Arrotxapea, urdin eta laranja
Abe 13, 20192019-12-13Albisteak, gaiak, Gizartea, Nafarroa0

Arrotxapea, urdin eta laranja

Edurne Elizondo

Arrotxapeko karrikak urdin eta laranja bilakatuko ditu Iruñeko Udalak, urte berriarekin batera: auzo horrek osatuko du araututako aparkalekuen zortzigarren sektorea. Udala hasi da jada ordaintzeko makinak jartzen eta aparkatzeko tokiak dagokien kolorearekin margotzen; gainera, joan den astetik, informazio bulego bat zabalik da auzoko Anelier pasealekuan, herritarrek izan ditzaketen zalantzak argitzeko asmoz.

Arrotxapeko aparkalekuen auziak eztabaida piztu du azken urteotan. Iruñeko Udalak 1999an ezarri zuen aparkaleku mugatuko sistema. Alde Zaharrekoa izan zen lehendabiziko sektorea, eta, Zabalguneetakoa, berriz, bigarrena. Sistemak hiriko bertze auzo batzuk hartu zituen gero, eta Arrotxapeko karrikak dira, egun, araututako aparkalekua ez duten bakarrenetakoak. Alde Zaharretik gertu dago, eta, ondorioz, gidari anitzek hautatzen dituzte karrika horiek autoa han utzi eta erdigunera oinez mugitzeko.

Arrotxapeko aparkalekuak arautzeko asmoa aurreko legegintzaldian jarri zuten mahai gainean. Udalak inkesta egin zuen auzokideen artean, eta emaitza argia zen: bizilagunen %87,15ek uste zuten aparkalekua arautzeko beharra bazela; eta %90,4k nabarmentzen zuten aparkatzeko arazoak zituztela auzoan. Inkestak agerian utzi zuen, gainera, Arrotxapeko familia gehienek bi edo hiru auto dituztela, eta %40k bakarrik badutela garajea.

Egungo udalak erabaki du bi modutan aratuko dituela Arrotxapeko aparkatzeko tokiak: eremu urdinekoak izanen dira 295 toki (Marcelo Zelaieta, Joaquin Beunza, Bernardino Tirapu eta Artika karriketan), eta eremu laranjakoak, berriz, gainerako 3.482 tokiak. Eremu laranjako toki horien barruan daude Gaseko eskorten ondoko bi aparkalekuetakoak, eta Anelier pasealekuaren ondoan dagoen aparlekukoak.

Eremu urdinak eta laranjak ordutegi bera dute: astelehenetik ostiralera, 08:30etik 14:00etara eta 16:00etatik 20:00etara arautzen dute aparkalekua; larunbatetan, berriz, 08:30etik 14:00etara. Txartela duten bizilagunek nahi duten eremuan uzten ahal dute autoa; ez dutenek, berriz, ordaindu egin behar dute: gehienez ere, bi orduz uzten ahal da autoa eremu urdinean, eta egun batez, berriz, laranjan. Araututako ordutegitik kanpo, igandeetan eta besta egunetan edozein tokitan uzten ahal dute gidariek autoa.

Auzokideen kezkak

Arrotxapeko bizilagunek eta dendariek argi dute aparkalekuak arautzeko beharra badela; baina ez dira kontent, halere, egungo udalak egindako urratsekin. Salatu dute, batez ere, informaziorik ez dutela jaso. "Martxan jarri dira guri deus erran gabe", nabarmendu dute La Rotxa dendarien elkarteko kideek. Ezarritako ordutegia ez dela nahikoa izanen uste dute, gainera: "Motz gelditzen da; gauez eta asteburuetan ordaindu gabe aparkatzeko aukera bada, eta, ondorioz, arazoak bere horretan jarraituko du".

Mendialdea auzo elkarteko kideek, berriz, argi dute bizikletaren eta garraio publikoaren alde egin behar dela, hiritarrek autoa bazter uzteko ohitura har dezaten. "Halere, etxe batean auto bat edo bi daudenean, nonbait utzi behar dituzu. Eremu urdina nahi dugu, bizilagunok aparkatzeko aukera izan dezagun", azaldu dute.

Anelier pasealekuan zabaldutako informazio bulegoa baliatu nahi du udalak herritarren kezkak argitzeko. Bulego horretan eskatu ahal izanen dituzte auzokideek aparkatzeko txartelak, gainera. 48,35 euro ordaindu beharko dituzte, urte baterako.

Iruñeko Udaleko agintarien asmoa zen urtarrilaren 1etik aurrera jartzea martxan Arrotxapeko aparkalekuak arautzeko sistema; hala ere, Herritarren Segurtasunerako zinegotzi Patxi Fernandezek erran du hasiera data atzeratzeko prest direla, urtarrilaren 20ra arte. "Txartelak eskatzeko eta informazioa jasotzeko denbora izan dezaten nahi dugu". Azken asteotan, hain zuzen, makinetan jarritako kartelak kendu dituzte Arrotxapeko hainbat karrikatan. Denak ez dira kontent.

Taulak badu bere jokoa
Abe 13, 20192019-12-13Albisteak, gaiak, Gizartea, Nafarroa0

Taulak badu bere jokoa

Kattalin Barber

Taula periodikoa hutsik gabe memorizatzea. Taulak dituen 118 elementuak ikastea eta ulertzea. Ohiko bideetatik at, jolasaren bitartez taula periodikoaren ezagutza jasotzeko aukera ematea du helburu A zer elementuak! izeneko mahai jokoak. Nafarroako Gobernuak sortu du, eta Durangoko Azokan aurkeztu berri du.

Jolasaren xede nagusia da taularen ezagutzaren inguruan jakin-mina sortzea haurrei, eta, aldi berean, Fisika eta Kimika irakasgaia duten DBHko ikasleei laguntza eskaintzea. Helburu horrekin, hain zuzen ere, mila ale baino gehiago banatu ditu Nafarroako Gobernuak bigarren hezkuntzako ehun ikastetxetan baino gehiagotan.

Sustatzaileek adierazi dutenez, jokoa 8 urtetik gorakoentzat da, eta aproposa da "hezkuntza ingurunetik kanpo zientzia eta teknologiaren inguruko beste gai batzuk lantzeko" ere. Gainera, lau hizkuntzatan dago, eta, bide batez, hizkuntza horiek landu daitezke: euskara, gaztelera, ingelesa eta frantsesa.

Durangoko Azokan aurkeztu eta gero, Nafarroako Gobernuko argitalpenen dendan jaso daiteke jada, bai eta Iruñeko Planetarioaren dendan ere. 10 euro balio du jokoak.

