Bosgarren urteurrena ospatuko du 'Nafarroako Hitza'-k aurtengo abenduan, eta, egindakoari autoatseginez begira gelditu beharrean, hamaika egitasmo berri jarriko ditu abian datozen hilabeteetan, gertuko informazioa jorratzeko molde berriak sustatu nahi...
Nafarroa
Euskara hutsetik ikasten hasteko ikastaro trinkoak, IKAren eskutik
IRUÑEA. Euskararen ikasketan lehen urratsak egiteko ikastaroa eskainiko du IKAren Arturo Campion euskaltegiak martxoaren 2tik aurrera. 80 orduko ikastaroa izanen da. 200 euroko prezioa izanen du, baina, eskolen %85era edo gehiagora joanez gero, 125 euro itzuliko dizkiete ikasleei. Era berean, Euskara jendea dokumental sortan oinarritutako ikastaroa ere antolatu du euskaltegiak, sei saiotan banatua.
Lehengo hariari jarraika
A rgitaratu zen lehen egunetik, 2010ko azaroaren 5 hartatik, asteroko hitzorduari hutsik egin gabe kaleratu da Nafarroako Hitza. Ostiralero, gertuko informazioari lekua ematea izan du helburu, Nafarroa mailako euskara hutsezko astekari bakarra izateraino. Aste honetakoa du 200. zenbakia.
Hutsune bat betetzeko jaio zen agerkaria. BERRIA egunkarian tokirik izan ez, eta, hala ere, garrantzitsuak ziren gaiei eusteko. Astean behin, eta sakontasun handiagorekin. Eta hari horretatik tiraka, egunerokotasunaren zurrunbilotik ihes egin eta garrantzitsuak ziren bestelako gaiak lantzeko aukera eman du Hitza-k. Horrela izan da astez aste. Gai lokalak landu dira 200 zenbaki hauetan, baina gaiek eskatzen duten sakontasunarekin.
Iruñeko Zaldiko Maldiko elkartean egin zen astekariaren aurkezpena, eta herrialdeko euskalgintzak harrera beroa egin zion egitasmoari. Nafarroak "horrelako proiektu euskaldun eta euskaltzale bat" behar zuela esan zuten aurkezpen ekitaldian parte hartu zutenetako askok.
Lehen zenbaki hartan, etxeko langile etorkinei buruzko erreportaje mamitsua argitaratu zuen Hitza-k. "Lan baimenik izan ez eta inoren etxean lan egiten aritzen diren" emakume immigranteei buruzkoa. Izan ere, sortu zenetik gaur arte, gizarte gaiak izan dira astekariaren ardatz nagusietako bat. Bestea, iritzi saila izan da, Nafarroako kulturaren, euskalgintzaren eta kazetaritzaren sinadura garrantzitsuenetako batzuk azaldu baitira Hitza-ren iritzi orrialdeetan.
Sustrai sakonak
Gauza gehienak bezala, ordea, Nafarroako Hitza ez zen ezerezetik sortu. Esperientzia bakoitza bakarra eta konparaezina dela jakinda ere, zentzuzkoa dirudi ospakizun testuinguru honetan, Nafarroako Hitza-ren aurreko izandakoak oroitzea. Eta horien artean, bat gailentzen da besteen artean: Nafarkaria, Euskaldunon Egunkaria-ren gehigarria, urte luzez Nafarroako euskaldunon erreferentziako astekaria izandakoa.
Diru laguntzei lotuta jaio eta hil zen Nafarkaria. Nafarroako Gobernuak laguntza emanda sortu zen, 1991ko abenduan, eta hamaika urteren buruan desagertu zen, laguntza hori kendu ziolako aurretik eman zion instituzio berak.
