Ekonomia

Aldaketaren beste aurpegiak
2015-07-242015-07-29Albisteak, Asteko Gaiak, Ekonomia, Euskara, Gizartea, Nafarroa

Aldaketaren beste aurpegiak

Uxue Barkos, Manu Aierdi, Mari Jose Beaumont, Jose Luis Mendoza, Isabel Elizalde, Mikel Aranburu, Miguel Laparra, Ana Herrera... Aldaketaren gobernua osatuko duten kontseilarien aurpegiak eta izen-deiturak nonahi azaldu dira egunotan. Benetako aldaketa, ordea, askoz zabalagoa da, eta hura osatzen duten izenen zerrend luzea ez dute berripaperen lerroburuek kabitzen.

Alderdien arteko koalizio hutsaz harago, aldaketa karrikan hezurmamitu baita azken hamarkadetan. Itolarriak eta etsipenak jota, pankarta baten atzean oihu egin duten guztiek sortu dute. Horiek guztiek osatzen dute benetako aldaketa.

1979. urtetik iragan asteazkenera arte, status quo-aren aldeko indarrek gobernatu dute herrialdea; UCDk, PSNk eta UPNk, alegia, eta urte hauetan guztietan, etengabeak izan dira protestak eta aldarrikapenak. Azken bi legealdiak, ordea, bereziki polemikoak izan dira: murrizketak, Nafarroako Kutxaren desagerpena, euskararen kontrako jazarpena, zerbitzu publikoen pribatizazioa... Protestak pilatu egin zaizkio UPNri eta PSNri, eta ohiko makineria propagandistiko osoa martxan jarri arren, ezin izan diote haserrearen uholdeari eutsi.

Polemikak, gainera, departamentu guztiak zipriztindu ditu neurri batean zein bestean. Hezkuntzari dagokionez, adibidez, hiru ardatz izan ditu UPNren gobernuaren jardunak: Madrilekiko menpekotasuna, euskarazko hezkuntza ereduen kontrako jazarpena eta ikastetxe pribatu eta erlijiosoen aldeko tratua. Horren guztiaren ondorioz, hamaika manifestazio antolatu ditu sektoreak azken urteetan: Euskararen Legearen, hezkuntza publikoak pairatutako murrizketen edota LOMCE lege erreformaren kontra.

Euskara eta osasuna

Euskarazko hedabideek, euskaltegiek, ikastolek eta eremu ez-euskalduneko gurasoek ere behin baino gehiagotan atera behar izan dute kalera, laguntza eske. Kontseiluak 2010ean Iruñean antolatutako manifestazioa edota iragan apirilean Anaitasuna kiroldegian eginiko ekitaldia dira horren adibiderik garbienak.

Osasungintzan diharduten taldeek, mugimendu feministek eta bestelako eragile sozialek ere bat egin dute karrikan, urte hauetan guztietan abortua galarazi duen gobernu eskuindarraren kontra. Horiek guztiek ere itxaropentsu begiratzen diote zabaldu berri den aro berriari. "Adi" egonen dira, ordea, aldaketa errotikoa dela zaintzeko.

Lurra eta ura ez galtzeko
2015-07-172015-07-20Albisteak, Asteko Gaiak, Ekonomia, Gizartea, Nafarroa

Lurra eta ura ez galtzeko

Haustura hidraulikoaren jomugan da Nafarroa. Bost proiektuk ukitzen dute herrialde hori. Frontera Energy Corporation enpresaren Aquiles izenekoa da haietako bat, eta urrats gehien egin duena, oraingoz. Haren eskutik, hain zuzen ere, 2D prospekzio sismikoak has daitezke, laster, Erriberako hainbat herritan. Bardeako lurrei eraginen lieke proiektu horrek, bai eta Cabanillas, Fustiñana, Ribaforada, Buñuel eta Cortes herrietakoei ere.

