Festak askatasunez gozatzeko bide luzea
Uzt 3, 20152015-07-03Albisteak, Asteko Gaiak, Gizartea, Nafarroa0

Festak askatasunez gozatzeko bide luzea

Nahi ez duzun lizunkeria bat edo arrotz baten piropoak entzun behar izatea eraso bat da, mozkorti batek ipurdia ukitzea eraso bat da, norbaiti ezetz esateagatik irainak jasotzea eraso bat da... Horiek guztiak ohikoak dira jaietan, baina askok normaltzat jotzen dituzte. Emakume asko orain hasi dira halako jarreren inguruan ahotsa goratzen, bortxaketez edo jipoiez gaindi ere, intentsitate baxuko indarkeria oso errotuta baitago gure jendartean". Ekintzaile feminista da Zurine Altable (Iruñea, 1980). Urteak daramatza sexu parekidetasunaren alde eta indarkeria matxistaren kontra lanean, eta, iaz, sexu erasoen kontrako lantaldea osatu zuen beste bi emakumerekin batera, Gora Iruñea plataformaren barruan. "Auzoetako jaiak nahiz sanferminak askatasunez gozatzeko eskubidea" bermatzea da taldearen xedea.

Hasiera batean, hiru kidek osatzen zuten lantaldea. Sei dira orain. Kide berrienetako bat da Kai Galarza (Gasteiz, 1987). Haren irudiko, orain arteko esperientzia "oso aberasgarria" izan da parte hartzaile guztientzat: "Askotariko pertsonak biltzen gara, eta hori positiboa da, ideia eta iritzi ezberdinak parteka daitezkeelako". Lan kargarik handiena sanferminen aurreko asteetan izaten duten arren, urte osoko prozesua da haiena: "Irailean hasten gara batzartzen, eta sanferminen ostean amaitzen dugu sasoi bakoitzeko lana. Astean behin egiten ditugu bilerak, plangintzak adosteko, balorazioak egiteko, ideiak planteatzeko...", azaldu du Galarzak.

Hiru ardatz nagusi ditu lantaldearen jardunak: "Iruñeko Udalarekiko harremanak, auzoetako jai batzordeekin batera egiten dugun elkarlana, eta azkenik, sanferminetarako propio antolatutako egitasmoak". Sexu erasoen berri emateko telefono zenbakia, kontzientziazio kanpainak eta autodefentsa feminista ikastaroak dira, besteak beste, Gora Iruñearen jardunak eta hausnartze etengabeak eman dituen fruituak.

Lantaldearen sorreraren lekuko eta protagonista izandakoa da Aitziber Arriaga (Iruñea, 1984). Haren esanetan, sexu erasoen kontrako egitasmoaz gainera, parekidetasunaren aldeko ikuspuntua nagusi da Gora Iruñea osatzen duten talde eta eragile guztien artean ere: "Gure taldearen lan esparru espezifikoa sexu erasoena da, baina Gora Iruñearen barruan, beste alor batzuk ere jorratzen ditugu, jai parekideak bermatze aldera. Hainbat irizpide dira aintzat hartzen ditugunak: besteak beste, erabaki guneetan andrazkoak izatea, edota oholtzaren gainean ere emakume artisten edo emakumez osaturiko taldeen presentzia bermatzea".

Udalarekiko harremana

Sanferminetan kanpaina eraginkorrak diseinatu ahal izateko, ezinbestekoa izan da Iruñeko Udalarekin elkarlana sustatzea. Maiatzeko hauteskundeen osteko egoera eta aldaketa politikoa "lagungarriak" izanen direla uste dute Gora Iruñea taldeko kideek, baina administrazioaren jarrera aldaketa aurretik gertatu zela nabarmentzen dute. "Iaz hasi ginen udalarekiko harremanak normaltzen eta elkarlanerako bideak zabaltzen", dio Altablek. Sanferminak Berdintasunean udal taldeko kide da Gora Iruñea ere, beste hainbat elkarte, sozietate eta eragilerekin batera. "Guretzat, garrantzitsua izan zen bide hori urratzen hastea, ordura arte, administrazioaren eta herri mugimenduen arteko espazio komunik ez zegoelako. Zorionez, iazko esperientzia ona izan zen, eta aurten jarraipena eman diogu harremanari".

Oro har, udalaren jarreran "txip aldaketa" sumatu dute ekintzaile feministek. "Lehen, sanferminetan sexu erasoak gertatzen zirenik ere ez zuten onartzen; orain, berriz, salatu egiten dituzte. Iaz, adibidez, salaketa aurkeztu zuten, sexu eraso baten irudi batekin iragartzen zen enpresa baten kontra. Lan handia dago oraindik egiteko, baina urrats bat da", gaineratu du Galarzak.

Hala ere, UPNren oinarrizko politiketan ez da sakoneko aldaketarik gertatu, Gora Iruñea taldeko kideen ustez: "Aurrerapausoak egon direla onartuta ere, UPNren politikaren ildo nagusiak ez dira aldatu. Ez dugu ahaztu behar, orain arte, Iruñeko Udala alderdi eskuindar eta kontserbadoreen eskuetan egon dela, eta hori agerikoa da. Horregatik, oso albiste pozgarria da guretzat, Iruñean aldaketa politikoa hezurmamitu izana".

Oro har, administrazioak, pixkanaka-pixkanaka bada ere, iritzia aldatu izana borroka feministaren ondorioetako bat dela uste du Altablek. "Mugimendu feministak hamarkada oso bat darama sexu erasoak salatzen, eta lan horren fruituak dira orain ikusten ditugunak. Lehen gutxi batzuek bakarrik egiten genituen aldarrikapen horiek; orain, gizarte osoak onartu ditu. Sozializatu egin da arazoa".

Galarzaren arabera, indarkeria sexista "egiturazko indarkeria" da. "Gizartean errotua dagoen biolentzia mota bat da, eta herrietako jaiek, gainera, testuinguru ezin aproposagoa eskaintzen dute, halako erasoak ikusezin bihurtzeko. Horregatik, lanketa ideologiko sakona eta iraunkorra behar da, jendartearen ikusmoldea errotik aldatzeko".

Itunak eragileekin

Emakumeen askatasuna bermatzeko bidean, Gora Iruñearen lantaldeak eginiko ekarpena nabarmentzen dute ekintzaileek. Arriagaren ustez, "izugarria" da bi urteren buruan egindakoa: "Lehendik egindako lan eskerga errentabilizatu dugula uste dut. Aspaldi, ahaleginak eta bi egiten genituen hainbat alorretan, baina bakoitzak bere aldetik, eta ikusgarritasun gutxi zuen esfortzu horrek. Dena lotzeko haria falta zitzaigun. Orain, kanpaina bera egiten dugu auzoetako jai guztietan, erasoen kontrako prebentzioa eta erantzuna barnebiltzen dituen ikuspegi orokorradaukagu, eta eragileekin batera sinatutako itunei esker, gure borroka askoz eraginkorragoa da".

Autodefentsa ikastaroak eta kanpainak antolatu ditu Gora Iruñeak azken urtebetean, eta apika-apika, gizartearen ikuspegia aldatzen ari dela uste dute hiru ekintzaileek. "Hala ere, asko dugu oraindik egiteko", gehitu du Altablek. "Erasoak, nahiz eta intentsitate baxukoak izan, salatu egin behar dira. Eta jaietan olagarro lerdetsu bat hurbiltzen bazaigu, ez dugu zertan alde egin. Espazioa gurea ere badela frogatu behar dugu, eta guztion artean, jarrera horiek agerian utzi, erasotzaileak izan daitezen alde egiten dutenak".

Jaietan ere, ezetza beti ezetz
Uzt 3, 20152015-07-03Aisialdia, Albisteak, Asteko Gaiak, Gizartea, Nafarroa0

Jaietan ere, ezetza beti ezetz

Festak denok gozatzeko dira: bai gizonek eta bai emakumeek; edozein drogaren kontsumoak ez du erasoa justifikatzen; edonor bere gorputza erakusteko librea da, eta hori ez da hari erasotzeko edo hura biluzteko aitzakia; festetan, ezetza beti da ezetz". Aholku horiek eta beste asko jasotzen ditu Iruñeko Udalak argitaratu berri duen gidak, beste hainbat kolektiborekin elkarlanean. Patrikan aise gordetzeko formatuan argitaratu dute, eta arduradunek uste dute "oso erabilgarria" izan daitekeela sanferminetan sexu erasoak saihesteko.

