Mai 16, 20142015-04-210

“Erakunde publikoek euskal kultura sustatu beharko lukete”

Iruñerriko hainbat euskara eta kultura elkartek eskualdeko hirugarren Euskal Jaia antolatu dute biharko. Euren helburu nagusia da euskal kulturaren arloan lan egiten dutenen arteko topagunea izatea. Baina, horrez gain, aldarrikapenerako eguna ere izango dute. Horregatik, Aiztur guzien gainetik da euren aurtengo leloa. "Gaur egun, euskal kulturak oztopo eta murrizketak pairatzen dituela salatu nahi dugu", adierazi du Itziar Gartzes Muthiko Alaiak peñako dantza taldeko kide eta Euskal Jaiaren antolatzaileak (Iruñea, 1982).

Zer da Iruñerriko Euskal Jaia?

Egun, Euskal Jaia euskal kulturaren inguruan lan egiten dugun taldeon topagunea da. Duela hiru urtera arte, Sanfermin Txiki edo Aldapako Sanfermin jaiekin batera ospatzen genuen. Baina pentsatu genuen euskal jaiak berezko data behar zuela. Beraz, Sanfermin Txikiko egitarautik atera, eta maiatzera mugitu genuen festa.

Zeintzuk dira Euskal Jaiaren helburuak?

Helburu nagusia euskal kulturaren arloan lan egiten dugunon arteko topaleku izatea da. Urtez urte leloa aldatu dugu, baina, azkenean, urtero gauza berak aldarrikatu ditugu: gure espazio propioa eta pairatzen ditugun arazoak salatu. Aurtengo leloa Aiztur guzien gainetik da. Gaur egun euskal kulturak oztopo eta murrizketak pairatzen dituela salatu nahi dugu.

Zeintzuk dira oztopo horiek?

Alde batetik, euskal kulturak gero eta espazio gutxiago du erakunde ofizialetan, eta diru laguntzak gero eta mugatuagoak dira. Esate baterako, euskal dantzetan aritzen garen taldeok badugu udalarekin hitzarmenezko jarduerak egiteko aukera. Horiek dantza taldeentzako diru sarrera garrantzitsuak dira. Baina jarduera horiengatik ordaintzen duten dirua ez dute aldatu. Are gehiago, diru sail orokorra urtero murriztuz doa. Horrek esan nahi du geroz eta talde gutxiagok parte har dezaketela jarduera horretan. Beraz, gero eta talde gutxiagok jasotzen dute dirua udalaren aldetik. Hori adibide bat baino ez da.

Beste alde batetik, gure lana kalean erakusten dugu. Baina kalea okupatzeko gero eta oztopo gehiago ditugu, besteak beste, tasak ordaindu eta baimenak eskatzeko trabak.

Horrez gain, hainbat taldek eta konpartsak lokala falta dute. Maiz ate-joka ibili behar dute talde askok entseguak egin ahal izateko. Konpartsa batzuek, ordea, ez dute lekurik euren materiala gordetzeko, eta askotan ezagun eta lagunen menpe ibiltzen dira materiala gordetzeko. Erakunde publikoek euskal kultura sustatu beharko lukete, guztion ondasuna delako. Baina ez dut uste epe laburrean gauzak aldatuko direnik.

Nortzuen artean antolatu duzue Euskal Jaia?

Antolakuntzako bileretan dantza, joaldun eta euskalgintzako taldeak egon gara. Hala ere, atzean baditugu beste hainbat talde. Nahiz eta bileretara etortzen ez diren, antolakuntzan parte hartzen dutenak, hala nola dantza taldeak, gaita jotzaileak, txistulariak, konpartsak eta txarangak. Alde Zaharreko hainbat tabernak ere lagundu gaituzte.

Zergatik erabaki zenuten Iruñerri mailako jaia egitea?

Sanfermin Txikiko jaietan Euskal Jaia egiten genuenean, Iruñeko taldeek baino ez genuen parte hartzen bertan. Baina, data aldatu genuenean, Iruñerrira zabaltzea erabaki genuen. Parte hartzea handitzeko eta eskualdeko talde guztien errealitatea nahiko antzekoa delako.

Euskal Jaia kultura erakusteka edo zerbait gehiago izango da?

