Lau langile ari dira lanean Baztan, Urdazubi eta Zugarramurdiko oinarrizko gizarte zerbitzuetan. Harrera eta orientazio programa, gizarteratze programa, eta haur eta familientzako programak eskaintzen dituzte. Orain arte, etxez etxeko langile eta giza...
Krisiaren aurka, alternatibak
Herritarren etxea da Burlataenea. Burlatar guztien topalekua. Herritarren artean sortua da, eta giza sareak eratu nahi ditu, krisiari aurre egiteko. "Gauzak beste modu batean egin daitezkeela erakutsi nahi dugu", azaldu du Oihana Perez Burlataeneko ki...
Jangelako aldaketen kalapita
Berandu, hotza, zaporerik gabea, anoa txikiak... Horiexek dira, beste hainbaten artean, Nafarroako Ospitaleen Gunean jangela zerbitzua pribatizatu zenetik entzun daitezkeen kexetako batzuk. Nafarroako Gobernuko Osasun Departamentuak aitortu du arazoak izan direla, baina horiek tajutzen ari dela dio. Besteak beste, jangeletako langile batzuk boikota egiten ari direla salatu zuen astelehenean Nafarroako presidente Yolanda Barcinak.
"Behin baino gehiagotan egon da nire senarra Bideko Amaren erietxean ospitaleratuta, eta inolako zalantzarik ez dut, lehen janaria askoz hobea zen", dio Elena Urrozek. Urologia unitatean dago joan den astetik Urrozen senarra, eta, ohartarazi duenez, behin baino gehiagotan afaldu gabe gelditu da, "janaria jateko modukoa ez zelako". Haserre dago Urroz: "Dozenaka gaixoren osasuna dago jokoan; gobernua ez al da horretaz ohartzen?".
Hala eta guztiz ere, bada bestelako egoera bizi duenik ere. Estitxu Urriza astelehen goizaldean erditu zen. Igande gauean iritsi zen Bideko Amabirjinako ama eta haurren unitatera. Dioenez, berak ez du janariarekin inolako arazorik izan. "Garaiz iritsi da bai bazkaria eta bai afaria ere", dio astelehenari erreferentzia eginez. Hala ere, bazkarirako ekarri zioten lehenengo platerak —barazki salda— ez zuela batere itxura ona eta senarrari eman ziola aitortu du, hark gustura jango zuelako.
Gaur hamabi egun beteko dira Mediterranea de Catering enpresa pribatua Nafarroako Ospitaleen Guneko kudeaketaz arduratzen dela. Denbora horretan kexak eta salaketak bolo-bolo ibili dira. Gaixoez gain, langileak ere "haserre" agertu dira lan baldintzengatik. LAB sindikatuak, esaterako, Mediterranea de Catering salatu du Lan Ikuskaritzan, langileek "tratu txarra" jasotzen dutela eta. Dagoeneko, gaixo agiria hartu behar izan dute sukalde zerbitzuetako bi sukaldari laguntzailek, lan baldintza gogorrek eragindako "estresa" dela eta.
Osasun Departamentuak iragan urtean jakinarazi zuen erietxe publikoetako jangela zerbitzuen kudeaketa enpresa pribatuen esku utziko zuela gastua murrizte aldera. Urtarrilaren 21ean bere gain hartu zuen Mediterranea de Cateringek Bideko Amaren erietxeko jangelako kudeaketa. Jangelako langileek jakinarazi dutenez, gaurtik aurrera Ubarmin eta Nafarroako erietxeaz ere arduratuko da.
Lan egiteko sistema berria
Janariarekin urtarrilaren 21etik aurrera izan dira arazoak, lehenengo egunetik alegia. Ordu arte, Bideko Amabirjina erietxeko jangelak ia modu pertsonalizatuan lan egiten zuen. Izan ere, bertan egunean eguneko janaria ekoizten zuten. Orain, ordea, lerro hotzaren bitartez ekoizten dituzte janariak. Hala, elikagaiak ekoitzi eta izoztu egiten dira, gero berotu behar direnerako, erretilu batzuetan berotzeko.
