Nafarroa

2014-06-272015-04-21Nafarroa

Batasuna erasoen aurka

Alarma piztu zen iragan urteko sanferminetan. Txupinazoan emakumeak nola erasotzen zituzten ikusten ziren irudiak azkar batean hedatu ziren mundu osoan zehar. Azken urteetan, behin eta berriz errepikatu dira irudi horiek. Hala ere, iazkoek eragin dute erreakzioa. Sanferminak legerik gabeko jaiak direnaren ideia dute askok. Arrazoi horregatik jakinarazi du Ana Lezkano Iruñeko Udaleko Gizarte Ongizate eta Berdintasun zinegotziak festa eredu "onartezin" horretatik aldendu beharra dagoela. Hala, Eraso sexistarik gabeko jaien alde kanpaina jarri du abian Iruñeko Udalak, hainbat talde feministaren eta gizarte eragileren elkarlanaren bitartez.

Ez da lehen aldia Iruñeko udalak sanferminen harira berdintasunarekin lotutako kanpaina abian jartzen duena. Iaz esaterako, bi ekinbide jarri zituzten abian, bat gizon eta emakumeen arteko parekidetasunarekin lotutakoa eta bestea emakumeen erabakia errespetatzeko aldarrikatzeko. Hala ere, Pilar Mayo Iruñeko Berdintasun teknikariak jakinarazi duenez, aurten "pauso bat haratago" joan nahi izan dute. "Ezinbestekoa da indarkeria sexista jai eremuetan ere gaitzestea. Gainera, gizon eta emakumeen arteko errespetua beharrezkoa da", azaldu du Mayok.

2013ko erasoen harira urtarrilean Sanferminak Berdintasunez taldea sortu zuen Iruñeko Emakumearen Udal Kontseiluak. Lehen aldia da halako talde bat eratzen dena Iruñean. Besteak beste, bilera horietan Bilgune Feministak, Gora Iruñeak, Kattalingorrik eta beste hainbat eragilek hartu ahal izan dute parte.

Dena den, Tere Saez Andrea plataformako kexu agertu da. Jakinarazi duenez, Sanferminak Berdintasunez taldeko bileretan parte hartzeko gonbita jaso arren, ez dute bileretara joaterik izan. "Udal teknikariak azaldu zigun bilerak eguerdi partean izango zirela, eta plataformako kide guztiak ordu horretan lanean izaten gara. Beraz ez dugu bilera batera ere joateko aukerarik izan", adierazi du atsekabetuta.

Miren Aristu, Gora Iruñea taldeko kidea, aldiz, izan da Sanferminak Berdintasunez taldeak egindako bileretan. Udalaren gonbita jaso zutenean, hasieran batean "errezeloa" sortu zitzaiela onartu du. "Sexu erasoen aurka jarrera epela izan du sarritan udalak, eta harritu egin ginen", onartu du Aristuk. Lehen bileran Gora Iruñeak berdintasunean oinarritutako jaien alde hartu beharreko neurrien proposamena egin zuen. "Gauza bera egin zuten gainontzeko taldeekin", argitu du Aristuk.

Pilar Mayok jakinarazi duenez, Iruñeko Udaleko berdintasun teknikarientzat "ezinbestekoa" zen lehenik eragile guztiei entzutea. "Argi geneukan kanpainaren diseinuan politikariek zuzenean parte hartzerik ez genuela nahi, litekeena zelako horrek ekinbideari sinesgarritasuna kentzea".

Eraso sexistarik gabeko jaien alde leloa duen kanpainak bost helburu nagusi ditu: eragile ezberdinen arteko adostasuna lortzea, larrialdi zerbitzuetako telefonoen berri ematea, sexu erasoa jasan duten emakumeak artatzen dituzten udaltzainen formakuntza hobetzea, babes zibileko langileei informazioa helaraztea eta hedabideetako langileen formatzea eta sentsibilizatzea

Bost helburu horiek ontza jo ditu Aristuk. Hala ere, euren eskakizun guztiak ez dituztela aintzat hartu salatu du. Ohartarazi duenez, hiriaren antolakuntza erabat aldatzen da sanferminetan eta horrek eremu arriskutsuen eraldaketa eragiten du. "Puntu ilunen mapa egitea garrantzitsua da, emakumeek hiriko toki arriskutsuak ezagutu ditzaten".

