Jon Barberena
Urtaro aldaketek aldaketak dakartzate gurera. Natura ez ezik, pertsonok ere aldatzen gara. Arbolak biluztu, gorritu edo hosto berdez janzten diren gisarat, pertsonon umorean eta eguneroko energian ere, eragin zuzena dute aldaketa hauek. B...

Lohizune Amatria

Senegalen egon beharko zinateke. Alde hemendik! Nazkagarriak zarete!". Iruñeko Sarasate pasealekua jendez gainezka zegoen. Arratsaldeko bostak eta erdi, sanferminetako azken eguna. Postuak noiz jartzeko zain, saltzaile asko zeuden itzalean gordeta. Haien tartean ehunka pertsona geunden, Gazteluko plazara bidean. Kontrako norabidetik zetorren oihuak atzera begirarazi zidan, ordea. Semea eskutik helduta zeukala, gogor oldartzen ari zitzaion gizon bat han ziren saltzaileetako bati. Eta benetan lotsagarria zela pentsatu nuen.

Orduan entzun nuen eguneko lehen alde hemendik-a. Eta ez zitzaidan batere gustatu. Hitz horiek entzun behar izan zituenari ere imajinatzen dut ez zitzaizkiola gustatuko. Ezer ez esatea eta jaramonik ez egitea erabaki zuen hark. Ez da estrategia txarra. Okerrena da oraindik ere askotan entzungo dituztela hitz itsusiak, XXI. mendean horrelakorik gertatzen ez dela diogun bitartean.

Hala, Gazteluko plazara iritsi nintzen. Jendez gainezka zegoen plaza hori ere. Eta antzeko oihuak entzun nituen han ere: "Alde hemendik, utzi bakean!". Hitz horien helburua, baina, oso bestelakoa zen. Baita jende kopurua ere. Aurrekoan pertsona bakar bat ikusi nuen hitz horiekin saltzaileari oihu egiten; plazan, berriz, milaka pertsonak kantatu zuten. "Altsasukoak, askatu!". Injustizia baten aurrean, berriz ere; eta gure herriari egin dioten beste eraso bat salatzen, beste behin.

Esaldi berdinak, beraz, erabat ezberdinak diren bi egoeratarako balio izan zuen egun hartan. Guztiz arbuiagarria den jarrera bat irudikatu zuen lehendabizikoan; bigarrenean, berriz, lotsagarria den egoera, atxiloketa eta eskaera bat arbuiatzeko balio izan zuen.

Hitz hunkigarriekin amaitu zen Gazteluko plazako elkarretaratzea. Altsasuko gazteen gurasoek hitza hartu zuten momentuan, zirrara handia eragin zidan hotsak. Txalo zaparrada ere halakoa izan zen, eta berriro hitz berdinak aditu ziren plazan. "Alde hemendik, utzi bakean". Peñen pankartak, gainera, Que se vayan abestiaren doinuak lagunduta urrundu ziren plazako protestatik.

Horrela, salaketa hotsek musika dantzagarriari utzi zioten tokia. Festa ez da eteten sanferminetan. Baina aldarrikapenak ez ziren amaitu. Bat-batean, kolore askotako mazedonia kalejiraren ondoan nengoen, aniztasunak dakarkigun aberastasunaren alde dantzatzen ni ere.

Ehunka pertsona geunden momentu hartan plazan, Amerika, Asia eta Afrikako jantzi, abesti eta mugimenduekin erabat liluratuta. Hamaika kolorekoa iruditu zitzaidan orduan Iruñea, eta irekiagoa, gainera. Denbora gutxi pasa da lehendabiziko gertakaria jazo denetik, baina esperantzarik badagoela pentsatu nahi dut orain.

Arazoz beteta dago gure mundua, eta sanferminetan, bereziki, ia denak azaleratzen dira hirian. Krudeltasuna ageriagoa izaten ohi da, baita bizitzeko gogoa ere. Horien aurrean zer egin dezakedan erabakitzea egokitzen zait orain.

Saioa Alkaiza
Demagun zure etxetik ateratzen zarela eta goizeko 07:00ak baino ez direla. Demagun, gainera, mozkorrez beteta dagoen kale bati aurre egin behar diozula, The Walking Dead telesaileko kapitulu batean nola, zonbiak ezker eta eskuin saihestuz...