Sorreraren garaian, lau kazetari ziren lanean Egunkaria-k Iruñean zuen ordezkaritzan. Horietako bat zen Alberto Barandiaran, eta hari egokitu zitzaion gehigarriaren lehen arduradun izatea. Lehen zenbakian, azaleko ilustrazioaren alboan, argi agertu zituen asmoak Nafarkaria-k: "Nafarroan sortua, nafarrendako egina, hemengo gaiak ditu ikusmiran eta buruan. Astero-astero, hori bai, lurralde honetako bazterrak ukitzen saiatuko da, bertako biztanleen berri ematen. Harrokeriarik gabe, zintzo, baina zuzen. Eta horretarako lan eta ahaleginak ez dira faltako, indarrak ez bait dira gutxi. Geroak erranen". Geroa da gaurkoa, eta atzera begira, bada nahikoa perspektiba orduko ibilbidea baloratzeko. Barandiaranentzat, "harro egoteko modukoa" izan zen Nafarkaria, "egin zuen ekarpenagatik".
Hastapenetatik, kolaborazioen aldeko apustua egin zuten. Amaigabea dirudi gehigarrian parte hartu zuten izenen zerrenda: Aingeru Epalza,Mikel Taberna, Pili Yoldi, Pello Lizarralde, Maite Urkia, Asisko Urmeneta, Zaldi Eroa... Barandiaranek dioenez, "hemengo begirada bat, Nafarroako jendearen begirada propioa" ekarri zuen paperera.
Iraun zuen urte horietan guztietan, Nafarroan euskaraz "zerbait idatzi zuen orok" Nafarkaria-n parte hartu zuela gogorarazten du lehen lau urteetan gehigarriaren arduradun izan zenak. Hark dioenez, "oso gehigarri parte hartzailea" izan zen, "plaza zabala" izan behar zuela erabaki zutelako.
Barandiaranek memorian iltzatuak ditu "elkarrizketa eta erreportaje gogoangarri asko". Gogoan ditu, bereziki, Dora Salazar artistari eta Patziku Perurena idazleari egindako elkarrizketak. Baita azken euskaldun elebakarren inguruan edo Euskal Herriko erdigune geografikoaren inguruan egindako erreportajeak ere.
Nafarkaria-k, azken batean, "Nafarroa ezagutzeko aukera ikaragarria" eman zuela uste du Barandiaranek, "ia-ia herri guztiak" ibili zituztelako, goitik behera, gai eta albiste bila. Edukiak, hain zuzen ere, denetarikoak zirela du gogoan orduko arduradunak, Nafarkaria-n zebilen kazetari bakoitzak "askatasun handia" zuelako, gustuko zituen gaiak lantzeko.
Diru laguntzarik ez
Diru laguntzen galera izan zen astekariaren desagerpena ekarri zuen funtsezko arrazoia. 2001ean, zazpi milioi pezetako babesa (42.000 euro) kendu zion Nafarroako Gobernuak. Laguntzarik gabe, urte eta erdiz eutsi zion apustuari, baina 2002ko uztailaren 26an, egoera horretan irautea"zama handiegia" zela iritzita, betiko agur esatea erabaki zuten gehigarriaren arduradunek. Barandiaranek argi du eredua bera aldatzea ezinbestekoa zela. "Baina seguru nago laguntza pixka bat izan bagenu zerbait interesgarria egiten asmatuko genukeela".
Nafarkaria desagertu eta zortzi urtera jaso zuen lekukoa Nafarroako Hitza-k. Herrialdeko aktualitateko gaiak ardatz hartuta, gertuko informazioaren esparruan ere kalitateko kazetaritza landu daitekeela frogatzen duen astekari euskalduna.
5
KALTEAK, MILIOI EUROTANEbro ibaiaren inguruko hamar herri izan dira gehien kaltetuak. Horien arabera, ia 5 milioi euroren galerak eragin dituzte uholdeek, azpiegitura publikoei dagokienez soilik.
Batzar eratzailea egingo du Aranzadi hautagai zerrendak Iruñean, bihar
IRUÑEA. Aranzadi hautagai zerrenda hiritarrak batzar eratzailea egingo du bihar, 11:00etan, Iruñeko Mendillorri auzoko Elorri ikastetxean. Plataformako kideek "hiria eraldatu nahi duen" pertsona talde baten gisara aurkeztu zuten euren burua, orain dela bi aste. Joan den asteburuan jardunaldiak egin zituzten Iruñean, arloz arlo udal hauteskundeetara eramango dituzten proposamenak zehazteko.