Haustura hidraulikoaren aurkako jarrera agerian utzi dute herriotako guztietako udalek. Teknika horrek gizakion osasunean eragin ditzakeen kalteak bazter utzi gabe, fracking-ak nekazaritzaren esparruan izan ditzakeen ondorioak jarri dituzte mahai gainean. Nekazaritza da Erriberako jarduera nagusia. Eta ez dute galdu nahi.

"Ura eta lurrak daude arriskuan". Horixe nabarmendu du Eduardo Navascuesek, Erriberako Ekologistak Martxan taldeko arduradun eta Nafarroako Fracking Ez plataformako kideak. Arrisku hori orain hurbilago dela salatu du, Espainiako Ingurumen Ministerioak Aquiles proiektuaren hurrengo fasea martxan jartzeko urratsa egin eta gero.

2D prospekzio sismikoekin proiektuaren bigarren fasea abiatuko litzateke, hain zuzen ere. Bigarren faseko lehen zatia, zehazki erranda. "Lehendabiziko fase batean, paperak jarri zituen enpresak mahai gainean. Agiriak osatu zituen, balizko zundaketak egiteko tokiak aztertuz", azaldu du Navascuesek. Paperean jasotakoa zein neurritan betetzen den ikustea izanen litzateke laster martxan jar daitekeen bigarren fasearen helburua: lehendabiziko zatian, prospekzio sismikoen bidez eginen lukete lan hori; eta bigarrenean, berriz, zundaketen bitartez.

Prospekzio sismikoak egiteko kamioiak erabiltzen dituzte enpresek. Navascuesek salatu du Frontera Energy Corporationek oraindik ez duela zehaztu lan horiek non egin nahi dituen. "Normalean, halako prospekzioak errepide eta bideetan egiten dira", azaldu du. Helburua da lur geruzaren ezaugarri litografikoak zehaztea. "Hori egiteko hainbat teknika erabiltzen ohi dituzte, eta prospekzio sismikoena da horietako bat".

Informaziorik ez

Prospekzio sismikoak egiteko baliatzen dituzten kamioiek motor baten bidez dar-dar egiten duen plataforma bat badute. Lur azpian hainbat zunda sartzen dituzte, eta plataformaren dar-dar hori jasotzen dute. Informatika programa berezi bat erabiltzen dute datu horien bidez lur geruzaren ezaugarri litografikoen irudia lortzeko. "Asmoa da, noski, gas poltsak egon daitezkeen edo ez baieztatzea", erran du plataformako kideak.

Prospekzio sismikoak egiteko ingurumen ebaluazio sinplifikatua eskatu du Frontera Energy Corporation etxeak. Horrek erran nahi du zuzenketak aurkezteko aukerarik ez dutela izan herritarrek. Ezin izan dute parte hartu. Informazioa ere urria dela salatu du Eduardo Navascuesek. Ezagutarazi du Poloniako enpresa batek eginen dituela lan horiek Erriberan.

Zundaketak eginen lituzkete bigarren faseko bigarren zatian. "Orduan, bai, ingurumen eraginaren adierazpena beharko luke proiektuak". Gasa ateratzeko eginen lituzketenak baino neurri txikiagoko zundaketak izanen lirateke, baina horietan ere "jariakin toxikoa" erabiliko lukete. Hau da, jariakin toxiko hori sartuko lukete Erriberako lurretan. "Egia da batez ere ura erabiltzen duela haustura hidraulikoaren teknikak; baina baliatzen dituen osagai kimikoak hagitz toxikoak dira; lur azpian dagoen radon gasa askatzen du haustura hidraulikoak, gainera, eta erradioaktiboa da. Lurrikarak izateko arriskuak ere gora egiten du fracking-aren eraginez, eta ur anitz kontsumitzen du".