Dena den, sanferminekin zerikusia duen gai oro Sanferminetako Mahaian eztabaidatzen da. Besteak beste, entzierroa eta jai eredua izaten dituzte mintzagai. Tere Saez oso kritiko agertu da Sanferminak Berdintasunez taldeko kideak ez direlako Sanferminetako Mahaian izan: "Sexu erasoak jai giroan gertatzen dira, eta guretzat ezinbestekoa da gaia Sanferminetako Mahaian lantzea".

Mayok onartu du gaia Sanferminetako Mahaiak lantzea egokia dela. "Dena oso azkar egin dugu, eta beti egiten dira akatsak. Logikoena hori izan daiteke eta heldu den urterako kontuan izango dugu", onartu du. Kanpaina, berez, urtarriletik aurrera hasi ziren lantzen. Lanketa hori lehenago hasi behar zela defendatu du Saezek.

Jai ereduaren inguruan ere bada eztabaida. Ana Lezkano Gizarte Ongizate eta Berdintasun zinegotziak onartu bezala, jai ereduak ere hausnarketa sakona behar duela irizten diote Miren Aristu eta Tere Saezek. "Sanferminetan edozer gauza egitea libre dela dirudi. Turismo kanpainetan hori saltzen dute eta hori onartezina da" azaldu du Aristuk. Saez ere bat dator Gora Iruñeako kidearekin. "Urte luzez helarazi den mezuaren aurka egin nahi dute, eta hori oso zaila da".

Gainera, Enrique Maia Iruñeko alkateak afera honetan izan duen jarrera kritikatu dute bi ekintzaileek. Izan ere, iragan urtean hedabideetan ikusi ahal izan ziren irudien harira "kezka" agertu zuen alkateak. Honakoa adierazi zuen 2013ko sanferminen balorazioa egiterako orduan: "Txupinazoari buruz ematen ari den irudia negargarria da. Elastikorik gabeko eta ardoz blai egindako emakumeen irudiek gehiago saltzen dutelako. Baina hori ez da sanferminetako benetako irudia". Eraso hitza erabiltzea ekidin zuen.

Oraingoz Maiak ez du sexu erasoen aurkako kanpaina babestu, eta hori "onartezina" dela uste du Aristuk. Jakinarazi duenez, ezinbestekoa da eragile sozial zein politikoek babesa adieraztea, gizartea ohartu dadin sexu erasoak ez direla "zilegi".

Biktimei aitortza

Sexu erasoak eta gainontzeko bortizkeriak ez direla iragan urteko gauza ohartarazi du Saezek. "Dagoeneko sei urte beteko dira Nagore Laffage erail zutela. Udalak biktimak benetako aitortu behar ditu", aldarrikatu du Andreako kideak. Gaineratu duenez, onartezina da auzi horretan udalak izan duen jarrera. "Sarritan ematen du Nagore [Laffage] ez zutela sanferminetan hil, eta bai, hala hil zuten". Udala "behin eta berriz" hilketa hori ezkutatzen saiatzen dela gaineratu du. "Ikusi besterik ez dago iragan urtean Nagoreren [Laffage] omenez egin nahi izan genuen antzerkian zer nolako jarrera izan zuen". Udalak ofizialki sostengatu ez duen arren, urtero legez, uztailaren 5ean, Gazteluko plazan 13:00etan Jose Diego Yllanes gazte iruindarrak Nagore Laffage hil zuela gogoraraziko dute. "Beste behin gizonezko bati ezetz esaten zaionean errespetatu egin behar dela aldarrikatuko dugu".

