Iker Tubia / BERRIA Iruñea aspalditik dago harresiez inguraturik. Gaztelarrek konkistatu aurretik, eta hiru burguek bat egin aurretik ere izan zituen paretak inguruan. Baina, zalantzarik gabe, hiria ito zuen harresia XVI. mendean eraiki zuten, konkistaren ondoren. Harresiak hiria kanpoko mehatxuetatik babesteko, harresiak hirian erregeak zuen subiranotasunari eusteko, eta harresiak hiriburuaren hazkundea saihesteko. Horregatik, Iruñea itota egon zen 400 urtez, 1915ean...
Nafarroan, inoiz baino gehiago
Jokin Sagarzazu / BERRIA Maiatzaren 24an bozetan, Nafarroako Parlamenturako inoiz baino zerrenda gehiago aurkeztuko dira, 1983an hautatze sistema aldatu zutenetik, bederen. Denera, hamalau alderdi ariko dira lehian, baina orain arte eginiko inkestetako datuak berretsiko balira, haietarik zazpi-zortzik baino ez lukete aukera izango parlamentariren bat lortzeko: UPN, PSN, EH Bildu, Geroa Bai, PPN, Ezkerra, Ahal Dugu eta Ciudadanos edo UPDk. Legeak...
Lau urte alkandora urdinekin
Espainiako izaera zatiezinaren parte da Nafarroa. Nafarrak, nafar diren heinean, espainolak dira. DNE Derecha Navarra y Española -Naparro ta Españico Escuñe alderdiaren printzipio ideologikoen artean, hori da lehena, baina gainontzekoek ere argi eta garbi azaltzen dute alderdiaren izaera ultranazionalista, eskuindar eta katoliko sutsua: "Bizi guztiko kartzela zigorraren aldekoak gara, eta baita zigorrak, murrizketarik gabe, osotasunean betetzearen aldekoak ere"; "funtsezkotzat jotzen dugu legez kanpoko immigrazioa zorrotz kontrolatzea, ez baita gizartearen garapenerako lagungarria"; "gizonaren eta emakumearen arteko ezkontzatik sortutako familia da gizartearen oinarria eta ardatza, bestelako ezkontzarik ez da existitzen"; "milaka urteko vascuence jatorrizkoa babesten du DNEk, ikastolen, euskaltegui-en eta euskara batuaren laguntzaren beharrik ez duen hori"... Zerrenda luzea da.
Printzipio horiekin aurkeztu zen DNE 2011ko foru eta udal hauteskundeetara, eta emaitza kaskarrak erdietsi zituen: ez zuen parlamentari bakar bat ere eskuratu, eta Nafarroako hamaika udalerritan lehiatu arren, zinegotzi bakarra lortu zuen Leitzan. Hautetsontzietan jaso ez zuen babesa azpijokoen bidez lortzea erabaki zuen orduan Nieves Cipresen alderdiak, eta udalbatzarik gabeko bi herritara zuzendu zuen begirada: Garinoain eta Lukinera.
Behin-behineko batzorde banak gobernatzen zituzten udalerri txiki horiek, hautagaitzarik ez baitzen aurkeztu. DNEk abagunea baliatu zuen zinegotzirik gabeko herri horietara paraxutistak bidaltzeko, eta inori ezer esan gabe, sekretupean kasik, zerrendak aurkeztu zituen Garinoainen eta Lukinen. 2011ko azaroan egin ziren ezohiko bozak.
Eskuin muturraren azpijokoaz jabetu eta berehala, mobilizatzen hasi ziren herri bateko zein besteko bizilagunak. Botoen %5 lortu ezean, DNEk ez zukeen ordezkaritzarik izanen; beraz, boto zuria emateko deia egin zuten herritarrek. Lukinen, boto bakarra jaso zuen eskuin muturrak —Nieves Cipres alderdiko buruak "abertzaleen mehatxuei" egotzi zien emaitza—. Garinoainen, berriz, hemezortzi pertsonak eman zioten babesa eskuin muturrari. Botopaperen %5,6 lortuta, udalbatza osatzen duten zazpi zinegotziak eskuratu zituen DNEk.
Hauteskunde gauean bertan hasi zen amesgaiztoa garinoaindarrentzat. Udaletxe aitzinean protesta egin zuten 500 bat bizilagunek, eta iruzur egitea leporatu zieten eskuindarrei. Foruzainek eskoltaturik atera ziren zinegotzi berriak, eta iritsi bezala alde egin zuten: autoko kristal belztuen atzean ezkutaturik, ustez gobernatu behar zuten herria ikusi behar ez izateko.