Kanpaina zabalago baten parte da gida hori. Eraso sexistarik gabeko jaien alde izeneko egitasmoa iaz jarri zuen abian Udalak, Sanferminak Berdintasunean talde eragilearen bitartez. Eta estreinakoz, Iruñeko espektro politiko osoa ados jartzea lortu zuten proiektuaren sustatzaileek. Izan ere, Sanferminak Berdintasunean taldearen parte dira Emakumearen Udal Kontseilua, Indarkeria Sexistaren Aurkako Emakumeen plataforma, Gora Iruñea, UGT, Biktimen Arretarako Nafarroako Gobernuaren Bulego Juridikoa, Iruñeko Udaleko hiru alor (Gizarte Ongizate eta Berdintasuna, Hezkuntza eta Kultura, eta Hiritarren Segurtasuna), Emakumeen Arretarako Udal Zerbitzua, bai eta udal talde politiko guztiak ere, EH Bildutik UPNra.

Batasun hori irudikatze aldera, Nafarroako hedabideei ere gonbita egin die Sanferminak Berdintasunean lantaldeak. Iaz bezalaxe, argazkia egin dute herrialdeko komunikazio talde guztietako ordezkariek (tartean, BERRIAk eta Nafarroako Hitza-k); aurtengoan, alta, kazetari eta argazkilariez gainera, festari lotutako hainbat ofizio ere islatu nahi izan dituzte kanpainaren arduradunek. Hortaz, kanpainaren mezua bere egin dute Erraldoi eta Buruhandien Konpartsako kideek, txistulariek, atabalariek, entzierroko medikuak, La Pamplonesa bandako musikariek, peñetako kideek edota dantzariek.

"Iaz, hedabideen argazkiak aurreikuspen guztiak gainditu zituen, eta bolo-bolo ibili zen sare sozialetan. Irudia oso indartsua zen, sexu indarkeriaren aurkako batasuna ezin hobe irudikatzen zuelako", azaldu du Sanferminak Berdintasunean taldeko arduraduna den Pilar Mayok. "Aurten, antzeko zerbait egin nahi izan dugu, baina pauso bat harago emanez, festaren ohiko elementuak gehitu dizkiogulako. Argi utzi nahi izan dugu sanferminek aisialdirako abagune izan behar dutela, baina denontzat, emakumeentzat nahiz gizonentzat. Emakumeak objektu gisa aurkezten dituen jai eredu hori baztertzea da gure helburu nagusietako bat".

Horretarako, kontzientziazio kanpainaz eta informazio gidaz gainera, aholkularitza puntu bat ere paratuko du Sanferminak Berdintasunean taldeak uztailaren 6tik aitzinera. Jaiaren bihotzean jarriko dute, gainera: Gazteluko plazan; gizarte langileak eta bestelako profesionalak izanen dira goizez eta arratsaldez, sexu erasoei buruzko informazioa eta aholkuak eskaintzen.

Informazioa jasotzeko

Taldeko kideen esanetan, ordea, sanferminetan zabalduko dutena ez da biktimak artatzeko edo salaketak aurkezteko gunea izanen, "horretarako beste bide batzuk daudelako; zuzenena, 112 telefonora deitzea". Indarkeria matxistaren kontra existitzen diren baliabideei buruz hitz eginen dute informazio guneko profesionalek, eta aukera eskainiko dute, era anonimoan, erasoen berri emateko, "informazio hori oso baliagarria izan baitaiteke etorkizuneko egitasmoak eta estrategiak prestatzeko".

Gazteluko plazako informazio gunea zabalik izanen da hilaren 14ra bitartean, goizez 11:00etatik 14:00etara eta arratsaldez 17:00etatik 21:00etara.

Erregimena, sarean mokoka
Eka 26, 20152015-06-26Albisteak, Asteko Gaiak, Komunikazioa, Nafarroa0

Erregimena, sarean mokoka

Twitter ezkerreko taldeen eta erabiltzaileen esku egon da orain arte, baina egoera hori irauli behar dugu. Boluntarioak behar ditugu, gure alderdiaren ideiak eta lorpenak zabaltzeko, eta gainontzeko alderdien mezuei kontra egiteko". Carlos Floriano PPko Antolakuntza idazkari ohiaren hitzak dira. Voz Populi aldizkariak iragan martxoan argitaratu zuenez, Florianok konfiantzazko militanteei igorri zien oharra, alderdiaren estrategia mediatikoa berritzeko eta konfrontazio politikoa sare sozialen eremura hedatzeko. Ordutik, askotariko profilak agertu dira Twitter eta Facebooken (anonimoak gehienak), baina eztabaida politikoa aberastu beharrean, sare sozialetako giroa gaiztotu egin da, irainen, mehatxuen eta gezurren lokatzean.

Nafarroan, aldaketa politikoaren aukera izan da troll zibernetikoen bazka. Maiatzeko hauteskundeen aurreko hilabeteetan sortu ziren profil horietako asko, UPNren argudioak eta leloak errepikatzeko eta, aldi berean, ezkerreko alderdien koalizio batek eraginen lituzkeen kalteez ohartarazteko.

Komunikazio politikoan aditua da Javier Dominguez kazetari iruindarra; haren aburuz, "eztabaida eta argumentazioa apurtzea" da troll baten jokabide ohikoena: "Leloak eta mantrak errepikatzen dituzte, eta, normalean, ez zaie komeni gehiegi argumentatzea; asko jota, sorgin gurpil baten gisara, eztabaida antzuetara bultzatzen dituzte gainontzeko erabiltzaileak". Jarrera hori da, Dominguezen ustez, trollen ezaugarririk garbiena. "Batzuetan, txantxa baten gisara aurkezten dituzte euren mezuak, baina ez dira erabiltzaile umoristikoak edo parodikoak; jendea manipulatzea da euren helburu nagusia".

Horren ondorioz, sare sozialetako erabiltzaileen artean mesfidantza handia sortu dela nabarmendu du kazetariak. "Duela bi edo hiru urte, egoera zeharo ezberdina zen: eztabaida gogorrak genituen sare sozialetan, baina fair play-a galdu gabe. UPNko batek eta ezker abertzaleko batek sekulako borroka dialektikoa izan zezaketen, eta handik bi egunera, kafe bat hartzeko gelditu. Orain ezinezkoa da hori, zenbait erabiltzailek egin duten distortsio lanarengatik, batez ere".

Etsipen apur bat igartzen zaio Dominguezi. Auzitara jo behar izan zuen behin, troll batek zabaldutako irainengatik. "Ez-dakit-noren soldatapekoa nintzela zabaldu zuten Twitterren, eta nire profesionaltasuna zalantzan jarri. Lan esparruan min handia eman ziezadaketen irainak ziren horiek, eta salaketa aurkeztu nuen". Epaileak, ordea, artxibatu egin zuen. "Justiziak beste alde batera begiratzen du, irainen jatorriaren arabera. Tristea da, baina hala da. Umore beltzeko txio bat egiten baduzu, berehala atxilotzen ahal zaituzte, baina edozeinek ETAren konplizea izatea aurpegiratzen ahal dizu lasai asko, eta hemen ez da ezer gertatzen".

Pasadizo hark, ordea, aukera eman dio fenomenoaren inguruan ikertzeko. "Nafarroan, bi fase ezberdinetan agertu dira troll gehienak: lehenbizikoa, iazko martxoan, eta bigarrena, aurtengo urtarriletik martxora bitartean". Bi fase horiek, gainera, gertaera politiko zehatzekin lotura zuzena dutela uste du Dominguezek: "Lehenbiziko troll eskuindarrak agertu ziren Yolanda Barcinaren kontrako zentsura mozioaren bezperan; eta azkenekoak, berriz, UPNk Garantia de Navarra izeneko kanpaina aurkeztu zuen egunetan. Horrekin ez dut esan nahi trollen sortzaileak UPNko arduradunak direnik, edo alderdiaren estrategia ofizial bat denik, baina kointzidentziak argiak dira. Nire ustea da muturreko sektore bat dela erabiltzaile hauek guztiak koordinatzen dituena".