Hirugarren fasean bigarrenean lortutako datuak aztertuko lituzke enpresak, gasa ateratzeko zundaketekin hasi edo ez erabakitzeko. "Azken zundaketa horiek egiteko ere ingurumen eraginaren adierazpena beharko luke proiektuak", zehaztu du Navascuesek. Bigarren faseko informazioa lortzeko zundaketetan 1.000-1.500 metrora eginen lituzkete zuloak; gasa ateratzekoak, berriz, handiagoak izaten dira: "2.500-3.500 metro sakon izan daitezke, eta 1.500-2.000 metro zabal", erran du Navascuesek.

"Putzu horien mehatxupean dira Erriberako lurrak eta ura", salatu du Nafarroako Fracking Ez plataformako kideak. Nafarroako bertze hainbat eskualde ukitzen dituzten bertze lau proiektu badirela gogoratu du.

Proiektu horiei guztiei aurre egin nahi izan zien Nafarroako Parlamentuak, eta haustura hidraulikoa debekatzen zuen legea onartu zuen 2013. urtean. Espainiako Auzitegi Konstituzionalak, ordea, bertan behera utzi du. Parlamentuko bozketan UPNk eta PPNk bakarrik egin zuten haustura hidraulikoa debekatzen zuen testuaren aurka. PPN hasieratik agertu zen lege horren aurka, baina UPNk bere botoa aldatu zuen: batzordean egindako bozketan abstenitu egin zen; osoko bilerako azken bozketan, berriz, debekuaren kontrako boza eman zuen.

Erriberan bertzelakoa da egoera, eta UPNk agintea duen herrietan ere teknika horren aurkako jarrera erakutsi dute. Aquiles proiektuak ukitzen ditu, eta kezkatuta daude. Erribera osoan egin du gora haustura hidraulikoaren inguruko kezkak, azken asteotan.

TUTERA

"Aireak eta urak ez dute mugarik". Tuterako ingurumen zinegotzi Olga Risueñorenak dira hitzak (Ezkerra). Aquiles proiektuak ez ditu herri horretako lurrak ukitzen, zuzenean, baina Erriberako hiriburua da, eta haustura hidraulikoaren aurka egin du udalak.

"Fracking-aren aurkako mozioa lehendabizikoz aurkeztu zenean, atzera bota zuen udalak; bigarrenean, berriz, PP bakarrik gelditu zen haustura hidraulikoaren alde", gogoratu du Risueñok. Bi urte baino gehiago dira Tuterak bertze hainbat herrirekin bat egin zuela fracking-aren teknikaren aurka.

Urak eta aireak mugarik ez dutelako, hain zuzen ere. "Erriberako bertze herrientzat mehatxu dena guretzat ere bada", erran du Tuterako Ingurumen zinegotziak. "Eskualde osoaren etorkizuna dago arriskuan".

Udalek lan egiteko tarte txikia dute haustura hidraulikoaren aurkako borrokan, Tuterako zinegotziaren hitzetan. Baina horrek ez du erran nahi deus egiterik ez dutenik. "Kamioiak bide zehatz batetik pasatzeko baimenak emateko ardura, anitzetan, udalen esku dago. Gure esku dira hainbat erabaki, eta horien bidez ere lor dezakegu zerbait", erran du Risueñok.

Haustura hidraulikoaren mehatxua arriskutsutzat jo du Risueñok, eta arriskutsua da, halaber, haren ustez, herritar anitzek halakotzat ez hartzea, oraindik ere. "Azken hiruzpalau urteotan gero eta gehiago hitz egin dugu fracking-ari buruz; jendeak badaki zer den, baina mehatxu ikusezina da, nolabait erranda, oraindik ere. Lan handia dago egiteko, jendea ohar dadin haustura hidraulikoak izan ditzakeen ondorioez".

