Lur Albizu Etxetxipia

Ez dakit zenbat aldiz idatziko nuen hemen dagoeneko Altsasuren inguruan. Ez da gutxiagorako ere. Oroitzen naiz nola izan zen dena hain surrealista 2016ko urriaren 15 hartaz geroztik. Gogoratzen naiz lehen aste haietako urduritasunaz, zer gertatuko zen ez jakiteak eragiten zigunaz. Baina uste dut oso jende gutxik imajinatzen zuela zer gerta zitekeen, eta inork ez zuela pentsatuko gertatu den guztia gertatuko zenik. Batzuetan errealitateak fikzioa gainditzen duen bezala, oraingoan ere espainiar estatuak beste jauzi bat eman du.

Hainbat astez zer gertatuko zen jakin gabe geundela atxilotu zintuzteten eta amesgaiztoa handitu besterik ez zen egin handik aurrera: Audientzia Nazionalean epaitzeko erabakia; defentsa proben ukazioa; Jokin, Oihan eta Adur kartzelan mantentzea; zer gertatuko ote den egunez egun ez jakitea; dispertsioa eta urruntzea; Lamela epailea; Espejel epailea, guardia zibilak saritua eta guardia zibil baten emaztea; hilabeteetan zehar egon den epaiketa mediatikoa; muntaia polizial eta politiko guztia; beldurra erraietaraino. Gogoratzen ez ditudan beste hamaika kontu.

Baina ez dakizue nola mugitu den herri hau. Aste eta hilabete luze hauetan Altsasuk lezio bat eman dio Euskal Herriko herri bakoitzari. Jarraitu dute Altsasun ekimenak egiten; bertako eragileek haien lana eskaini eta eman dute; eman diote itzulia Nafarroari, eta nola eman ere; egin dituzte elkarrizketak, komunikatu dituzte mila kontu; erakusketa egin eta toki batetik bestera garraiatu dute; hitz egin dute lagun eta ez hain lagunekin; saldu dituzte kamiseta, poltsa, bandera tonak; egin diote aurre beldurrari, lanaren bidez; sortu dituzte abestiak; barre egin dute, negar, desesperatu dira, jarraitu dute aurrera, erori dira eta behin eta berriz altxatu egin dira berriz ere. Egia esan, infinituraino luza zitekeen zerrenda amaigabea. Zuengatik eta Altsasurengatik. Tinko eta zorrotz, duin.

Epaiketa Auzitegi Nazionalean izanen zela jakin genuenean edo konfirmatu zenean, bagenekien aurreko manifestazioa, egotekotan, izanen zela. Ez zegoen beste aukerarik. Baina pasa den larunbateko manifestazioak lezio asko eman ditu. Aurten, Iruñera udaberria apirilaren 14an heldu zen, eta ez bakarrik eguzkia atera zelako. Aurreko egunetik bertatik ikusten zen egun handi baten bezperan geundela. Ez da gutxiagorako, 50.000 pertsona batzea orain arte ez du beste inork lortu. Garrasia Navalcarnero, Aranjuez eta Estremeran entzuteko modukoa izan zen. Ez dira bederatzi pertsona epaitzen ari; herri oso bat eta gazteria epaitzen ari dira.

Jende uholdeak ez zuen besterik adierazten: bihotz eta buru asko (imajina dezakeguna baino gehiago, beharbada) mugitu dituela Altsasuk. Astindu dituela kontzientziak eta ozen oihukatu duela hemen herri duin bat dagoela, eta ez dagoela prest txikitua izateko, gazteak defendatuko dituela. Zutik jarraituko duela, duintasuna ezin dela lapurtu eta askatasuna lortu arte ez duela etsiko.

Tania Arriaga Azkarate

Euskotrenekin Hendaiatik Bilbora joan behar izan genuen aurrekoan. Igande goizean hamar eurora ailegatzen ez zen txartela erosi ondoren, satorra hartu eta hiru ordu eta berrogei minutuan Bilbon ginen. Bidean, Euskal Herriko kostaldeko ia txoko guztiak pasatzen ikusi genituen: ibilbideak 56 geldialdi ditu.