Ebroko nekazariak, itolarrian
Soroak eta baratzeak, urez itota; uztak, hondatuta; etxalde anitz, suntsituta. Azken egun eta asteetako uholdeek triskantza handia eragin dute Nafarroa osoan; Erriberan eta Estellerrian, batez ere. Ibaiek urtarrilaren 31 eta otsailaren 3a artean eman zioten hozkadarik handiena lurrari. Horixe izan zen aurtengo lehen uholdea. Azkena, egunotakoa, eurite gogorren eta mendiko elurra urtzearen ondorioz. Bitarte horretan, Ega, Arga, Zaraitzu eta Ebro ibaietatik gertu bizi direnek zeharka begiratu diote uraren mailari. Hilabete osoa, ikara batean. Kolpe latzena jaso dutenak, ordea, nekazariak izan dira.
Castejon, Mendabia, Milagro, Viana, Andosilla, Lodosa, Sartaguda, Lerin... Nafarroako hego- mendebaldeko herrietan, ibaiaren ondoan eraikitako lubetak eraitsi ditu ur korronte bortitzak, eta, horren ondorioz, baratze nahiz soro ugari urpean gelditu dira. Guztira, 3.000 eta 4.000 hektarea artean, nekazarien elkargo eta sindikatuen esanetan.
Horrek galera ekonomiko itzelak eragin ditu, gainera. Ebro ibaiaren inguruan dauden hamar herritako udalek egindako kalkuluen arabera, 4,8 milioi euro beharko dituzte txikizioa konpontzeko. Kalkulua, baina, azpiegitura publikoen gainean egindakoa da bakarrik; beraz, urek etxebizitzetan, etxabeetan eta lur pribatuetan eragindako kalteak gehitu behar zaizkio kopuru horri, hondamendiaren benetako tamaina neurtzen hasteko.
"Milaka hektarea hartu ditu Ebro ibaiaren hazkundeak. Soro horietan landatuta zegoen uzta galdu dugu jada, baina kolpea askoz gogorragoa da, lortu gabeko irabaziak gehituta; hau da, datozen hilabeteetan ezingo dugu ezer landatu, eta horrek zeharkako galera handiak eraginen dizkigu", azaldu zuen UAGN Nafarroako Abeltzain eta Nekazarien Batasuneko presidente Felix Bariainek, iragan asteartean egindako agerraldian.
Horren guztiaren ondorioz, ika-mika latza piztu da Ebroko Ur Konfederazioaren, udalerrien eta kaltetutako laborarien artean: Nafarroa hegoaldeko herrietan triskantza saihesteko "ezer gutxi" egin izana leporatzen diote konfederazioari, eta erakunde horretako presidente Xavier de Pedroren "berehalako dimisioa" eskatu du UAGN sindikatuak. "Hilabeteak daramatzagu uholdeen arriskuez ohartarazten, eta konfederazioak ez du inolako konponbiderik planteatu", azpimarratu du Bariainek.
Borondaterik ez
Otsail hasieran, urak estreinakoz hazi zirenean, Ebroko Ur Konfederaziora eta Nafarroako Gobernura zuzendu ziren begirada guztiak. Andosilla, Milagro, Azagra, Carcar, Lerin, San Adrian, Lodosa, Sartaguda, Mendabia, Viana eta Ribaforadako udalek plataforma osatu zuten, euren kexak eta eskakizunak bideratzeko, eta bilera egin zuten politika hidrologikoetan erantzukizun nagusia duten erakunde eta eragileekin. Udal ordezkariez gainera, negoziazio mahaian eseri ziren Ur Konfederazioko presidentea, Landa Garapen eta Ingurune Departamentuko buru Javier Esparza eta Espainiako Gobernuko Ordezkaritzaren idazkari nagusi Valentin Velasco.
Otsailaren 9an eginiko bilera hartatik "erabat etsituta" atera ziren udalerrietako ordezkariak, "arazoa konpontzeko borondaterik eza" sumatu zutelako. Ur Konfederazioaren izenean, Xavier de Pedrok konpromisoa hartu zuen "bi hilabeteren buruan" zenbait konponketa egiteko, "baina urak suntsitutako lubetei eta defentsarako azpiegiturei dagozkienak soilik". Gainontzeko kalte-ordainak Nafarroako Gobernuarekin hitzartu behar zituztela esan zien herrietako zinegotziei. Eta Yolanda Barcinaren gobernuak "egoera konpontzeko borondatea" agertu bai, baina neurri zehatzik ez du aplikatu, oraingoz —eremu osoa katastrofe eremu izendatzeko eskatu diote nekazarien elkarteek—.