Izan ere, DNEren hautagaitzan ez zegoen garinoaindar bat bera ere. Lizarrako, Tafallako eta Tuterako militanteak jarri zituzten zerrendaren lehen postuetan, eta, AES Alternativa Española alderdi xenofobo kristauarekin sinatutako itunaren ondorioz, eserleku bana eman zieten Madrildik etorritako bi ultraeskuindarri.
Herritarrek protesta ekintza ugari antolatu zituzten bozketaren hurrengo egunetan, eta, horiei esker, Gonzalo Vicuña alkategaiak uko egin zion karguaren zina egiteari. Hori dela eta, zerrendako bigarrena izendatu zuten alkate, Javier Etxarri, 2012ko urtarrilaren 4an. Hala ere, dimisioak etengabeak izan dira agintaldi osoan: DNEren zerrendan zihoazen zazpi pertsonetatik seik kargua utzi dute azken hiru urteetan.
Garinoaingo udal gobernu taldeak hartutako lehen neurriak hautsak harrotu zituen herrian: ikurren legea baliatuz, Espainiako bandera udaletxean jartzea. "Garinoain herri txikia da, 500 bat biztanlekoa, eta inoiz ez dugu banderarik eduki, haizeak hondatzen dituelako", azaldu du Aritz Intxusta kazetari eta Garinoaingo bizilagunak. "Hala eta guztiz ere, alkatea tematu egin zen gai horrekin, eta ikurren legea betetzera behartu zuen udala". Intxustaren ustez, mahai gainean lehen kolpea ematea izan zen hori. Indar erakustaldi hutsa.
Ordutik, DNEk Garinoainen egindako lana "hutsaren hurrengoa" dela uste dute herriko biztanle gehienek. "Legeak ezarritakoaren arabera, osoko bilkuretara etortzen ziren hiru hilabetean behin. Eta kito. Ez zuten besterik egiten". Utzikeria horrek hainbat arazo eragin dizkio herriari. Intxustaren irudiko, udal gobernu taldeak "erabateko gaitasunik eza" erakutsi du behin baino gehiagotan, eta herritarrak izan dira hutsunea bete dutenak.
"Udaletxea, esate baterako, aspaldi konpondu behar zuten, egitura arazo larriak zituelako, baina ez zuten ezertxo ere egin, eraikina hustera behartu zituzten arte. Ez dira jabetzen herrian gertatzen denaz", dio kazetariak. "Nafarroako Administrazio Auzitegiak behin baino gehiagotan zigortu du udala, utzikeriaz jokatzen duelako, duen erantzukizunari uko eginez".
Axolagabekeriaz gain, DNEren agintaldiaren bigarren ezaugarri nagusia alkatearen eta zinegotzien jarrera oldarkorra izan da. "Hainbat bizilagun auzibidean jarri gaituzte, alkatearen eta zinegotzien kontrako ustezko jazarpenean parte hartu dugulako, baina, gerora, gure kontrako frogarik ez zegoela eta esandako guztia gezurra zela frogatu da epaitegian. Nire kontrako salaketa jarri zuten, protesta ekintza batean parte hartu nuelakoan. Epaiketan, alkateak serio demonio esan zuen mehatxu egin niola, baina egun horretan ez nengoen Garinoainen, Iruñean baizik. Lanean".
Beste zenbait bizilagunek 150 euroren isunak ordaindu behar izan dituzte alkateari oihu egiteagatik edo osoko bilkurak oztopatzeagatik. "Ematen du herritarrak zigortu nahi dituztela. Murriztu egin dituzte elkarteei ematen zaizkien diru laguntzak, eta, aldi berean, udal zergak bikoiztu egin dituzte, inongo justifikaziorik eman gabe".
Alternatiba, auzolanean
Udalaren jarrera ikusita, alternatiba eraikitzen hasi ziren garinoaindarrak 2012an. Lehen bilera horietan sortu zen Aupa Garinoain elkartea, eta herritarrak oso harro daude auzolanari esker lortu dutenaz. "Krisi honek alde on bat izan du. Herritarrak batu egin gara, ideologiak alde batera utzita, inongo legitimitaterik ez duen udal horri aurre egiteko: UPNko boto-emaileak izan ala ezker abertzaleko militanteak izan, denok egin ditugu kontzesioak, proiektu bateratu bat sortze aldera", azaldu du Intxustak. Hamaika lan egin ditu Aupa Garinoain plataformak; besteak beste, herriko jaiak antolatu, futbol zelaia konpondu eta bideetako garbiketa egin. Agintaldia amaituta, hauteskunde zerrenda bat ere osatu dute, maiatzeko bozetan parte hartzeko. Eta alkandora urdinen amesgaiztoa behin betiko ahazteko.