Baina, sarritan, gaixoei beroak behar luketen elikagaiak hotzak iritsi zaizkie. Ramon Aranberriren kasua da hori. Diabetikoa da, eta, jakinarazi duenez, joan den ostiraleko bazkarian jogurta beroa iritsi zitzaion. "Nire kasuan, diabetikoa naizenez, elikadura izugarri garrantzitsua da, eta jangelan egin diren aldaketekin askotan ez naiz jaten dudanaz fio", dio haserre Bideko Amaren erietxeko kanpoaldean airea hartzen duen bitartean. Gainera, intsulina jandakoaren arabera hartzen duela ohartarazi du.
Bi aste hauetan sortu den polemika eta zalaparta dela eta, Mediterranea de Cateringek neurriak hartu ditu, eta bi sukaldari laguntzaile kaleratu ditu, nahiz eta Osasunbideko zenbait langilek salatu duten arazoa jangelako arduradunek egindako eskarietan dagoela. Nafarroako Gobernuak ere errua langileei bota die, enpresa pribatuari "boikota" egiten ari direla esanez.
Argi dagoena da Bideko Amaren erietxean gaixo asko eta asko ez daudela batere gustura egiten dituzten jatorduekin. Hala, Lehen Mailako Arretako unitatean erreklamazioak egiteko orriak amaitu dira, eta erizainak berak ari dira erreklamazio orriak fotokopiatzen.
Erretzeari uzteko kanpaina martxan jarri du Paris 365-ek
Tabakismoari aurre egiteko Hego Euskal Herriko elkartearekin elkarlanean, modu solidarioan erretzeari uzteko kanpaina bat martxan jarri dute. Ez erretzeagatik aurreztutako dirua jantoki solidarioan ematea nahi dute Janaria tabakoaren truke kanpainarek...
“Ikastolaren ekonomia egonkortu nahi dugu”
Duela bi urte izendatu zuten Argia ikastolako kooperatibako presidente Susana Suarez (Castejon, 1967). Haren alabak ikastolan ikasten du, eta aitortu du haurra izan aurretik argi zuela Argia ikastolan ikasiko zuela. Dioenez, Fontellasko ikastolaren eg...
Espainiako bandera jartzeko agindua hura balkoian dutela jaso dute Beran
Nafarroako Auzitegi Nagusiak Berako Udala udaletxeko balkoian Espainiako bandera jartzera behartu du. Hartara, uztailean Iruñeko Administrazioarekiko Auzitegiak Beran Espainiako bandera jartzeko egindako ebazpena berretsi du Nafarroako Auzitegi Nagusiak. Berako udalak abenduaren 17an jarri zuen bandera hori udaletxeko balkoian, auzibide gehiago ekidin nahian.
Laura Albak argi utzi zuen Espainiako Gobernuaren Nafarroako ordezkari izendatu zutenean Ikurren Legedia betearaziko zuela. Jakina da Nafarroako herri askotan udaletxeetako balkoietan ez dutela orain arte Espainiako banderarik jarri, Beran esaterako. Hala, legea urratzea leporatut, salaketa jarri zuten Iruñeko Administrazioarekiko Auzitegian, besteak beste Berako udalaren aurka. Uztailean, arrazoi eman zion justiziak Espainiako Nafarroako Ordezkaritzari.
Berako Udalak ebazpen horrekin ados ez eta helegitea aurkeztu zuen Nafarroako Auzitegi Nagusian. Baina, beste behin justiziak ez ditu ontzat jo Berako Udalak balkoian Espainiako bandera ez jartzeko emandako argudioak. Epaia irmoa da eta ez dago helegiterik aurkezteko aukerarik.
36 eskaera
Espainiako Gobernuko Nafarroako Ordezkaritzak 36 udali eskatu die "legeak eskatzen duen eran" Espainiako bandera udaletxeetako balkoietan jartzea. Ordezkaritzak azaldu duenez, udal batzuk legedia betetzeko epe barruan daude oraindik. Egoera horretan daude esaterako, Oibar, Belaskoain, Bidaurreta, Oltza, Ziriza, Etxarri, Etxauri, Ituren, Lekunberri, Orkoien, Doneztebe, Villatuerta, Igantzi, Zabaltza eta Zubieta.