Ez da soilik erakusketa. Egia da ikusteko dela, baina batez ere parte hartzea bultzatu nahi dugu. Horregatik, ekintza gehienak herrikoiak izango dira. Goizean, nahiz eta taldeek desfilatu, dantza herrikoiak egingo dira. Eguerdian, dantzaldia egongo da, baina hori bukatutakoan larrain dantza herrikoia egingo dugu. Arratsaldean, karrika dantzaren emanaldia izango da, eta, gauean, kontzertuak egongo dira. Horiek guztiak jendearen parte hartzea bultzatzeko ekintzak dira.

Aurten, egitaraua zabaldu duzue; zer dela eta?

Gure asmoa da egitaraua urtez urte zabaltzea. Aurten lan horrekin hastea erabaki dugu. Orduan, badira ekinbide batzuk biharko egitarauan sartzeko zailak direnak, eta erabaki dugu aste barruan jartzea. Ostegunean, bakarrizketak antolatu genituen. Ostiralean, ordea, Barañain eta Iruñeko bertsolarien arteko desafioa izan zen. Heldu den urteetan, eskaintza hori zabaldu nahi dugu.

Biharko jardueren artean, zein nabarmenduko zenituzke?

Berrikuntza moduan, arratsaldean Ederlezi pastorala antzeztuko dute Burgoen plazan, eta gauean kontzertuak izango dira Jarauta tabernan. Horiek dira berrikuntzak. Horiez gain, nabarmenduko nituzke goizeko kalejirak eta arratsaldeko dantzaldiak Nabarreria plazan. Nire ustez, eguneko jarduera koloretsuenak eta parte hartzaileenak izango dira.

Nor da kartelaren egilea?

Urtero aldatzen dugu kartelaren diseinua. Aurten, Aritz Irigoienek egin du. Berrikuntza gisa, Euskal Jaiaren logoa izango dena sortu dugu. Hau da, urtez urte kartela aldatuko dugu, baina logoa mantenduko da. Oier Zuñigak egin du hori, eta hainbat interpretazio ditu. Berez, lauburuaren besoetako bat da, eta adar baten itxura du. Horren barruan, euskal ikurren hainbat irudi eta marrazki daude. Gauza horietan oinarritu da Zuñiga, baina norberak nahi duena pentsa dezake.

Mai 16, 20142015-04-21Iritzia0

IKASTOLA DIRUZ LAGUNTZEKO ARTEA

Badira urte batzuk Nafarroa Oinez-en harira Artea oinez erakusketa egiten dela. Duela aste batzuk, Iruñeko Ziudadelan izan ziren ikusgai erakusketa hori osatzen duten artelanak. Joan den ostiraletik, margo eta eskulturak Zangozako Vallesantoro kultur etxean daude ikusgai. Orotara, hemezortzi artistaren lanak erosteko aukera izango da. Artelan horien balioaren ehuneko bat Zangozako ikastola diruz laguntzeko baliatuko dute.

Mai 16, 20142014-05-16Asteko Gaiak0

Hasi da paisaia aldatzen

Poliki bada ere, Iruñeko hizkuntza paisaia aldatzen ari da", azaldu du Maite Inda Kontseiluko kideak. Urte luzez egindako ahaleginari esker, lehen emaitzak atzematen hasi dira, gaztelania hutsean zeuden hainbat kartel ele bitan jarri baititu Iruñeko Udalak. Aurrerapausoa oraindik "handia izan ez arren", baloratu egin dute Iruñeko Euskalgintza osatzen duten elkarteek, hots, AEK-k, IKAk, Sortzen-ek, NIE Nafarroako Ikastolen Elkarteak, Topaguneak, EHEk eta Administrazioan Euskaraz-ek. Orotara, 2013an, Iruñeko Udalak 14.000 euro baliatu zituen euskararen ordenantza betetzeko. Aurten, berriz, 20.000 euroko aurrekontua dago aurreikusia Iruñeko hizkuntza paisaia eraldatzen jarraitzeko.

Euskarak gaztelaniaren trataera bera izatea ez da Iruñeko Euskalgintza taldekoen gutizia. Legeak dioena betetzea besterik ez dute nahi. "Hizkuntza paisaiak non gauden kokatzeko balio du", azaldu du Indak. Hirigune baten hizkuntza errealitatea islatzeko ere baliagarria dela gaineratu du. Baina, Iruñearen kasuan, egungo hizkuntza paisaia, oraindik ere, errealitate horrekin ez dator bat. "Errealitatea ezkutatu eta herritarrengan pertzepzioa faltsutu nahi dute", ohartarazi du Indak.