Izan ere, troll eskuindar guztien arteko koordinazioa da Dominguezen arreta bereganatu duen beste ezaugarrietako bat: "UPNk Navarrisimo leloa aurkeztu eta bi minutu eskasera, ustez independenteak ziren erabiltzaile asko aldi berean hasi ziren #Navarrisimo traola erabiltzen. Halako koordinazio maila ez da kasualitate hutsa". Gainera, erabiltzaile faltsu horien hazkundea eta ugaritzea ere planifikatua egon dela uste du: "Enpresa handiek erabiltzen dituzten teknika bertsuak sumatu ditut trollen jardunean ere; besteak beste, egun batetik bestera milaka jarraitzaile lortzea edota, astebeteren buruan, antzeko itxura, estiloa eta idazkera duten dozena bat profil sortzea, mezu bera errepikatzeko".

Hori frogatzea, ordea, ia ezinezkoa dela onartzen du kazetariak. "Marketin politikoan eta sare sozialetan aditua den jendea dago kontu horien atzean. Batzuetan, tonto plantak egiten dituzte, baina ez ditugu gutxietsi behar. Badakite euren burua ondo babesten: identitate bat asmatzen dute, euren arrasto digitala ezabatzeko softwarea erabiltzen dute... Gainera, halako profilen atzean pertsona bat baino gehiago egon daiteke, eta, halakoetan, zaila da errutinak edo idazkera identifikatzea".

Sorgin ehiza

Askok uste zutenaren kontrara, sare sozialetako giroa ez da baretu hauteskundeen ostean. Aitzitik, okerrera egin du, eta ezkerreko hautagaien nahiz erabiltzaileen kontrako irainak eta mehatxuak ugaritu egin dira azken asteetan. "Ez nekien abertzaleen putatxoa bihurtua zinenik" edo "ETAren lagunak Iruñeko Alkatetzara iristen badira, zuek ere erantzule eginen zaituztegu" bezalako mezuak jaso dituzte zenbait txiolari nafarrek.

Eskuin muturreko trollen jazarpena pairatu duten erabiltzaileen artean daude Nekane eta Andoni —horiek ez dira euren benetako izenak, baina nahiago izan dute anonimotasuna atxiki—. Txiolari ezagunak dira biak ala biak Nafarroan, eta bakoitzak 2.000 jarraitzailetik gora dauzka Twitterren. "Profil faltsuek azken hilabeteotan izan duten bilakaerak ongi islatzen du UPNren etsipena. Hasiera batean harroxko zebiltzan, oldarkor, baina hauteskundeen ostean, gogortu egin dituzte euren erasoak, ezintasunak jota. Eskuinak pentsatzen zuen aginteari eusteko aukerak izanen zituela, baina aldaketa errealitate bat zela ikusi dutenean, irainekin eta mehatxuekin erantzun dute", azaldu du Nekanek.

Joseba Asiron, Uxue Barkos eta Laura Perezen gisako hautagaiez gainera, txiolari ezagunenak izan dira eskuindarren jo-puntuan: "Gure kontra denetarik esaten dute, baina jazarpena ez da horretara mugatzen. Jakin badakigu guri buruzko informazioa biltzen ibili direla han-hemenka, hori gure kontra erabiltzeko. Sorgin ehiza izan da", gaineratu du Andonik.

Besteak beste, aspaldiko mezuak kopiatzea eta arma gisa erabiltzea izan da erregimenaren aldeko erabiltzaile batzuek erabili duten taktika. Ainhoa Aznarez (Podemos Ahal Dugu) parlamentuko presidente izendatu zuten momentuan, adibidez, haren kontrako erasoak gogortu egin ziren sarean, iazko sanferminetan ateratako argazki baten kontura. BERRIArentzat idatzitako txio batean argitaratu zen argazki hori, eta, bertan, garagardoa edaten ageri zen Aznarez, edalontzia erabili gabe. Sare sozialetan jaiotako afera hark, gainera, hedabideetara egin zuen jauzi, eta El Mundo egunkariak ondoko lerroburua jarri zion argazkiari: Horrela prestatzen ditu sanferminak Nafarroako Parlamentuko presidente berriak.

Andoni erabiltzailearen irudiko, Aznarezen kontrako jazarpena "gerra zikina" izan zen, baina ez da kasu bakarra, joera baten azken adibidea baizik: "Gutako askoren mezu zerrenda osoa norbaiten ordenagailuan kopiatua egonen da seguruenik. Madrilen, [Guillermo] Zapata zinegotziari gertatu zaion bezala, gutxien espero dugun momentuan azaleratuko da gure txio zaharren bat".

Turuta hotsen deiadarra

Nekaneren arabera, armada baten gisara ibiltzen dira trollak Nafarroan; denak batera, turuta hotsen erritmora. "Iazko Europako hauteskundeak inflexio puntua izan ziren eskuineko alderdientzat. Sare sozialak ezkerreko indarren gotorleku zirela antzeman zuten PP eta UPNko buruek, eta, ordutik, etengabe ari dira troll berriak sortzen, jendearen iritzia bairatzeko". Twitterren izaera askea izan da, txiolari nafarraren irudiko, estrategia aldaketa horren arrazoi nagusia: "Stablishment-aren gezurrak eraisteko tresna bikaina da Twitter. Espainiako edo Nafarroako gobernuek gezur bat esan eta handik ordu gutxira, diskurtsoa desmuntatzen zien txiolari talde batek. Hemeroteka erraldoi baten rola bete dute sare sozialek, eta erregimenak ezin izan du hori onartu".

Ironikoki, adierazpen askatasuna aldarrikatzen dute troll eskuindarrek, erasoak justifikatzeko. "Bildu-ETAren erregimen berriak ez gaitu isilduko!", txiokatu zuen berriki profil horietako batek. "Bitxia da askatasunaren bandera astintzea, nork eta haiek, hainbat txiolari zelatatzen gaituzten horiexek!", dio Andonik.

Eskuinaren barruan, ordea, bada estrategia horrekin bat egiten ez duenik ere. "Gure belarrietara heldu da PPko buruzagi batek errieta egin ziola alderdikide gaztetxo bati, halako txio iraingarriak zabaltzeagatik. Finean, euren teilatuaren kontra harrika ibiltzea da hori, ustez babestu nahi duten alderdiari kalte egiten diolako halako diskurtso erasokorrak. Hausnarketa egin beharko lukete, ez ote den errentagarriagoa euren produktua ongi saltzea, besteen kontra mokoka ibiltzea baino", gaineratu du Nekanek.

Sare sozialak guda leku bihurtu izanak, gainera, beste albo kalte bat izan du: zenbait txiolariren erretiratze behartua. La Txistorra de Navarra taldeak, adibidez, Twitter kontua itxi zuen, erasoen ondorioz. Andonik eta Nekanek, ordea, argi dute: "Sare sozialak utzi? Ezta pentsatu ere. Hori da eskuinak nahiko lukeena. Eta ez diegu garaipen hori emanen".

Borondateak josteko eguna
Eka 19, 20152015-06-19Albisteak, Asteko Gaiak, Euskara, Nafarroa0

Borondateak josteko eguna

Eskuak lotzetik borondateak jostera. Giza katea osatzetik plazak nahiz estadioak betetzera. Aldarrikatze hutsetik, gauzatzeko bidean lehen pausoak ematera. Erabakitzeko eskubidearen aldeko deiadarrak elkartu zituen iaz Iruñea eta Durango; igandean, aldarrikapen horren gauzatzea irudikatuko dute milaka eta milaka lagunek Bilbon, Donostian, Gasteizen, Baionan eta Iruñean, hautetsontzi erraldoiak eraikita. Giza katearen kontzeptua gainditu eta urrats bat harago egiteko borondatea agertu du Gure Esku Dago dinamikak, bost hiriburuak aldarrikapen beraren epizentro bihurtuz.

Iruñean, zezen plazak hartuko du igandeko ekitaldi nagusia. "Ezustez beteriko jaialdi ikusgarria" izanen dela nabarmendu zuten Gure Esku Dago-ren antolatzaileek, egitasmoaren aurkezpenean. Musika, ikus-entzunezkoak, hitzaldiak eta bestelako jarduerak uztartuko dituzte agertokian, baina ez da eguneko saio bakarra izanen.

