• Nafarroan gaixotasun arraroren bat duten pertsonak. Ezohiko gaixotasunak eta gaitz kronikoak lehentasunezkoak izatea eskatu du Nafarroako Gaixotasun arraroen elkarteak. Izan ere, 30.000 lagunek pairatzen dituzte Nafarroan halako gaixotasunak.
Nafarroa
EURITEENGATIK UHOLDEAK NONAHI
"Inoizko bortitzenak". Hala definitu zituen Yolanda Barcina Nafarroako presidenteak joan den ekainaren 9an izandako uholdeak. Eguraldiaren iragarpen ereduen arabera, ehun urtean behin gertatzen dira halakoak. Ibai ondoko bazterrak hartu zituen batez ere urak. Kalte handienak Atarrabian, Burlatan eta Iruñeko Arrotxapea auzoan eragin zituen euriteak.
Guardia Zibila bi aldiz izan da Nafarroako Kutxaren egoitzan
Maria Paz Benito epailearen aginduz, Guardia Zibila bi aldiz izan da Carlos III.a etorbideko egoitza nagusian. Instrukzioari ekin zionean, Caixabanki batzorde iraunkorreko bileren aktak eskatu zizkion, baina Kataluniako taldeak gobernuaren menpeko CAN...
Barricada: hiru aldiz agur rockari
Musika egin nahi zuen gaztetxo talde bat oholtzara igo zen Iruñeko Txantrea auzoan, 1983ko apirilaren 8an. Herritarrek iganderoko azokan erosketak egiten zituzten bitartean, rock doinuak sortzeari ekin zioten hiru taldekideek: Javier Hernandez Boni gitarra jotzailea, Jose Landa bateria jotzailea eta Enrique Villarreal Drogas abeslari eta baxu jotzailea ziren, hain zuzen ere. Kontzertu hori izan zen Barricada rock taldearen sorrera. Orain, agur esan dute, Iruñeko Anaitasuna kiroldegian. Ez behin, baizik eta hirutan. Izan ere, iragarri zuten azaroaren 23an utziko zutela oholtza, baina sarrera guztiak ordu batzuen buruan bukatu, eta 22rako prestatu zuten bigarren kontzertua. Azkenean, publikoaren eskaerari erantzun nahian, azaroaren 16an ere hirugarrena eman behar izan zuten. Hiru agur saio egin dituzte, beraz, mila kontzerturi baino gehiagori amaiera emateko.
Boniren erabakia dela eta
Boni gitarra jotzaileak erabaki du uztea, beste proiektu batzuetan murgiltzeko. Hark alde eginda, "natural" hartu dute gainontzekoek taldea desegiteko hautua. Bonik, hala ere, uste du ez dela "inoiz" bukatuko: "Barricada ez da sekula desagertuko, rockak, uzten dituen lorratz ezabaezinei esker, ez lurruntzeko bertutea duelako".
Hark esan duen moduan, ondare oparoa utzi dute: 1983ko Esta es una noche de rock & roll lehen diskotik abiatu eta 2012an kaleratutako Quedan caminos por recorrer azken lanera arte, hamaika obra, ikuskizun eta kolaborazio ondu dituzte. Tartean, platinozko diskoa irabazi dute, Por instinto lanari esker.
Urteen poderioz, ohikoak izan dira Barricadako musikarien sartu-irtenak. Adibidez, Drogasek, ahots eta taldekiderik ezagunenak, 2011. urtean utzi zuen taldea. Aurten, lau musikarik eman diote amaiera Barricadaren ibilerari: Alfredo Piedrafitak, Javier Hernandez Bonik, Ibon Sagarnak eta Asier Izetak. Aldaketak aldaketa, izaera mantendu du Barricadak.
Hori dela eta, izan zena eta dena gogora ekarri dute azken emankizunetan: 32 abestiren bitartez, diskografia osoaren errepasoa egin dute. Agertokietatik alde egin arren, rockari emandakoa hor geratuko da "betiko", taldeari buruzko ElectriKaos liburuaren idazle Fernando Garaioak dioenez. "Rocka ulertzeko eta egiteko modu berezi bat da utzi diguten ondare nagusia. Kalean bizi izan dutena eraman dute oholtzara".
