Joan den urtarrilaren 7an elurra bota zuen Pirinioetan, eta ordutik ez dute atseden hartu herritarrek. Ez herritarrek, ezta animaliek ere. Azken horientzat inoiz baino gogorragoa izan da azken hilabetea. Iratiko oihanean bizi diren animaliak jakirik g...
“Hemen mundu guztiak du gertaera latz bat kontatzeko”
Senarrak lana lortu Argentinan, eta familia osoak zeharkatu zuen ozeanoa. 2011ren azaroan iritsi ziren Txus Chalezquer (Carcar, 1978) eta Dani Agreda San Isidrora (Argentina). Hiru seme-alabekin joan ziren: Irati, Amaia eta Enekorekin.
Carcarkoa da Chalezquer, baina Mutiloagoitin bizi ziren bostak, orain dela urtebete arte. Agredak Volkswagenen lan egiten du, eta enpresak San Isidron duen lantegian lana lortu zuen. Eskaintza aprobetxatu, eta hara joatea erabaki zuten. Hiru urterako egonen dira ozeanoaren bestaldean. "Nik uste dut hiru urteak pasa ondoren Nafarroara itzuliko garela, baina batek daki; Daniri kontratua luzatzen badiote, pentsatuko dugu zer egin, eta berdin lehenago itzultzeko eskatzen badigute". Suran eta Amarok auto modeloak egiten dituzte San Isidron.
Buenos Airesen ondo-ondoan dago hiria. "Ordu erdi luzean iristen gara Buenos Airesko erdialdera". Iruñeak bezainbeste lagun ditu hiriak, baina ez du "zerikusirik" Nafarroako hiriburuarekin. "Hemen lorategia eta igerilekua dute etxe gehienek; lur eremu handia dute". Parke asko ditu hiriak, eta eremu berdez inguratua bizi da Chalezquerren familia. Rio de la Plata ibaiak zeharkatzen du hiria, eta haien etxe ondotik igarotzen da. "Itsasoa bezalakoa da, baina ur gezakoa".
Domingo Akasuso zallarrak sortu zuen hiria, eta, horregatik, ezagunak dira euskaldunak hirian. Konkistatzaile bizkaitarra 1608. urtean iritsi zen Rio de la Platara. Bertan kontrabandistak kontrolatzen aritu zen, eta kapitain izendatu zuten. Kondairak kontatzen du, behin, Akasuso kontrabandisten atzetik zebilela eta geldialdi bat egin zuela bidean. Lo gelditu zen. Ametsetan San Isidro Nekazaria agertu zitzaion, eta horrek eskatu zion kapera bat eraikitzeko lo gelditu zen lekuan. Dirua lortu zuenean, 1706. urtean, santuak eskatutakoa bete zuen Akasusok, eta, urte berean, San Isidro hiria sortu zuen. "Horregatik, euskaldunak oso ezagunak dira, eta ez bakarrik San Isidron, Argentina osoan". Izan ere, argentinar asko euskaldunen oinordekoak dira, eta ugariak dira euskara ikasteko eskolak eta euskal etxeak.
Chalezquerrek eta Agredak 6, 4 eta 2 urteko seme-alabak dituzte. Argentinan ikasturtea martxotik abendura izaten da, eta familia iritsi zenean hango umeak eskolak bukatzen ari ziren. "Oso lotsatiak dira hirurak, baina irakasleen eta ikaskideen harrera oso ona izan zen", gogora ekarri du Chalezquerrek. Lagunak laster egin zituzten, hangoak "oso irekiak" baitira: gozoak eta amultsuak. Alde okerrena Chalezquerrena berarena izan zen. "Hiri handi batean oso zaila da jendea ezagutzea eta lagunak egitea". Orain, unibertsitatera sartzeko ikasten ari da, arazoak izan baititu titulua homologatzeko.