Miren Karmele Gomez Garmendia Iruñeko Planetarioko hezkuntza programaren koordinatzailea da, eta hark ere nabarmendu du jokoa lan tresna garrantzitsua izan daitekeela zientzian: "Jolas egiten dugunean, irudimena aktibatzen da, eta hori arras garrantzitsua da zientzian". Modu horretan, hainbat diziplina "ia konturatu gabe" ikas daitezkeela uste du. Haur zein gazteentzat zientzia ikasteko modurik "erakargarriena eta aberasgarriena" da jolasa, ezagutza ohiko bideetatik at jasotzeko balio baitu.

Irudimenaz gain, jokoetan ematen diren balioak, elkarlana eta esperientzia aipatu ditu Garmendiak. Planetarioan 25 urte daramatzate zientzia ezagutzak zabaltzen beren izar eskolarekin; STEAM programaren bidez, gainera, hezkuntza jorratzen ari dira. Ingelesezko Science, Technology, Engineering and Mathematics hitzen akronimoa da: zientzia, teknologia, ingeniaritza eta matematika. Dibulgazio programa bat dute, eta diziplina horiek guztiak ezagutaraztea da asmoa, bereziki, ikasleen artean bokazioa sustatzeko. "Esploratzeko grina lantzea eta piztea da garrantzitsua", dio.

Askotan, jakintza zientifikoak transmititzerakoan, gehiago bultzatu dira bide formalak, eta ez da lortu erakargarria izatea. Horregatik, jokoaren bidez taula periodikoa irakatsiz, jakintza horren transmisioa erraztu daiteke. Azken finean, transmisioa erraztea baita helburu nagusia, beste modu batean ikusaraztea zientzia.

Gomez Garmendiak badaki ez dela gauza bera zerbait buruz ikastea edo jolasaren bidez ikastea: "Ezagutza jasotzen ari zara jolasten ari zaren bitartean, baina ia konturatu gabe, eta esperientziak garrantzi handia du; ez da berdin modu estatikoan ikastea edo esperientzia baten bidez ikastea". Ikasketa prozesua aldatzen da jokoan, eta horretan jarri du arreta: "Jolasak badu berebiziko abantaila bat: edozein gai jorra daiteke".

150. urteurrena

Gaur egun, mende eta erdi du kimikaren ikur horrek: Dmitri Ivanovitx Mendeleiev zientzialari errusiarrak elementu kimikoen taula periodikoa duela 150 urte sortu izana ospatzen ari dira aurten. Kimika modernoaren sortzaileetako bat izan zen Mendeleiev, eta 1869an argitaratu zuen munduan dauden konposatuen sailkapen ezagunaren lehendabiziko bertsioa. Hori dela eta, hainbat ekitaldi egiten ari dira urteurrena gogoratzeko.

Joan den maiatzean, esaterako, taula periodiko erraldoia ezarri zuten Iruñeko Baluarte plazan. Hormigoizko 118 kubotan, elementu kimikoen oinarrizko informazioa jaso zuten, zientzia dibulgaziorako espazioak sortzearren. Kubo horiek plazan ikus daitezke, oraindik ere.

Taula periodikoaren sorrera zientziaren historiako jazoera adierazgarrienetako bat da. Bide horretan, A zer elementuak! zientzia dibulgazioko joko berria taula periodikoaren jakintza erakusteko modu berritzailea da. Izan ere, zientzia modu askotan lantzeko aukera dago, eta horietako bat jokoak dira, zientzia guztien eskura egon dadin.

Eskolan eta eskolatik kanpo zientzia modu erakargarrian irakastea da giltza. Zientzia ezagutzeko, zientzian lan egiteko eta zientziaren aldeko hautua egiteko ere. Bide horretan, haur eta gazteen lagun izan nahi du Nafarroako Gobernuak prestatutako mahai jokoak. Jolastuz ikasten jarraitzeko.

“Maite dut gertatzen dena kontatzea, kamera baliatuz”
Abe 13, 20192024-02-02Elkarrizketa, Elkarrizketak0

“Maite dut gertatzen dena kontatzea, kamera baliatuz”

Edurne Elizondo

Afiziotik ailegatu da Adolfo Lakunza Eguaras (Uharte, 1956) argazkilari ofiziora. Prentsaren esparruan egin zituen lehen urratsak, baina, Navarra Hoy egunkarian sei urtez aritu eta gero, bere kabuz hasi zen. Profesionalen irizpidea eta beren begirada kritikoa aldarrikatu ditu.

Zer-nolako parlamentua erakusten du prestatu duzuen erakusketak?

Duela bi urte egindako erakusketaren segida da oraingoa, 40. urteurrena ospatzeko. 2017an, Nafarroako Parlamentuko Mahaiak eta Bozeramaileen Batzarrak erabaki zuen Iruñetik kanpo ere egitea bere bilerak, eta herriz herri joateko erakusketa bat prestatu genuen, parlamentuari buruzkoa. Orain, erakusketa hori osatu dugu; aurretik egindakoek zuten kutsu instituzionala bazter uzten saiatu gara, parlamentuak gero eta irudi gehiago erakusten baitu bere eguneroko jarduerari buruz.

Eguneroko hori islatu nahi izan duzue?

Bai. Parlamentuak egindako ekitaldiak erakutsi ditugu, bai eta parlamentuan gertatu diren hainbat gauza ere: protestak, tentsio uneak... Eguneroko hori da parlamentuaren atzean dagoen benetako errealitatea.

Parlamentariek duela berrogei urte baino garrantzi handiagoa ematen diote orain irudiari?

Erakusketa osatzeko, lehendabiziko parlamentarien irudiak sartu ditugu, erakundearen lehen etapa horretan sakontzeko. Garai horretan, hain zuzen, parlamentariek nork bere argazkia ekartzen zuten kargua hartzen zuenean. Horiek eskaneatzen aritu naiz erakusketa osatzeko. Batzuen argazkirik ez genuen, eta fotokopiak ere erabili behar izan ditugu. Argi dago oraingo egoera hagitz bertzelakoa dela. Halere, nik uste dut erakusketak duen gauzarik garrantzitsuena dela argazkiari ematen diola benetan duen balioa. Argazkia da gure historiaren lekuko. Balioa eman nahi izan diegu historia hori kontatzen diguten argazkiei. Are gehiago, egun, gure lana hain zaila denean.

Zergatik?