Askotariko kultur eskaintza prestatu du Gure Esku Dago-k egun horretarako, eta haurrek, gaztetxoek eta helduek gozatu ahalko dute dantzaldi, bertso saio, grafiti eta kontzertuekin.

Eguerdian, adibidez, oihal katea eginen dute parte hartzaileek. Antolatzaileen esanetan, "urtean zehar jositako borondateak" irudikatzen dituzten oihal zatiekin osatuko dute katea, eta Alde Zaharreko bost plaza lotuko dituzte: Udaletxeko plaza, Santa Ana, San Frantzisko, Burgoen plaza eta Gazteluko plaza.

Iruñean, gainera, esanahi berezia izanen du ekitaldi horrek. Izan ere, Alde Zaharra osatzen duten hiru burgoak ere harilkatuko ditu kateak: San Zernin, San Nikolas eta Nabarreria. 1423. urtean, Batasunaren Pribilegioa sinatu zuen Karlos III.a erregeak, eta hiru gune horiek hiriburu bakarrean bildu zituen. Historiaren pasarte hori gogora ekarrita, nafar guztien batasuna aldarrikatu nahi dute antolatzaileek.

Oihal katea osatu ostean, kultur ekitaldiak hasiko dira plaza bakoitzean: Santa Ana plazan, adibidez, haurren txokoa paratuko dute; San Frantzisko plazan jarritako agertoki gainera, berriz, bertsolariak igoko dira; Udaletxe plazan, dantza erakustaldiak eskainiko dituzte; eta Burgoen plazan, herri kiroletako probak; Gazteluko plazan, azkenik, grafitilariak ariko dira mihise gainean margotzen.

Horrez gainera, txarangak, kiliki eta erraldoien konpartsak, jota kantariak eta bestelako animazio taldeak ibiliko dira Alde Zaharreko karriketako giroa berotzen.

16:30ean zabalduko dituzte zezen plazako ateak, jendea hurbiltzen has dadin. Ordubete geroago hasiko da eguneko ekitaldi nagusia. Ikuskizunaren "ikus-entzunezko izaera" nabarmendu dute Gure Esku Dago-ko antolatzaileek. Aitor Merino aktoreak aurkeztuko du emanaldia, eta, harekin batera, Estitxu Fernandez, Urko Aristi, Drogas, Peio Martinez de Eulate, Mikel Goñi eta Nafarroako beste hainbat pertsona ezagun igoko dira taula gainera, erabakitzeko eskubidearen aldeko aldarriari atxikimendua adierazteko. Ekitaldiko une garrantzitsuena, ordea, hautetsontzi erraldoiaren aurkezpena izanen da. Oihal zatiekin eraikiko dute, eta "herritarren borondatearen gauzatzea" irudikatuko du, antolatzaileen esanetan. Bukatzeko, 20:00etatik aurrera, kontzertua eskainiko dute Esne Beltza, Drogas, Petti eta Juantxu Piperra musikari eta taldeek.

Bi urteko ibilbide luzea

Igande honetako ekitaldia urrats bat gehiago izanen da Gure Esku Dago dinamikaren ibilbidean. Bi urte igaro dira lehen herri batzordeak antolatzen hasi zirenetik, eta, ordutik, asko ugaritu dira Nafarroa Garaian. Egun, 65 herri batzorde daude herrialde osoan, eta dozenaka ekitaldi antolatu dituzte azken hilabeteetan, erabakitzeko eskubidearen gainean kontzientzia pizteko.

Eka 19, 20152015-06-19Albisteak, Gizartea, Nafarroa0

Lehertu da UPNren burbuila

Eguesibarko demografiaren bilakaeraren grafikoan bada bat-batean arreta erakartzen duen datu bat: hamarkadetako goranzko joera pausatuan, une batez, ziztu bizian egiten du gorantz populazioaren barrak. 2001etik 2014rako tartean da hori: XXI. mende hasieran 3.413 biztanle zeuzkan udalerriak; iaz, 19.014.

Neurri gabeko hazkundeak, batik bat, Sarrigurengo urbanizazioaren sorrera eta garapenarekin du lotura, baina baita Gorraitz gunearen hazkundearekin ere. Hirigintza proiektu horiek, sarri, ustelkeriaren itzalek lagunduta etorri dira. Hainbesteraino, non denbora luzean Eguesibarrekin lotu den ustelkeria Nafarroan. Praktika horiek Josetxo Andia UPNko alkatearen dimisioa ekarri zuten 2013an, auzipetua izan —gerora absolbitua izan zen —eta alderdiak diziplina prozedura abiatu zionean. Garai horretan, Geroa Baiko Alfonso Etxeberriak hartu zuen kargua, bere koalizioaren eta PSN, Ezkerra eta Bilduren botoekin. Eta, joan den larunbatetik, alkate da berriro Etxeberria, udalbatzak hala erabaki ostean.

Hala, berretsi egin da orain dela bi urteko aldaketa, orain arte behin-behinekoa zena. Eta badu garrantzia: batetik, Eguesibar Nafarroako laugarren udalerria delako populazioari dagokionez, eta, bestetik, UPNren gotorleku izan delako azken hamarkadetan. Alderdi horren azken urteetako gainbehera, hain justu, populazioaren hazkundearen kontrako norabidean gertatu da, ia urte bertsuetan. 2007ko hauteskundeetan, kasurako, bederatzi zinegotzi eta botoen %51,33 eskuratu zituen UPNk. Joan den maiatzaren 24ko hauteskundeetan, %27 baino ez. Bozak irabazi zituzten erregionalistek, baina zortzi botoren aldea baino ez zioten atera bigarren indarrari, Geroa Bairi.

EAJk eta Zabaltzen-en bildutako independenteek osatutako koalizioak, hain zuzen ere, 2.550 boto eta bost zinegotzi eskuratu zituen joan den hauteskundeetan. Geroa Baik, hala, 2011n Nafarroa Baik eskuratutako emaitzak —1.716 boto eta bost zinegotzi— hobetu ditu, eta emaitza horiek parez pare ireki dizkiote alkatetzarako ateak Etxeberriari. Larunbateko bozketan, haren alde egin zuten Geroa Bai, EH Bildu, Eguesibar Gara (Ahal Duguren inguruko hautagaitza) eta Ezkerrako zinegotziek; hala, gehiengo osorako hamar boto batu —17 eserleku ditu udalak—, eta eskuetan eutsi dio aginte makilari.

2011n bezala, EH Bildu izan zen hirugarren indarra joan den hauteskundeetan ere: 150 boto gehiago eskuratu zituen, eta, hala, orain arteko bi zinegotziak mantendu. Haren atzetik, Eguesibar Gara hautagaitza sartu da udalean, 1.106 boto eta bi zinegotzirekin. Zerrenda horren emaitzek batez ere PSNri egin diote kalte, boto kopuruari eutsi badiote ere zinegotzi bat galdu dutelako sozialistek. PPk ere bidean galdu du orain arte zuen zinegotzi bakarra, eta, beraz, ez du ordezkaritzarik izango udal berrian. Ezkerrak, azkenik, eserleku bat galdu eta hautetsi bakarra izango du Eguesibarko Udalean.

Ustelkeriaren itzala

Hamar kontzejuk eta sei populazio gunek osatzen dute Eguesibarko udalerria. Horietako batzuk, Sarriguren eta Gorraitz, adibidez, ezagunak dira azken urteetan izandako hazkundearengatik eta jasotako populazioagatik. Horien inguruan sortutako hirigintza proiektuek 90eko hamarkadako eta XXI. mende hasierako eraikuntza burbuilaren adierazgarri nagusi bilakatu zuten Eguesibar. Eta horrekin batera ustelkeria kasuak ere agertu ziren.

2003koa izan zen sonatuena: Ignacio Galipienzo UPNko alkateak hezkuntza erabilerarako gordetako lursail bat eraikuntza enpresa bati saldu izana eta trukean komisioak kobratu izana ebatzi zuen justiziak. Galipienzok dimisioa eman zuen, eta Josetxo Andiak hartu zuen haren lekua. Hamar urte geroago, bide beretik alde egin zuen Andiak, epaileak auzipetu ostean, ustez diru publikoko 100.000 euro banku baten lehentasunezko parte hartzeetan inbertitu zituelako. Absolbitu egin zuten Andia, eta Geroa Baik jarritako helegitea ebazteko prozeduran dago orain justizia.