‘Anuus horribilis’
Yolanda Barcinak ziurrenik hasperenka amaituko du 2013a. Ingalaterrako erregina parafraseatuz, anuus horribilis izan da UPNrentzat. Urtarrilean inor gutxik susmatuko zuen gobernua erortzear izango zela. Hala ere, Barcinak jakin du aurkarien kolpeen erauntsiari eusten, eta, Gorenaren erabakiak lagun, zutik jarraitzeko balio izan dio.
A. Alvaro Miranda
Presidenteorde ohiak inputatu gisa deklaratu zuen apirilaren 16an. "Beti lan egin dut zintzo, nire lurraren alde". Epailearen aurrean esan zuen legeak zioenaren aurka ez zegokiola gobernuari Nafarroako Kutxako kontuak kontrolatzea. Epaileari legea nola interpretatu aholkatzen ere ausartu zen. Auziaren artxiboak Iruñerriko Mankomunitateko goi kargudunaren lasaitasunera itzularazi du.
B. Benito epailea
Utzi dioten tokiraino heldu da Maria Paz Benito epaile instruktorea. Pertsona esanguratsuen aurka jo izanaren ondorioz, presio handiak jaso zituen, baina bereari eutsi zion, eta instrukzio zorrotza egin zuen. Ikerketari esker jakin zen CANeko Batzorde Iraunkorreko kideek zenbat kobratu zuten, araudietatik at nola antolatu zuten organoa, akta batzuk manipulatu zituztela eta bileretan ezer ez egiteagatik dirua kobratzen zutela. Auzia artxibatu behar izan zuen, baina agintarien moral falta argi geratu zen.
C. Catalan, Alberto
Bere unea zen UPNren buruzagitzara iristeko. CAN auzian ez zegoen zipriztinduta. Operazioa prest zegoen: balizko garaipen batek PSNrekin berriz akordioa egiteko aukera ematen zion. Porrot egin zuen. Diario de Navarra-k lagunduta, Barcinak irabazi zion.
D. Dietak
Urteko hitza da. Aurten jakin da zenbat diru kobratzen zuten UPNko eta PSNko politikari esanguratsuek juridikoki aholkuak ematea beste funtziorik ez zuen organo batean biltzeagatik. Aurten jakin da Miguel Sanzek 62.817 euro garbi irabazi zituela, Yolanda Barcinak 43.236 euro eta Roberto Jimenezek 34.340 euro. Aurten jakin da egunean bi eta hiru aldiz biltzen zirela eta egun bakarrean 5.600 euro kobratzen zituztela. Aurten jakin da ez zutela ezer egiten bileretan. Aurten ez du inork dimititu.
E. Enrique Goñi
Otsailaren 19an, parlamentuan agerraldi luzea egin zuen, eta aurrezki kutxako buruzagi guztien erantzukizuna saihestu zuen, berea barne. Autokritika bakarra egin zuen: ez zuela behar beste defenditu kutxa, kanpoko kritiken aurrean. Haren esanetan, aurreikusi ezin zitekeen finantza tsunamiaren ondorioz amaitu zuen CANek Caixabanken eskuetan. Parlamentarien galdera ugari erantzun gabe utzi zituen, eta agerian geratu zen horrelako agerraldiek aurpegia zuritzeko baino ez dutela balio.
F. Fundazioa
Egun, CANen, Nafarroako erabakigune bakarra fundazioa da. Caixabanketik iritsitako irabaziak kudeatzen ditu, gizarte ekintzara bideratzeko. Gobernuak izendatutako batzorde batek bere estatutuak jorratu zituen ekainean, gobernu onaren printzipioen arabera. Beranduegi.
G. Gorena
Dieten auzia gainetik kendu zuen Auzitegi Gorenak uztailean. Etikoki gaitzesgarriak izan zitezkeen jarrerak antzeman arren, eroskeria desegokirik ez zegoela ebatzi zuen. Barcina inputatu eta Nafarroan sute politikoa eragin baino, nahiago izan zuen eskuak garbitu eta auzia artxibatu.