Kalkulatzen dut Hendaian 40 bat lagun igo ginela, eta inongo oinarri zientifikorik gabe botako dut haien artean hamar bat espainol, hamabost bat frantses, zortzi lapurtar eta Hegoaldeko beste zortzi bat lagun geundela (baita bi turista zeharrargi eta galdu ere, baina azalaren gardentasuna dela-eta zenbatzean desagertu ziren). Berehala, trenaren populazioaren ehunekoak aldatuz joan ziren; batetik, Errenteria eta Pasaia artean, hamaiketakoa hor nonbait janen zuten nerabe kuadrilla polita sartu zelako, eta, bestetik, 70 urte inguruko emakume bakarti franko igo baitziren. Kantauriko perlan gelditu ziren Donostiara iritsi eta gurekin haraino etorritako gehienak.

Trenez aldatu, eta ibilbidearen bigarren parteari ekin genion. Amaratik aurrera, bagoietako bidaiarien profila dibertsifikatu zen: bertako zein kanpoko turistak; gaztetxoen futbol taldeak; ondoko herrira gurasoekin bazkaltzera zihoazen familia gazteak; gaupasero menderaezinak; apez bat; pentsiodunak; autorik gabeko Senegalgo mantero langileak; Errumaniako burdin biltzaileak gurditxoa eta guzti; bermut zale klasikoak ere ikusi genituen, alkoholemia kontrolei irri eginez.

Sinistuko ez duzuen arren, triki-traka etengabearen eraginez, beste behin, trantze mistiko batean sartu eta ikuspen dohatsua agertu zitzaidan trenaren leihatilan. Hara non! Panoramikoan, Basaburua, Imotz, Ultzama, Odieta eta Atezko mapa ikusi nuen. Zientzia fikziozko film batean egonen banintz bezala, irudia handitu eta herrietara hurbildu nintzen, eskuarekin mugimendu azkar bat eginez. Han ziren, ikusgai, NA-411 eta NA-4130 errepideak, zirkulua osatu eta bailara hauetako herriak elkartzen. Errepide ondoan, tranbia txiki txukun bat zegoen. Eskuarekin irudia zabaltzeko agindu eta indar elektrikoari esker mugitzen zen trentxoarengana hurbildu nintzen. Makinistaren atean, hizki larriz, Cincinnati irakur zitekeen, ziurrenik hiri horren oparia delako, pentsatu nuen. Auzako egurrezko geltokian, berriz, Nekazalguneak lotzeko garraio egitasmoa idatzita zegoen. Tom Cruisek Minority Report-en egiten zuen bezala, eskuen keinua errepikatu eta tranbiaren barnean nengoen. Gazte talde bat ondoko herrira zihoan, beste gaztetxo batzuekin, etxeko lanak egitera; adineko bi lagun ere ikusi nituen, Auzako ile-apaindegian hitzordua hartua zutelako; Iruñerriko bi ezagun agurtu nituen eta bikote bati entzun nion, zeinen gustura bazkaldu behar zuten autoaren ardurarik gabe. Euskotreneko ahots grabatuak ikuspen dohatsutik atera ninduen, "hurrengo geltokia, Zazpi Kaleak" aditzera eman zuenean.

Ultzamako trenbidea ametsa da, oso eztabaidagarria; azken buruan, ia lau orduko bidaian ongi pasatzeko jolas jarduera niretzat, baina, gure herri zoragarrietan duintasunez bizitzen segitu ahal izateko, gisa horretako ariketa asko egin beharko ditugu. Imajinazioaren biraderari eragin beharko diogu etorkizuna gure herrien beharretara egokitzeko, eta, bai ala bai, ondarearen kudeaketa ekuazioaren aldagaia izanen da.