2014-06-202014-06-20Nafarroa

Liburuen ‘hozkailuak’ arrakasta handia du Yamaguchiko liburutegian

IRUÑEA. Hozkailu berezia dute Yamaguchiko liburutegian. Ez du hotzik ematen, eta 200 liburu baino gehiago gordetzeko tokia du. Liburutegiko erabiltzaileek hozkailuko edozein liburu har dezakete, trukean beste bat utzi ondoren. Behin-behineko kanpaina zen, baina hamazortzi hilabete egin ditu martxan, eta udan ere jarraituko du. Egunean, batez beste hamar lagunek erabiltzen dute hozkailua.

2014-06-202014-06-20Nafarroa

Iturrama institutuko ikasleek IKA euskaltegien aldeko argia piztu dute

IRUÑEA. Nafarroan milaka argi kanpaina martxan jarri zuen IKAk ikasturte honetan. Herritarrek Nafarroako herrietan argazkiak atera eta euskaltegia diruz laguntzea du helburu kanpainak. Iturrama institutuko ikasleek kanpainako argazkietan oinarritutako margolanak egin dituzte, eta lanak ikusgai egongo dira ekaina bukatu arte Iruñeko Arturo Campion euskaltegian.

2014-06-202014-06-20Nafarroa

Udalak Gora Iruñeari baimena eman dio Runa parkean jai gunea jartzeko

IRUÑEA. Gora Iruñea plataformak maiatzaren 29an aurkeztu zuen Runa parkeko jai gunerako egitaraua. Hala ere, udalak Runa parkea erabiltzeko lehiaketa martxan jarri zuen. Baina, aurreko urtean bezala, ez da inor aurkeztu. Udalbatzak plataformaren alde egin zuen. Asteazkenean, Gora Iruñeak jakinarazi zuen jai gunea jartzeko baimena eman diola udalak.

2014-06-202014-06-20Nafarroa

9

SUSTRAI ERAKUNTZAK JASO DITUEN PROIEKTUAKHarrobi eta meategiak: gutxi batzuen aberastasuna, gehienon arazoa izenburua duen txostena publikatu berri du Sustrai Erakuntza fundazioak. Helburua proiektu berriak txostenean jasotzea da.

2014-06-202014-06-20Nafarroa

200

MANIFESTAZIOA EGIN DUTEN AZKOYENGO LANGILEAKAzkoyen enpresako 200 langilek manifestazioa egin zuten asteartean, Azkoienen. Euren lan hitzarmena abenduaren 31n iraungi zen. Langileek salatu zuten enpresako jabeek soldata jaitsierak eta deskokatzeak aur...

2014-06-202014-06-20Nafarroa

Lurpeko altxorraren negozioa

Dozenaka harrobi eta meategi daude Nafarroan. Errealitate zabala bezain askotarikoa da. Hala ere, Sustrai Erakuntza fundazioak txosten bat argitaratu berri du, harrobi eta meategien hainbat proiekturen berri emateko. Orotara, fundazioko kideek bederat...

2014-06-202014-06-20Nafarroa

Ventura Tome presoa askatzeko manifestazioa egingo dute bihar

IRUÑEA. Ventura Tome Tafallako preso politikoak 60 urte ditu, eta bi urtean bi minbizi antzeman dizkiote. Hala ere, Murtziako espetxean lehen graduan jarraitzen du preso. Haren egoera salatu eta aska dezatela eskatzeko, manifestazioa iragarri dute biharko, Iruñean, hainbat eragile politiko eta sindikalek. Osasunbideko zenbait langilek bat egin dute mobilizazioarekin.

2014-06-202015-04-21Nafarroa

Eutsi!