Argentina osoa ez, baina dagoeneko zati handi bat ezagutu dute. Bidaiatzea oso garestia dela dio Chalezquerrek, eta, horregatik, autoa erabiltzen saiatzen dira herritarrak, hegazkinak eta autobusak ez direlako batere merkeak. "Argentinan distantziak ikaragarriak dira". San Isidrora iritsi zirenetik, Patagonia —Ushuaia eta El Calafate—, Valdes penintsula, Iguazu eta Rosario ezagutu dituzte. Puerto Madrynera azken bidaia egin zuten (Valdes penintsula), eta asko gustatu zitzaien, bereziki umeei. "Itsas elefanteak, itsas lehoiak, baleak eta pinguinoak ikusi genituen". Hurrengo bidaia prestatzen ari dira, gainera. Neguan, Saltara —herrialdearen iparraldean dagoen hiria— joan nahi dute autoz eta bidean geldialdiak eginez.
Jendeak duen segurtasunik eza dela-eta kezka azaldu du Chalezquerrek. "Auzo itxietan bizi dira, eta umeak ez dira kalean jolasten; mundu guztiak du kontatzeko gertaera latz bat". Chalezquerrek ez zuen Hego Amerika ezagutzen, eta gizartearen arteko desberdintasunak oso agerikoak direla azaldu du. Horretaz gain, bitxia iruditu zitzaion hizkuntza bera hitz egin arren hasieran bereziki ulertzeko arazoak izan zituela. Umeek, gainera, arazo bera izan zuten, baina azkar aurkitu zuten irtenbidea. "Eskolan daudenean hango umeek bezala hitz egiten dute, eta etxera iristean, txipa aldatu, eta gazteleraz mintzatzen dira". Askotan Nafarroan egotea gustatuko litzaioke Chalezquerreri. "Kalera atera, eta patata tortillaren pintxo bat janen nuke".
Janari ona du, hala ere, Argentinak. Haragiak ospea du mundu osoan, eta hala baieztatu du Chalezquerrek. Baina onartu du bera nekatu dela hainbeste haragi jateaz. "Hala ere, argentinarra ez da inor barbakoarik gabe". Behin, hango lagun batek kontatu zion Chalezquerri oporretan joateko apartamentu baten bila zebilela. Oso merkea eta hondartzaren ondoan zegoen apartamentu bat aurkitu zuen, baina hain zen merkea, arraroa iruditu zitzaion. Orduan, ziurtatzeko deitzea erabaki zuen, eta konturatu zen zergatik eskatzen zuten hain diru gutxi: ez zuen barbakoarik. Orduan, barbakoa zuen apartamentu bat bilatu zuen lagunak.
Nafarroako Bertsolari Txapelketan parte hartu duten bertsolariak.
Errekorra apurtu du aurten Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Izan ere, denera, lehenengo fasean 31 bertsolari lehiatu dira, 2011ko txapelketan baino lau gehiago. Finalaurrekoetan hemezortzi ariko dira.
ZARAGOZAKO ETORBIDEA, IREKITA
Bi hilabeteko atzerapenarekin ireki dute berriz ere Iruñeko Zaragozako etorbidea. Uztailaren 24tik itxita egon da, Arrosadi eta Lezkairu artean eraiki duten urbanizazioa bukatu bitartean. Etxebizitzak egin dituzte inguruan, baita laku artifizial bat ere. Abendurako espero zuen Iruñeko Udalak Zaragozako etorbidea zirkulazioarentzat irekitzea, baina joan den asteazkenean ireki zuten. Oraindik, unibertsitateko errepidea itxita dago.
“Gainpresioa da etxean kantatzea”
Nafarroako Bertsozale Elkarteak lan "ona" egin duela goraipatu du Xabier Maiak (Elizondo, 1981). Duela lau urte inguru hasi zen Baztango bertso eskolan. Iaz, Bardoak txapelketan parte hartu zuen, eta, aurten, Nafarroako Bertsolari Txapelketan da lehen...
Orain bi minutu
Gaurkoan egunkari guztiek irudi historiko (horietako) bat dakarte: Benedikto XVI.a, Vatikano atzera utziz, helikoptero batera igota edo sede vacanteak irauten duen bitartean bizitokia izango duen Castelgandolfo jauregira iritsi berria. Baina gehienek ...
@sarean
Bertsolaritzarekin lotutako webgune batzuk:
• www.nafarroakotxapelketa.com. Txapelketaren informazioa dago.
• www.bertsozale.com. Euskal Herriko Bertsozale Elkartearen webgunea.
• www.bertsoa.com. Txapelketako bideoak ikus daitezke, besteak beste.