Jon Barberena

Mingarria zait gurasoengandik jaso nuen hizkuntzaren kontra nola solastatzen diren aditzea. Maitemindu berrien gisa, hasi dira alderdi politikoen arteko txolinkeriak nabarmentzen gurean. Hasmentan altxapeka eta agerian dagoeneko, gero eta hurbilago dauden hauteskundeetarat eskutik hartuta joan daitezen. Horren adibide, PSNko Maria Txibitek berriki emandako gosari informatibo batean errandakoa. UPNren argudio berberak erabili zituen alderdiaren oinarri "sozialista" defendatzeko. To! Gosarirat gonbidatua zen Javier Esparzari keinu ttipi bat egin eta euskal abertzaletasunaren kontra gogorki solastatu zen, haien izaera nafarra eta espainiarra defendatuz. Ongi iduritzen zait bere proiektua plazaratzea eta defendatzea. Baina Pedro Sanchez ondoan zuela, argudioen besta horretan… atx! belarrietan adina samin, bihotzean sentitu nuen. Hitz batek belarriak eta bihotza zulatu zizkidan: "Euskara… Euskara… Euskara".

Euskara hitza behin eta berriz erabili zuen gazteleraz ari zen mingainak. Bere idurikoz, Euskara Nafarroan gainbaloratua omen dago, eta euskalduna ez dena lanpostu publikoetatik kanpo gelditzen hasia omen da gobernu berri honekin. Argudio beretsua erabili zuen UPNko Iñaki Iriartek ere, idatzi batean: "Euskara ikasi dutenek ezin dute hezkuntzan,lanbide publikoan edo diru publikoaren banaketan lehentasunik izan".

Ez dakit nola biziraunen duen gure hizkuntza ttipi honek leku publikoetan tokirik ez badu, edo etxerat irratiaren edo telebistaren bidez sartzerik ez baldin badu. Oroitarazi nahi dizuet, murrizketak aitzakia hartuta, sosik gabe utzi zenituztela euskaraz mintzo diren komunikabideak eta haietako bat, Euskalerria irratia, urte luzez lizentziarik gabe. Berriki artio, Nafarroako Unibertsitate Publikoaren kredituen %20 egin zitekeela bakarrik euskaraz. Ia ingelesaren pareko proportzioan; kredituen %18 eskaintzen baitzuen ingelesez NUPek.

Igual-iguala pasatzen da oraindik ere administrazio publikoan; gazteleraz gure beharrak asetzeko ez dugu inongo problemarik izaten, baina euskaraz aritzeko ezintasuna agerikoa da egunerokotasunean. Paper administratibo bat betetzerakoan, medikuarenerat joaterakoan… Ezin gara euskaraz aritu eta beraz, ezin gara normaltasunez euskaraz bizi. Iduritzen zait, euskara bigarren mailako hizkuntza bihurtu nahian zabiltzatela. Etxeko hizkuntza edo menditarren hizkuntza bihurtu nahian, edo makurragoa dena oraindik, folklore hila bihurtu nahian. Kristalezko kutxa batean izandakoaren azken aztarnak sartu eta museo batean zokoratu nahian. Gorroto duzuena, maita dezakezue? Nola idurikatzen duzue zuena ere badela diozuen euskararen etorkizuna, kalean eta administrazio publikoan lekua ukatuz? Harrigarria bezain mingarria zait nola zabiltzaten azken aldian euskararen kontrako argudioetan tematuak zuen identitatea defendatzeko.

Guk ez dugu deus inposatu nahi; euskaraz bizi nahi dugu, bertzerik ez. Beraz, ez zaitezte arrangura eta saiatu zuen asmoa bertze argudio batzuekin defendatzen. Zuen mingainetan ez ezik, zuen xilkorat begira egoten diren begi gorrituetan gorrotoa nabarmentzen da. Kezkatzeko moduko gorrotoa. Ana Beltranen sindromea hedatzen ari ote da? Espero dut ezetz.