Iazko sanferminetan, aspaldiko partez, herri-bestendako gune propio bat lortu zen Iruñean, eta aurten, besta horiek hurbil ditugun honetan, orduan lortutakoari eusteko beharra datorkigu gogora. Nabarmentzekoa da, gure ustez, nola Iruñeko Udalak espazio hura lehiaketan eskaini eta enpresa bakar batek ere ez zuen hartu; horren aldean, ehunka herritarren auzolanari eta oro har iruindarren gogo, borondate eta determinazioari esker osatu zen Jaigunea. Hau da, merkatu-ikuspegitik eraginkorra ez izanik ez zen deus ere sortu, eta, aldiz, bai herritarren gogotik, auzolanean, txandak eginez. Merkatu-irizpideak agintzen duen ikuskizuna pasiboki kontsumitzeko ereduari irabazten baitio Gora Iruñea!-k bultzatzen duenak. Diru-irabazi asmoaren aldean, txosnetan, eta bertze, guztion artean txandak egitearen eredua ageri zaigu eraginkor.

Jai gunearen gisako ekimen bat aitzinera ateratzeko behar-beharrezkoa ikusten dugu bai ekintzaileek eta bai herritarrek ere horretarako zilegitasuna onartzea, are gehiago, autoritatea aurka dagoenean. Zilegitasuna izanda ere, gogo eta borondaterik gabe nekez lortuko litzateke indar aski. Eta behar adina indar metatutakoan, berriz, ezinbertzekoa iruditzen zaigu determinazioa, asmoari irmoki eustekoa, bidean ager daitezkeen traba anitz gaindituz aitzinera egiteko. Bertze modu batean ezin uler ditzakegu iruindarrek hamaika aldiz izan dituzten lorpenak hiriaren herri-izaerari bizirik eusterakoan.

Lorpenak aipatzen ditugu, jakinik porrotak ere izan direla. Batzuetan indar aski ez, bertze batzuetan autoritateen ankerkeriaren tamainak prestaketa oro gainditu duelako. Baina badago ezaugarri bat azpimarratu nahi genukeena: autoritateari bere boterea aitortzea ala ez, horra hor herri-indarraren tamainan erabakigarri izan daitekeena. Herri-ekimenak autoritateekin darabilen pultsoan, etengabe neurtu behar du bere ekinaren eta errepresio-ondorioen arteko oreka, eta, noski, jarduera horren nekeak maiz ahitzen du edozein indar eta ahalegin.

Porrotei buelta ematea edo galdutako eremuak berreskuratzea zinez zaila suertatzen da, eta, beraz, ahalegin berezia eskatzen du horiei eusteak. Lortzea bera bezain garrantzitsua, edo are gehiago, baita eustea ere. Zainduz eta babestuz. Lortze-prozesuan bildutako gogo, indar eta determinazio berberaz. Eta determinazioa hor izanen da zilegitasuna aitortzen baldin bada; hau da, autoritateen legitimitatea kuestionatuz, herriaren zilegitasuna gailentzen den heinean.

Iruñeko sanferminek ez lukete gure arreta hainbertze bereganatuko, herri-ekimenak darabilen borrokarengatik ez balitz. Izan ere, aunitz dago jokoan bertan, eta kasu honetan kultura arloan gertatzen ari dena gainerako eremuetara ere eraman genezake. Diru-irabazi eredua elikatzen dugu, ala txandagilearena?

2014-06-202014-06-20Nafarroa

“Uste dugu Erreniegako proiektua guztiz espekulatzailea dela”

Erreniega mendian zabaldu nahi duten potasa ateratzeko meategiaren aurka tinko agertu da Blanca Vazquez Undioko Kontzejuko lehendakaria (Iruñea, 1957). Duela urtebete izan zuten Geoalcali SL enpresaren asmoen berri. Atzo agerraldia egin zuen Erreniega inguruan dauden kontzeju eta udaletako hainbat ordezkarirekin batera, Nafarroako Parlamentuan. Vazquezek salatu du ez dagoela behar adina informazio proiektuaz.

Bi urteren buruan zabaldu nahi dute potasa ateratzeko meategia, Erreniegan. Zertan da proiektua gaur egun?