Baigorriko Kulturaldia antolatu dute Nafarroako Egunaren bezperan
Egun gutxi falta dira Baigorrin Nafarroaren Eguna ospatzeko. Aurten, gainera, Basaizea elkarteak musikaldi berezia prestatu du bezperan, Barigorri. 21:00etan izango da Guk ta Guk-tarrak ikuskizuna, Baigorriko elizan. Musikari klasikoz osatutako Xare/Hertz orkestrak lagunduta, Guk-en kantu ezagunenetako batzuk emanen dituzte Aire Ahizpak, Astezkenekoak eta Xendarineko ahizpak Baigorrialdeko kantari taldeek. Horrez gain, Sustrai Colina eta Fredi Paia Iparraldeko eta Bizkaiko bertsolari txapeldunak ariko dira....
“Erreminta baliotsua da umorea jendearen arreta erakartzeko”
Egileek ez zuten espero, baina oihartzun handia izan du Ahotsa.info agerkari digitalak En tierra hostil saioan oinarrituta (Antena3) egindako parodiak. Majaris de la Sorna fikziozko pertsonaiak, kamera eskuan, Iruñean gertatzen diren eskubide urraketak jaso eta zabaldu ditu. Harekin batera, Sergio Labaien Ahotsa-ko kidearekin ere (Iruñea, 1975) batu da Nafarroako Hitza, sare sozialetan bolo-bolo ibili den fenomenoaz solastatzeko.
Majaris, hona etorri aurretik, ba al zenuen Euskal Herriko egoeraren berri?
MAJARIS DE LA SORNA: Euskaldun asko dago Venezuelan, baina EAJkoak dira gehienak, eskuinekoak. Beraz, ez nuen Euskal Herriko egoeraren berri zehatzik. Hona etortzean konturatu naiz.
Zein da ezagutu duzun egoera?
M.S.: Tamalgarria da. Larria da Euskal Herrian gertatzen den giza eskubideen urraketa. Espainiako Gobernuko malandroek [gaiztaginek] asko hitz egiten dute Venezuelaz, baina ez dute hemengoaz ezer esaten, ezta Saudi Arabiaz edo Israelez ere.
Ahotsa.info-ren proiektua da hau. Nola sortu zen halako zerbait egiteko ideia?
SERGIO LABAIEN: Amorrua sentitu genuen En tierra hostil programa ikustean. Hipokrita iruditu zitzaigun: nor eta espainiarrak munduan zehar, giza eskubideez hitz egiten... Munduaren historian Espainia izan da-eta giza eskubideak gehien urratu dituen herrialdeetako bat! Ez dago 500 urte atzera egin beharrik, gaur egun ere ikusten dugu hori, besteak beste, Euskal Herriari eta Kataluniari erabakitzen uzten ez zaienean. Beraz, hipokrisia hori agerian uztea zen helburuetako bat. Bestetik, Euskal Herrian gertatzen dena mundu osora zabaltzeko beharra ere bagenuen. Bi beharrek bat egin zuten proiektu honetan. Hasieran ez genuen asmo handirik ere. Grazia egiten zigun kontuak, baina ez genuen uste halako dimentsioa hartuko zuenik.
Nola daramazu arrakasta, Majaris?
M.S.: Ongi dago, batez ere jendeak tragoak ateratzen dizkidalako kalean. Kontua da orain ez zaidala erraza izango modu isilean lan egitea. Aberri Egunean nabarmena izan zen hori: jendea niri begira geratzen zen.
Uniformea aldatu beharko duzu agian.
M.S.: Bai, egia esan, Venezuelako kamisetak eta kaskoak ez dute asko laguntzen oharkabean pasatzen. Kamuflajezko prakek ere ez, baina horiek nire berezko jantziak dira.
Erreportajea argitaratu eta berehala hasi dira eskuineko hainbat hedabide Ahotsa.info-ren aurka egiten.
S.L.: Gidoiarekin bat zetorren kriminalizazioa. Argi genuen erreportaje horrek oihartzuna bazuen Espainiako prentsa ere tartean agertuko zela. Bilatu ere bilatu genuen. Gure asmoa zen bideoa atera, Venezuelak jaso zezala, eta gero, guk abisua pasatzea Espainiako komunikabideei. Eta horretarako troll bat ere bagenuen Twitterren, albistea Espainiako hedabideetan zabaltzeko. Azkenean ez genuen horren beharrik izan, benetako trollak agertu zirelako, Espainiako hedabide eskuindarrak, alegia. Egia da badugula bertigo pixka bat, aurrekariengatik batez ere. Badakigu zer diren eskuineko hedabideak, eta zer arrisku daukagun. Baina momentu erabakigarria dugu Nafarroan, eta dena eman behar dugu. Ahotsa.info-ren borondatea hori da, esprint komunikatibo bat egitea erregimena botatzeko. Alde horretatik, gure ekarpena egiten jarraituko dugu, mehatxu eta presioen gainetik.