Lohizune Amatria
Oraindik ere, askotan irakurri eta entzuten dugu terrorismoari gorazarre adiera komunikabideetan; eta, oraindik ere, askotan erabiltzen dute gure herria eta herritarrak kondenatzeko. Asteotan jaso dugu azken adibideetako bat. Eta honek...

Saioa Alkaiza

Autokazetaritza ariketa bat da hau, autoetnografia saiakera bat, objektibitatea kapitalismoaren lubakian gordetako gezurra dela dakigunontzat.

Ez dakit zenbat elkarrizketa egin ote ditudan nire bizitzan, kazetari gisa daramatzadan urteetan; euskal prentsaren ekoizpen maila azkarra aintzat hartuta, ehunka izan daitezke. Baina, gaur, amarekin eseri naiz mahaian.

Langabezian dago. Orain gutxi arte, edadetuak zaindu ditu ospitalean, unerik okerrenetan, egun gutxi geratzen zitzaizkienean, hil-hurren zeudenean, eta ez daki zenbatek eman duten azken hatsa haren aurrean Nola da posible ez jakitea? Ba, ez dakit, Saioa; asko, nahi baino askoz gehiago. Zaharren zaintzaile eta unean uneko erizaina, etxe garbitzailea, ostalaria, dendaria, tapizaria… 62 urte dauzka, lanak laztutako eskuak, larritasunak puztutako begi zuloak eta 600 euroko bermatutako errenta.

"Gaizki bizi gara, oso justu; alokairua ordaindu behar dut, komunitatea, gasa, ura, telefonoa, garraio publikoa, jakiak… 600 euro gutxienekoa da". Kalkulu matematiko finak zehazten ditu hilaren hondar egunak; bere buruari ezarritako gastu kantitatetik ez ateratzeko saiakerak hartzen du egunerokotasuna.

"Ni moldatzen naiz etxean bakarrik nagoelako, eta ez dudalako ia gasturik". Galdera: Eta luxurik ba al daukazu? "Etxerako erosketak egiteaz gain, kafetxoren bat hartzen dut, baina deus gutxi gehiago. Ez dit ematen". Luxuari buruz galdetuta, kafea aipatu du.

Harentzat ez dira existitzen kanpora joateko egunak, eta barrez lehertu da galdera entzutearekin batera: "Oporretara? Ez, inondik inora ez, bai zera! Keba. Gastuak neurtuta dauzkat, ez gehiago ezta gutxiago ere. Ez, ez, ezinezkoa da".

Uste ustel asko dago oinarrizko errentaren inguruan, tartean behar ez duten batzuek jasotzen dutela, nahiz eta frogatuta dagoen oso urria dela behar ez eta eskatzen dutenen kopurua. Hari ez zaizkio axola besteen esanak. "Egia esan, sekula ez naiz larritu jendeak pentsa dezakeenarekin; errenta da gaur-gaurkoz daukadan bizirauteko modu bakarra. Ez da inolako desohorea. Nik lan egin dut, pila bat, bizitza guztian, eta, hala ere, ez dut nahikoa kotizatu; badakizu, beti etxeko lanetan eta zaintzan eta kontraturik gabe… eta, orain, nire adinean, ez dut lanik. Ezin dut besterik egin".

Emakumezkoa, 60 urtetik gorakoa eta ikasketarik gabea. Larri iristen da hilabete bukaerara. Errenta berritu behar diote eta bi hilabetez ez du dirurik jasoko, behin kasua berraztertuta, galdutako hilabeteetako dirua sartuko dioten arren. Nola egin dezake aurrera errenta kobratzen duen batek hilabete horietan? Areago, eta inguruan babes sarerik ez balu, beste askok ez duten gisan, zer eginen luke?

Kezkatuta amaitu dut elkarrizketa. Ama, lotsa ematen dizu nik errentari buruz galdetzeak eta hau argitaratzeak? "Ez, inondik inora ez! Zergatik?". Begira-begira geratu zait, begiak iltzatuz: "Eta zuri? Lotsa ematen al dizu jendeak hau irakurtzeak?". Ez dakit zer erantzun.