Egun hagitz zaila da karrikan jendearen argazkiak egitea. Bertzeak bertze, irudi eskubideen ondorioz. Kontua da eskubide horiek ustezko lehen mundu honetan ditugula, baina ahaztu egiten zaizkigu hemendik ateratzen garenean, eta bigarren edo hirugarren mundutzat jotzen diren horietako jendearen argazkiak egiten ditugunean. Orain gertatzen denaren hemeroteka sare sozialak izanen dira.

Egungo sakelako telefonoek edonor bilakatu dute argazkilari?

Argazkilari ez: irudi biltzaile. Ez baita gauza bera.

Argazkilarien lanari ez zaio duen balioa aitortzen?

Argazkilari profesionalon lana ez da kontuan hartzen, ez da errespetatzen, eta ez zaio baliorik ematen. Eskandaluzkoa da egoera hori, eta mingarria guretzat. Niretzat mingarria da. Afiziotik ailegatu naiz ni argazkilari ofiziora, eta kontua ez da argazkiak gustuko ditudala: kontua da gertatzen dena kontatzea maite dudala, nire argazki kamera baliatuz. Argazki batek gauza anitz erraten ahal ditu. Irakurtzen jakin behar dugu, eta, jakina, idazten ere bai. Argazki baten atzean dago lanbide bat agerian uzten duen lana, eta lan horren funtsezko elementuetako bat da kritiko izateko gaitasuna, irizpide bat izatea. Horrek, noski, ez du zer ikustekorik sakelako batekin momentu batean argazkilari ez den edozeinek egiten duen argazkiarekin.

Navarra Hoy egunkarian hasi zenuen zure bidea. Parlamentuarentzat noiz hasi zinen lanean?

Navarra Hoy egunkarian nintzenean hasi zen parlamentuarekin oraindik dudan harremana. Parlamentuak inoiz ez du bere argazkilaririk izan. Egiten zituen ekitaldi bakarretarako hiriko hainbat argazkilariri deitzen zien. Behin, nik egindako argazki bat eskatu zidaten, eta, hortik aurrera, tarteka deitzen zidaten argazki bat edo bertze egiteko. Parlamentuko argazki guztiak egiten ditut orain. Parlamentuan ere, orain konturatu dira ez dutela artxibo on bat. Lehen ez zioten garrantzi handirik ematen.

Egoera aldatu da?

Bai; urratsak egin dira legegintzaldiz legegintzaldi. Jose Luis Castejonekin egin zen zerbait; bisitak heldu zirenean ateratzen genituen argazkiak. Lola Egurenekin ere bai. Egoitza berriko lehen harria jartzeko, ekitaldiko argazkia egin nuen, eta obren berri ere eman genuen. Legegintzaldi batetik bertzera nabarmen egin du gora egindako lanak. Rafael Gurrearekin gauza gutxi egin genituen, baina, gero, Elena Torresekin, webgunea jarri genuen martxan. Alberto Catalanekin hasi ginen osoko bileren argazkiak egiten, eta parlamentari guztien irudiak zabaltzen.

Harreman ona dago parlamentarien eta argazkilarien artean?

Bai, hagitz ona. Gure lana da zer gertatzen den kontatzea, eta hori egiten dugu. Erran beharra dago gure parlamentuan argazkilariok askatasun handia dugula toki batetik bertzera mugitzeko. Parlamentariei ahaztu egiten zaie han garela ere.

Hasieran, egunkari batentzat egiten zenituen parlamentuko argazkiak; orain, berriz, erakunde horrentzat. Aldatu da anitz zure lana?

Bai. Halere, profesional gisa, argazkilariok beti saiatu behar dugu ahalik eta zintzoen jokatzen.

Parlamentarien argazki anitz egin dituzu; alde handia dago haien artean kameraren aurrean direnean?

Bai, zalantzarik gabe. Batzuek keinu anitz egiten dute, eta, edozer gauza erraten dutela, argazkietan berez dutena baino irudi gogorragoa ematen dute. Argazki anitz egin behar ditugu egokia den bat edukitzeko.

Nor da horrelakoa, adibidez?

Javier Esparza, adibidez. Uxue Barkosi argazkiak egitea ere zaila da hitz egiten duenean. Bertzalde, osoko bilkurak antzekoak dira, eta beti saiatu behar dugu angelu ezberdin bat bilatzen, edo zerbait ezberdina egiten. Irakurtzen duten parlamentariak, adibidez, ez ditugu gogoko argazkilariok, ez direlako batere aproposak argazki ezberdin hori lortu ahal izateko.

Eta nor duzue gogoko, adibidez?

Unai Hualde, adibidez. Lasai aritzen da. Argazkilariok, halere, mugimendua maite dugu. Paperak ateratzen dituenaren edo bertzeak seinalatzen dituenaren argazkiak egitea errazagoa da.

Ikuspuntu estetiko batetik, anitz aldatu da parlamentua?

Bai, anitz. Pentsa, lehen osoko bilkuretan ere erretzen zuten parlamentariek! Arropak ere anitz aldatu dira. Lehen, gizon parlamentari gehienek trajea janzten zuten; orain, ez. Eta lehen dena zuri-beltzean egiten genuen, eta orain koloretan

Parlamentuan, eta handik at, kamera beti lagun. Ez zara nekatu?

Lan on bat utzi nuen argazkilaritza ikasteko, beti izan nuelako gustuko. Irakasle gisa ere aritzen naiz orain, eta, parlamentuarentzat ez ezik, bertze hamaika bezerorentzat egiten dut lan. Navarra Hoy utzi nuen argazkien arduradun izatea eskaini eta gero. Beti gauza bera egiteaz nekatu nintzen, eta nahi nituen gauza berriak egin. Horretan aritu naiz azken hamarkadetan. Gaur arte.

Iritzia: Atseden hartzea
Abe 13, 20192019-12-13Albisteak, Iritzia, Nafarroa0

Iritzia: Atseden hartzea

Saioa Alkaiza
Noiz hitz egin behar den jakitea bezain inportantea, omen, noiz ixildu jakitea. Oholtzara igotzeak daukan garrantzia berbera dauka jaisteak. Idazten jakiteko adina adore ez ote den behar idazteari uzteko. Sortzeko, sormena bazter uzten j...