Egitasmoaren berri izan genuenean, meategiaren aurka helegitea aurkezteko epea iraungita zegoen. Beraz, soilik proiektuaren zati baten helegitea jarri ahal izan genuen martxan. Aurkeztu ditugun helegite guztiak atzera bota dizkigute. Enpresak zundaketa batzuk egitea aurreikusi zuen, potasaren kalitatea aztertu ahal izateko. Zundaketa guztiak ezin izan ditu egin, ez dituelako behar bezala eskatu horretarako behar diren lizentziak. Betebehar batzuk betetzera behartu ditugu. Hala ere, proiektua oraindik gauzatzeko bidean dago.

Aurrez ere izan dira Erreniegan potasa ateratzeko meategiak.

Egia esan, ez dakigu potasa meategiak izan diren toki berean eraiki nahi duten. Enpresak ez du inoiz zehaztu nahi izan zein tokitan zabalduko duten meategia. Informazio asko falta da. Enpresak ez du informazio zehatzik ematen. 2016an hasi nahi dute meategia ustiatzen, eta begira oraindik nola dauden. Dugun informazio apurra enpresa sustatzaileak duen webgunearen bitartez dakigu.

Hala ere, baduzue haien asmoen zantzurik?

Konfirmatu gabeko informazioa daukagu. Baina badirudi aurrez potasa meategia egon zen gunean erabat ustiatu gabeko bi eremu daudela. Beraz, litekeena da erabat ustiatu gabe dauden eremu horietan zabaltzea meategia.

Zein da meategiaren sustatzailea?

Guk dakigunez, enpresa sustatzailea Australiako Highfield Resources da. Erreniegan zituzten asmoen berri eman zutenean, izugarri handitu ziren haren burtsako akzioen balioak. Uste dugu Erreniegakoa proiektu guztiz espekulatzailea dela. Azken finean, badirudi akziodunei begira egindako proiektua dela potasa ateratzeko meategia.

Orduan, uste duzu meategia ez dutela egingo?

Nire ustez, meategia ustiatzeari uko egingo dio Highfield Resources enpresak. Baimena lortzen dutenean ustiatzeko eskubidea beste enpresa baten esku utziko dutelakoan nago. Horregatik diot proiektuak berez helburu espekulatzailea duela. Ziurrenik, hemengo enpresaren bat arduratuko da meategia ustiatzeaz.

Proiektua iluna dela uste duzu?

Inolako zalantzarik gabe, ez dagoelako egin nahi dutenaren informazio argirik. Geoalcali SL 2011n sortu zuten. Oso enpresa txikia da. Salamancako (Gaztela Leon, Espainia) bost lagun dira kudeatzaileak. Kapital soziala 4.000 eurokoa da. Datu horiekin, argi ikusten da ez dela meategien sektorean lan egiten duten enpresa handi horietakoa. Guri, behintzat, susmagarri egiten zaigu.

Zundaketa batzuk eginak ditu enpresak. Zer emaitza jaso dituzte?

Guk jakin ahal izan dugunez, Erreniegan dagoen potasaren kalitatea oso ona da. Gainera, azken hilabeteetan potasaren balioa izugarri handitu da. Beraz, esan daiteke meategia ustiatzea errentagarria izan daitekeela.

Afera honetan guztian, nolako jarrera izan du Nafarroako Gobernuak?

Enpresak erabateko babesa jaso du; Nafarroako Gobernuak ez dio inolako oztoporik jarri. Beste esperientzia batzuen bitartez dakigu haientzat ingurumena ez dela lehentasuna. Erreniegan ikerketa eskubidea eman zion enpresari. Horri esker dakite bertako potasa nolakoa den.

Erreniega inguruko udal eta kontzejuek bat egin duzue proiektuaren aurka?

Undion izan ginen lehenak potasa ateratzeko meategiren berri izaten. Kasualitatez jakin genuen, orain urtebete. Orotara, proiektuak 26 herri eta kontzejuri eragiten die. Formalki ez dugu sortu proiektuaren aurkako plataformarik. Hala ere, noizean behin egiten ditugun bileretan, 23 udalerri eta kontzejutako ordezkariok parte hartzen dugu.