Lur Albizu Etxetxipia

Bazkalorduan iritsi zen berria. Pixka bat beranduago pentsatu nuen zein gaitasun izan dugun eta dugun orain ere berri txarrak jaso eta gorputzak eztanda ez egiteko. Nola ikasi dugun hainbeste muntaia, kartzela-eskaera, errepide amaigabe, zigor, fiskal, epaile, Entzutegi Nazional, tortura, isolamenduren aurrean aurrera jarraitzen. Eta nola ikasi dugun negar egiten gutxien espero dugun momentu eta egoeretan; lekuz, denboraz kanpo beharbada. Sentimendu-ekaitzak nola kudeatu ere ahaztu egiten zaigu herri honetan; ez ditugu eztanda gutxi bizi izan.

Surrealismoaren mugak pasatzea ez da batere erraza Euskal Herrian, eta Nafarroan baditugu gure surrealismo propioak ere. Baina honek marka guztiak gainditu ditu, marka guztiak gainditzen ari da Altsasu. Kolpeak bata bestearen atzetik jaso izan ditugu azken hilabete hauetan. Eta luzeak izan dira. Luzeak izan dira, batez ere motzak izanen zirela uste genuelako, edo uste nuelako, behintzat.

Uste nuen ez zintuztetela bahituko, ez zintuztetela eramanen, ez zirela ausartuko. Uste nuen ez zintuztetela Auzitegi Nazional deitutako epaitegi frankistan epaituko. Uste nuen herri oso baten indar itzela ikusita, ez zirela hain urrun joanen. Beharbada askatuko zintuztetela, beharbada Nafarroara ekarri, beharbada... bata bestearen atzetik. Eta bat-batean zortzi hilabete dira eraman zintuztetenetik.

Zortzi hilabete. Erraz esaten da. Eta erraz esaten da, baina ausartu dira 50 urte baino gehiagoko kartzela-eskaerak egiten. Ez naiz konparazioetan sartuko, norberak egin ditzala nahi dituen kalkuluak, adibideak ez zaizkio faltako. Zenbakiek asko esaten dute. Hamaika gazteren bizitza dago jokoan, goitik behera. Harridurarako gaitasuna galdu egin dugu herri honetan. Gehiegi izan dira. Beharbada honakoa da, hala ere, min handienetakoa eragin diguna. Ez da objektiboa; denborak gauza asko lausotzen ditu, txikiago egiten ditu, ezdeusago bihurtzen ditu, gure memorian zirrikitu sinbolikoago bilakatzen ditu.

Gaur kalera aterako gara berriro zuen askatasuna exijitzera, oraingoan Iruñean, sanferminetako azken egunean; zuekin partekatu behar genituen festetan. Amorrua partekatu dugu guk hemen, injustiziaren kontrako oihuak, begiradak, elkartasuna, borroka, maitasuna. Altsasura bueltatu behar zaretela oihukatuko dugu, eta muntaia polizialari erantzuten jarraituko dugula. Altsasu duintasunaren hiriburua dela, eta Iruñeak ere badakiela zer den hori. Gurekin nahi zaituztegula. Badakigula horrelako tamainako muntaia baten lehenengo biktimak zaretela, baina askoz gehiago etor daitezkeela ondoren ere, eta ezin dugu onartu.

Izan daitezela zuek gabeko azken sanferminak. 2018an hemen nahi zaituztegu, aske, entzierroan korrika, Herri Sanferminetan txanda egiten, festan, libre. Entzun dadila zuen aldeko oihua ziega bakoitzetik. Iruñetik Navalcarnerora. Iruñetik Aranjuezera. Iruñetik Estremerara. Iruñetik Altsasura. Etxean izan arte, Altsasuko hamaikak, aske.

Maite zaituztegu.

Tania Arriaga Azkarate

Irribarretsu eta, ingelesez esaten duten moduan, txiruliruak tripan ditudala Txantrean lo egin ondoren, oso goiz esnatu naiz. Txupinazoaren egunean ateratzen ez naizenez, gisa horretako ekintza heroikoak erraz egin ditzaket. 7a nire egun handia da. Oraindik ohartu ez denari, Bakozaleen zeruan dagoelako edo, gaur San Ferminen eguna dela esan beharko zaio.