Itsasotik Elizondoraino
Abe 6, 20192019-12-06Albisteak, Asteko Gaiak, Gizartea, Ingurunea, Nafarroa0

Itsasotik Elizondoraino

Edurne Elizondo

Goiti, bide osoan. Goiti, Elizondoraino. Bidasoko izokinak aspaldi galdutako erreketara itzuli dira azken bi urteotan, beren zikloa burutzera. Iaz eta aurten, udaberrian eta udazkenean, hainbat animalia markatu dituzte Nafarroako Ingurumen Departamentuko adituek, eta, haien bideari jarraituz, Elizondoko Txokotoko presaraino ailegatu dira. Gainditu egin dute oztopo hori ere, eta presatik gora iritsi dira, gutxienez, markatutako bi izokin. Azaroko euria izan dute lagun, batetik; bertzetik, azken hamar urteotan ibaiaren bidean dauden oztopoak kentzeko egindako ahalegina.

Azken urteotan, Life Irekibai proiektuaren barruan egin dituzte Bidasoko presak behera botatzeko lanak. Endarlatsakoa eta Berakoa bota zituzten 2016an, adibidez, ibaiaren beheko aldean. "Izokin guztiek pasatu behar dute handik, eta, zalantzarik gabe, oztopo horiek kendu izanak anitz lagundu die bidean gora jarraitzen. Lehen, izokin gutxi batzuk ailegatzen ziren Bertizeraino, gehienez ere; aurten, markatutako hemeretzi izokinetatik 11 Doneztebetik goiti dira; haietako hiru ailegatu dira Elizondora", nabarmendu du Ingurumen Departamentuko biologo Jose Ardaiz Ganuzak.

Hasieran izokinen bideari jarraitzeko asmorik ez zutela azaldu du biologoak, baina, bi urteotan egin eta gero, lortutako emaitzekin "harrituta" daudela onartu du. Ontzat jo du urratsa egin izana, Bidasoan egiten ari diren lanen eragina agerian utzi duelako. "Azken 40 edo 50 urteotan egin dira izokin kumeak ibaian askatzeko saioak, baina horrek ez du ekarri animalion populazioak gora egitea; oztopoak kentzeko lanak eragin du, ordea, Bidasoan gora egiten duten izokinen kopurua handitzea", erran du Ardaiz Ganuzak.

Gobernua 2007an hasi zen Bidasoko presa eta gainerako oztopo nagusiak kentzen, edo, gutxienez, arrainek gaindi zitzaten moldatzen. "Ordura arte, urtean batez beste 200-300 izokin ari ziren ibaian sartzen; azken hamar urteotan, 400 izokinekoa da batezbestekoa, eta 500 eta 600 ere sartu izan dira; ia 700 noizbait".

Sortu eta hil

Bost urtekoa izaten ohi da izokinen zikloa. Jaio eta gero, sortu diren errekan bi negu ematen dute, eta, ondoren, Ipar itsasorako bidea hartzen dute. Itsasoan bertze negu bat edo bi ematen dute errekara itzuli aurretik. Itsasoan hiru negu egoten diren izokinak ere badira, baina gutxi dira. Errekan, arrautzak jarri eta gero, izokin gehienak hil egiten dira. Bakar batzuek, hala ere, itsasorako bidea egiten dute bigarrenez.

Bide hori, berez, zaila da izokinentzat. Pilatutako koipe guztia baliatzen dute sortu zireneko errekako ur emariaren bila. Azken hatsa ematen dute zeregin horretan: belaunaldi berria sortzen hiltzen dira. Egin behar duten ahalegina are handiagoa da bidean gizakiak eraikitako oztopoekin topo egiten dutenean. Eta Bidasoan anitz dira ur emaria erregulatzeko egindako azpiegiturak. "Sunbilla eta Doneztebe artean, batez ere. Ibaiaren zati horretan ura ez doa bere bidetik: erretenetatik doa, edo urmaeletan bildua dago", erran du Ardaiz Ganuzak.

Horrek, noski, ez dio onik egiten izokinari. Bere bidean behar du ur bizia eta garbia. "Urmaeletan biltzen denean, ura ez da behar bezainbertze berritzen, eta berotu egiten da. Sedimentuak, gainera, pilatu egiten dira". Bidasoan gorago eginez, hain zuzen ere, ur garbiagoa aurkitzen dute izokinek, oxigeno gehiagorekin. Gainera, arrautzak jartzeko ohi baino toki gehiago aukeratu izanak populazioari egiten dio mesede: "Toki gutxi direnean, denak espazio berean pilatzen dira, eta uholdeak gertatuz gero, adibidez, denek pairatzen dituzte kalteak; toki anitz egonda, Donezteben bat-batean gertatzen ahal den ekaitza batek, akaso, hango izokinei eraginen die, baina ez, ordea, Baztan aldean direnei".

Gorago ailegatu da izokina Bidasoko arroan, oztopoak kentzeko egindako urratsei esker. Baina oraindik ere lan handia da egiteko. Oztopo anitz da behera botatzeko, Ardaiz Ganuzak nabarmendu duenez. Nagusietako bat da Iruritako Oharrizko presa, Elizondotik bost kilometrora. "Presa horretan ez dago inolako azpiegiturarik arrainen bidea errazteko. Bada garaia konponbide bat bilatzeko, oztopo handia baita izokinentzat eta bertze animalia anitzentzat". Indarrean dagoen kontzesio bat du presa horrek. Herriko piszifaktoriako jabeak erabiltzen du. "Harekin harremanetan jarri nahi dugu, izokinentzat bidea egin dezan", berretsi du Ingurumen Departamentuko biologoak.

Iaz, hain zuzen ere, Oharrizko presa hori izan zen markatutako izokinen muga. Hogeita zortzi markatu zituzten, zehazki, eta haietako hiru ailegatu ziren Doneztebeko San Tiburcio presaraino. Batek lortu zuen gorago jarraitzea, Iruritaraino.

Iazko eta aurtengo dinamiketan aldea sumatu dute Ingurumen Departamentuko adituek. "Iaz, nahiko mantso egin zuten bide hori; aurten, anitzez ere azkarrago aritu dira". Azaroko euriak eman die Bidasoan bide hori egiteko aukera izokinei, Ardaiz Ganuzak aipatu duenez. "Behar zuten ur emaria izan dute; ez gehiegi, ez gutxiegi". Ezustean harrapatu zituzten izokinek adituak, Elizondoko Txokotoko presara ailegatu zirenean, hain zuzen ere. "Zikina zela ohartu, eta korrika eta presaka garbitu genuen, izokinek bidea jarraitzeko", kontatu du biologoak.