H. Helegiteak
UPNk nahierara ulertzen du autogobernua. Parlamentuko gehiengoak onartutako foru legeen aurka Espainiako Gobernuak 11 helegite jarri ditu honezkero Auzitegi Konstituzionalean. Helegiteok eta Espainiako Gobernuak ezarritako oinarrizko legediek Nafarroako foraltasuna mehatxatu arren, gobernuak beste aldera begiratu du. Abertzaleen mamua astindu du.
I Isidro Faine
Nafarroako Kutxako buruzagi berria, Isidro Faine Caixabankeko presidentea, Nafarroan izan zen urriaren 15ean, eta, agidanez, Barcinari eskua bota nahi izan zion. "Nafarroara natorrenean paradisura natorrela sentitzen dut". Faineren esanetan, nafarrak ezin dira bizi-kalitateaz kexatu eta, Espainiako lurraldeen aldean, egoera "hobean" daude.
J. Javier Taberna
Urteak joan, urteak etorri, Javier Tabernak Merkataritza Ganberako zuzendari nagusi gisa segitzen du. 1991tik botere ekonomikoaren hariak mugitu eta Enrique Goñi aurrezki kutxara sartzeko rol erabakigarria jorratu zuen pertsonalitate horrek iaz saria eman zion bere lagun min Antonio Catalani. Urrian "egonkortasun politikoa" exijitu zien alderdiei, azken 22 urteetako egonkortasun bera. Azken finean, Tabernak betiko Nafarroa nahi du. Lagunartekoa.
K. Kontuz
UPNko agintarien aurtengo amesgaizto bihurtu da Kontuz elkartea. Haren salaketak abiarazi zuen auzi judiziala, eta euren ikerketek aurrezki kutxako hainbat inbertsio ilun azalerazi dituzte: dietak, eraikuntza enpresaburuei erositako zoruak, Tenaria, Oexia, AC Hoteles... Mehatxu eta presio ugari jaso arren, gizarteko sektore zabal baten babesa jaso du.
L. Lourdes Goikoetxea
Zor publikoak nabarmen egin du gora, eta zerga bilketan BEZ zergaren bilakaerak zuloa eragin du. Altxorrean zuloak izaki, Goikoetxea kexu azaldu da Mirandarengandik jasotako ondareagatik eta oposizioak behin eta berriz azalpenak eskatu dizkiolako. Bai astuna demokrazia!
M. Maia, Enrique
Inputatua egon zenean, burumakur, bere errugabetasuna aldarrikatu zuen, eta kontzientzia "lasai" zuela adierazi. Batzorde Iraunkorreko bileretan "lan egin" zuela zioen. Txupinazoan ikurrin erraldoi hura jartzea egotzitako pertsonak atxilotzean, erruduntzat jo zituen, eta "iruindarrei irain egitea" egotzi zien. Epaitzeko, bi neurgailu ditu Maiak: estua berekiko, zabala besteekiko.
N. 'Navarra'
Gobernua zenbat eta ahulago egon, mamu ugari azalerazi ditu UPNk: arlo publikoan ezker abertzaleak D eredua politizatzeko arriskua; sanferminetan ikurrinak herritarrei irain egitea; tarta bidezko terrorismoa; marrazki bizidunak euskaraz ikusteko ilegalitatea... Navarra inguratuta dago, mehatxupean.
O. Oesia Network
Kontuz-ek aurten salatu du afera. 2009 eta 2010 artean, Cajasolek eta Nafarroako Kutxak galerak zituzten bi inbertsio partekatu zituzten: Guascor eta Oesia Network. CANek Oesiaren %19 erosi zuen 44 milioi euroren truke —urtebete lehenago %10 erosi zuen 22,4 milioiren truke—. Hiru urtetan Oesiak 57 milioi euroko galera eragin zion CANi.
P. PSN
Gobernua ahul eta gutxiengoan egonagatik, PSNk ez du aurrerapausorik eman. Azken finean, Alfredo Perez Rubalcabak martxoan argi utzi zuen hauteskundeak ez zirela aurreratu behar, eta aholku hura zintzo bete du, nahiz eta Barcinari bozak aurreratzeko behin eta berriz exijitu. Eskizofrenia horrek arrazoi bakarra du. Laugarren edo bosgarren indar izateko beldur da.