Udalerri eta nekazarien ustez, Ebroko Ur Konfederazioak "lehenbailehen" ekin behar zion defentsarako azpiegiturak konpontzeari, espero izatekoa baitzen uholde gehiago helduko zirela. Azken aste hauetan, ordea, konfederazioak ez ditu lubetak eta ezpondak konpondu, lan horiek erakundeak egin beharreko "larrialdiko neurrien zerrendan" zehazten diren arren. Aitzitik, udalei ere ez die baimenik eman azpiegitura horiek beren kabuz konpon ditzaten. "Gaur egun, babesgabe gaude erabat, etor litezkeen uholdeen eta erauntsien inguruan", laburbildu du kaltetutako udalerrien plataformak.
UAGN sindikatuko presidentearen aburuz, baina, lubetak ez konpondu izanak balio izan dio konfederazioari, egoera kontrolpean duela esan ahal izateko: "Lubetak apurtu ostean, nekazarien lurrak urez bete ziren, eta uraren korronteak indarra galdu zuen. Horrela kontrolatu dute krisia, laborarien kaltetan".
Kalte-ordainak emateko garaian, gainera, azken asteotako uholdeak bakarrik ez, "azken hiru edo lau urtekoak ere" kontuan izateko galdegin du Bariainek, "arazoa aspaldikoa baita".
Erretreta jo diote militar zaharrari
Ion Orzaiz / NAFARROAKO HITZA Mehatxuak, indarkeria, botere gehiegikeria, lan eskubideen kontrako delituak, elkartzeko askatasunaren aurkako delituak, bazterkeria eta dokumentuen faltsutzea. Simon Santamariaren curriculuma baino luzeagoa da haren kontrako inputazioen zerrenda. Iruñeko alkateak, ordea, entzungor egin die salaketa horiei azken hamabost urteotan, eta karguan mantendu du Iruñeko udaltzainburua kosta ahala kosta. Orain arte. Duela hilabete...
“Taula gainera igotzeak ez du izaerarekin zerikusirik”
"Antzerkia publikorik gabe ez da deus". Hitz horiekin laburtu du Oier Zuñiga aktoreak (Iruñea, 1986) antzerkia. Txikitan, pailazo izatearekin amesten zuen, eta gazte-gaztetan hasi zen antzerkia egiten, eskolako gorputz adierazpen ikastaroan. Geroztik, ez da taula gainetik jaitsi. Aktorearen bizimodua ez da erraza, ez baita hilero soldata finkoa ematen duen ofizioa. "Konpainia handi batean ez bazaude, han-hemenka ibili behar da beti". Zuñigak Labanaroa konpainia sortu zuen Laura Villanueva eta Maialen Diazekin batera. Baina, horrez gain, beste hamaika lan egiten ditu, hala nola beste talde batzuetako ikuskizunetan parte hartu, konpainia eta taldeentzako kartelak eta logoak egin, iragarkiak egin, aktore hautaketetan parte hartu eta eskolak eman. Gauza asko egiten ditu, eta ez beti gustuko dituenak. "Iragarkiak egin izan ditut, baina hori ez da sorkuntza. Batzuek diote horregatik neure burua saltzen dudala. Baina egunero bizi eta jan behar dut. Nik ez dut neure burua egunero Volkswagenen lan egiten duenak baino gehiago saltzen".
Eskolan hasi zen antzerkia egiten Zuñiga. Geroztik, ez dio formatzeari utzi. "Aktoreak bizi osoa eman behar du formatzen, ikasten eta birziklatzen". Ikasketa formalei dagokienez, Bilbon Arte Ederrak eta Nafarroako Antzerki Eskolan interpretazioa ikasi ditu. Antzerki Eskolan ez dute irakaskuntza ofiziala eskaintzen, baina hori oso ohikoa da sorkuntza munduan. "Espainiako Estatuan Madrilen eta Bartzelonan baino ez dute irakaskuntza ofiziala eskaintzen. Hala ere, sorkuntzako edozein arlo zehatz lantzeko dauden eskola gehienak ez daude homologatuak". Garrantzitsua den arren, eskoletan ikasten dena ez da formatzeko bide bakarra. "Aktoreek antzerkia ikusi behar dute. Nik ikusten dut gustatzen zaidalako, baina beharrezko dut. Horrez gain, ezinbestekoa da ikastaroak hartzea, lan egitea eta beste aktore batzuekin egotea. Horrela asko ikasten da".