RIBAFORADA

"Poliki-poliki, baina aurrera egiten ari da haustura hidraulikoa, eta hori ez da batere ona guretzat". Ribaforadako alkate Jesus Mari Rodriguezen (PSN) kezkak gora egin du azken asteotan. Udaletxean ekainaren hasieran jaso zuten Aquiles proiektuaren hurrengo urratsen berri ematen zuen gutuna. "Prospekzio sismikoak hasi nahi dituzte; udalen iritzia eskatu dute, baina guk erran dezakegunak ez du proiektua geldituko edo aldaraziko; ez dugu indarrik. Tramite hutsa bertzerik ez da".

Erribera osoari eragiten dio Aquiles proiektuak Rodriguezen hitzetan. Baina argi du galtzeko gehien duen herrietako bat Ribaforada dela. "Ekonomiaren ikuspuntutik, gure herrian inon baino argiagoa da nekazaritzak duen garrantzia; gure herriko barne produktu gordinaren %30-40 da". Esportazioen bidez herriko kooperatibak 12 milioi euro biltzen dituela erantsi du alkateak, nekazaritzak duen indarraren adierazgarri.

"Gure bizimodua dago arriskuan; akuiferoak eta ibaiak kutsatzeko arriskua handia da", nabarmendu du Rodriguezek. Proiektuak aurrera egiteko modua kritikatu du, gainera. "Udalak aldatzen ari zirela aprobetxatu dute gutunak bidaltzeko; eta ingurumen ebaluazio sinplifikatua eskatu du enpresak. Horren helburua da ingurumenarekin lotutako kontrolei ihes egin ahal izatea", salatu du.

CABANILLAS

Jesus Santosek (PSN) ekainaren 13an hartu zuen bere esku Cabanillasko Udalaren ardura. Espainiako Ingurumen Ministerioak Aquiles proiektuko prospekzio sismikoen inguruan bidalitako gutuna hartu zuenerako, erantzuteko epea bukatuta zegoen. Onartu du jokoz kanpo harrapatu duela udala enpresak egindako azken urratsak, baina haustura hidraulikoaren aurka lanean jarraitzeko konpromisoa berretsi du. "Nahita aukeratu dute data; epez kanpo bada ere, haustura hidraulikoaren aurkako jarrerari eutsiz erantzunen diogu ministerioari", azaldu du alkateak.

Teknika horrek dituen arriskuak agerikoak direla nabarmendu du Santosek, eta kezka agertu du. "Nekazaritza da gure herrian nagusi; landa eremua da gurea, eta haustura hidraulikoak kalte handia eragiten ahal dio", salatu du. Egoera horretan udalek "deus gutxi" egin dezaketela uste du.

BUÑUEL

Buñuel da haustura hidraulikoaren kontrako manifestuarekin bat egin ez duen herri bakarra Erriberan. Jose Antonio Lasheras alkateak argi utzi du, hala ere, fracking-ari ezezko biribila eman diola herri horrek, eta lehenbailehen bat eginen dutela haustura hidraulikoaren aurkako herrien zerrendarekin. "Ez dugu haustura hidraulikorik nahi Erriberan", berretsi du UPNko alkateak.

Erriberako bertze herrietako alkateekin bat egin du Buñuelgoak ere. "Gure lurrak defendatu behar ditugu. Haustura hidraulikoak ekosistemari eragiten dio; ura kutsatzen du. Lurra da gure bizimoduaren oinarria, eta ezin dugu suntsitu", nabarmendu du Lasherasek.

Agerian utzi du Espainiako Gobernuaren eta Frontera Energy Corporation enpresaren eskutik informazio gutxi jaso dutela udalek. "Informazioa badugu, baina ez digute enpresak edo ministerioak eman, haustura hidraulikoaren aurkako plataformak baizik", salatu du.