Alai, zuriz jantzi naiz, eta gerriko, zapi eta muleta gorriak hartu ditut. Kafetxo azkarra edan ondoren, Frodo gure txakur pinttoari paseoa eman diogu. Ondoren, patioan behar den moduan utzi eta Alde Zaharrera oinez igo nahi dugun arren, pentsatu dugu billabesa hartzea dela egokiena. Nabilenez gero herrenka, hasperenka, eseri beharko dut noizbehinka, ezta? Bosgarren autobus-linea hartu, eta Iruñe zahar ederrean gaude Maite eta biok.

Pozik baina poliki, muletek erritmoa markatzen baitute, San Lorentzo karrikako betiko jatetxerako bidea hartu dugu. Han, urteko hamarretako berezi eta hunkigarrienean itxoiten digute. Udaletxeko langileek presaka garbitu dituzte gaueko bakanaleko aztarnak. Hala ere, autobusetik atera bezain laster, atzo goizean parranda hasi zuten txorigaldu kantariak hurbildu zaizkigu muleta mikrofono gisa erabili nahian. Kentzen badidate eroriko naizela esan diet, eta erreberentzia batekin aurrera segitzen utzi gaituzte. Gaztelu plaza betea dago: atzoko parranderoak, gaurko kiliki-zaleak, biharko gautxoriak, kuxkuxeroak...

Kontentu Sarasate pasealekura abiatzerakoan amatxi-aitatxi kuadrilla eta haien iloba orraztu eta lisatu andana ikusi dugu. Ondoren, horren ongi orraztua ez dagoen neska talde batekin barrez lehertzear egon gara, Baleztenarren etxearen azpian jota bati erraiak urratzen ari zaizkiolako. Raimundo Lanasek burua altxatuko balu... haiekin batuko litzatekeela eginen nuke! Kantatzeko gogoa sentitu dut nik ere, eta "Cuando yo me muera, tengo ya dispuesto, y en el testamento quemandenterrar, quemandenterrar" melodia itsaskorra txistu egiteari ekin diot; San Nikolasen, izeba Montse, nire moduan maingu, eta osaba To-ñorekin topo egin arte. Manga del Mar Menorrera joateko dena prest duten arren, azken bueltatxoa eman nahi dutela aitortu digute, kilo erdiko lau txurro jateko agindu eta gero. Zuzkidura energetikoa odolean, San Lorentzo arte gelditzen zaizkigun 50 metroak ziztu bizian eginen ditugu: San Miguel karrikatik San Frantzisko plazara, eta Alimentación Mendigorria dendan, BERRIA egunkaria eta, harekin, Nafarroako Hitza erosi dugu.

Orain idazten ari naizen kontakizun hau irakurtzen hasi naiz. Esan dizuedanaren ehuneko ehuna bete da. Hau da hau gaitasun totala! Momentua profitatuko dut, eta Paris 365 jatetxean nor topatu nahi dudan idatzi: Nafarroako Hitza eskuan dutela, Ama, aita, Koldo-Luis, Ana G-F, Isabelita, Biki, Aitziber, Maika, Kristina, Ken, Kris, Anjel, Lur, Karlos B, Stefan Zweig, Arrate, Virginia Woof, Miren, KD Lang, Arantxa, Witney Huston, Celine Dion eta Salamankako kartzelatik ihes egin duelako gure izeba Josune ikusi nahi ditut. Pd. Sarri, Sarri, Sarri, Sarri, Sarri, Sarriiiiii!

Jon Barberena
Bizitzak heriotzari zor dio duen balioa. Hauskorra eta galkorra izateak ematen dio balio hori. Bizitza bizitzea dugu bizibide, beharra eta nahia. Bizi beharra dago herioak eskaintzen digun denbora tartea, eta, badaezpada, urruntasunetik b...

Lohizune Amatria
Diotenez, iritsi da uda. Asteazkenekoa izan omen zen urteko egunik luzeena, baita gaurik motzena ere, beraz. Askorentzat, dena den, gaurkoa izango da urtaro aldaketaren eguna. Sanjoan bezpera izango duzue askok buruan, gaurik motzenean...