Taula gainera igo eta publikoaren aurrean jartzea ariketa zaila da. Lotsagabe xamarra izan behar dela pentsa daiteke. Baina Zuñigak ez du hori uste. "Taula gainera igotzeak ez du izaerarekin zerikusirik". Zuñigak aitortu du oso lotsatia dela. Baina agertokira ateratzen da, ofizioa maite duelako eta antzerkiak bere bizitzan ekarpen handia egiten duelako. "Taula gainera igotzen naizenean ez dut nire lotsetan pentsatzen. Egia da agertoki gainean pertsona agerian geratzen dela. Baina horrek nire bizian eta osasunean egiten duen ekarpena oso garrantzitsua da". Agertokian egon eta publikoarekin sortzen den sinergia "bizitzarako gasolina" da, Zuñigaren ustez. "Pertsona triste bat ezin da osasuntsu egon. Pozik dagoena eta gustuko duena egiten duena, ordea, bai".
Egun, Labanaroa konpainiarekin bi obra egiten ari da Zuñiga. Haro modernoak lana da bata. "Joseba Sarrionandiak euskaratutako Bobby Sandsen poema batean oinarrituta dago, eta, antzezlanaz gain, eskoletan irakasteko unitate didaktiko bat egin genuen". Iruñeko Iturrama institutuan batxilergo artistikoa egiten duten ikasleekin landu dute. Dena da gezurra lana da bestea. Iruñeko Udalaren umeentzako antzerki testuen 2012ko lehiaketa irabazi zuen Xabier Lopez Askasibarrek testu horrekin, eta eurek jaso dute taula gainera eramateko aukera. Beste lan batzuk prestatzen ari dira, baina Zuñigak oraindik ezin du ezer esan.
Komunikazioa da gakoa
"Antzerkia eta edozein ofizio ez dago egungo egoera soziopolitikotik at". Horregatik, gizarteak pairatzen duen balio krisiak antzerkian eragina duela uste du Zuñigak. "Jendartea oso likidoa da, ezegonkorra. Ez dago balio solidorik". Horrek arteari ere eragiten dio. XX. mendea abangoardien mendea izan da, eta horren ondorioak pairatzen ari garela azaldu du Zuñigak. "Berrikuntza askoren mendea igaro dugu. Etiketak eta estiloak sailkatzeko beharra dugu. Baina likidotasunak estiloak nahastu eta gauza anbiguoak sortzeko aukerak eman ditu". Anbiguotasun horrek gaizki-ulertuak eragin ditzakeela aitortu du Zuñigak. "Badago jendea antzokira doana antzerkia ikusteko, eta beste gauza bat aurkitzen badu, esaten du: 'Zer da hau?, ze arraroa'". Hori ez da arazoa Zuñigarentzat; ez zaio axola. Sorkuntzaren eremuan horrelako gauzak zilegi direlako. "Niri inporta zaidana da sorkuntzaren xedea. Sortzaileek hori planteatzen dutenean duten helburua, ez horrenbeste ondorioa. Niretzat, errealitatea eta mundua ulertzeko tresna sortzeak izan behar du helburua". Baina publikoak ez badu mezua ulertzen, ez dago tresnarik. Horregatik, berebizikoa da komunikazioa bermatzea.
Sormen prozesuak atal asko ditu, eta oso luzea da; besteak beste, pertsonaiak ikertu eta jantziak aukeratu behar dira. Gustuko du lan hori, baina, Zuñigaren ustez, ez dago antzeztea bezalakorik. "Agertokira atera eta bertan pasatzen duzun ordu hori da niretzat bizitza ulertzea. Horren ostean, sentimendu asko sor daitezke". Badaude gustuko ez dituen lanak ere, hala nola produkzio eta banaketa lanak. Baina horiek ere bete behar dira.