Udala kezkatuta dagoela azaldu du alkateak; herritarren artean egoera bertzelakoa dela uste du, ordea. "Herritarrentzat kezka nagusia Ebro ibaia da. Ebrok eragiten die gure lursailei, eta Ebrori so bizi dira herritarrak". Haustura hidraulikoaren mehatxua mahai gainean dagoela argi du alkateak, baina uste du herritarrentzat, oraindik ere, ez dela lehentasunezkoa haren kontrako lana. "Urrutiko mehatxu bat balitz bezala ikusten dute", azaldu du Lasherasek. "Argi izan behar dugu, ordea, haustura hidraulikoak Ebro ibaiari ere eraginen diola".

Tuterako zinegotziaren iritzi bera du. "Udalek ez dugu anitz egiteko aukera, baina gure esku dagoen hori egin behar dugu". Oztopoak jarri behar dizkiote udalek proiektuari, alkatearen hitzetan. Nafarroako Gobernuak ere haustura hidraulikoaren aurkako presioa egin ahal izanen duela espero du Buñuelgo alkateak. "Denen onerako".

Eleberrietan azaltzen ez den Nafarroa beltza
2015-05-292015-05-29Albisteak, Asteko Gaiak, Ekonomia, Gizartea, Nafarroa

Eleberrietan azaltzen ez den Nafarroa beltza

Kokaleku zehatza aipatzen zen mezu elektroniko anonimo batean: San Bartolome gotorlekua, Iruñeko harresian. "Gutun-azal bat aurkituko duzu zirrikitu batean. Bakarrik joan zaitez", zioen mezuak. Zigarretari azken kea eman, eta hara abiatu da protagonista, abenduko gau hotzaren iluntasunak lagunduta. Gabardina luzea, bufanda eta kapelua daramatza soinean, inork ezagut ez dezan. Mezuak zioen bezala, harresiko zirrikituan dago gutun-azala, baina, hartu duen unean, lau figura beltz azaldu dira itzalen artetik. Poliziak dira. Eskuburdinak jarri dizkioten arte ez dira jabetu gabardinaduna Santiago Cervera dela.

Eleberri beltz batetik ateratako pasartea dirudi, baina errealitate gordina da. Xantaiak, espioitza, ustelkeria, konspirazioak, botere ekonomikoa eta politikoa kontrolatzen duten familia aberatsak... Hamaika nobela edo gidoi idazteko adina misterio dago Nafarroako egungo erregimenaren gibelean. Horren jakitun, Nobela beltza, errealitate beltza izeneko mahai ingurua antolatu zuen Iruñeko Karrikiri elkarteak iragan astean.

Joxerra Senar BERRIAko kazetaria, Ivan Gimenez El corralito foral liburuaren egilea, Jon Alonso idazlea eta Patxi Urrutia Kontuz elkarteko kidea aritu ziren gaiaz solasean, eta foru komunitatearen alderik ilunena azaleratzen saiatu ziren.

"Nire liburuetako batean Cervera, gutun-azala eta harresiaren eszena edo horren gisakoren bat idatzi izan banu, idazle txartela erretiratuko lidakete segituan", esan zuen Alonsok, saioaren hasieran. Haren irudiko, fikzioak "egiazkotasuna" bilatzen du, errealitatea imitatzen du; baina, askotan, errealitateak berak egoera sinestezinak aurkezten ditu: "Cerverarena hain da gehiegizkoa, nobelagile txar batek asmatutako burugabekeria ematen du... egia izan arren".

Muturreko pasadizoez gainera, ordea, Nafarroak adibide ugari eskaintzen dizkio detektibe eleberri bat edo thriller bat idatzi nahi duenari. Aingeru Epaltzak, adibidez, maisuki islatu zuen Iruñea zaharreko giro kirastua —hiriaren izena aipatu gabe— eta botere politiko nahiz ekonomiko ilunen itzal luzea Rock'n'roll eleberrian. Fikzioaz harago, ordea, ustelkeriari izen-deiturak paratu dizkioten saiakera liburuak izan dira, azken urteetan, arrakasta handiena erdietsi dutenak; besteak beste, Joxerra Senarren CAN: eta hemen ez da ezer gertatu (Pamiela, 2015); Jose Mari Esparzaren La sima (Txalaparta, 2015); edota Alberto Gil, Aritz Intxusta eta Patxi Zamoraren El banquete (Txalaparta, 2014).