Lur Albizu Etxetxipia

Planto eginen genuela esan, eta egin dugu. Ez dugu inoren leziorik behar, badakigu zertan ari garen. Emakumeek*, feminismoek, kaleak hartu ditugu. Geratzeko etorri gara. Kontuan hartuko gaituzue? Kontuan hartuko dituzue militatzeko beste erak? Kontuan hartuko dituzue gauzak egiteko moduak? Kontuan hartuko duzue beste inon baino askoz emakume* gazte gehiago bildu dela prozesu honetan? Aintzat hartuko duzue emakumeon* hitza, edo erabakiak zuen kabuz eta zuen "kudeaketetan" hartzen jarraituko duzue?

Hitz hauek greban parte hartu zenuten emakume* guztiei. Azken aste eta hilabeteetan gelditu gabe lanean ibili zareten guztiei. Egunero greban pentsatu duzuenei, ekitaldiak prestatzen egon zaretenei. Batzarrak antolatu dituzuenei, batzuk eta besteak prestatzeko erotu zaretenei. Hasieratik honekin aurrera egin behar zela zenekitenei. Konbentzituta zeundetenei eta apustu erraldoia egin duzuenei. Txandak egin dituzuenei; ahal zenutena egiteko prest agertu zaretenei.

Gertukoen eta ez hain gertukoen zalantzak (pazientzia handiz) argitu dituzuenei. Herriz herri batzarrak, egitasmoak eta ekintzak loratu dituzuenei. Lehen haziak jarri zenituztenei. Amantalak zintzilikatu dituzuenei. Bideoak egin dituzuenei. Batzarretan aspertu zaretenei, haserretu zaretenei, barre egin duzuenei. Urduri jarri zaretenei. Lan-kargak itoko zintuztetela uste zenutenei. Señorei. Egunak telefonora itsatsita egon zaretenei. Institutuetan greba onartzeko izateko arazoak izan dituzuenei, beste hezkuntza baten alde jo eta ke ibili zaretenei. Mila diseinu egin, eta Whatsapp taldeetan desesperatu zaretenei. Pankartak nola egiten diren irakatsi nahi izan diguzuenei.

Aliantzak josi eta saretu dituzuenei. Hasieran beste batzuekiko mesfidantzak zenituztenei; ostegunean mesfidantzak besarkada bihurtu ziren. Gauzak beste modu batera egin daitezkeela erakutsi duzuenoi. Antolatzeko beste era bat dagoela demostratu duzuenei. Beste dimentsio batzuk ikusarazi dizkiguzuenei. Ematen duena baino errazagoa zela esaten zenutenei.

Greba feministak eztanda egin zuenean, gauez, egunak izanen zuen tamainaz ohartu zinetenei. Ur kuboa gainera bota zizuetenei. Piketeak egin zenituztenei; auzoa, herria, hiria pankartaz josi zenutenei. Ekintzak egin nahi izan eta lortu ez zenutenei. Errepideak moztu eta paretetan oihuak margotu zenituztenei. Dantzatu, txalo egin zenutenei. Aski dela esateko elkartu zinetenei. Bideak moztu, Corte Inglés inguratu, Inditex itxi zenutenei.

Posible izanen zela sinetsi zenutenei. Aurreikuspenak gainditu eta plaza guztiak bete zenituztenei. (Jo)ahaldundu zinetenei. Pankarta eraman, eta zoriontsu izan zinetenei. Jendaurrean hitz egin zenutenei. Elkar besarkatu zenutenei. Egunaren amaieran negar egiteari eutsi ezin izan zeniotenei eta eutsi zeniotenei. Gorputzak eztanda eginen zuela pentsatu zenutenei. Lagunak egin dituzuenei. Bideko lagunei.

(Donibanekoei, irribarre egiten jarraitzeagatik; keinu bakoitzarengatik. Oso harro egoteko moduko auzoa eta kideak dituzu, Antxo. Jtk!).

