• Mila biztanleko Nafarroak duen kriminalitate tasa. Krimen mailak behera egin du, eta txosten baten arabera, urteko lehenengo hiruhilabetean mila biztanleko 33,4koa izan da.

• Parlamentua inguratzeagatik ordaindu behar dutena, eurotan. Inguratu Nafarroako Parlamentua ekinaldian parte hartzeagatik hiru kidek 900 euro ordaindu behar dute. Horretaz gain, PPren egoitzaren aurrean escrache-a egiteagatik bost pertsonari 600 euroko isuna jarri diete.

Iragan den apirilaren 20an hirurogei bat lagun bildu ginen Beran, Bortzirietako Euskara Mankomunitateak deituta, gure eskualdean euskarak duen egoerari buruzko diagnosia egin asmoz. Bihar beste saio bat izanen da, ondoko urteetan euskararen egoera hob...

N121-A errepidean luizia izan zen joan den astelehenean Iruñera bidean, Belateko bigarren tunelean. Nafarroako Gobernuak egindako lehenengo azterketen arabera, litekeena da pasabidea gutxienez hilabete batez itxita egotea. Denbora horretan, ibilgailuek Belateko portutik igaro beharko dute bai Iruñerako noranzkoan eta bai Irunerakoan (Gipuzkoa). Egunean, 7.000 ibilgailu inguru igarotzen dira N121-A errepidetik; horietatik %30 kamioiak dira.

• 2012an birziklatutako beira tonak. Nafarroako Gobernuan egindako zenbaketa baten arabera, 15.684 tona beira birziklatu ziren iragan den urtean. Herritar bakoitzak batez beste 24,3 kilo beira bota zituen edukiontzi berdera.

• Nafarroan 2013ko urtarrilaren 1ean bizi ziren lagunak. Erroldaren azken datuen arabera, 2013ko urtarrilaren 1ean, 643.864 lagun bizi ziren, iaz baino 702 lagun gutxiago. Azken hamalau urtean lehen aldia da biztanleria murrizten dena.

Udaberria ofizialki hasi da. Lehertu da, esan ohi denez. Facebookeko lagun batek "maitemindurik nago" idatzi du bere horman. Nik lehenagotik banuen susmoren bat, udaberria hasita zegoelakoa, baina —euriak tarteko— baieztapenik ez. Nik ere eztanda egiteko tentazio bat edo beste. Kalean burua ohi baino gehiagotan bueltatzen dut. Karlos III.a etorbidean karpetatxoekin jendearen ehizan dabiltzan boluntarioei kasu egiteko, eta beharbada ACNURekin, Gurutze Gorriarekin edo dena delakoarekin kolaboratzeko bultzada.

Josetxo Ezponda El Bicho-ren aspaldiko elkarrizketa zati batzuk irakurri ditut; hil berri delako berriz eman dituzte. Halako tristezia bat sartu zait, hain hurbil edukita, Burlatakoa baitzen, erantzunetatik eratortzen den bezala, tipo ezin argiago bat ezagutzeko nekerik hartu ez izanak eragina. Bere izena googletuz ikusi ahal izan dudanez, burlatar honen heriotzaren berri eta deitorea urrutira iritsi da, esaterako, La Vanguardia bezalako egunkari batera ere bai ("El navarro Josetxo Ezponda fue un músico de músicos, un personaje que influenció a varias generaciones de la escena independiente, gracias a su labor al frente de Los Bichos".). Hil osteko aitortzak ez du ezertarako balio; zenduari bederen ez dio laguntzen. Ez dut argi bizirik jarraitzen dugunok, bidegabekeria horren partaideok, geure burua zigortzeko edo modu sotilean geure burua saritzeko egiten ote ditugun (hau bezalako) omenaldi postumook, heriotzak akaso gu ere sublimatuko gaituelakoan.

Egunotan berreskuratu duten elkarrizketa zahar horretan, El Bichok, kanpotik bere gainbeherari egozten ahal zitzaizkion adierazpen pesimistak egiten zituen, baina gizarte moduan ematen ari ginen eta orain nabarmenago ematen ari garen atzerapausoak argi eta garbi salatuz: "Urte triste eta grisak ziren. Telebista gris kolorekoa zen, zerua ere grisa, jendea grisa… polizia ere grisa zen. Eta azkenaldian guztia halakoa da berriz ere. Baina tristezia ere ederra da, betiere belaxka ez bazara. Negar egitea eta pentsamendu sakon bat adieraztea ez baitira gauza bera". Edo beste hau: "Denbora pasata, damutu nintzen abesti baten bat sartzeaz, baina perfekzioa fatxa da". Edo beste hau: "Nik arrakasta izan nahi nuen, bete-betean asmatu. Hemen tipo berexia nintzen lehen, orain zuzenean maritxua, Erdi Arora eramaten gaituzten garaiak bizi ditugu".

Negura, amairik gabeko negura eramaten gaituzte garaiok, baina ez diegu utzi behar. Takoneran hemezortzi urteko bi mutil jipoitu dituzte elkarri musu emateagatik.

Josetxo Ezpondak Un poco más izeneko kantuan bere epitafioa izan litekeena idatzi zuen: "Beraz, hau da amaiera. Ez nuen holakoa espero. Zerbait hobea nahi dut. Bero handiagoa nahi dut, gogo gehiago, zarata, eztanda bat".