Horietan salatzen denak frogatzen du San Frantzisko, New Orleans edo Malmo bezain misteriotsuak eta ilunak izan daitezkeela Iruñea, Baztan edo Corella ere.

FAMILIA HANDI BAT

Genero beltzean, oso ohikoa da krimenaren gibelean hariak mugitzen dituen elite edo familia boteretsu bat paratzea. Literatura mota honetan, botere eta aberastasun handien kausa eta ondorioa da ustelkeria.

Stieg Larssonen nobeletan bezala, Nafarroan elite batek kontrolatu ditu, orain arte, baliabide ekonomikoak, enpresa handienak eta botere politikoaren gune garrantzitsuenak. Ricardo Feliu soziologia irakasleak zehaztasun zientifikoz neurtu zuen herrialdeko enpresaburu handien, politikarien eta agintarien arteko sare zurruna, bere doktoretza tesian. Haren esanetan, 90 edo 100 bat pertsonaren eskuetan dago herrialdearen botere guztia. "Tesia idatzi nuenean, Nafarroako enpresa handienak hartu eta administrazio kontseiluak ikertu nituen. Datu horiek alderatu egin nituen politikari eta legebiltzarkideen izen-deiturekin, eta kointzidentzia handiak zeudela ikusi nuen. Izenetako asko errepikatzen ziren zerrenda batean zein bestean. Alor ekonomikoaren eta politikoaren artean zubiak eraikitzen dira, eta horrek bide ematen dio ate birakarien fenomenoari, interes pribatuak eta publikoak nahasita", azaldu zuen Feliuk 2013ko azaroan, Nafarroako Unibertsitate Publikoan emandako hitzaldi batean.

Zehazki, soziologo iruindarrak 38 enpresa publiko aztertu zituen bere tesian, eta 145 zuzendaritza kargu 90 politikariren eskuetan zeudela ondorioztatu zuen. "Hori ez zen zubi bat, autobide bat baizik". Baina ate birakarien fenomenoaz harago, nafar eliteen sarean abizenek pisu handia dutela uste du Feliuk. "Nafarroan, eliteen kontzeptuak harreman estua du familia ondarearekin. Uranga, Asiain, Arraiza... Familia horiek sekulako sarea sortu zuten enpresa, boteregune eta hedabideen artean".

Beste ikerlari batek, Ivan Gimenez kazetari eta sindikalistak, erregimenaren erraiak aztertu ditu El corralito foral liburuan (Pamiela, 2015), eta, haren aburuz, sare horren epizentroa Corella herrian dago. Handik atera ziren, besteak beste, Jose Antonio Asiain PSNko legebiltzarkide, Nafarroako Gobernuko presidenteorde eta CANeko presidente ohia; Miguel Sanz presidente ohia; eta Antonio Catalan NH eta AC hotel kateen jabea.

Gimenezen arabera, familia arrakastatsu horiek guztiak Jose Luis Arrese ministro eta idazkari frankistak Corellan eraikitako sare klientelistaren gerizpean hazi ziren. Izan ere, egungo eliteen arrakasta ulertzeko eta sekretu ilunenak azaleratzeko, beharrezkoa da denboran atzera egitea.

MEMORIA LURPEAN

1936ko gerrak odol arrasto luzea utzi zuen Nafarroan. 3.000 pertsona baino gehiago fusilatu, erail edo desagerrarazi zituzten Franco eta Molaren aldeko militar matxinoek. Nafarroako egungo agintariek behin baino gehiagotan esan dute diktadura garaian gertatutako sarraskiak gaitzesten dituztela, baina, aldi berean, UPNren gobernuak ateak itxi dizkie memoria berreskuratzeko saioei. Besteak beste, Franco diktadoreari Nafarroako seme kutun eta Iruñeko seme kutun tituluak kentzeko proposamenen kontra bozkatu dute erregionalistek legebiltzarrean nahiz hiriburuko udalean, hainbat udalerritako kaleen izen frankistak aldatzeari uko egin diote behin eta berriz, eta, urtero-urtero, Mola eta Sanjurjo jeneral kolpisten omenezko mezak baimentzen dituzte Iruñeko Erorien monumentuaren kriptan.