Tania Arriaga Azkarate

Lana besterik ez dudala egiten iruditzen zait; halere, sakeletan inoiz baino diru gutxiago dut. Lana besterik ez dut egiten, baina esanen nuke ikasleek ez dutela sentitzen irakasleon esfortzua. Lana besterik ez dut egiten, baina lankideak, lankide baino, lantokikideak zaizkit. Nirvana talde grunge zaharrunoaren eta medikatuaren kanta bat izan zitekeen, baina egoera hau pertzepzio pertsonaletik harago doa. Gaurko zutabean, auto-laguntza marxistari ekinen diot, konstelazio Molotov-ari, klase mind-fullnessari.

Euskal Herriko Unibertsitatearekin sei orduko kontratua (hilabeteko 24 ordu) sinatu dudan arren, 40 lanordu baino gehiago ematen ditut klaseak prestatzen, irakasten, tutoretza orduak atenditzen, 160 ikasleen lanak zuzentzen eta, gauari lapurtutako tartetan, ikerketatxoren bat burutzen, noizbait zortzi orduko kontratu finkoa izateko esperantzarekin. Horregatik guztiagatik, EHUk 771 euro ordaintzen dizkit. Lagunek "pozik egon behar duzu" esaten didate, estatuko gainerako unibertsitate publikoetan, NUPen barne, gu baino okerrago daudelako.

Ez dut hemen nire curriculumaren ingurukoak plazaratzeko asmorik, baina lortutakoarekin aski harro nagoela esan dezaket; besteak beste, lanari, jakin-minari, ausardiari eta nire ingurukoen laguntzari esker eraikia izan delako. Hortaz, pentsatzekoa da, orain arte bildutako prestakuntza eta esperientzia transmititzeko gai izan beharko nukeela, 771 euro miserableengatik bada ere. Susmoa dut, tamalez, informazio hori guztia airean gelditzen dela. Gazteei XX. mendeko irakaspenak ez zaizkie interesatzen, edo akaso gu gara, botoxik gabeko sasi-pertsonak, interesgarriak ez garenok. Esanen nuke ikasle asko klasera etortzen direla bizitzaren inguruan hitz egiten duen youtuber gazte, arin eta dinamiko, oso dinamikoen bila. Unibertsitatean, aldiz, 80 lagunen klaseak, testuak, esaldi luzeak eta irakasle grisak topatzen dituzte, ("putas viejas" eta "putos cerdos", autobusean entzundakoa). Azken buruan, ekintzaile arrakastatsuen unibertsoan, eskola-emaileok aspergarriak, motelak eta batere glamour-ik gabeko galtzaile porrokatuak gara. Eta arrazoia dute, besteak beste sistema akademikoak irakaskuntzari oso balio txikia ematen baitio.

Egoera ezegonkor, behin-behineko, larri eta eskas honetan, unibertsitateko irakasleon arteko elkartasunak inoiz baino indartsuagoa izan beharko luke. Nik ez dut horrelakorik ikusi; irakasle berrien arteko lehia itogarria da. Marka pertsonalak solidaritatea zapaltzen du, eta katedra/kontratu-grinak ahizpatasuna. Seniorrek tristuraz eta harriduraz ikusten gaituzte, eta sindikatuak… atx sindikatuak… behin-behinekotasunari barkatzen dizkiete zorrak, guc, gure çordune barkhatcen dioztegun beçala.

Ezagutzaren Ekonomiak (esamoldea trufatzeko aukeratu dut), prekaritate ekonomikoa globalizatzeaz gain, denbora lapurtu digu eta, deskuidatzen bagara, gelditzen zaigun duintasun gramoa laster sudurretik sartuko du; hipotekei buruzko bideo dinamikoa oso dinamikoa igotzen duen bitartean. Errealitate distopiko hau olio orban baten gisa zabaltzen ari zaigu. Horregatik, 2018ko martxoaren 8a egun handia izan da Karpanta doktorearentzat. Feminismoaren eskutik, XXI. mendeko "lurrean kondenatu garen langile tristeok" bildu eta troll-ei aurre egin diegulako. Zapalkuntza berriek neurriko erantzuna jaso dute: mundu osokoa, anitza, askatzailea, eskuzabala!