Ziurrenik, lotura zuzena izan dute ustelkeria kasuek UPNren gainbeheran. Jaitsiera horrek Geroa Bairi egin dio mesede, baina lehen indarra izan da, beste behin ere, alderdi erregionalista. Aldea dezente txikitu da, ordea, eta aldaketaren aldeko indarren akordioak direla medio, bukatu da UPNren hegemonia. Burbuilak, azkenean, eztanda egin du.

Eka 19, 20152015-06-19Albisteak, Asteko Gaiak, Gizartea, Nafarroa0

Alfonso Etxeberria (GBai): “Bakoitza bere tokian jarri dute bozek”

"Garai aztoratuan" lortu zuen alkatetza Alfonso Etxeberriak (Iruñea, 1965), 2013an, orduko alkate Josetxo Andiak (UPN) dimisioa eman zuenean, ustelkeria zantzuek bultzatuta. Orain, orduko aldaketa berretsi dute hauteskundeek. Eta duela bi urte martxan jarritako aldaketari jarraipena eman nahi dio Geroa Baiko alkateak.

Nola gogoratzen duzu 2013ko inbestidura?

Oso garai aztoratua izan zen, UPNko alkateen ustelkeria eta kudeaketa negargarriak erabat zipriztindu zutelako udala. Horren aurrean, gainerako talde politikoak elkartu ginen, utzikeria egoera horri buelta emateko, uste genuelako udala bidezkoa ez zen irudia ematen ari zela. Alde batetik, ilusionagarria izan zen, baina baita ardura handikoa ere, errealitate horri konponbidea eman behar geniolako.

Hauteskundeek orain arte behin-behinekoa zen aldaketa berretsi dute. Hala uste duzu?

Bai, argi eta garbi. Esan beharra dago orain dela bi urte gehiengo aurrerakoi eta ezkertiarra zegoela udalean, eta, oraingoan, gehiengo horrek gainezka egin du, babes handia lortu dutelako talde aurrerakoi eta ezkertiarrek, eta zehazki gureak, hain zuzen ere, azken bi urteetan lema eraman duenak. Ikaragarria izan da Geroa Baik jaso duen babesa: duela lau urte baino 800 boto gehiago jaso ditugu, eta, beraz, herriak azken bi urteetan egindako politikak babestu ditu. Herritarrei udaleko ateak ireki dizkiegu, eta udala kudeatzeko orduan, norabide aldaketa argia eman dugu, eta herriak ongi ulertu du. Alde horretatik, hauteskundeek bakoitza bere tokian jarri dute. Ez diegu huts egingo babesa eman digutenei.

Luzaroan, ustelkeriarekin lotu izan da Eguesibar. Zaila da itzal horren zamatik askatzea?

2003an Ignacio Galipienzo alkatearekin lehen ustelkeria kasua agertu zenetik, argi ikusi da UPNren gobernuek zein politika daramaten Eguesibarren. Galipienzok alkatetza utzi zuenean, gauzak ongi zihoazela zirudien, baina gerora ikusi zen ezetz, agintariak politika negargarrietara eta irregulartasunetara itzuli zirela. Azken urteetan, hedabideen lehen lerrora itzuli da Eguesibar, diru publikoaren inbertsio irregularrak egin direlako, agintarien gertuko enpresa pribatuei mesede eginez. Espainiako Estatuan Marbellaz hitz egin izan den bezala, Nafarroan Eguesibar izan da ustelkeria kasuek markatutako udalerria. Ustelkeriaren mapan, beti izan da puntu beltz bat Eguesibarren gainean.

Aipatzen duzun azken kasu horretan, absolbitu egin dute Josetxo Andia alkate ohia. Geroa Baik helegitea jarri dio erabaki horri. Zer espero duzue?

Justizian sinesten dugu, baina epaitegiak dioenaz harago, badakigu Josetxo Andiak lehentasunezko partaidetzak erosi zituela diru publikoarekin, non eta bere bankuan [eszedentzian zegoen], eta inori baimenik eskatu gabe. Justiziak dioena dioela, galdutako dirua izan da hori. Arduragabekeria handia izan da. Beste eztabaida bat da hori delitua den edo ez.

Gertatu dena gertatuta, nola azaltzen da UPN, oraindik ere, lehen indarra izatea?

Bada esaten duenik: "Galduta ere, ni Betis beti". Honetan ere antzera gertatzen da: jende batek ez du botoa aldatzen, nahiz eta jakin alderdi horretako agintariak herriaren interesen aurkako kudeaketa negargarria egin duela. Jende horrek agintzea nahiago dute, baskoak etortzeko beldur direlako. Guk behin eta berriro esan dugu guk ez dugula inondik etorri beharrik, ez garelako inora joan, eta mendeak daramatzagulako hemen. Bestalde, Eguesibarren Gorraizko berezitasuna dugu. Maila erdi-altuko urbanizazioa da Gorraitz, eta bertan bizi direnak, oro har, UPN eta PP bozkatzen duten kontserbadoreak dira. Hori bai, oraingoan gu [Geroa Bai] izan gara bigarren indarra.

Gorraitzek argi adierazten du Eguesibarko aniztasuna. Nola kudeatzen da halako udalerri plural bat?

Zaila da. Sarrigurenen, udalerriko populazio gunerik handienean, ongi islatzen da botoen aniztasuna. Kontzejuek presidentea dute, eta haiek esaten digute zer behar duten. Bi urte hauetan haien babesa izan dugu. Argi dago hainbeste populazio gune dituen udalerri bat kudeatzea ez dela hirigune bakarra duena kudeatzea bezain erraza, baina uste dut ongi ari garela herri guztietara iristen. Eta hobeto iristeko, talde eta elkarteen laguntza nahiko genuke, haien beharrak ezagutzeko.

Geroa Bai, EH Bildu, Eguesibar Gara eta Ezkerrak eman dizute alkatetza. Udal gobernuan ere denek parte hartuko dute ?

Akordioaren lerro nagusiak kenduta —gardentasuna, parte hartzea, era guztietako eskubideen defentsa, enplegua...—, gobernuaren osaketari dagokionez ez dugu ezer erabaki. Guk nahiko genuke denok parte hartzea, bai akordioaren bitartez edo gobernuaren parte izanda. Eta azken egoera hori lortuko ez balitz, gu prest gaude gutxiengoan gobernatzeko, baina gobernagarritasuna bermatuko duen akordio zabal baten barnean.

Ikaragarria da azken hamar urteetan Eguesibarrek izan duen hazkundea. Etxebizitzen eraikuntza neurrigabea izan da?

Eguesibarrek, Iruñearen mugakide izanda, askotan ezagutu ditu hiriaren garapen prozesuak bere lurretan. Urbanizazioen arazo nagusia zerbitzuak dira. Sarrigurengo eskolako kasua ikustea besterik ez dago: epeka egiten ari da, eta bailarako beharrak ase gabe. Beraz, bai, uste dugu gure udalerriko hazkundea neurrigabea izan dela, baina, batez ere, ez direlako hasieratik zerbitzuak bermatu. Etxebizitzak eskaini behar dira, noski, baina baita zerbitzuak ere. Ezin dugu bata eman bestea eman gabe.

Plaza bete ilusio erabakia bermatzeko
Eka 19, 20152015-06-19Albisteak, Asteko Gaiak, Euskara, Gizartea, Nafarroa0

Plaza bete ilusio erabakia bermatzeko

Egia aitortuko dizut: beldurrak jota nago", esan du Jon Zirizak (Barañain, 1986), grabagailuaren argi gorria piztu den unean. Gure Esku Dago dinamikak Nafarroan duen koordinatzailea da Ziriza, eta igandeko ekitaldi handia hurbildu ahala, betebeharrak ari zaizkio pilatzen. Tartetxo bat hartu du Nafarroako Hitza-rekin solastatzeko. Bitartean, beste lau boluntario dabiltza Sarasate pasealekuko egoitzan gora eta behera, kamisetak multzoka sailkatzen, telefono deiak egiten eta azken xehetasunak lotzen.