Gimenezek El corralito foral liburuan azaltzen du horren arrazoietako bat: lotune sendoa dago 36ko gerraren ostean sortutako erregimen frankistaren eta egungo elite politiko-ekonomikoen artean. Gerraren itzalpean aberastu ziren enpresaburuak, goi politikarekiko zaletasuna (eta batzuetan, baita karguak ere) oinordetzan jaso dituzten hautetsiak eta garai batean ezarritako estatusa mantendu nahi duten agintariak nahaspilatzen dira Nafarroako boterearen bilbean.

Taberna familia da adibide garbienetako bat. Gimenezen arabera, okindegi kate xumea zena izugarri hazi zen gerraren ostean, falangisten lankidetzarekin, kooperatiba errepublikano eta ezkerrekoen baliabide eta ondasun guztiak arpilatu ostean. Prezioak adostea eta monopolio bat sortu nahi izatea leporatu diote behin baino gehiagotan enpresari, eta 2013an, 1,9 milioi euroren isuna ezarri zien Espainiako Konpetentziaren Batzordeak. 110 familia nafarren esku zegoen enpresa, eta duela lau urte saldu zioten multinazional bati 300 milioi euroren truke.

HARRAPAKINAK BANATZEN

Ezin da Nafarroako ekonomiaren egungo egoera azaldu CAN auzia edo Nafarroako Kutxaren desagerpena aipatu gabe. Thriller politiko baten antzera, interes ekonomikoak, ustelkeria eta eskrupulurik gabeko politikariak biltzen ditu Nafarroako historia hurbileko gertakari larrienak.

Azken hamarkadetan, UPNren kudeatzaile bikainaren mitoa mantentzen lagundu du kutxaren hazkunde etengabeak. Krisiaren eztandak azaleratu duen errealitatea, ordea, oso bestelakoa da, agerian gelditu baitira erregionalisten obsesioak, handinahia eta agintari zenbaiten megalomania.

Bi izan dira CAN auziaren benetako dimentsioa ezagutzeko aukera eman duten lanak: El banquete eta CAN: eta hemen ez da ezer gertatu. Lehenbizikoan, Patxi Zamora, Aritz Intxusta eta Alberto Gil egileek botere politikoaren eta ekonomikoaren arteko harreman estua ikertu dute, kutxaren sorreratik gertatutako eskandaluak haizatuz: bileretara joateagatik politikariek jasotzen zituzten dieta opakuak, Rolex eta bestelako luxuzko opariak, diru xahutze etengabea...

CAN: eta hemen ez da ezer gertatu liburuan, berriz, CANen hazkunde ikusgarriaren eta gainbehera bortitzaren kronika egiten du Joxerra Senarrek, fokua kudeaketa txarrean jarrita. Besteak beste, Miguel Sanz presidentearen eta Enrique Goñi zuzendariaren megalomania aipatzen du kazetariak, entitatearen porrotaren arrazoien artean.