Martxoaren 8a XXI. mendeko Maiatzaren Lehena izan da.

Jon Barberena

Erran izan zieten emakumea isila, garbia eta langilea izan behar zela; gizartearen arauen moldean sartzen zen horietakoa. Erran izan zieten gizonek ezin zutela publikoki negarrik egin. Erran izan zieten ilun-ezkilak jotzerakoan etxeratzen ez zirenak, desordutan eta deslekutan zebiltzala.

Erran izan zieten ohiturak bere horretan hartu behar zirela, nahiz eta norbere askatasuna eta nortasuna urratuak izan, onartu beharrekoak zirela. Erran izan zieten masturbatzeak pikorrak ateraraziko zizkiela aurpegian eta haragia bekatarien galbide eta tentazio zela. Erran izan zieten Antonio Machado Frantziara bere familiarekin borondatez joan zela eta Lorca bat-batean hil zela. Baina gogoz kontrako borondaterik ez dago eta hiltzetik erailtzera, h-aren galera baino zer edo zer gehiago dago.

Erran izan ziguten 1512an ez zela gurean konkistarik izan, anexioa baizik; Fernando Katolikoak eskubide osoz bereganatu zuela Nafarroa Gaztelarendako. Urte batzuk geroago, erran ziguten konkistaren 500. urteurrenaren harira, konkista ez zela bereziki odoltsua izan (behinik behin konkista hitza erabili zuten). Erran izan ziguten Gerra Zibila 1936. urtean hasi eta 1939. urtean akitu zela eta buruz ikasi genituen datak, baina inork inoiz ez zigun erran Matilde Landa andaluziarrak zergatik egin zuen bere buruaz bertze eta nork eta nola hil zuten Maravillas Lamberto nafarra.

Erran izan zigun Jose Iribasek, Hezkuntza kontseilari ohiak, zein liburu erabili behar genuen Nafarroako D ereduko ikastetxe eta eskoletan. Euskal Herriko mapa bat agertzea nahikoa zen liburu horren erabilera galarazteko. Hau ez zen XVII. mendean pasatu, 2013. urtean baizik.

Erran izan digu, LOMCE erreformak, libreki adierazteko eta hausnartzeko bide ematen diguten ikasgaiek ez dutela lekurik gurean. Musikak, Arte Plastikoek eta Filosofiak ez omen dute baliorik egun. Enpresen mundurako hezi nahi dituzte gazteak, denak berdin. Pentsamendu kritikoari, adierazteko bideei eta aberastasunari ateak itxiz.

Berriki erran digute Telleria eta gero zer? liburua D ereduko zenbait ikasle talde adoktrinatzeko tresna izan dela. Baztanen indarrean dagoen (H)ilbeltza ekimenarekin bat eginez hiru nobela beltz proposatu zaizkie ikasleei ikastetxe batean eta horietako bat izan da Pratek idatzitako hau. Nobela beltza hauspotzea eta irakurzaletasuna indartzea izan dira fikziozko nobela honen bidez erdietsi nahi izan diren helburuak, baina UPNko hautetsiek mamuak marraztu nahi izan dituzte matrikulazio kanpaina hastear zela.

Nafarroan eta, oro har, Euskal Herrian bizi den egoera politiko berria dela medio, diskurtsorik gabe gelditu dira UPNko agintariak, eta arriskurik ez egonagatik, beldurra elikatzea eta jendea larritzea hartu dute beren helburu. Errealitatea distortsionatzen duen eskizofrenia hedatu nahi dute.

Erran izan zieten, erran izan ziguten, erraten digute… baina guk ere erranen diegu ez dugula inor adoktrinatzen eta ez dugula inor adoktrinatu nahi.