“Harrera familiei eskatzen zaien bakarra haurra zaintzeko nahia izatea da”
Nafarroako harrera familien eta adopzioen saileko zuzendaria da Maite Miguez (Altsasu, 1954). Babesik gabe dauden haurrentzat aldi baterako etxeak bilatzeaz arduratzen da. Harrera familiek ez dituzte familia biologikoak ordezkatu nahi, osagarri izan nahi dute. Gurasoek "zailtasunak" gainditzen dituztenean, umeak haiekin itzultzea da helburua.
Askotan nahasten dira adopzio eta harrera familia kontzeptuak. Zein da desberdintasuna?
Biak haurrak babesteko neurriak dira. Baina desberdintasun nagusiena da harrera familiak aldi baterako direla, eta adopzioak ez. Hau da, adopzioetan jatorrizko familiarekin lotura guztiak mozten dira. Harrera familia behin behineko neurria da; adopzioa, berriz, iraunkorra.
Nolakoa da haur bat hartzeko prozesua?
Bi harrera familia desberdindu behar ditugu: umearekin nolabaiteko lotura dutenak (izeba-osabak, aitona-amonak...) eta loturarik ez dutenak. Haurrak bere jatorrizko familiarengandik banatu beharra duenean, zentro batera eramaten dugu bi edo hiru hilabeterako. Bitartean egoera aztertzen dugu, eta erabakitzen dugu zer babes neurri hartu. Orduan hasten dugu harrera familiaren bilaketa. Haurrarentzako familia egokiena izan dadin saiatzen gara, eta umearen erritmoak markatzen du harrera. Egokitze prozesua deitzen diogu horri. Harrera familia egunero elkartzen da umearekin zentroan.
Zein da zuen lana?
Harrera familiei laguntzen diegu. Sostengua eta orientazioa ematen diegu, askotan ez delako erraza. Gainera, umearen harrera egin aurretik ikastaroa egiten dugu harrera familiarekin. Izan ere, ume bat harreran hartzea ez da bakarrik haztea, balio erantsiak ditu. Bi familia ditu umeak —haurrarentzat zaila izaten da onartzea— , eta harrera familiak umeari azaldu behar dio hori. Umeak onartu behar du bere jatorrizko familiak ezin duela zaindu eta horregatik beste familia batekin dagoela.
Hobe da umeak harrera familiekin egotea zentroetan baino?
Bai, hori da gure helburua, baina ez dugu beti lortzen. Askotan arazoak ditugu, adin jakin batetik aurrera zaila delako harrera familiak aurkitzea. Adibidez, ez da erraza 8 edo 9 urteko ume bati familia aurkitzea. Anaien edo ahizpen kasuetan berdin gertatzen zaigu. Saiatzen gara elkarrekin joatea familia batera, baina ez da beti posible, harrera familiek askotan ezin dituztelako bi ume hartu bere gain, edozein arrazoi dela medio.
Zenbat ume daude orain Nafarroan ahalik eta lasterren harrera familia behar dutenak?
Egia esan, orain bakarrik bi anaia ditugu harrera familia baten zain. Dena den, bihar izan dezakegu harrera familia gehiagoren premia; izan ere, inoiz ez dakigu noiz beharko duen haur batek etxe bat. Edozein momentutan izan daiteke. Horregatik, egokiena da familiak prest izatea beti haur bat zaintzeko.
Zer baldintza eskatzen zaizkie harrera familiei?
Familiei eskatzen zaien bakarra haurra zaintzeko nahia da. Horretaz gain, familiako kide guztiek ados egon behar dute umearen harrerarekin. Familiek egonkortasun emozional eta ekonomikoa izan behar dute, eta oso argi izan hartutako umea ez dela haien seme-alaba baina seme-alaba balitz bezala zaindu beharko dutela. Beste guraso batzuk dituen seme- alaba da, eta harrera familiak onartu behar du edozein momentutan bere jatorrizko familiarekin itzuliko dela haurra. Harrera familiarekin dagoen bitartean haurrak ez du harremana galtzen bere jatorrizko familiarekin.
Joan den urtean, adibidez, zenbat umek lortu zuten harrera familia?
2012ko abenduaren 31ra arte, 244 haur hartu zituzten harrera familiek. Denera, 210 familiatan daude. Horietatik, 129 familiak umeekin nolabaiteko lotura dute, eta 81 familia loturarik gabekoak dira.