Erakusketa

Life Irekibai proiektuak bertze egitasmo bat jarri du martxan egunotan, Bidasoan izokinekin egindako lanaren osagarri: erakusketa bat zabaldu dute Ingurumen Departamentuak Iruñeko Gonzalez Tablas karrikan duen egoitzan, Bidasoan eta gisako ibaietan dauden oztopoek duten eragina azaltzeko herritarrei. Abenduaren 15era arte egonen da departamentuan, eta, gero, hilaren 16tik aurrera, Bertizko jaurerrian jarriko dute. Asmoa da handik bertze hainbat herritara eramatea, tartean Elizondo, Sunbilla eta Berara.

Labrit Multimedia etxeak prestatu du erakusketa. Departamentuaren egoitza erreka bilakatu nahi izan dute han jarritako argazkien eta panelen bidez; Bidasoa eraman dute eraikinera, han bizi diren animaliekin eta ibaiertzetako landare eta zuhaitzekin batera.

Nafarroatik harago jo nahi izan du erakusketak, hala ere. "Ibaiek berezkoa duten bidea berreskura dezaten bada mugimendu bat nazioartean, eta horren berri eman nahi izan dugu", azaldu du Labrit Multimediako Gaizka Arangurenek. Bi lan ildo osagarri ditu mugimendu horrek: "Arrainen migrazioa babestea du helburu batek, eta ibaietako presak behera botatzea besteak", zehaztu du.

Mugimendu horrek Finlandiako Seppo Leinonek egindako ilustrazioa baliatu du, eta Labrit Multimediaren erakusketak irudi hori hartu eta Bidasoko testuingurura moldatu du. Izokina, amuarraina, igaraba eta bertze hainbat animalia jarri dituzte presa baten aurrean askatasuna eskatzen. Gora egin nahi dutelako.

Enaren hegaldia
Abe 6, 20192019-12-05Albisteak, Ekonomia, gaiak, Gizartea, Nafarroa1

Enaren hegaldia

Kattalin Barber

Badakite udazkenean joan eta udaberrian itzultzen zirela; badakite ehunka emakumek egindako bidea zela; eta badakite zer-nolako lana zen. Halere, oraindik ere galdera anitz erantzun gabe daude Mauleko espartin lantegietara joandako Erronkaribarreko emakumeen inguruan, eta haien istorioak eta esperientziak gorde nahi dituzte. Hara joandako guztiei izen-abizenak jarri, eta haien bizimodua osatu nahi dute. Mugaz gaindiko historia da enarena, eta joan zirenen izenak eta izanak bildu nahi dituzte orain, aurreko mendean Pirinioen beste aldera, Maulera, espartinak egitera lanera joan ziren emakumeak omentzeko.

Asko eta asko izan ziren bizimodua ateratzeko Mauleko espartin lantegietara jo zuten Erronkaribarreko emakumeak. Etxeetan ez zuten bizitzeko adina ere, eta han aurkitu zuten aldi baterako lana. Ez ziren bakarrik Erronkaribarrekoak izan. Zaraitzu eta Aragoiko (Espainia) Echo eta Anso ibarreko emakumeek ere igarotzen zuten urtearen sasoirik luzeena Maulen, lanean.

Gotzon Perez Artutx Bidankozeko Bidankozarte ekimeneko kidea da. Burgiko Kukula eta Izabako Kurruskla elkarteekin proiektua abiarazi dute, Maluta Films ekoiztetxearekin batera, enara izandako emakumeen inguruko testigantzak jasotzeko. Nafarroako berrehun emakumetik gora identifikatu dituzte jada; horietatik, gehienak, Erronkaribarrekoak. Esaterako, Bidankozeko 35 enararen berri izan dute. Perez Artutxek Bidankozeko udal artxiboan murgilduta lortu du informazio gehiago: bertan aurkitu ditu Maulera bidaiatzeko agiriak eta ezkontzeko baimenak ere.

Ainara operazioa deitu diote egitasmoari: "Oraindik ere gehiago jakin nahi dugu, eta enara izandako emakumeen istorio pertsonalak ahal dugun neurrian berrosatu nahi ditugu", azaldu du kideak. Horretarako, herritarren laguntza behar dute, eta galdetegia prestatu dute datuak lortzeko. Haien argazkiak, gutunak, Mauletik ekarritako objektuak, bitxikeriak eta pasadizoak jakin nahi dituzte, besteak beste. "Herritarrek zer gogoratzen duten jakin nahi dugu, zer kontatu zuten, eta bakoitza denboran kok atu".

Nerabeak eta gazteak ziren emakume gehienak, eta Maulera bizipoza eramaten zutela kontatzen ohi da. Akaso horregatik, eta udazkenean joan eta udaberrian itzultzen zirelako eta beltzez lan egiten zutelako, deitzen zieten enara. Perez Artutxek adierazi duenez, hiruzpalau urte daramatzate Erronkaribarren hainbat kolektibok enarak omentzen eta haien lana aitortzen. Besteak beste, omenaldiak, mendi ibilbideak eta antzezpenak egin dituzte. Oraingoan "haratago" joan nahi dute eta haien historia berrosatzea da asmoa.

Ahaztu baino lehen

Haiek dakitela, ez da gelditzen enara izandako emakumerik bizirik ibarrean. "Eta bizirik balego, oso zaharra izango litzateke". Haien oroimena, ordea, oraindik ere bizirik dago herrietan: "Hemengo gehienek ezagutzen dute haien historia eta badute senideren bat bertan aritutakoa; memoria gordetzea, halere, gero eta zailagoa da, eta ahaztu baino lehen gorde nahi dugu". Enaren haritik tiraka ari dira, memoriak gorde duelako haien historia.

Erronkarin hasi dute egitasmoa, baina helburu dute enarak egon ziren toki guztietara heltzea eta proiektua hedatzea, testigantza gehien jasotzeko helburuarekin. Bildutako guztiarekin, liburua kaleratzea da xedea. Bitartean, ainarak.eus web-dokean bilduko dituzte lortutako lekukotasunak. Egitasmo horrez gain, Maluta Films ekoiztetxea dokumentala prestatzen ari da enaren inguruan.

Sasoiko lana zen espartingintza, baina baziren hainbat urtetan joandako emakumeak. Askotan, ezkondu arte jarraitzen zuten lanean. Oihalak, arropak edo bestelako objektuak erosten xahutzen zuten askok lortutako dirua. "Batzuek, irabazitakoarekin, zapatak erosten zituzten; lehenago bakarrik espartinak edo abarkak zeudelako", azaldu du Perez Artutxek. Sei edota zazpi urtez jarraian joandako emakumeak ere bazeuden.