Lohizune Amatria
Ez dago torturaren argazkirik, ez dago torturaren aktarik, tortura, definizioz, denik eta jarduerarik gordeena baita. Gizarteak erabaki behar du torturatuari edo torturatzaileari sinesten ote dion". Era labur eta zuzenean laburbildu du...

Saioa Alkaiza

Pplastikozko" euskara horren hiztuna naiz. Solas "artifiziala" daukat. Nire mintzairak ez du sentimenduak adierazteko balio. Ez da naturala, ez da berezkoa, ez da betitik nire familian hitz egin izan dena. Ez dakit gure baserrian X eta Y nola esan izan diren, etxalderik gabeko sendi batekoa naizelako. EITBko fikziozko serie gutxi horiek ikusterakoan, hizkuntza ez zait arrotza egiten. Euskal literaturan irakurritako elkarrizketak ere ez. Komunikatiboa ez den euskara horren jabea naiz. Ez omen du besteen xarmarik, ez gertutasunik, ez kolorerik, ez ñabardurarik. Hiztegi lau bezain antzu baten erabiltzailea nauzue. Bai, aitortuko dut, euskara batua baino ez dakit. Horietako bat naiz ni.

Dena dela, askotan izan dut zalantzarako ohorea; uler bedi, euskarazko hedabideetan lan egiten dut, irratiko esataria naiz, ez ditut -z eta -s nahasten, -tt ahoskatzeko mingain mugimendua kontrolatzen dut eta ongitxo dakit non jarri behar den k. Horregatik, labeleko euskaldunek behin baino gehiagotan galdetu didate ea nongoa ote naizen. Iruñekoa. Horra, erantzuna. Orduan, arbasoen bila hasten dira: eta gurasoak? Badakit galdera deszifratzen, ordea: zalantza ez baita gurasoak nongoak ditudan, baizik eta ea herri euskaldun batekoak ote diren. Halakoetan harro erantzuten dut: erdaldunak. Eta erdaldunak direla nabarmentzen dut, zalantzan jartzen ari direna euskara bera delako, hiri bateko pertsona batek, batua baino ez darabilen batek, euskara zuzena eta egokia menperatzea.

Ez dut euskalkia versus batua eztabaidan alerik jarriko, ez dut bataren zein bestearen balioa gutxietsi nahi, ez naiz erregistro zein helburu komunikatibo kontuetan sartuko, ez dut ezbaian jarriko pertsona bakoitza eroso senti daitekeela era batean, areago ez dut esanen zer iruditzen zaidan baloi bati ostikoak ematearren gizon batek kobratu dezakeena gizon batek, bai. Barne arrakalak sortu dizkit eztabaidak, baina.

Nola sentitzen gara batua baino menperatzen ez dugunok ika-mika honen aurrean? —eta pribilegiotik diot hau: kazetaritzan lan egiten duen pertsona euskaltzale baten ikuspegitik, bertsotan aritzen den baten ahotik, hizkuntza ikasteko batere arazorik izan ez duen horren larrutik—. Nola sentituko dira gure institutuko klasean Nik naiz idatzita ere euskaraz ahalegintzen zirenak? Euskarazko prentsarik irakurriko ote dute? Zer sortuko zaie euskaltegiko ikasleei jakiterakoan inoiz ez dutela benetako euskararik jakinen? Zein hizkuntzatara joko du ergatiboa non jarri asmatzen ez dakienak, euskara egunero erabiltzen badu ere, entzuten duenean berea artifizio hutsa baino ez dela? Inguruko herri euskaldunetako euskalkia kopiatzen segituko al du soilik batua dakien gazte euskaldunak familia belarrimotz batekoa dela nabaritu ez dadin? Erdarara jotzea ez al da errazagoa inbentatutako euskara hori baino ez dugunok purutasunera eta naturaltasunera iritsiko ez garela jakinda?

"¡Qué jarto, primo, con tol tiempo que'usau pa politizar lo de usar el euskara yahora vuelvo al castellano!". Zergatik ez? Total, niretzat hori da naturalena.