Era berean, Asier Biurrun AEK-ko Iruñeko koordinatzaileak aurrerapausotzat jo du Iruñeko Udalak hizkuntza paisaia eraldatzeko aurrekontua zehaztea. "Diru sail hori hor izateak erakusten du gauzak ez dituztela ongi egin", salatu du. Izan ere, Iruñeko Udalak kale izendegian udal ordenantza bete ez duenez, diru publikoa "xahutu" duela ohartarazi dute. "Azken finean, gastua bikoitza da; lehenik, ordenantza bete gabe plaka jarri dute, eta, ondoren, ordenantza betetzeko aldatu egin behar izaten dute", salatu du Indak.

Erabat ados dago Indarekin Sagrario Aleman IKAko arduraduna. Baina jakinarazi du eskubide urraketa ez dela kaleko seinaleetan bakarrik gertatzen. Izan ere, gogorarazi du iruindarrek eskubidea dutela udal zerbitzuetan gaztelaniaz zein euskaraz arta ditzaten. Hala ere, Iruñeko Udalak hori bermatzeko ez duela "ezer" egiten irizten dio Alemanek: "Akats larria da lan eskaintza publikoetan euskararen ezagutza beharrezkoa ez izatea". Aurrerago, langile horiek euskalduntzeko programetan parte hartu beharko dutelako eta, beraz, beste behin diru publikoa baliatu beharko dutelako horretarako.

Ia lau urteko ibilbidea

2010ean hasi ziren Iruñeko Euskalgintza taldekoak hizkuntza paisaiaren diagnosia egiten, hainbat lagunek igorritako hizkuntza paisaiaren argazkien bidez. Gainera, orduan indarrean zegoen Euskararen Ordenantza ere aztertu zuten. Ondorioztatu zuten araudi hori euskara sustatzeko baino gehiago euskararen normalizazioa "galgatzeko" baliatzen zuela UPNk. Hala, 2012an, sinadura bilketa bat egin zuten, eta, 2.600 herritarren babesari esker, Iruñeko Udaleko Geroa Bai, Aralar, PSN, Bildu eta Ezkerra alderdiek bat egin eta ordenantza hori aldatzea adostu zuten. Horren bitartez, egun Iruñeko Udalak kudeatzen dituen karteletan euskarari eta gaztelaniari trataera bera eman behar die.

Zaitasunak zailtasun, hizkuntza paisaian berdintasunaren bidean da Iruñea. Hala ere, hainbat gertaera paradoxiko jazotzen dira egunerokoan. Izan ere, Indak jakinarazi duenez, duela gutxi, Zuhaitzaren Eguna zela eta, eskuorri batzuk kaleratu zituen Iruñeko Udalak. Baina, beste behin, gaztelania hutsean zeudela ohartu ziren. Ondorioz, esku orri horiek baztertu eta ele bitan inprimatu behar izan zituzten. "Paradoxikoa da ordenantza ez betetzeagatik gastatu beharreko dirua eta papera bikoitza izatea", ohartarazi du Indak.

Aurrerantzean zer egingo duten galdetuta, hizkuntza paisaiaren afera lantzen jarraitzeko prest daude Iruñeko Euskalgintzako kideak. Orain, hizkuntza paisaiaren mapa osatzekotan dira. Telefonoz zein korreo elektronikoz bidalitako argazkien bidez. Izan ere, "borroka" horretan ezinbestekoa izan da norbanakoen laguntza eta babesa.

Horrez gain, bestelako erronkak ere badituzte. Izan ere, kale izendegiaz gain, Iruñeko sarreran gaztelaniaz soilik dauden kartelak ere aldatzeko eskaera egin dute. Aldaketa hori egitea noren eskuduntza den zalantza dagoela azaldu du Alemanek. Antza denez, hasiera batean udalen eskuduntza zela uste zuten, eta badirudi zeregin hori Nafarroako Gobernuarena dela. Laster espero dituzte afera horren inguruko argibideak.