"Data hurbildu ahala, urduritasuna areagotzen da", azaldu du barañaindarrak, sorbaldak astinduz. Ez da gutxiagorako. Iruñeko zezen plaza betetzea eta, horrez gainera, egun osoko kultur egitarau mardula osatzea ez da ahuntzaren gauerdiko eztula. Iazko giza katea antolatzea baino askoz zailagoa dela uste du Zirizak: "Iazkoa ikusgarria izan zen, eta aurreikuspen guztiak gainditu genituen, baina egina dago jada. Horren kopia egiteak ez du zentzurik. Urrats kualitatiboa behar genuen, eta horixe da igande honetako ekitaldia. Iruñean, zezen plaza aukeratu genuen, eta badakigu alimaleko erronka dela hori, jendeak uste duenaren kontrara, Sadar futbol zelaiak baino ikusle gehiago har ditzakeelako. 20.000 inguru. Munduko zezen plazarik handienetakoa da".

Baina, urduritasuna ez ezik, ilusioa ere nabari da antolatzailearen begiradan. "Iaz ere, giza katea egin baino egun batzuk lehenago, antzeko azkura genuen sabelaldean, eta begira zeinen ongi atera zen hori", esan du Zirizak, irribarrez.

Barañaindarrak argi du antolakuntzan eta boluntarioen lanean sakontzea dela iazko arrakasta errepikatzeko modurik eraginkorrena. Gure Esku Dago dinamikak 65 batzorde ditu Nafarroako herri eta auzoetan, eta horiek guztiak koordinatzeaz arduratzen da herrialdeko talde eragile nagusia: "Herri edo auzo bakoitzean antolatutako egitasmoen jarraipena egitea; batzordeei laguntza, informazioa edota baliabideak eskaintzea; koordinazio lana egitea... Horiek guztiak dira talde eragilearen betebeharrak. Hilean behin, herrialdeko batzarra egiten dugu, eta hor jorratzen ditugu kontu horiek guztiak".

Aezkoa, Araitz-Betelu, Izarbeibar, Tafalla, Cascante, Tutera, Leitza, Zangoza, Ultzama, Iruñerria... Nafarroa Garai osoa ehuntzeko moduko sarea sortu dute Gure Esku Dago-ko boluntarioek, baina egitura hori kudeatzea konplexua dela uste du Zirizak: "Ez da lan samurra, Nafarroa eremu zabala delako eta populazioa oso sakabanatuta dagoelako. Hala eta guztiz ere, oso pozik gaude egindako lanarekin; Erriberan, adibidez, bederatzi batzorde sortu dira, eta parte hartzea handitzen ari da etengabe. Hasieran, ohitura falta sumatu genuen Erriberako zenbait herritan, batzordeak antolatzeko garaian batez ere, baina hango boluntarioen ilusioa hain da handia, oztopo guztiak gainditzeko gai dira".

Ilusio horren frogarik argiena da azken hilabeteetan batzordeek antolatutako ekitaldi sorta: Ehuntze egunak, hitzaldiak, aurkezpenak... "Jostunak dokumentalak arrakasta handia izan du, eta jendeari asko gustatu zaio; bestalde, Ehuntze Egunak ere oso ongi atera dira... Oro har, jende andana joan da ekitaldi horietara, eta giro ederra sortu da. Dena den, dinamika honekin ez ditugu ikusle soilak bilatzen, parte hartzaileak baizik; proiektuan sinesten duen jendea".

Izaera integratzailea

Orain arte izandako arrakastaren arrazoi nagusia Gure Esku Dago-ren "izaera integratzailea" dela uste du Zirizak. "Gure helburuekin bat egitea oso erraza da, finean, mezua oinarri-oinarrizkoa delako. Ez gara politikaz ari, ezta demokraziaz ere —eskatzen duguna erabat demokratikoa izan arren—. Eskubide bati buruz ari gara, eta eskubide horren bermatzea herritar guztion kontua da, ez alderdi edo ideologia konkretu batena".

Horregatik, balizko erreferendum batean ezezko botoa emanen luketen herritarrak ere bairatu nahi dituzte. "Independentziari baietz esanen lioketen pertsonez gain, ezezkoaren aldekoak ere inplikatu nahi ditugu. Izan ere, kontsulta bat egiteko garaian, zer-nolako zilegitasuna ematen dizu %30eko parte hartzeak? Muga hori gainditu nahi dugu, eta hori lortzen dugun heinean lortuko dugu zilegitasuna".

Alde horretatik, Kataluniako eredua "oso garrantzitsua" dela gaineratu du koordinatzaileak, baina prozesu bakoitzaren ezaugarri propioak ahaztu gabe.

Azkenik, erabakitzeko eskubidearen aldeko bidean gobernuak eta gizarte zibilak elkarrekin lan egin beharko dutela dio Zirizak. "Administrazioa beharrezkoa izanen da independentziaren gaineko kontsulta antolatzeko. Gure lana da herritarren bultzada erabiltzea, administrazioak urratsak egitera behartzeko".

“UPN-koak epel hutsak dira; nabarrismo berria behar dugu”
Eka 19, 20152024-02-02Elkarrizketa, Elkarrizketak0

“UPN-koak epel hutsak dira; nabarrismo berria behar dugu”

"Erreketea erreserban. Oposizioko buruzagia Nafarroan". Hori irakur daiteke Dino Altavezen Twitter kontuko biografian. Parodia, ordea, errealitateari gailendu zaio, eta sare sozialetako izar bihurtu da fikziozko falangista karpetobetoniko hori.

Larunbatean, EH Bilduren kontrako elkarretaratzea egin zuen nafar eskuinaren sektore erradikalenak Iruñean. Pozik?

Bete beharreko zenbait irizpide eman nituen arren, manifestazioa erabat espontaneoa eta arrakastatsua izan zen. Ehunka herritar zintzo bildu ziren baleztenatarren etxearen ingurumarietan, hurrengo altxamendu nazionalaren pizte alaitsua izan litekeen ekitaldian parte hartzeko. Eta prentsa gorri eta abertzalearen boikotak ezin izan du hori geldiarazi. Neska-mutikoek, gazte eukaristikoek, familia ugaritako ama bihozberek eta goizetik gauera lan egiten duten beharginek argi esan dute: haiek ez zioten Bilduri botoa eman, eta, beraz, ez da bidezkoa ikastolakume handikote hori alkate izatea. Egungo demokrazia akastuna bidegabea da. Hauteskunde Legea berrikusi beharko dugu, halakoak errepika ez daitezen. Lagun ditudan epaileek esana didate: "Dino, lehen ez ziren halakoak gertatzen...".

Manifestazioan parte hartu zuten batzuei 25 euro pagatu zitzaizkiela argitaratu da. Ados al zaude horrekin?

Argi dago mundu honetan ezer ez dela doan ateratzen, ezta kontsignak ere. Dena dela, azpimarratu behar dugu deiadar patriotikoak naturalki sortzen zaizkigula erraietatik, gu guztion bihotz foral eta espainoletik. Gaur, Nafarroa osoak ozen egiten du oihu: "¡Asiron, tu eres español!" [Asiron, zu espainiarra zara!].

Baina Asiron alkate da jada. Zer eginen duzu hemendik aurrera?

Esan dudan bezala, handikote horrek ez du inongo zilegitasun politikorik, eta herritar guztiak barnetegira eraman nahi gaituen gutxiengo gaizkile bat ordezkatzen du soilik. Eginen dudan lehenbiziko gauza izanen da harekin batzartu, eta aurpegira esanen diot Uztailak 18 mugimendua hasi besterik ez dela egin. Udalaren osoko bilkura guztietara joanen naiz nire lantaldearekin: Paternako Kaudilloa, Leticia Sabater —administrazio lanetan—, baleztenatarrak eta Pancha Navarrete. Entzunen gaituzte. Gure aldarria izanen da: Bildu, condena o vas a la trena [Bildu, gaitzetsi ezean, kartzelara zoaz].

Helduko al da apokalipsia?