Batasuna erasoen aurka
Alarma piztu zen iragan urteko sanferminetan. Txupinazoan emakumeak nola erasotzen zituzten ikusten ziren irudiak azkar batean hedatu ziren mundu osoan zehar. Azken urteetan, behin eta berriz errepikatu dira irudi horiek. Hala ere, iazkoek eragin dute erreakzioa. Sanferminak legerik gabeko jaiak direnaren ideia dute askok. Arrazoi horregatik jakinarazi du Ana Lezkano Iruñeko Udaleko Gizarte Ongizate eta Berdintasun zinegotziak festa eredu "onartezin" horretatik aldendu beharra dagoela. Hala, Eraso sexistarik gabeko jaien alde kanpaina jarri du abian Iruñeko Udalak, hainbat talde feministaren eta gizarte eragileren elkarlanaren bitartez.
Ez da lehen aldia Iruñeko udalak sanferminen harira berdintasunarekin lotutako kanpaina abian jartzen duena. Iaz esaterako, bi ekinbide jarri zituzten abian, bat gizon eta emakumeen arteko parekidetasunarekin lotutakoa eta bestea emakumeen erabakia errespetatzeko aldarrikatzeko. Hala ere, Pilar Mayo Iruñeko Berdintasun teknikariak jakinarazi duenez, aurten "pauso bat haratago" joan nahi izan dute. "Ezinbestekoa da indarkeria sexista jai eremuetan ere gaitzestea. Gainera, gizon eta emakumeen arteko errespetua beharrezkoa da", azaldu du Mayok.
2013ko erasoen harira urtarrilean Sanferminak Berdintasunez taldea sortu zuen Iruñeko Emakumearen Udal Kontseiluak. Lehen aldia da halako talde bat eratzen dena Iruñean. Besteak beste, bilera horietan Bilgune Feministak, Gora Iruñeak, Kattalingorrik eta beste hainbat eragilek hartu ahal izan dute parte.
Dena den, Tere Saez Andrea plataformako kexu agertu da. Jakinarazi duenez, Sanferminak Berdintasunez taldeko bileretan parte hartzeko gonbita jaso arren, ez dute bileretara joaterik izan. "Udal teknikariak azaldu zigun bilerak eguerdi partean izango zirela, eta plataformako kide guztiak ordu horretan lanean izaten gara. Beraz ez dugu bilera batera ere joateko aukerarik izan", adierazi du atsekabetuta.
Miren Aristu, Gora Iruñea taldeko kidea, aldiz, izan da Sanferminak Berdintasunez taldeak egindako bileretan. Udalaren gonbita jaso zutenean, hasieran batean "errezeloa" sortu zitzaiela onartu du. "Sexu erasoen aurka jarrera epela izan du sarritan udalak, eta harritu egin ginen", onartu du Aristuk. Lehen bileran Gora Iruñeak berdintasunean oinarritutako jaien alde hartu beharreko neurrien proposamena egin zuen. "Gauza bera egin zuten gainontzeko taldeekin", argitu du Aristuk.
Pilar Mayok jakinarazi duenez, Iruñeko Udaleko berdintasun teknikarientzat "ezinbestekoa" zen lehenik eragile guztiei entzutea. "Argi geneukan kanpainaren diseinuan politikariek zuzenean parte hartzerik ez genuela nahi, litekeena zelako horrek ekinbideari sinesgarritasuna kentzea".
Eraso sexistarik gabeko jaien alde leloa duen kanpainak bost helburu nagusi ditu: eragile ezberdinen arteko adostasuna lortzea, larrialdi zerbitzuetako telefonoen berri ematea, sexu erasoa jasan duten emakumeak artatzen dituzten udaltzainen formakuntza hobetzea, babes zibileko langileei informazioa helaraztea eta hedabideetako langileen formatzea eta sentsibilizatzea
Bost helburu horiek ontza jo ditu Aristuk. Hala ere, euren eskakizun guztiak ez dituztela aintzat hartu salatu du. Ohartarazi duenez, hiriaren antolakuntza erabat aldatzen da sanferminetan eta horrek eremu arriskutsuen eraldaketa eragiten du. "Puntu ilunen mapa egitea garrantzitsua da, emakumeek hiriko toki arriskutsuak ezagutu ditzaten".