Ez ziren, gainera, edozein emakume. Beharrak bultzatuta joan ziren emakumeak Maulera. Mendian barrena egindako ibilbidea ez zen edonolako bidaia. Normalean taldetan bilduta, hainbat bide egiten zituzten, abiapuntu zuten herriaren arabera, Perez Artutxek jakinarazi duenez. Bide horiek guztiek Maule zuten jomuga. Elurraren, ekaitzen eta muturreko tenperaturen ondorioz, Erronkaribarretik Maulerainoko bidea heriotzarako bide bihur zitekeen. Horrelako istorioak jaso izan dituzte ere: "Ekaitzak bidean harrapatu eta pneumoniak jota hil ziren emakumeena, adibidez", aipatu du.

Beharrak bultzatuta hartu zuten lehendabiziko enarek Pirinioen beste alderako bidea, eta hala jarraitu zuten, 1940. urte inguruan azkenekoak joan ziren arte. Zuberoan industrializazioa zabaltzen ari zen bitartean, Nafarroan lurrari loturiko familiak mantentzen ziren oraindik. Hori dela eta, alde bateko diru beharrak eta beste aldeko eskulan premiak eragin zuten emakume gazteen migrazioa.

Maulen aurkitutako lan baldintzak, gainera, ez ziren batere onak. Mauleko Ikerzaleak taldeak ahalegin handia egin du emakume gazte haien bizimodua ikertzeko, eta 1980ko hamarkadatik ari da informazioa biltzen eta testigantzak jasotzen, hain zuzen.

Lan gogorra zen enarena, eta lanaldiak 10 eta 12 ordu artekoak ziren, jakin dutenez: "Enarak eskulan aproposa ziren Mauleko industriarentzat: kualifikaziorik gabeak, baina trebeak, eta soldata baxuak onartuz", jasotzen du elkarteak Les hirondelles à Mauléon idazkian. Horrez gain, ostatu hartzeko baldintzak ere "oso prekarioak" ziren.

Jaso, eman ahal izateko
Abe 6, 20192019-12-05Albisteak, gaiak, Gizartea, Nafarroa0

Jaso, eman ahal izateko

Edurne Elizondo

Desagertzeko asmoz sortu zuten Paris 365 jantoki solidarioa, duela hamar urte, Iruñean; elkartasun horren beharrik ez izatea hartu baitzuten helburu proiektua bultzatu zuten Gizakia Herritar fundazioko kideek. Eta desagertzeko arriskuan da orain, hain zuzen, baina ez beharrik ez dagoelako, fundazioaren egoera ekonomikoak txarrera egin duelako baizik. Laguntzen jarraitu ahal izateko laguntza behar du jantokiak, eta SOSParis365 lelopeko kanpaina jarri dute martxan, herritarren babesa jasotzeko.

2008. urtean eztanda egin zuen krisi ekonomikoak eragindako larrialdi egoerari erantzuteko jarri zuten martxan Paris 365 jantoki solidarioa, 2009. urtean. Gizakia Herritar fundazioko kideek argi izan dute beti erakunde publikoei dagokiela herritarren oinarrizko eskubideak bermatzea, baina krisi ekonomikoak itota zirenen premiazko egoerari konponbidea emateko beharrean zirela sentitu zutelako jarri ziren martxan.

Hamar urteotan, 278.000 gosari, bazkari eta afari baino gehiago banatu dizkiete Gizakia Herritar fundazioko kideek jantokiko erabiltzaileei, Jarauta karrikan hasieran, eta Descalzosen orain. Gainera, 10.250 elikagai saski baino gehiago banatu dituzte.

Batetik, 1.700 boluntario baino gehiago izan dituzte laguntzen fundazioko kideek hori guztia lortzeko; bertzetik, 500 bazkide baino gehiagoren babesa lortu du egitasmoak. Proiektua garatuz joan da, gainera, eta jantoki gisa sortutakoari hamaika adar atera zaizkio gero: Paris 365 Txokoa, sukaldea, bigarren eskuko arropa saltzeko dendak eta haurrentzako ludoteka, bertzeak bertze.

Urtarrilera arte

"Egoera larria da". Horixe nabarmendu du Gizakia Herritar fundazioko presidente Patxi Lasak. Bera da Paris 365 egitasmoko sortzaileetako bat. Egoera aldatzen ez bada urtarrilera arte eutsi ahal izanen diotela azaldu du, baina gero itxi egin beharko dutela jantokia. Elikagai saskiak banatzeko proiektuarekin ere ezin izanen lukete jarraitu, egoerak bere horretan jarraitzen badu.

Irailean, mahai gainean jarri zituzten fundazioko kideek beren ekonomiari buruzko datuak, eta ezustekoa hartu zuten, agerian gelditu zelako 67.000 euroren galera dutela. 2017an, gainera, 50.000 euroko bi mailegu eskatu zituen fundazioak, eta horiek ordaintzen segitu behar dute.

Fundazioko bazkide diren 500 pertsonen ekarpenekin 103.000 euro jaso zituen jantokiak 2018an. Aurrekontua, berriz, 750.000-800.000 euro ingurukoa da, urte oro. Urtean 400 boluntario baino gehiago aritzen dira proiektuan lanean, eta, gainera, zortzi langile ditu soldatapean fundazioak.

Jantoki solidarioak 600 pertsona inguru artatzen ditu hilabete oro. Beharrak, beraz, ez du behera egin; alderantziz: itxaron zerrenda ere badutela azaldu dute Gizakia Herritar fundazioko kideek. Haien ustez, azken urteotan krisia amaitutzat ematen duen mezua zabaldu da gizartean, eta, horren ondorioz, behera egin dute haien gisakoaren jantoki solidarioentzako laguntzek. "Jada ez gara lehentasun. Kezkagarria da hori, beharra badelako. Erabiltzaileen kopuruak gora egin du", azaldu dute.

Egungo egoera ekonomikoak kolokan jarri du euro baten truke behar gehien dutenak laguntzeko aukera. Herritarren babesa "beharrezkotzat" jo dute jantokia ez ixteko. Erakunde publikoen babesa ere behar dutela gaineratu dute Gizakia Herritar fundazioko kideek, arlo horretan ere behera egin baitu jantokiak jasotako laguntzak. "Hainbat proiektutan murrizketak egin beharko ditugu, eta herritarren laguntza beharko dugu urtarriletik aurrera".

Sare sozialen bidez, laguntza hori jasotzeko kanpaina bat jarri du martxan Paris 365 egitasmoak. Arduradunek argi dute lanean aritu diren hamar urteotan lortu dutela toki bat gizarte mugimenduetan eta auzoko dinamiketan, eta ez dute hori galdu nahi. "Bazterketaren aurka ari gara, eta zuzeneko harremana dugu jendearekin. Ezin dugu hori guztia bertan behera utzi", nabarmendu dute. Elkartasuna eskatu du jantokiak, elkartasuna eta justizia soziala elikatzen segitu ahal izateko.