POLIZIA EREDUGARRIAK

Poliziaren figurak garrantzi handia du eleberri beltzaren historian. Zenbait kasutan, heroia izan da; beste askotan, berriz, antagonista, ustelkeriak jotako pertsonaia iluna. Iruñean ere, Udaltzaingoaren kontrako ustelkeria eta gehiegikeria salaketek berripaperen lerroburuetara egin dute jauzi azkenaldian. Izan ere, Simon Santamaria udaltzainburu ohiaren ibilbide profesionalak Abel Ferrararen Bad lieutenant filmetik ateratakoa dirudi: mehatxuak, indarkeria, botere gehiegikeria, lan eskubideen kontrako delituak, elkartzeko askatasunaren aurkako delituak, bazterkeria, dokumentuen faltsutzea... Halako salaketei egin beharko die aurre, iragan maiatzaren 12an Maria Paz Benito magistratuak iragarritako ahozko epaiketa egiten bada —helegitea aurkeztu du Santamariak—.

Eskandaluek itota —eta Iruñeko Udalean aldaketa politikoa gertu egon zitekeela ikusita—, dimisioa aurkeztu behar izan zuen udaltzainburuak. Udaltzainen sindikatuak egin zituen salaketak, baina ustezko biktimen alde agertu beharrean, Iruñeko alkate Enrique Maiak Santamaria jo zuen biktimatzat. "Jazarpen etengabea pairatu du", esan zuen.

Ofizioz militarra da Santamaria. Hainbat eskandalu tarteko, erreserbara bidali zuten 1992an, eta handik, Volkswagenen segurtasun sailera egin zuen jauzi. 1999an, Yolanda Barcinak Iruñeko udaltzainen buru izendatu zuenean, hierarkia eta espiritu militarra ezartzea izan zen Santamariaren obsesioetako bat, instituzioaren ezaugarriak eta helburuak baztertuta. Pertsonaia iluna, nobela beltz baten orrialdeetatik ateratako erresuma beltzean.

LAB nagusi Nafarroako administrazio publikoko hauteskunde sindikaletan
2015-05-212015-05-21Albisteak, Ekonomia

LAB nagusi Nafarroako administrazio publikoko hauteskunde sindikaletan

Arnaitz Lasarte / BERRIA Duela lau urte lortutako ordezkari kopurua areagotu dute sindikatu abertzaleek Nafarroako administrazio publikoko hauteskundeetan. Behin behineko datuen arabera, LAB litzateke lehen indarra, eta ELA bigarrena. Atzetik geratuko lirateke CCOO, Afapna eta UGT. Foruzaingoko eta Osasun Publikoko Institutuko bozak atzeratu egin dira arazo teknikoengatik. Hortaz, ez dira behin betiko emaitzak. LABek emandako...

Krisi aurreko egoerara itzuli da Nafarroako ekonomia
2015-04-302015-04-30Albisteak, Ekonomia

Krisi aurreko egoerara itzuli da Nafarroako ekonomia

Nafarroako gobernuak aurreratu duenez, ekonomia %0,6 handitu da lehen hiruhilekoan. Urtebetean %2,3ko erritmoan hazi da barne produktu gordina. Zazpigarren hiruhilekoan jarraian handitu da BPG eta urtebetean %2,3ko erritmoa hartu du. Lourdes Goikoetxea jarduneko presidenteordeak nabarmendu BPG 2008 erdialdeko neurrian dagoela, eta horrek esan nahi luke krisian galdutako aberastasuna erdietsi duela Nafarroak. Ia zazpi urte behar...

Nafarroako Hitza puntueus da
2015-04-242015-04-24Aisialdia, Albisteak, Ekonomia, Euskara, Gizartea

Nafarroako Hitza puntueus da

Jon Ordoñez Argia, sinplea eta irakurterraza”. Hala azaldu zien atzo Ion Orzaiz Nafarroako Hitza-ko zuzendariak webgune berriak zer izan nahi duen eta nolakoa izango den aurkezpenean. Zaldiko Maldiko elkartean egin zuten aurkezpena Orzaizek eta Martxelo Otamendi BERRIAko zuzendariak. Aurkezpenean izan ziren, besteak beste, Patxi Zabaleta Aralarreko parlamentaria, Mikel Bujanda eta Juan Kruz Lakasta Euskalerria Irratikoak eta Garbiñe Petriati...