiteko hamar urte luzeko aldarrikapenaren aurrean gaude, baina administrazioak ez entzunarena egin du behin eta berriro. Orain, hauteskunde atarian gauden honetan, Correllan eskainiko direla eman dute aditzera, kontuan hartu gabe berri honek ez dituela asetzen ikasleen beharrak (gehiena Iruñerrikoa da). Beste behin ere UPNren agintekeriaren aurren gaude, bere feudoan, Corellan bertan eta inguruan, botoak mantentzearren. Iruñeko Arte Eskolako ikasleek euren protesta departamentura eraman dute, eta sare publikoan ikasteko aldarrikapena nabarmendu dute, bai eta Abel Azkonarekiko elkartasuna ere. Polizia Foralak aterarazi ditu. Berriro errepresioa.

Arazoaren jatorrira joan behar dugu, eta dei publikoa egin nahi diogu maiatzeko hauteskundeen ondorioz gobernuaren ardura hartuko duen alderdiari benetako lana egin dezan ikasketa artistikoen alde, LOMCEk ikasketa hauek iraintzen ditu, eta orobat, sare publiko osoa sendotzeren alde. UPNren utzikeria begi bistakoa da; erakutsi duen kudeaketa txarra asaldagarria.

Biluztasuna genero artistiko dela gogorarazi digu Abelek; artean biluztasunak erakutsi du obra egin den garaiarekin zerikusia duela, estetikaren estandar sozialekin, garaiaren moralitatearekin. Biluztasuna zilegi da museoaren lau pareten artean erakusten denean, baina karrikan denean erreprimitzen da. Ez da onartzen gorputza erabiltzea protestak gauzatzeko, gorputzean bertan grabatzea geure aldarrikapenak. Kultura judu kristauan "jatorrizko bekatuaren" sinboloa da biluztasuna, baina gure ikuspuntutik berau ez da bekatu iturri, ez baita zuzena eta zilegi den jokabidetik aldentzen; aitzitik, Abel Azkona lurrean ikusteak, biluzik, udaltzainez inguraturik, zirrara sorrarazten digu. Irudi hauek bestelakorik dakarkigute burura, hots, ez gaituztela kalean ikusi nahi gure eskubideen defentsan. Kalea denona eta denontzat den uste sendoa dugulako, gure kaleetan agertzen segituko dugu, biluzik edo jantzirik, espazioak okupatuz, oihu eginez.