Apokalipsia hemen dugu jada. Sakanako gulagera eramanen gaituzte; itzuli dira txekak Erriberara eta sobietak Txantreara; Errepublika Independentea aldarrikatu dute Vianan; eta Tuteran, hasiak dira gurutzeak erretzen. Datorren astean, Nicolas Maduro eta Evo Moralesen bisita espero da Nafarroan; eta Ipar Koreako ordezkaritza batek NUPeko Telekomunikazio Ingeniaritza Fakultatea ikuskatzea espero da... Morrosko sendoak beharko ditugu, kaosean ordena ezartzeko. Entzun dezaket jada Artaxoako 40en ra-ta-ta-ta-ta hori...

Javier Esparzaren eta Sergio Sayasen dimisioa eskatu duzu...

Navarrisimo-k ez du adorerik eta ez anbiziorik izan; ez du harremanik estutu PSNrekin, Ciudadanosekin, PPrekin, UPDrekin, Voxekin, ezta Falange y Tradicion-ekin ere. Bere misio loriatsuan porrot egin du. Sergio Sayasek ere, Navarrisimo-ren komunikazio kanpainaren arduraduna zen heinean, huts egin du. Indarra eta oldarkortasuna falta izan zaizkio. Biek ala biek dimisioa aurkeztu beharko lukete lehenbailehen, eta bidea eman Uztailak 18 mugimenduari, kaosa eteteko gai den alternatiba bakarrari.

Oposizioko lider gisa ikusten al duzu zeure burua?

Odol berria behar dugu; freskotasuna eta benetako nabarrismoaren dosi batzuk, hau da, molde zaharreko nabarrismo berritua eta gogortua. UPNkoak epel hutsak izan dira, eta jendeak zigortu ditu horregatik. Ni sarituko naute. Bihozkada loriatsu batek esaten dit Nafarroako politikagintzaren pasarte garrantzitsu askoren protagonista izanen naizela.

Oihartzun handiko kanpaina egin duzu AHTaren alde. Kolokan al dago azpiegitura hori?

Nazka-nazka eginda nago txakurtxistu zarpail saldo batek Nafarroako lan publiko onuragarri guztiak geldiarazteaz. Txu-txu gutxiago eta xanpu gehiago! Begien bistakoa da Los Arcosko zirkuituaren eta Navarra Arenaren gisako azpiegiturek ekarri diguten aberastasuna eta garapena. Orain, AHTaren kontra daude, azpiegitura horrek Europarekin lotuko gaituelako eta pairatzen dugun bakartze honetatik aterako gaituelako. Leizeetan bizi nahiko lukete haiek, baina porrot eginen dute. Eraikuntza enpresetako nire lagunekin hitz eginen dut, eta beste azpiegitura estrategiko batzuk egiteko beharra helaraziko diet; besteak beste, Iruñea-Ezkaba metroa eta Iruritako zentral nuklearra.

Aginte makilak, ezkerrera
Eka 12, 20152015-06-15Albisteak, Asteko Gaiak, Nafarroa0

Aginte makilak, ezkerrera

Maiatzaren 24ko hauteskundeek, Nafarroako Parlamentuan aldaketaren aukera errealitate bihurtzeaz gain, akaso sakonagoa izan litekeen iraultza eraman dute udaletara. Adibiderako, lehen hogei udalerri jendetsuenetatik bakarra (Cintruenigo) kontrolatuko du UPNk, eta ezkerreko alderdiek hartuko dute agintea. EH Bildu da lehen indarra zinegotzi kopuruari dagokionez (297), UPNri aurrea hartuta (281).

IRUÑEA (EH BILDU)

Ezusteko handirik ezean, lehen aldiz alkate abertzale eta euskalduna izango du hiriburuak. Joseba Asironek (EH Bildu), Geroa Bai, Aranzadi eta Ezkerra taldeen babesa ziurtatu du biharko. Hala, hamalau boto batuko dituzte aldaketaren aldeko indarrek; UPNk hamar ditu, eta PSNk, hiru.

TUTERA (EZKERRA)

1995tik hona, azken bost legealdietan izan du UPNk Nafarroako bigarren udalerriko agintea. Maiatzaren 24ko hauteskundeek, ordea, aldaketa ekarri zuten: UPN izan zen lehen indarra, baina Ezkerrarekin berdindu zuen zinegotzi kopuruan, sei lortuta. Hala, PSNren eta Ahal Duguren hautagaitzaren babesa ziurtatuko balu, Eneko Larrarte (Ezkerra) litzateke Tuterako alkate berria.

BARAÑAIN (EH BILDU)

Barañainen UPNk irabazi zituen hauteskundeak, baina zazpi zinegotzitik seira pasa zen —beherakada handiagoa da kontuan hartuta 2007an hamar lortu zituela—. Hala, aldaketarako atea ireki da: Ohianeder Indakoetxea EH Bilduko hautagaia (lau zinegotzi) izan daiteke alkate, baldin eta Geroa Bai (hiru), Ahal Duguren zerrenda (bi) eta Ezkerra-Equoren (bi) babesa lortuko balu.

EGUESIBAR (GEROA BAI)

Josetxo Andiaren (UPN) kontrako zentsura mozioaz geroztik, Geroa Baiko Alfonso Etxeberria izan da Eguesibarko behin-behineko alkatea. Oraingoan, ordea, hautetsontzietan lortu du koalizio abertzaleak agintean segitzeko babesa. UPNk jaso zuen boto gehien bozetan, baina zinegotzi bakarrera geratu zen Geroa Bai. Kargua berritu dezake Etxeberriak, EH Bilduren, Ahal Dugu-ren eta Ezkerraren botoak jasota.

BURLATA (BA)

Burlatan ere UPNk izan du alkatetza azken legealdian, baina egoera irauli zuten bozek: Geroa Baik eta Ahal Dugu-k babestutako Burlata Aldatuz hautagaitzak irabazi zituen bozkak, eta sei zinegotzi eskuratu zituen, EH Bilduk beste. UPN, aldiz, hirugarren postuan geratu zen. Ezustekorik ezean, beraz, litekeena da Txema Vidal BAko hautagaiak hartzea alkatetza, UPNri kenduta.

ZIZUR NAGUSIA (GEROA BAI)

Zizur Nagusian ere aldaketa zenbakiak utzi zituzten hauteskundeek: UPNk irabazi zituen (bost zinegotzi), baina lau eserleku lortu zituen Geroa Baik, eta beste horrenbeste EH Bilduk. Abertzaleen botoez gain, Zizur Elkarturik taldearen babesarekin (Ezkerra eta Ahal Dugu) nahikoa luke Jon Gondan Geroa Baiko hautagaiak UPNri agintea kentzeko.

LIZARRA (EH BILDU)

Lizarran ere boterea gal dezake UPNk biharko bozketan, EH Bilduren mesedetan. Koalizio abertzalea bigarren indarra izan zen hauteskundeetan, baina zinegotzi kopuruan UPNrekin berdinduta geratu zen, bost lortuta. Horrela, EH Bilduko Koldo Leoz izan daiteke alkate bihartik aurrera, dirudien bezala, Orain Lizarra (Ahal Dugu) eta Geroa Bairen babesa jasoko balu.

ANTSOAIN (EH BILDU)

1991tik hona, PSNk izan du aginte makila Antsoainen. Joan den maiatzaren 24ko hauteskundeek, ordea, bigarren postura bidali zuten alderdi sozialista, EH Bilduren mesedetan. Ezkerrak babesa adierazi dio koalizio abertzaleari, eta horrekin nahikoa luke Ander Oroizek alkate bilakatzeko.

ATARRABIA (EH BILDU)

Duela lau urteko nagusitasuna are gehiago zabaldu du EH Bilduk Atarrabian, bost zinegotzitik zortzira igarota. Geroa Bai da bigarren indarra, hiru hautetsirekin, eta UPNk kopuru bera du. Mikel Oteiza hautagai abertzaleak, beraz, beste indarren boto bakarra behar du gehiengo osoa lortzeko.

BERRIOZAR (EH BILDU)

Nagusitasun nabarmena erakutsi du EH Bilduk. Koalizio abertzaleak sei zinegotzi lortu ditu, bigarren indarra den PSNk (bi) halako hiru. Emaitza horien arabera, Raul Maiza izango da hurrengo lau urteetan alkate, eta boto bakar bat gehiago beharko luke gehiengo osoa eskuratzeko.