Mai 16, 20142014-05-16Iritzia0

Eraso sexistak eta gorrotoa

Begiak ireki ditut, betazalak erdi itsatsita dauzkat, eta zintzurra lehor, bestondoaren eraginez ziurrenik. Izan ere, Txantreako jaietan egon nintzen atzo. Erdi zonbi, telefonoa hartu dut, gailu elektroniko horren laguntzarik gabe zein ordutan bizi ga...

Mai 16, 20142014-05-16Beste albiste batzuk0

Polizia frankistak Jose Luis Cano hil zuela gogoratu dute

Maiatzaren 13an 37 urte bete dira Espainiako Poliziak Jose Luis Cano gaztea tiroz hil zuela Iruñeko Alde Zaharrean. Heriotza hori salatzeko eta oroimen historikoa aldarrikatzeko, Ahaztuak 1936-1977 elkarteak Canori omenaldia egin zion astearte arratsaldean. Patxi Velasco elkarteko kidea da, eta salatu du udalak ez duela errespetatzen oroimen historikoa. "Canoren omenez ezin dugu plakarik jarri. Baina, bestalde batetik, hor dago Rodezno kondearen plaza".

1977ko maiatzaren 13an, Amnistiaren Aldeko astean, hil zuen Espainiako Poliziak Cano. Debekatutako ekitaldi baten ostean, istiluak izan ziren Iruñeko Alde Zaharrean. Caldereria eta Xabier kaleen artean dagoen Imanol tabernan zegoen Cano. Poliziak tabernako jendea kalera atera zuen. Euretako bat Cano zen. "Polizien kolpeak jaso ostean, poliziaburu batek tiro egin zion. Lehendabizikoan, arma trabatu zitzaion. Baina bigarrenean tiro egitea lortu zuen, eta zerraldo erori zen", azaldu du Velascok.

Hilketa gertatu eta egun batzuetara Jose Luis Canoren omenez plaka bat jarri zuten, eta 30 urtez egon zen han. Baina, 2007. urtean Canori omenaldia egitea erabaki zuten elkarteko kideek, eta hor hasi ziren arazoak. "Canori omenaldia egitea erabaki genuen, han gertatutakoa erabat ahaztua zegoelako. Omenaldi xume bat antolatu genuen, eta, hori egin ostean Udaltzaingoak plaka kendu zuen. Hori horrela dela badakigu, bizilagunek esan digutelako". Elkarteko kideek plaka berriro jartzea erabaki zuten, baina udalak hori ere kendu zuen. Velascok esan du sei aldiz kendu dietela Canoren plak zazpi urtetan. "Iaz, Caldereria kalea hiru furgonetekin itxi zuten, eta, eskailerarik ez zutenez, bata bestearen gainera igota kendu zuten", esan du Velaskok. Iazko omenaldiaren ondoren, auzokide talde batek beste plaka bat jarri zuen, baina astearteko omenaldiaren ostean plaka berriro desagertu egin dela salatu du Velascok.

Udaltzainekin eta Espainiako poliziekin gorabeheretan ibili beharrean, plaka ofiziala jartzeko eskatu zuen elkarteak udalean duela bi urte. "Mozio bat aurkeztu genuen Iruñeko Udalean, Canori plaka ofiziala jartzeko. Baina ez zuten mozioa onartu, UPNk ezezkoa eman zuelako eta PSN abstenitu zelako", azaldu du Velascok.

Canoren omenaldia biribiltzeko Espainiako trantsizioa aztertuko duen hitzaldia antolatu dute: Trantsizioa: zigorgabetasuna eta iruzurra. Alfredo Grimaldos kazetari eta idazleak, Mikel Sangalo garaiko militanteak eta Ahaztuak 1936-1977 elkarteko kide batek parte hartuko dute. Hitzaldia asteazkenean egingo dute, 19:30ean, Iruñeko Zabaldin.

Mai 16, 20142014-05-16Iritzia0

7

• Prozesio bat parodiatzeagatik salatu dituzten lagunak. Apirilaren 17ko gauerdian, Aste Santua zela profitatuta, ehun lagun inguruk Iruñeko Alde Zaharrean prozesio baten parodia egin zuten, aita santuaren irudi eta guzti. Udaltzainek zazpi lagun salatu dituzte sentimendu erlijiosoaren aurkako delituak leporatuta.