Ofizialki joan den larunbatean aurkeztu zituzten Iruñeko Buztintxuri auzoko erraldoi berriak. Antonio eta Ana izena dute. Konpartsan beste bi erraldoi ere badaude, Feli eta Mikel. Antonio eta Ana Cristian Azkona 17 urteko gazteak egindakoak dira. Larunbatean hainbat haur beldurtzea lortu zuten arren, erraldoien xedea gaitero eta txistularien bitartez kaleak girotzea da. Hala, heldu den irailean, auzoko jaiekin batera izango da lau erraldoiak batera ikusteko parada.

Madril, 2013-04-10

Irakurle txit agurgarriok:

Lehengo egunean irakurri nuen Nafarroako Altsasu herrian gazte batzuek, EHE talde bateko kideak direnek, Ez zaitez espaloitik jaitsi! Euskaraz bizi! izeneko egitasmo berri bati ekin diotela. Helburua dute herriko euskaldunek egunerokotasunean, denda batean sartzen direla edo ezezagun batekin topo egiten dutelarik, lehenengo hitza euskaraz egin dezaten. Herri euskalduna eraiki nahi omen dutela ere irakurri nuen, harriturik, Altsasu herrian euskaraz bizi nahi duten lagun asko dagoelako. Herri euskaldunagoa egiteko konpromisoa hartu behar dela ere berresten zuten lagun horiek.

Aurrera egin baino lehen, apika, neure burua aurkeztuko dizuet uste baitut ez nauzuela ezagutzen. Jose Fuertes nauzue, Weasthone-telegrafo sistemako telegrafista. Urte askotarako.

Urte asko dira beste mundura joan nintzela, baina aitortuko dizuet noizean behin gustatu egiten zaidala zuenera bueltatxo bat ematea eta pixka bat kuxkuxean ibiltzea. Horrelaxe, bada, kazeta batean Altsasu izena ikusteak arreta eman zidan, eta irakurtzeari ekin nion, harriturik leitu ere.

Nioen bezala, telegrafista nintzen (alambrero, han deitzen ziguten moduan), eta, gogoz kontra, Altsasura bidali ninduten lanera, 1856. urtean. Zigortzat hartzen genuen langileok Madrildik herri hartara bidaltzea, herri txiki eta galdu batera eta, halere, lan handia zuen telegrafo-bulego batera; lan handia, bai, Madril-Irun linea berria askotan eten egiten zenez (intermitencias) adi egon behar izaten zen, egunez nahiz gauez, eta Altsasuko bulegoan errepikatu behar izaten ziren mezuak.

Sei zaldik tiratutako zalgurdi batean ailegatu nintzen nire deserrira goiz ilun batean. Ongarri eta lohia saihesteko ohol batzuetatik pasatuz sartu nintzen nire lantoki eta ostatua izango zen bentara. Nire bulegoko leihotik mendi altua, Urbasa, eta logelakotik soroak besterik ez nuen ikusten. Sekula atertzen ez zuen nekazari herri txikia (lantegi bakarra gugandik metro gutxira zegoen burdinola bat) zen.

Bentan oso ondo hartzen gintuzten. Su ondoan egoten ginen, Altsasuko herritarrak hala egoten baitziren etxean. Neskamea bertako emakumea zen (de pura raza) gaztelaniaz sekula ongi ikasi ez zuena (comer uste las sopas y gustar). Eta hori izan zen, hain zuzen ere, irakurle maiteok, espero ez nuena eta txunditurik utzi ninduena: bertako jendeak ez zekien gaztelaniaz, euskaraz (vascuence) egiten zuen hitza! ¡Particularmente el lenguaje era un valladar insuperable! Bertako neskak erakartzea eta haiekin harremanetan hastea ezinezko ataza bihurtzen zen haiekin hizketan hasita eta gustukoak genituela esan, eta "no entender" ez ziguten, bada, erantzuten! Hura miseria, ezin elkar ulertu!

Igandeetan mezatara joaten ginen telegrafoko langileok ere. Elizan guretako erreserbaturik geneuzkan aulkiak: lehenengo ilarakoak udal korporaziokoendako, ondokoak guretako. Estreinako domekan harri eta zur gelditu nintzen nire belarrietan arrotz jotzen zuten hots arraroak aditu nituenean! Ez nuen tutik ulertu, apaiza ere euskaraz (vascuence) ari zen-eta!

Urte batzuk eman nituen gaztelaniaz egiten ez zuten herri hartan (Borundako gainontzeko herrietan bezalaxe), atzera ere Madrilera bidali ninduten arte. Eta harriturik irakurri dut albistea. Banekien gauzak asko aldatuak zirela, baina ez nuen uste hainbesterako izango zenik. Horregatik ausartu naiz gutun hau idazten, zeuok, herriko euskaldunok, ez dezazuen zuen borroka baztertu; aurrera segi dezazuen zeuona den, beti izan den eta ni aho bete hortz utzi ninduen hizkuntzari eusteko.

Eutsi goiari!!

Dozenaka lagun bildu ziren joan den larunbatean Autopista Elektrikorik Ez plataformak 400 kilovolt, 400 minutu lelopean egindako informazio jardunaldietan. Red Electrica de España enpresak Ezkio-Itsaso (Gipuzkoa) eta Deikaztelu artean egin nahi duen goi tentsioko linearen aurkako topaketa izan zen, hain justu. Oraindik noiz zehaztu ez duten arren, datozen asteetan halako ekitaldi gehiago egingo dituztela jakinarazi dute antolatzaileek.