BAZTAN (EH BILDU)

Azken orduko ezustekorik ez bada, EH Bilduk aginteari eutsiko dio du Baztanen hurrengo lau urteetan, Joseba Otondoren eskutik. Koalizio abertzalea lehen indarra izan zen hauteskundeetan, eta UPNk zinegotzi kopuru bera lortu zuen, lau. Alderdi erregionalistak Geroa Bairi eskaini zion alkatetza, baina aukera baztertu zuen koalizioak.

NOAIN (ELORTZIBAR)

Ahal Dugu-ren inguruko Elortzibar hautagaitzak har dezake alkatetza Noainen, eta, hala, UPNren 16 urteko agintea bukatu. Jose Ignacio Erro buru duen zerrendak hiru zinegotzi lortu zituen, EH Bilduk bezala, eta, bi indarrei Ezkerraren botoa gehituz, nagusitasuna lortuko luke, UPN gaindituta (bost).

CORELLA (ACI)

Corellako alkatetza galtzeak pisu sinboliko handia izan dezake UPNrentzat —hangoak dira Miguel Sanz eta Alberto Catalan alderdiko buruzagi historikoak—. Alderdi erregionalista lehen indarra izan zen hauteskundeetan, baina ACI (Corellako Alternatiba Independenteak) har dezake agintea, PSNren babesarekin.

CINTRUENIGO (UPN)

Nafarroako hogei udalerri jendetsuenen artean, Cintruenigo izan daiteke UPNk agintea lortzen duen bakarra —gainbeheraren tamaina erakusten du horrek—. Alderdiak bozak irabazi zituen udalerrian, sei zinegotzirekin.

Arturo Goldarazena (EH Bildu): “UPNk garesti ordaindu du bere itsukeria”
Eka 12, 20152015-06-15Albisteak, Asteko Gaiak, Nafarroa0

Arturo Goldarazena (EH Bildu): “UPNk garesti ordaindu du bere itsukeria”

Tafalla eta Iruñea artean dabil egunotan Arturo Goldarazena (Tafalla, 1965). Ezusteko handirik ezean, bere sorterriko alkate izanen da, eta galtzak bete lan dabil, gobernu taldea osatzeko negoziazioetan murgilduta. Aldi berean, eskolak ematen ditu Nafarroako Unibertsitate Publikoan eta Nafarroako Goi Mailako Kontserbatorioan. Ez du zailtasun handirik espero, ezkerreko gainontzeko indarrekin batera, aldaketaren doinua udalera eramateko.

EH Bilduk zortzi zinegotzi lortu ditu, eta UPNk, lau. Espero zenuten halako aldearekin irabaztea?

Gure arrakastak bainoago, UPNren amiltzeak harritu gaitu. Jakin bagenekien Tafallako jendeak egoera irauli nahi zuela, erakunde publikoak berritu nahi zituela, eta hori guztia kalean nabari zen. Horregatik, EH Bilduren igoera espero genuen, baina UPNk behea jo izana ezusteko handia izan zen.

Zeintzuk izan daitezke UPNren gainbeheraren arrazoiak?

Nire ustez, UPNren jarrera intransigentea izan da faktore nagusietako bat. Kontabilitate kontuetan, batez ere, bizkarra eman diete gainontzeko udal taldeei, eta jendea jabetu da horretaz. Sei zinegotzirekin, ezin diozu gizartearen gehiengoaren aurrean entzungor egin, garesti ordaintzen baita gisa horretako itsukeria. Bestalde, udalaren kudeaketa bera oso opakua izan da, hertsia erabat. Den-dena maneiatu dute udal gobernu taldeko kideek, eta ezinezkoa izan da ikuskaritza lana egitea. Oro har, esanen nuke UPNk udalaren ateak itxi egin dizkiela herritarrei.

Krisiaren kudeaketari eta aginteak eragindako higatzeari leporatu dizkie UPNk emaitza txar horiek. Ados zaude irakurketa horrekin?

Ez dut uste hori Tafallako kasuan aplika daitekeenik. Ez da erreala. Gure herrian, beste hainbat tokitan bezala, egoera ekonomikoa ez da sobera ona, baina udala ez dago itota, zorpetzearen muga ez baitugu gainditu. Langabezia tasa, berriz, bai. Handia da, batez ere gazteen artean, eta horrek, seguruenik, eragina izan du UPNren gainbeheran. Baina halako eroriko bat ez da azaltzen erraza, eta faktore asko hartu behar dira kontuan.

Eta, kontrara, zeintzuk izan dira EH Bilduren indarguneak?

Nik bi ardatz nabarmenduko nituzke, batez ere. Alde batetik, lau urte hauetan udalbatzan egin dugun lan serioa; eta bestetik, herritarren parte hartzeari eman diogun protagonismoa. Lehen ardatzari dagokionez, uste dut arduraz jokatu dugula legealdi osoan: gure printzipioei muzin egin gabe, oposizio irmoa eta gogorra egin dugu hainbat unetan, baina era berean, ez digu lotsarik eman unean uneko akordioak lotzeak, izan UPNrekin edo beste edozein alderdirekin, tafallarren mesedetan zirela uste bagenuen. Herritarrek begi onez ikusi dute jarrera hori.

Herritarren parte hartzea ere aipatu duzu...

Bai, hori izan zen gure programaren oinarrietako bat. Hauteskunde kanpainan ez genuen promesa ikusgarririk egin, egungo egoera ekonomikoan, inbertsio handiak eginen dituzula promes egiteak ez baitu zentzurik. Finean, ez dago horretarako dirurik; eta halako proiektuak, paperean itxuroso azaltzen diren arren, ez dira egingarriak. Horren ordez, printzipio argiak eskaini genituen: parte hartzea, gardentasuna eta talde lana. Ahotsa eman diogu jendeari, proposamenak egiteko garaian. Filosofia horizontala da erabat, herritarrek beraiek helarazi dizkigutelako euren beharrak, nahiak eta proposamenak. Eta hortik aitzinera, denon artean erabakiko dugu alternatiba hori eraikitzeko modua.

Gehiengo osotik zinegotzi bakarrera gelditu zarete, baina beharrezkoa izanen da itunak sinatzea, udal gobernu taldea osatzeko. Nola daramatzazue negoziazioak?

Orain arte, ezkerreko indarrekin batzartu gara: Ezkerrarekin, IT Iniciativa por Tafalla taldearekin eta PSNrekin. Hirurek ala hirurek borondatea agertu dute negoziatzeko eta gure proposamenak aztertzeko, baina gaur gaurkoz ez dugu itunik sinatu. Negoziazioak, ordea, beste zutoin bat dauka: udaleko organoen eta batzordeen banaketa. Udal gobernu taldea osatzeko elkarrizketetatik banandu nahi izan dugu karguen aukeraketa, ez dugulako negoziazioa karta-trukatze soil bat bihurtzerik nahi. Beraz, hilaren 13tik aitzinera erabakiko dugu batzordeen osaketa.

Zeintzuk izan dira zuen lehentasun programatikoak, negoziazio horietan?

Negoziazio mahaian eseri diren gainontzeko taldeei helarazi diegun lehen puntua larrialdiko aurrekontuena izan da. Izan ere, urteak daramatza UPNk aurrekontuak aurrera atera ezinik, eta hori konpondu behar dugu ahalik eta lasterren. Beraz, 2015eko behin-behineko kontuak negoziatu nahi ditugu, udal talde bakoitzaren proposamenak eta herritarrek egindako ekarpenak aintzat hartuta. Helburu hori lortzen badugu, oso mesedegarria izanen da tafallarrentzat, eta alderdiontzat ere baliagarria izanen da, 2016ko aurrekontu behin betikoen zirriborro gisa.

UPNko buruek EH Bilduren aurka zabaldutako mezuak etengabeak izan dira kanpainan. Zaila izan al da ideia horiei aurre egitea?

Ez gehiegi, jendeak naturaltasun osoz hartu baititu gure proposamenak. Guk, batez ere, ilusioa nabaritu dugu, UPNk astindu dituen mamuen gainetik, eta hori argi gelditu da hauteskundeen emaitzetan. Gizartearen zatiketa areagotu nahi izan zuen UPNk, EH Bildukoak deabruen gisara aurkeztuta. Baina kukuak oker jo dio. Beldur eta mesfidantza horiek ez dira inondik ere azaldu.