Mai 16, 20142014-05-16Beste albiste batzuk0

“Nire lana erdian egotea da, ez ikasleekin eta ez irakasleekin”

"Institutuaren azpiegituraren mantentze lanez arduratzen naiz. Zerbait hondatzen denean, konpondu egiten dut, berdin dio aulki bat edo leiho bat den", azaldu du Josu Alkaldek (Iruñea, 1983). Leitzako Amazabal institutuko atezaina da bera. Gaztetatik gustuko izan du trasteekin ibiltzea, apurtutako gauzak desmuntatzea eta konpontzen saiatzea. Hala ere, Alkalderen lan bakarra ez da azpiegitura ongi mantentzea. Institutuko pertsona guztiekin erlazio ona mantentzea garrantzizkotzat jotzen du. "Nire lana erdian egotea da, ez ikasleekin ezta irakasleekin ere".

Alkaldek zurgintza metalikoa ikasi zuen. Leitzan urte eta erdi darama lanean. Ez zuen pentsatua atezain moduan lan egitea, baina amak konbentzitu zuen. "Amak beti esaten zidan: 'oposizioetan izena eman ezazu'. Nik ez nuen inongo gogorik horretan hasteko. Baina amak nire izena eman zuen ordezkapen batzuk betetzeko egin zuten deialdi batean". Ikasi gabe joan zen azterketara, eta lehen 300en artean bukatu zuen. Horrek animatu zuen hurrengo oposizioak prestatzera. "Kuadrillako lagun batekin eman nuen izena. Biok hasi ginen ikasten. Akademia batean ere izena eman nuen. Horrenbeste urteren ostean, ikasteko ohitura erabat galdua bainuen".

Azterketa gainditu eta lanpostua lortu zuen Leitzako institutuan. Oso pozik dago hartutako erabakiarekin. "Ama urtetan izan da atezaina. Nik haren lana ikusi, eta oso lan ona iruditzen zitzaidan, izugarrizko pagotxa. Ez delako bat ere errutinazkoa. Beti daude irakasle eta ikasle berriak. Horrez gain, gaztetatik gustuko izan dut gauzak konpontzea". Leitza herri txikia da, eta institutuan 200 ikasle inguru daude. "Bertan mundu guztiak ezagutzen du elkar, eta oso giro ona dago". Aurretik Tuterako institutu batean lan egin zuen bi hilabetez. "Ez du Leitzarekin zerikusirik. Mila ikasle baino gehiago daude bertan, eta bost atezain daude".

Alkalde funtzionarioa da, eta horrek hainbat onura dituela uste du. "Funtzionario bat nahiko librea da, ez du ezer ezkutatu behar. Hau da, ez dio inori ezer zor, zerbitzu publikoari baino ez". Horrez gain, atezaintzak baditu bestelako onura batzuk. Haren kuadrillan bi lanbide mota bereizten dituzte: lanean sartu baino lehenago dutxatzekoak eta lanetik ateratakoan dutxatzekoak. Haren lana lehen taldean dago. "Ez da gauza bera jendearen aurrean edo harrobian lan egitea".

Harremanen garrantzia

Institutuetako atezainak instituzioaren parte dira, baina ez dute irakasleek duten irudi autoritarioa. Alkalderi egoera hori gustatzen zaio, eta irakasle zein ikasleekin harreman ona izateko baliatzen du. "Niretzat oso erosoa da. Irakasleekin eta ikasleekin hitz egiten dut. Bakoitzak bere errealitatea azaltzen dit. Gainera, ni ez naiz arlo akademikoan sartzen. Berdin zait nor den ona matematiketan edo nork aukeratu duen erlijio irakasgaia".

Atezainaren lana nabarmenagoa da arazoak hasten direnean. Goizean goiz eskola irekitzen du Alkaldek. Berogailua erregulatzearen eta fotokopiagailuaren ardura ere berea da. "Nik egiten ditut fotokopiak. Makina izorratzen bada ere, neronek konpontzen dut". Horrez gain, egunerokoan sortzen diren arazoak konpontzen ditu.