R. Ricardo Marti Fluxa
Kontuz-eko ikerketa taldeak aurten kaleratutako El Banquete liburuan argi geratzen da Espainiako segurtasun idazkari ohiak funtsezko rola izan zuela CANen gainbeheran. Ez da Nafarroara etorri azalpenak ematera. Madrilen dago, higiezin sektorearen lobby-ko eledun gisa.
S. Sanz, Miguel
Tragoxka garratza irentsi behar izan zuen inputatu gisa deklaratzean, auzia artxibatu zenean. UPNren norabiderik ezaz kezkatuta, hauteskundeetan bakarrik joateko komenigarritasunaz aholkatu zion Barcinari. Sanzek gaztatxoaren teoria errepikatu nahi du.
T. Tartak
Urteko metafora. Ezer ez egiteagatik dieta oparo eta ilegalak kobratu zituzten politikariak, presidentea barne, onik atera dira epaitegietatik. Frantzian Barcinari merenge tartak jaurti zizkioten ekintzaileei, berriz, bi urteko espetxe zigorra ezarri zien Espainiako Auzitegi Nazionalak.
V. Vialogos
Kontuz-en beste ikerketa bat. Nafarroako Kutxaren proiektu hartako zuzendari izan zen Enrique de Mulder. Lau urtez, Vialogosek 2,6 milioi euro ordaindu zizkion bere emaztearen enpresari. Ez du inongo azalpenik eman.
Y. Yolanda Barcina
Ozta-ozta salbatu du urtea. Lehenik, UPNko Kongresua boto gutxigatik irabazi zuen. Gero, EH Bilduk aurkeztutako zentsura mozioa gainditu zuen, PSNren abstentzioak lagunduta. Azkenik, Gorena etorri zen erreskatera, eta inputazioa saihestu zuen. Alderdi barruko kritikak ez ditu gainditu. Estrategiarik ez duela diotenei erantzun die: abertzaleenganako beldurra da bere taktika bakarra botereari eusteko.
Z. Zentsura mozioa
EH Bilduk zentsura mozioa aurkeztu zuen, eta Juan Carlos Longas izan zen hautagaia. Helburua zen mozioa aurrera atera eta lehenbailehen hauteskundeetara deitzea. Besteek kritikatu arren, erretratu fidela islatu zuen bozketak. PSNren abstentzioa Barcinaren aldeko boto bihurtu zen.
Zor publikoa.
Espainiako Bankuaren arabera, Nafarroaren ekainera arteko zor publikoa 3.230 milioi eurokoa da. Urte oparoetan gobernuak dirua jarri du azpiegitura handietan, eta orain zorrak eta defizitak kezkatzen du. Iraganean erakutsi gabeko zorroztasuna aldarrik...
Ana Mari Marin: bizi oso bat koloretan
Koloreekin dago maitemindua Marin. Eta antzeman egiten da hark apaindutako oihaletan. "Kolorea bizitza dela diote margolari askok, eta niri ere asko gustatzen zait kolorea". Abilidade berezia du, gainera, tonalitateak aukeratzeko: paisaia ikusi eta zuzenean lotzen du tonu jakin batekin. Adibidez, Baztan gorria dela uste du, eta morea, udaberri partean.
Hori da, hain zuzen, haren fetitxeetako beste bat: Baztan. Ibarreko inguruak islatzen ditu maiz. Natura hila, metak eta larreak. Ez da kasualitatea, izan ere, barne-barnean darama sorleku eta bizitoki duen eremua. "Nire bihotza da Baztan, nire bizitza". Erakusketan, Marinen urtetako sorkuntzen laginak elkartu dituzte, olio pinturak eta akuarelak, denak marka bereziaz eginda, alegia, kiribil formako zertzeladaz apainduta.
A hizkiaren antzeko zertzeladak artistaren identitate marka bihurtu dira; haren lanak ezagutzeko gakoa. "Kontent" ageri da estilo propio ezagun horrekin. "Zerbait utzi dut koadroetan. Naizen moduan agertzen naiz obretan".