“Konposizioa ikastea erabaki nuen musika barrutik ulertzeko”
Abe 6, 20192024-02-02Elkarrizketa, Elkarrizketak0

“Konposizioa ikastea erabaki nuen musika barrutik ulertzeko”

Edurne Elizondo

Musika barrutik ulertzeko erabaki zuen Haizea Huegun Duranek (Zarautz, Gipuzkoa, 1996) konposizioa ikastea. Musika barruan daramala agerikoa da bere lanaz mintzatzen denean. Zinemarekin uztartu du lan hori, eta horri buruz aritu berri da, bertze bi emakume musikagilerekin, Lekeitioko Euskal Zine Bileran.

Hiru konpositore, hiru emakume. Gero eta ohikoago bilakatu da irudi hori?

Bai. Ni hasiberria naiz, baina Alicia Morotek eta Paula Olazek badute bide bat egina jada. Oraindik ere oso gutxi gara zineman soinuaren eta musikaren esparruan ari garen emakumeak. Horretaz aritu ginen, hain zuzen. Bagoaz, baina pixkanaka.

Zuk hasi duzu bidea. Kontent?

Bai. Bi lan egin ditut. Zauriak dokumentala izan zen lehenengoa. Oso lan polita izan da. Dokumentala asko gustatu zitzaidan. Gero, Realari buruzko Sua. Irabazi arte dokumentaleko musika egin nuen. Zinemaldian aurkeztu zuten, gainera, eta oso esperientzia polita izan da.

Nola hasi zinen musikaren munduan?

Hasi nintzen 13 urterekin. Egun batean, etxean esan nuen pianoa jo nahi nuela. Gurasoak ez dira musikariak. Baina gogo hori piztu zitzaidan. Musika eskolara joan ginen, baina esan zidaten zaharra nintzela.

13 urterekin?

Bai. Eskolan hasteko zaharra nintzela esan zidaten, lehenengo solfeoa ikasi beharko nuelako lau urtez. Ondorioz, irakasle baten bila hasi ginen, eta jazz musikan aritzen zen bat aurkitu genuen. Harekin hasi nintzen.

Hutsetik hasi zinen?

Bai. Ez nuen inoiz solfeorik ikasi. Harekin hasi nintzen, pixkanaka, eta segituan lotu nintzen. Konturatu nintzen hobera egiteko egunero jo behar nuela, eta denbora asko eman, eta hori egin nuen.

Nondik sortu zitzaizun musikarako grina hori?

Aitari asko gustatzen zaio musika, eta etxean beti entzun dugu musika asko, musika klasikoa. Orkestrarako musika entzuten nuen, eta nahi nuen ulertu. Gogo horrek piztu zidan interesa. Etxean ikasi dut, eta, ondorioz, egunean bost, sei edo zazpi orduz jotzen nuen.

Pianoa jotzen hasi zinen, baina Iruñera konpositore izateko nahiak ekarri zaitu, ezta?

Hasieran piano ikasketak egin nahi nituen, eta Donostiako kontserbatoriora jo nuen, hamabost urterekin. Musika eskolan esandakoa esan zidaten berriz ere: ongi jotzen nuela, baina berandu zela niretzat. Ia uzteko esan zidaten han.

Eta zer egin zenuen?

Aitaren laguntzarekin, berriz ere, beste irakasle bat aurkitu genuen, gure kabuz. Zorte handia izan nuen, hari esker hasi nintzelako ikasten beste gauza asko, eta musika beste era batera ikusten. Ez nuen jo bakarrik egiten; hasi nintzen armonia aztertzen, konposizio ariketak egiten, eta, horrela, pixkanaka, konposatzen hasi nintzen. Goizez pianoa jo, eta arratsaldez konposatzen aritzen nintzen.

Konposizioaren aldeko hautua egin zenuen azkenean.

Bai. Baina konposizioa ikastea erabaki nuen, batez ere, musika barrutik ulertzeko eta ezagutzeko. Irakasleak esanda, askotan joan nintzen Musikenera azterketak egiten zituzten ikasleak entzutera. Eta ikusten nuen tentsio handiarekin jotzen zutela. Nik ez nuen hori nahi. Pianoa maite dut, eta gustura aritzen naiz jotzen, baina ez nuen hori nahi. Eta konposizioaren alde egin nuen.

Zinemaren eta musikaren arteko loturak piztu du zure interesa. Nolakoa izan da esparru horretan lanean hasteko bidea?

Zauriak dokumentalaren berri jaso nuen lagun batzuen lagunen bidez. Musikari bat behar zutela esan zidaten, eta, haiekin hitz egin, eta hasi ginen lanean.

Buruko osasunari buruzko lana da. Zaila izan da?

Bai. Hasieratik argi utzi zidaten asmoa zela dokumentalean agertzen diren pertsonak biktima gisa ez agertzea. Musikak, beraz, neutroa behar zuen, eta hori erronka izan zen niretzat.

Zinemaldian aurkeztu zuten parte hartu duzun bigarren lana: Realari buruzko Sua. Irabazi arte. Gaia hagitz bertzelakoa da.

Bai. Kasu honetan ere, lagunen bidez izan nuen proiektuaren berri, eta horrela hasi nintzen lanean. Bi dokumentalak oso ezberdinak dira, baina, aldi berean, ezaugarri komunak dituzte, bietan emakumeak daudelako erdigunean. Futbola ez zait gustatzen, baina Realeko emakumeen inguruko lana zela jakin nuenean poztu egin nintzen.

Lan prozesuetan aldea sumatu duzu?

Bai. Zauriak lanerako ordenagailuz egin nuen dena. Realari buruzko dokumentalerako, berriz, grabatzera joan nintzen bertze musikariekin. Polita izan zen.

Bi lanetan bada aldarrikapen bat. Zuk musika gizarte gaiekin lotuta ulertzen duzu?

Bai. Kontserbatorioan, hain zuzen, ikuspuntua aldatu zait. Ailegatu nintzenean ez nintzen ohartzen erreferenterik ez nuela. Hamabi ikasgai nituen, eta ohartu nintzen bakar batean ere ez zela emakumerik agertzen. Emakume konpositorerik ez zegoela sinetsi nuen. Bigarren mailan, bat-batean, Erik Satieren musika ezagutu nuen. Talde bat zuen, eta taldean emakume bat bazen: Germaine Tailleferre. Hari buruzko erreferentzia bakarra hori zen, taldeko emakumea zela, alegia. Haserretu egin ninduen horrek; zerbait egin nahi nuen.