Bestalde, zazpi udalek legedia betetzea erabaki dute inolako eskaera judizialik gabe. Berriobeti, Berriozar, Garlar, Irurtzun, Obanos, Atarrabia eta Ziordia daude egoera horretan. Altsasu, Arbizu, Areso, Baztan, Etxarri-Aranatz , Goizueta, Uharte Arakil, Irañeta, Lakuntza, Leitza, Olatzagutia eta Oloritzen, berriz, ez dute gobernu ordezkaritzaren eskera bete eta helegitearen erantzunaren zain daude zer egin ebazteko.
Erriberako euskararen Argia
Urte berezia da 2013a Fontellasko Argia ikastolako kideentzat. Hirugarren aldiz, Nafarroa Oinez ikastolen jaia antolatzeaz arduratuko dira. Urriaren 20a izango dute egun handia, Tuteran. Taupadaz bat egin! leloa hautatu dute jai horretarako. Ia 30 urte bete ditu ikastolak, eta, hain justu, elkartasunerako deia egin dute orain arteko bidea sendotu eta aurrera jarrai dezan. Izan ere, Fontellasko ikastola da Erriberan D eredua eskaintzen duen ikastetxe bakarra. Euskararen Legeak ezartzen duen zonifikazioaren arabera, Erriberako eskola publikoetan ezin da euskarazko ereduan ikasi, Nafarroako Gobernuarentzat "eremu ez-euskalduna" delako. Jaiaren antolaketa martxan da, eta aparteko giroa igartzen da.
Argia ikastolak ibilbide malkartsua izan du. Oraindik askok eta askok gogoan dute ikastolaren hasierako eguna. Bost ikaslerekin hasi zuten ibilbidea 1984ko azaroaren 5ean, Tuterako Beterri peñak utzitako areto batean. "Ordutik, gauzak asko aldatu dira; hobera egin dute". Hala aitortu du Anika Lujan Argia ikastolako zuzendariak. Sentimenduz beterik hitz egiten du ikastolaz, lortu dutena lortzeko lan handia egin dutelako. Proiektuan "bete-betean" sinesten du.
Zentroak bere ibilbidea 1984an hasi zuen arren, Nafarroako Gobernuak ez zuen legeztatu 2006. urtera arte. Oso egoera berezia zen hura; besteak beste, ez zuten inolako diru laguntzarik jasotzen. Maru Eriz 2013ko Nafarroa Oinez-eko koordinatzailea Argiako irakaslea ere bada. Garai hartan zentroa alegala zen arren, legearen arabera lan egiten zutela argitu du. "Gurean ikasten zuten haurrak Atarrabiako Paz Zigandan matrikulatzen genituen; legalki han ikasten zuten, nahiz eta gero praktikan Argian aritzen ziren", ohartarazi du Erizek.
Baina Nafarroako Gobernuak herrialdean modu alegalean zeuden ikastolak 2006an legeztatu zituenean, Tuterakoa eta Lodosakoa kasu, beste arazo bat sortu zen. Izan ere, DBH Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza eskaini ahal izateko kiroldegi bat egin beharra zutela jakinarazi zien Hezkuntza Departamentuak. "Guk azpiegituretarako ez dugu inolako diru laguntzarik jasotzen; gurasoek jarri behar izaten dute euren poltsikotik", azaldu du Erizek.
Horrek areagotu egin du lehendik eskolak zuen zorra. Gainera, zorte txarra ere izan dute ikastolako kideek. Lehen urtea Tuterako Beterri elkartearen egoitzan igaro ostean, El Ferial kaleko etxe batera joan ziren, ikasleak gero eta gehiago zirelako. 1990ean eraikin horretan jarraitzerik ez, eta Murchantera bidean zegoen lokal handi batera joan ziren.