Ez du arazo handirik izaten, baina Leitzan lanean hasi eta gutxira, ezaguna egin zen herri osoan. Hori ez da oso ona izaten. "Eskolako txirrina birprogramatzeko eskatu zidan zuzendariak. Nik ez nuen tenporizadore hori ezagutzen. Beraz, ikertzen hasi nintzen. Azkenean, ez dakit nola, baina lortu nuen eskolako ordutegiarekin programatzea, eta lanaldia bukatzean, etxera joan nintzen". Baina hurrengo egunean, lanera joan zenean, txirrina jotzen ari zela konturatu zen. Segituan itzali zuen. Baina zuzendariak, institutura heldu zenean, azaldu zion gauerditik zeramala txirrina jotzen. "Txirrinak gogor jotzen du. Jendeak uste zuen institutua erretzen ari zela, eta alkateak adibidez ez zuen ia lorik egin. Institututik hurbil bizi da, eta bertatik ozen entzuten da txirrina". Arazoa izan zen, Alkaldek nahi gabe programa berri bat sortu zuela tenporizadorean, gauerditik aurrera gelditu barik jotzeko.

Beste batean, Alkalde institutuko galdarekin tematu zen. "Bi galdara daude institutuan, eta batek besteak baino askoz gehiago kontsumitzen zuen". Fakturak aztertu, eta egunero galdara bakoitzak kontsumitzen zuena apuntatzen hasi zen. Azkenean, gertatzen zenaz konturatu zen: "Galdaratako bat ez zen itzaltzen, gauetan eta udan funtzionatzen jarraitzen zuen". Herriko iturginari deitu, eta tenporizadore bat jarri zion galdarari. "Tontakeria bat da, baina inor ez zen aurretik horretaz arduratu. Baina txikikeria horregatik 3.000 euro inguru aurreztuko ditugula uste dut".

Alkaldek eginbehar finko gutxi ditu. Egunerokoan sortzen diren arazoak konpontzea da haren lana. Zoriontsu da Alkalde Leitzan, eta esan ohi den bezala: gustuko tokian, aldaparik ez.

Mai 9, 20142014-05-09Asteko Gaiak0

Gazteek sortutako uhartea

Desobedientzia zibilaren gunea izan zen ia hamar urtez. Erresistentzia pasiboaren mugarria Iruñean. Urtebetez lanean aritu ostean, Iruñeko Gazte Asanbladak azkenean Euskal Jai pilotalekua eta ondoan zegoen eraikina okupatzea lortu zuen. 1994ko maiatzaren 7a zen. Herenegun bete zen okupazioaren hogeigarren urteurrena. Desobedientziaren Iruñeko uhartea deiturikoa gogoratzeko asmoz, aste honetan hainbat ekitaldi antolatu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko gaztetxeko kideek. Bihar, egun osoko jai berezia egingo dute Caldereria kalean.

1909. urtean eraiki zen Euskal Jai erremonteko pilotalekua. Estilo modernistakoa zen. Munduko erremonte pilotaleku handienetakoa izan zen. Baina, 1994ko maiatz hartan, pilotaleku zahar hari beste erabilera bat eman ziezaiokeela pentsatu zuen gazte talde batek, eta bai lortu ere. Dozenaka ikastaro, mintzaldi, bilera, kontzertu eta bazkari egin ziren bertan hamar urtean.

Haurra zen arren, ondo gogoratzen da okupazioaren egunaz Sergio. Biharko festa antolatu duenetako bat da, eta isunen beldur delako ez du bere abizena jakinarazi nahi. "Gogoratzen dudana da aitarekin Alde Zaharrean nengoela okupatu zutela Euskal Jai. Egun horretan izugarrizko euritea egin zuen", dio, irri artean. Maia, hondartza nahi dugu lelopean egingo dute biharko jaia, eta hura ospatzeko ez dute udalean baimenik eskatu. "Bihar ere desobedientzia eskubidea aldarrikatu nahi dugu. Nor da udala esateko guk gure lagunekin kalean ezin dugula bazkaldu eta dantzatu? Horixe egin nahi dugu, gaztetxeko lagun eta alde zaharreko ezagunekin jai giroan bildu".

Hain justu, auzokideekin Euskal Jai gaztetxekoek lortu zuten harremana nabarmendu du Sergiok: "Hasiera batean errezeloz begiratzen ziguten, baina gero izugarrizko harremana sortu zen". Harreman horren sendotasuna Euskal Jai hustu zutenean "agerian" gelditu zela uste du. Gaztetxea eraistearekin batera borroka egin zutelako hiriarena zen "ondasun hura" desager ez zedin.