Eta zer egin zenuen?

Erabaki nuen hari buruzko lan bat egitea. Eta erabaki nuen, gainera, kontserbatorioko nire lan guztiak emakumeei buruzkoak izango zirela. Nik ere ikasi nahi nuelako.

Kontserbatorioan zein da egoera?

Irakasle emakume gutxi izan ditut. Eta haiek ere gauza asko ez zuten ezagutzen. Jazzaren esparruan, adibidez, ezagutzen diren emakumeak abeslariak dira, batez ere. Baina piano edo bateria jotzaile oso onak badira. Urratsak egiten ari dira kontserbatorioan, baina, batez ere, emakumeak dira mugitzen ari direnak.

Zer duzu orain esku artean?

Aitarekin ari naiz. Eskultorea da. Bere lan batzuekin ari naiz obra osatzen. Nik sentitzen dut jolasean ari naizela musikarekin lan egiten dudanean. Ahalegin bat da, baina gozatzen dut. Hori da kontua. Gustuko duzun horretan sakontzea.

Iritzia: Azala aldatuz, sugea suge
Abe 6, 20192019-12-05Albisteak, Iritzia, Nafarroa0

Iritzia: Azala aldatuz, sugea suge

Lur Albizu Etxetxipia

Olentzerok oparitu zidan Libre diskoa. 2007ko sanferminetan, 14 urterekin ikusi nituen zuzenean lehen aldiz, Ilazkirekin. Uda hartako oporrak Italian pasatu genituen, eta Eskuak/ukabilak iltzatuta daukat geroztik. Bi urte beranduago joan ginen klasekoak Totemera; El Infierniton erosi nituen hamabost pertsonarentzako sarrerak. Geroztik, ondoan geunden kontzertu guztietan lehertu naiz Iratirekin Jaio.Musika.Hil bakoitzean. Berarekin joan nintzen Lodosara. Gezurra esan genien gurasoei, eta Elizondora joan ginen haiek ikustera. Berba ta irudia bakoitzean oroitu naiz Akortekin. Institutura autobusez joaten ginenean, Astraindik Zizurrera egunero entzuten nuen Libre Martarekin. Biribilgunean egiten genuen eztanda (mundua obretan dago, baina guk ez dugu ezer apurtu). Min hau kantatu dut Amayarekin, Andrearekin. GaztEHerrira joan ginen, lehen aldiz, Sara, Andrea, Ane eta laurok.

Euskal Herria zeharkatu dut kideekin Denbora da polígrafo bakarra entzuten, kantuen esanahiaz konspiratzen. EHZ ezagutu dut. Jon Kepak lortu zidan Altsasuko sarrera. Sanferminetako txandetatik korrika joan naiz Kobetamendira, Urtasun eta Edurnerekin oihu, barre eta negar egitera. Baimenik ez manifen ondoren Sols el poble salva el poble jarri genuen.

Lagunekin autoan egindako lehenengo bideetako bat egin genuen Tafallara, Andrea, Ane eta Edurnerekin. Oihu entzun dut Oihaneren bertsioan. Ezagutu ditut haiei esker Redemption song, Kids, Knightcall. Katamalo, Peiremans. Paularekin imajinatu dut nolakoa izanen litzatekeen Berri Txarrak zaharrak garenean elkarrekin ikustea. Ihes egin dezagun urrutira, amesten duzunetik bi metrora. Eta akatu ditzagun erlojuak hondarretan ito arte, idazten genion elkarri Rakel eta biok. Maravillasengandik gertuago sentitu naiz Ibirikun. Ez dadila haria eten, idatzi zidan argazki baten atzean Liernik. Irati eta Iruneren begiradak bilatu ditut Katedral bat bakoitzean. Bizitzak oparitu dizkidan kide berezienekin egin dut Madrilera ordu gutxitako bidaia, piztiaren bihotzera, Eraitz eta Mikelekin metroan topatu eta bizitzaz mozkortzeko. Iraitzekin eztabaidatu dut esaldirik onenaren inguruan. "Autonomotan" jarraitu dut gaua, Zentralen posible zena baino gehiago edan ondoren (geroztik jakin nahi nuke maitasuna zer den zuretzat). Marinarekin ikusi nahi nituen Bartzelonan. Autoan Breytenekin maitemindu naiz, Leonor Maritxalarrekin abestu dut Lotsarik gabe. Aski dela esateko, Ukabilak; elkarrekin sentitzeko, Eskuak. Kantatu dut Viana tabernan Ez. Jonekin abestu dut Hutsa ta doblia.

Erabaki beharrak ito nauenetan, lasaitu egin nau FAQek. Amorrua askatu dut beste askorekin: Betiko leloaren betiko leloa, Biziraun, Zirkua, Pintadek, Ez dut nahi, Sed Lex, Albo kalteak, Onak eta txarrak, Emazten fabore II, Kezkak… Helduleku guztiak erori zaizkit. Imajinatu dut zelda hori, "eroria burrukara" hormako pintaketa.

Gure jainko ateoak izan zarete. Gure bizitzaren soinu-banda, tantaka etorri eta balio berriak eta zaharrak ekarri dizkiguna. Euskal Herria munduratu duena. Batez ere, euskaraz sortu duen taldea, euskaratik hitz egin eta euskara erdigunean jarri duena. Belaunaldi batzuen ispilua, eredua. Ez dadila haria eten eta ez gaitzala nostalgiak harrapa. Etorriko dira bisaia berriak. Guztiak izanen dira beharrezkoak. Ikusi arte, Berri Txarrak! Plazera izan da.

«Jasan behar izan ditut aurreiritziak»
Aza 29, 20192024-02-02Elkarrizketa, Elkarrizketak0 0

«Jasan behar izan ditut aurreiritziak»

Edurne Elizondo Iruñea Musika elektronikoaren esparruan emakumeak egiten ari diren lana aztertu dute Civicanen, Soinu Paisaia izenburuko programaren barruan. Ruth Garcia kazetariak (Madril, 1979) parte hartu du saioan, bertzeak bertze. Dj-a ere bada, eta Mots plataformako arduraduna. Musikaren arloan sufritutako matxismoa salatu du. Nabarmendu du «hagitz kontent» dagoela oholtzan gero eta andre gehiago badirelako. Egoera aldatzen hasi da. Zerk eragin...