Garai horretan, orube bat erosi zuten, Tuteran. Berez, ez zuen eraikitzeko baimenik, eta urte luzez lur horren kalifikazioa aldatu zain egon ziren Argia ikastolako kideak. Kalifikazioa aldatzen ez zutelako etsita eta ikastolaren norabideak behartuta, Tuterako lurra saldu, eta Fontellasen —Erriberako hiriburutik lau kilometro ingurura— erosi zuten beste orube bat. Han dago egun Argia ikastola. Herrigunetik urrun xamar, inguruan soro zabalak dituztela. Lujan ikastolako zuzendariak dioenez, Fontellasera joan eta denbora gutxira kalifikazioa aldatu zioten bi urte lehenago Tuteran saldu zuten orubeari.
Urte horietan guztietan inbertsio handia egin behar izan dute. Hala, gurasoek azpiegiturak ordaintzeko egiten duten ahalegina Nafarroa Oinez-en bitartez arintzea da asmoa. Eriz benetan eskertuta dago iragan astean boluntarioak behar zituztela jakinaraziz egin zuten deiak izandako harrerarekin. "Ikastolako gurasoak zuzenean ari dira parte hartzen jaia antolatzeko batzordeetan, bakoitzak ahal duen neurrian", esplikatu du. Dioenez, ikastolako komunitatean oso presente dute aurtengo jomuga nagusia Nafarroa Oinez "on" bat egitea dela. Horren menpe baitago hein handi batean zentroaren geroa.Bildukoduten diruak pilatuta dauzkaten zorrak arintzen laguntzea da helburua.
Erizek zein Lujanek aurtengo Nafarroa Oinez "oso berezia" dela ohartarazi dute. "Erriberan D eredua eskaintzen duen ikastetxe bakarra da Argia; aukera hori ez da beste inon ematen". Denera, 16 urte bitarteko 220 ikaslek ikasten ikastetxean.
Forma hartzen ari da jaia
Pixkanaka-pixkanaka, urriaren 20ko jaiaren zirriborroa marrazten hasi dira. Egun, 151 familia dira Argia ikastolako kooperatibako kide. Denak buru-belarri lanean ari dira modu batean ez bada bestean. "Martxa hartua dute", dio Erizek. Abiapuntua azaroaren 23a izan zen. Tuteran Nafarroa Oinez urtea izango zenaren aurkezpen festa egin zuten. "Modu horretan esan nahi izan genion Euskal Herri osoari lanean hasita geundela eta gurekin elkarlanean hasteko".
Joan den astean grabatu zuten 2013ko Nafarroa Oinez-eko kantua, Tutera Noboo aretoan. "Kantuaren lana amaituta, orain bideoa egiten hasiko gara. Ideia badaukagu, eta laster hasiko gara gauzatzen", adierazi du Erizek. Gauzak pentsatuak dituzten bezala ateraz gero, martxorako antolatzaileek uste dute publikoki aurkezteko moduan izango direla bai abestia baita bideoa ere.
Oraindik ekitaldiak diseinatzen ari diren arren, Erizek azaldu du zenbait gauza zehaztuak dituztela. Esaterako, otsailaren 22an ikasle ohientzako bertso afaria egitekotan dira. Horrez gain, Artea Oinez erakusketa prestatzen ari dira. Urtero-urtero, Nafarroa Oinez jaiaren alde zenbait artistak euren obrak eman ohi dituzte. "Orain artean, Artea Oinez erakusketa bi tokitan egoten zen ikusgai, Iruñean eta Donostian. Baimena eskatu dugu erakusketa Donostian egin beharrean Tuteran egiteko, eta baimena eman digute", dio pozik Erizek.
Udaberri alderako Pirritx, Porrotx eta Marimotots pailazoen saio bat egitekotan dira Argia ikastolaren alde. Horrekin batera, Nafarroa Oinez-eko arduradunek jakinarazi dutenez, gazteei begira rock kontzertu bat antolatzea gustatuko litzaieke, eta musika taldeekin harremanetan jarri dira jadanik. Datozen asteetan ekitaldi gehiago zehazten joango dira, opera emanaldi bat, Dantzari Txikien Eguna....