2000. urte inguruan egin zen Sergio Euskal Jaiko batzordeko kide: "Ohartu ginen asanbladako gehienak zahartzen ari zirela eta belaunaldi aldaketa behar zela". Gaztetxearen azken urteak kudeatzea egokitu zitzaion, eta aitortu du ez zela lan erraza izan: "Gaztetxeak 2.000 metro koadro baino gehiago zituen, eta hori kudeatzea izugarri zaila zen". Zailtasunak zailtasun, dozenaka ekitaldi gauzatu ziren. Esaterako, Korrikari Iruñeko Udalak jaia egiteko debekua ezarri ondoren, gaztetxean egin zuten festa. Horrez gain, Euskal Jain jarri zituzten sanferminetako txosnak hainbat urtez. Eragile ezberdinei laguntzeko prest zeudela jakinarazi du Sergiok.

Dena den, Sergiorentzat bizitzako eskola ere izan zen gaztetxea. "Batzar bitartez funtzionatzen zen; beraz, erabakiak modu horizontalean hartzen ziren", azaldu du. Horrez gain, Euskal Jai egoera txarrean zegoenez, batez ere eraikina zaharberritzen ikasi zuten. "Ez dakit zergatik, baina gaztetxeko kide asko igeltseroak ziren, eta haien ofizioa primeran ikasi genuen".

Baina lagun asko ikastaroek erakarrita joan ziren lehen aldiz gaztetxera. Hori da, hain zuzen ere, Miriam Bravoren kasua. 16-17 urte zituela, eskujoko ikastaro batean parte hartu zuen. Horren bidez hasi zen gaztetxera joaten. "Iruñean hotz handia egiten du, eta gaztetxean goxo egoteko aukera genuen zentimorik gastatu gabe", dio Bravok, irri artean. Horrez gain, gaztetxean zegoen aniztasuna nabarmendu du: "Mota guztietako jendea joaten ginen, punkiak, borrokak.... Ezberdinak ziren lagunekin harremana izaten ikasi genuen, eta hori oso garrantzitsua dela iruditzen zait". Egun, aldiz, halako harreman pluralak izatea kosta egiten dela irizten dio.

Une garrantzitsuen bizitoki

Nostalgia apur batekin mintzatzen da Euskal Jai gaztetxeaz Julieta Itoitz rap abeslaria. Nabarmendu du gaztetxearen bidez erakutsi zela beste gizarte antolaketa bat posible zela. "Euskal Jai oso momentu berezian okupatu zen; 1990eko hamarkadan diru asko zegoen, eta Iruñeko Gazte Asanbladak beste gizarte antolaketa bat aldarrikatu zuen", azaldu du Itoitzek. Hura sekula ez zen izan gaztetxea kudeatzen zuen taldeko kidea. Hala eta guztiz ere, harreman estua izan du beti bertako kideekin.

Jakinarazi duenez, hasiera batean hainbat auzokidek ez zuten begi onez ikusi Euskal Jairen okupazioa. "Askok ez zekiten zein asmorekin okupatu zuten, eta horrek kezka sortzen zuen". Hala ere, apurka-apurka, denbora aurrera joan ahala Alde Zaharreko Auzokideen Elkartearen eta gaztetxearen arteko harremanak sendotzen joan zirela jakinarazi du Itoitzek.

Caldereria kaleko pilotaleku zaharraren inguruan bizitako hainbat une ahaztezinak egiten zaizkio, han ezagutu baitzuen bere bi haurren aita. Horrez gain, rap abeslari moduan gaztetxean egin zuen debuta: "2004ko inauteriak ziren, eta Rap del Carnaval [Inauterietako Rapa] abestu nuen; Orduan jaio zen La Chula Potra".

Bihar, gainera, kontzertua emango du okupazioaren urteurrena ospatzeko. Sergio, Miriam Bravo eta Julieta Itoitz bat datoz biharko eguna "egun handia" izango dela. Azken finean, desobedientzia zibilaren uhartean parte hartu zuten haiek berriz elkartzeko parada aproposa izango da. Uharte izan zen hori hondartza bilakatu nahi dute. Horregatik, bihar Caldereria plazara joateko asmoa dutenei bainujantzi eta eskuoihala hartuta joateko gomendatu diete jaiaren antolatzaileek.