Dena den, sanferminekin zerikusia duen gai oro Sanferminetako Mahaian eztabaidatzen da. Besteak beste, entzierroa eta jai eredua izaten dituzte mintzagai. Tere Saez oso kritiko agertu da Sanferminak Berdintasunez taldeko kideak ez direlako Sanferminetako Mahaian izan: "Sexu erasoak jai giroan gertatzen dira, eta guretzat ezinbestekoa da gaia Sanferminetako Mahaian lantzea".
Mayok onartu du gaia Sanferminetako Mahaiak lantzea egokia dela. "Dena oso azkar egin dugu, eta beti egiten dira akatsak. Logikoena hori izan daiteke eta heldu den urterako kontuan izango dugu", onartu du. Kanpaina, berez, urtarriletik aurrera hasi ziren lantzen. Lanketa hori lehenago hasi behar zela defendatu du Saezek.
Jai ereduaren inguruan ere bada eztabaida. Ana Lezkano Gizarte Ongizate eta Berdintasun zinegotziak onartu bezala, jai ereduak ere hausnarketa sakona behar duela irizten diote Miren Aristu eta Tere Saezek. "Sanferminetan edozer gauza egitea libre dela dirudi. Turismo kanpainetan hori saltzen dute eta hori onartezina da" azaldu du Aristuk. Saez ere bat dator Gora Iruñeako kidearekin. "Urte luzez helarazi den mezuaren aurka egin nahi dute, eta hori oso zaila da".
Gainera, Enrique Maia Iruñeko alkateak afera honetan izan duen jarrera kritikatu dute bi ekintzaileek. Izan ere, iragan urtean hedabideetan ikusi ahal izan ziren irudien harira "kezka" agertu zuen alkateak. Honakoa adierazi zuen 2013ko sanferminen balorazioa egiterako orduan: "Txupinazoari buruz ematen ari den irudia negargarria da. Elastikorik gabeko eta ardoz blai egindako emakumeen irudiek gehiago saltzen dutelako. Baina hori ez da sanferminetako benetako irudia". Eraso hitza erabiltzea ekidin zuen.
Oraingoz Maiak ez du sexu erasoen aurkako kanpaina babestu, eta hori "onartezina" dela uste du Aristuk. Jakinarazi duenez, ezinbestekoa da eragile sozial zein politikoek babesa adieraztea, gizartea ohartu dadin sexu erasoak ez direla "zilegi".
Biktimei aitortza
Sexu erasoak eta gainontzeko bortizkeriak ez direla iragan urteko gauza ohartarazi du Saezek. "Dagoeneko sei urte beteko dira Nagore Laffage erail zutela. Udalak biktimak benetako aitortu behar ditu", aldarrikatu du Andreako kideak. Gaineratu duenez, onartezina da auzi horretan udalak izan duen jarrera. "Sarritan ematen du Nagore [Laffage] ez zutela sanferminetan hil, eta bai, hala hil zuten". Udala "behin eta berriz" hilketa hori ezkutatzen saiatzen dela gaineratu du. "Ikusi besterik ez dago iragan urtean Nagoreren [Laffage] omenez egin nahi izan genuen antzerkian zer nolako jarrera izan zuen". Udalak ofizialki sostengatu ez duen arren, urtero legez, uztailaren 5ean, Gazteluko plazan 13:00etan Jose Diego Yllanes gazte iruindarrak Nagore Laffage hil zuela gogoraraziko dute. "Beste behin gizonezko bati ezetz esaten zaionean errespetatu egin behar dela aldarrikatuko dugu".
“Kazetaritza ereduaren errotik egin behar da irakurketa”
Iazko sanferminetako sexu erasoek ezohiko zalaparta piztu zuten, besteak beste, hedabideetan nabarmenduta agertu zirelako. Horrez gain, prentsak erasoen berri emateko moduak ere hautsak harrotu zituen. Oihana Etxebarrieta (Hondarribia, Gipuzkoa, 1987)...