Egoera zenbaitetan latza izan arren, baikorrak dira Argia ikastolako kideak. 28 urteko ibilbidean erronka asko gainditzea erdietsi dute, tartean Fontellasko eraikina egitea. Nafarroa Oinez-en bitartez krisi ekonomikoaren eraginei eta babes instituzional eskasari aurre egiteko moduan izango dira elkartasuna lanabes dutela.
Sanferminetako museoaren proiektua atzeratu bai baina ez duela baztertu dio UPNk
San Fermin jaien berri emango duen museo bat egitea aspaldiko nahia du UPNk. Krisiak egitasmoa kolokan jarri badu ere, Iruñeko Udaleko buruek argi utzi dute ez dutela erabat baztertu. "Orain beste gai garrantzitsuago batzuk daude, premia handiagoa dutenak", azaldu du Obretako zinegotzi Jose Javier Lopezek. "Egoera ekonomikoa hobetzen denean egingo dugu". 1.500 metro koadroko orube bat —garai batean suhiltzaileen parkea zegoen tokian— dute Media Lunan egitasmoa gauzatzeko, baina oraingoz han museoa altxatzeko dirurik ez dagoela eta, ordezko proiektuak aztertzen dira: "Behin-behinekoak". Guztien artean merkeena txakurrentzako eremu bat prestatzea da, eta segur aski horren alde egingo dutela azaldu dute UPNko arduradunek. Txakur jabeentzako esparru ireki bat izango da, animaliekin bertara joateko aukera izan dezaten.
Parke bat eta aparkaleku bat egitea ere aztertu dute, baina egitasmo horiek egitea zailagoa ikusten dute udaleko buruzagiek. "Aparkaleku bat egitea garestia litzateke, eta parke bat egiteko inbertsioa ere bai; ureztatzeko sistema jarri beharko litzateke, eta gero horren mantenua ere egin", azaldu du Lopezek. Txakurrentzako esparru bat prestateko, aldiz, hesi zenbait eta zaborrontziak jarrita aski izango dela pentsatzen dute, gastu gehiagorik gehitu gabe. Izan ere, orubea lurrez estali beharko da, baina Buztintxuri auzotik eskuratzeko asmoa dutela jakinarazi dute.
Oposizioak sarri kritikatu ditu sanferminetako museoaren inguruko gorabeherak. Izan ere, egitasmoaren aldeko urrats dezente eginak ditu UPNk, eta horietan diru asko gastatu da: ia lau miloi euro. Horregatik ez dute Iruñeko Udaleko agintariek proiektua guztiz baztertu dutenik onartu nahi. "Museoan konfiantza dugu", esan du Lopezek.
Kartzelako orubea
Hizketarako gai izan da asteotan Iruñeko espetxe zaharreko orube hutsa ere. Irailean hasi ziren eraikina eraisten, polemika artean. Izan ere, oposizioak eraikina bota aurretik izan zitzakeen erabilera posibleak aztertzeko eskaera plazaratu zuen. Udal gobernuak ez zion jaramonik egin eskari horri, eta behin eraisteko lanak amaituta, presondegi zaharraren kokalekua orube bat da, erabiltzeko prest. Iruñeko Udaleko Egitasmo Estrategikoen Sailak erabaki du bertan ere txakurrak ibiltzeko eremu bat egingo dutela; horren alboan saskibaloian ibiltzeko kantxa bat eta lorategi bat jartzeko asmoa ere agerian utzi dute.
Udaleko agintariek onartu dute beste hainbat proiektu ere izan dituztela buruan leku horretarako. Besteak beste, kartzelako frontoi zaharra ez eraistea eta bere horretan lagatzea aztertu dute. Akaso aparkaleku bat egingo zutela ere adierazi zuten hasieran. Azkenean, egitasmorik merkeenaren aldeko hautua egin dute kasu honetan ere. Horretara, batez ere, Iruñeko Udalaren egoera ekonomiko larriak eraman ditu, gehienez ere 40.000 euro gastatu baitzitzaketen orubea txukundu eta herritarren erabilerarako osagaiekin hornitzen.