Haren izana markatzen omen du pieza bakoitzean. Izan hori, baina, asko aldatu da urteetan, Marinen esanetan. Dio ez duela berdin margotzen orain edo duela 20, 30 edo 40 urte, mundua bera "ezberdin" ikusten duelako. Denboraren joanak utzitako markak topa daitezke obretan, hala nola erbestea, atzerrira egindako bidaiak eta Elizondorekin duen lotura. Gai pila bati buruz mintzo dira oihalak, pasarte asko daudelako margolariaren bizitzan.
Pintura: txikitako zaletasuna
Txikitatik zeukan marrazteko afizioa, baina 16 urte bete arte ez zuen garatu. Orduan, Elizondon zela, Ismael Fidalgo joan zen herrira, soldadu. Militarra herrian marrazten aritzen zen, eta Marinek erakusteko eskatu zion. Hala egin zituen lehen urratsak, amatxiren ganberan irudiei forma ematen, Fidalgoren irakaspenpean. Elizondo, baina, txiki geratzen zitzaion Marini, eta haren maisuaren aholkuari jarraiki Madrilera joan zen, Arte Ederren Elkartera teknika ikastera. Betiko lanbide izango zuenaren barrunbeak ezagutu zituen han.
Ez zen hori izan, baina, Baztandik kanpo egon zen aldi bakarra. Haren aitak alde egin zuen 1936an, gerraren eraginez. Horregatik, Marinek berak ere erbestea ezagutu zuen 3 urte zituela, aitarekin batera eraman zituelako amak Frantziara. Euskal Herrira bueltan, gainera, ez zen Elizondora joan, baizik eta Donostiara. Gerraren ondorioz deus ez zeukan familiak, eta Donostian zen izeba batek lagundu zien. Era horretan, 15 urtera izan arte, Marin ez zen horrenbeste maite duen herrira bueltatu.
Herriari eskainitako bizia
Gazte garaian urteak kanpoan pasatu bazituen ere, behin etxera bueltan herria izan du beti arnas-gune margolariak. Baztani lotutako hamaika ekinalditan parte hartu izan du: Baztandarren Biltzarra antolatzen aritu da, Baztango Udaleko zinegotzi izan da, Elizondoko Abesbatzan kantatu du… Beti "saltsan" ibili dela esaten du.
Ardura horrek bultzatuta sortu zuen 2003an Jorge Oteiza museoa. Egitasmoa "lau erok" diseinatu zutela dio. Ondarea mantendu nahi duten lau sortzaile dira, baina. "Museoa egin nahi genuen gurea gordetzeko eta etorkizuneko belaunaldiei erakutsi ahal izateko". Hamar urte daramatza jada martxan aretoak. Marin "harro" dago egindako lanarekin. Etorkizunari begira egiten du: "Garrantzitsua da jakitea nor garen eta nondik gatozen". 80 urte dituen arren, ekinerako gogoz dago oraindik. "Ni ezin naiz egon margotu gabe. Ase egiten nau pinturak". Hala mintzatu da. Esaldiak laburbiltzen du haren izaera. Horrelakoa baita Marin, pintzelei lotutako sortzailea.
IKUSI NAHI EZ DUTENEK IKUS DEZATEN
Ezustea eragin zuten joan den sanferminetan arrantzale jantzitako hainbat lagunek, Iruñeko Udaletxeko plazako bi erakinetatik ikurrin erraldoi bat jarri zutenean zintzilik. Gertakari horregatik, txupinazoa hainbat minutuz atzeratu zen. Egileak nortzuk ziren aztertzeko, Poliziak DNA frogak egin zituen, besteak beste. Urriaren 25ean sei lagun atxilotu zituzten.
Itxakok ez zuen merezi
Liga eta Kopako txapeldun, eta kobratu gabe jarraitzen dugu, horrela zioen Itxakoko jokalariek 2011-2012ko ligako azken partidan atera zuten pankartak. Hala da, Lizarrako taldeak Espainiako Liga eta Kopa irabazi zituen. Horretaz gain, Txapeldunen Liga...