Saioa Alkaiza

Facebook kendu berri du oso gertuko dudan lagun batek: "Zoriontasunak nazkatu egiten nau", esan zidan, erabakia azaltzerakoan, eta ohiko kasketa ozpina zela pentsatu nuen hasieran. Kontatu zidan sare sozialeko bere murrua, lehen orria, "Bizitza bat eta bakarra da, goza ezazu!"; "Munduak negar eginarazten badizu, egizu barre"; "Zoriontasuna ez da norberak gustuko duena egitea, egiten duzuna egitea gustuko izatea baizik" eta enparauez beteta zegoela, zoriontasunaren tiraniaren betekada zeukala, aski zela Iphonearekin editatutako ilunabar ezin perfektuagoak ikusteaz, ortzadarrez eta itsasoaren irudiez. Gogaituta zegoela.

Kontua puzten ari zela pentsatu nuen hasieran, etxera igo nintzenera arte. Gure etxeko igogailuaren konponketa zerbitzuak honako pegatina hau dauka jarrita, igogailu barruan, justu botoiak sakatzeko plakaren gainean: "Ez zaitez arduratu konponketaz, hori gure kontu; zoriontsu izatea izan dadila zure zeregin bakarra". Etxeko igogailuko konponketa pegatinak esaten dit egunero zoriontsu izateko.

Telebistan, "animoa igotzeko pilulak"; bitaminak, "egunerokotasunari tamaina hartzeko"; eta aurrezkirako kontu korrontea, norberak lasaitua har dezan, "bizitzaren gauza garrantzitsuez" baino ez kezkatzeko. Eta pentsatu nuen agian lagunak arrazoia daukala, agian errazagoa litzatekeela gaizki egotea, triste, baxu, pentsakor, gatzgabe, motel, besterik gabe, etengabe munduan egoteko era perfektu baten bila ariko ez bagina. Beti nola egon aginduko ez baligute.

Pentsatu nuen "Nahi baduzu, ahal duzu" eta esaldi sasi ahalduntzaileek ahultzeaz gaindi deus gutxi egiten dutela. Batez ere, ez direlako egia: batzuetan, nahi izanen duzulako, esaterako, langabezia egoera aldatu, baina ezin izanen duzu lanik aurkitu; eta soldata berdintasuna nahi, nahi izanen duzu, baina desioekin ez da egiturazko sistema heteropatriarkala eraitsiko; seguru lesbofobiarik ez duzula nahi bizitzan, baina tokatuko zaizu. Zapalkuntzak ez dira desira kontua.

"Performace konstante bat baino ez da etengabeko zoriontasuna", esan zidan Facebooketik borratu berri den lagunak, eta BERRIA egunkarian Lucia Egaña postporno egileak egindako hausnarketa etorri zitzaidan akordura: "Performatibitatea da egunez egun era berean egitea zerbait, eta hala norma eraikitzea. Egunero performatzen dugu zer den langile ona, etxekoandre ona izatea... Baina, berez, langile onak edo etxekoandre onak ez dira existitzen bere horretan; iruditeria sozialaren bidez sortu ditugu". Jende zoriontsua, bere horretan, ez da existitzen.

Facebooken kontrako elkarrizketa erdian, kanta bat jarri zuten tabernan, izurra izurtzeko. Jende zoriontsua, herri libre batean... Ia kafea mindu zitzaigun. Nik ez dut zoriontsu izan nahi etengabe, baldintzarik gabe, buklean, poztasunaren sorgin gurpil gera ezin batean. Batzuetan, ahula izan nahi dut, zaurgarria, aspergarria, desatsegina, ahozikina, absurdoa, monotonoa, eta ez horregatik gaizki sentitu. Ez dut jende zoriontsuz beteriko herri libre bat nahi; izan ere, aske izateko nahi dut herri libre bat.

Lur Albizu Etxetxipia
Atzera begiratu eta bi urte hauetan gertatu denari erreparatzea ez da lan samurra. Gauza asko (gehiegi) ahaztu egiten zaizkigu. 2015. urteko maiatzetik honakoak nola laburtu hitz gutxitan? Hitz bat aukeratu beharko bagenu, zein iz...

Tania Arriaga Azkarate
Gizakion artean espezie arraro asko dago, horietako bat frontalierrak gara, mugakoak, fronterizoak; auskalo zein estatutan lan egin eta beste batean bizi garenok, alegia. Hamaika egoerak eraman gaitzake mugan bizitzera. Baina zer...