Zuek egindakoa beste toki askotan agertzea lorpena izan da?
S.L.: Bai, akaso Latinoamerikan izandako oihartzuna da interesgarriena. Nahiz eta parodia bat izan, jende asko hasi da Euskal Herriaren ideia gatazkarekin eta eskubideen urraketarekin lotzen. Satira bat dago oinarrian, baina horri esker jende askok jakin du Iruñea izeneko hiri bat dagoela, Euskal Herrian dagoela eta bertan errepresioa eta eskubideen urraketa dagoela. Iruñea zezenengatik soilik ezagutzen zuenak orain badaki hemen herri bat dela, eta herri horri ez zaiola bere etorkizuna erabakitzen uzten.
UPNk eta PPk ere egin dute zuen erreportajearen aurka.
S.L.: Surrealista izan zen hori. UPN agertu zen, errealitatea eta fikzioa nahasten. Bila dezagun kontrako egoera: irudika ezina da Sortu edo Bilduko norbait agertzea 8 apellidos vascos pelikula debekatzeko eskatzen. Alderdi politiko bat satira politiko bati erantzuten hasten zaionean, galdu du partida. Suposatzen baita alderdi politikoek errealitatearen mailan jarduten dutela. Beraz, alderdi batek Majaris de la Sorna bezalako pertsonaia bati erantzuteak ongi erakusten du zein den Nafarroan dugun klase politikoa.
Beldur zara, Majaris?
M.S.: Ez. Kontrakoa, jendeak elkartasun mezuak helarazten dizkit, eta zoriontzen nau. Egia da hurbileko tokietan soilik ibiltzen naizela. Agian, larunbat batean Gazteluko plazara pote bat hartzera joaten banaiz, norbaitek zerbait esango dit.
Zer dio zure familiak?
M.S.: Beti izan naiz familiako ardi beltza; beraz, jada ez daude nirekin harrituta. Euskal Herriko egoerarekin bai, ordea. Harrigarriak zaizkie hainbat gai; besteak beste, presoena, etxe kaleratzeena, Europaren eta Afrikaren arteko mugetan gertatzen diren erasoak...
Hara zoazenean, izango duzu gauza onik kontatzeko.
M.S.: Batez ere hemengo jendearen elkartasuna nabarmenduko nuke. Latinoamerikan uste izan dugu Europan ez dagoela elkartasunik. Eta, beraz, harrigarria egin zait ikustea jendeak elkartasunez erantzuten duela arazoen aurrean, besteak beste, herri harresietan. Horretaz gain, janaria eta patxarana ere asko gustatu zait.
Azkenaldian, formatu berriak ari zarete lantzen Ahotsa.info-n.
S.L.: Gai eta pertsonengana modu garratzago batean hurbiltzen hasi gara. Euskal politikaren geldialdia gainditu nahi genuen: badirudi prentsaurrekoak baino ezin direla egin, euskal politikariak nahiz herri mugimenduetako kideak paper baten aurrean bakarrik sentitzen direla eroso. Guk kaleko kazetaritza egin nahi genuen, kalera atera.
Ez da erraza gai serioez barre egitea...
S.L.: Umorea erreminta baliotsua da jendearen arreta erakartzeko. Politikari buruzko ohiko bideo batek, agian, ez du 150 bisita baino gehiago izanen. Irudimentsua eta umoretsua den bideo batek, ordea, arreta erakar dezake. Komunikazioaren helburua, azken finean, mezu bat helaraztea da. Guk lortu dugu hori.
Noiz arte izango da Majaris gure artean?
S.L.: Berez, Euskal Herrian hiru erreportaje grabatzeko kontratua du Venezuelako telebistarekin. Negoziazioetan ari gara hori luzatzeko, baina irizpide zorrotzak ditu telebistak, eta, beraz, baliteke Majarisek alde egin behar izatea. Hala balitz, eta Iruñean pertsona maitatua dela jakinda, deialdia egingo genuke, jendea autobus geltokira joan dadin, agurtzeko.
Eroskik Idiazabal gaztaren alde egindako lana aitortu dute Ordizian
Beti egon da Idiazabalgo gazta Eroskiko saltokietan, kooperatibako Aliantza Estrategikorako zuzendari Gotzon Elizburuk gogoratzen duenez, "nahiz eta orduan oraindik ez zen Idiazabal deitzen". Azkenaldian, ordea, apustuari bultzada berri bat eman dio s...
Oinarrian erritmoa duten musikariak
Mikel Aveiro eta Adrian Larrañaga txalapartariek, Angel Lopez de Toro flamenko kantariak, Simon Moreno gitarra jotzaileak eta Giliyo perkusionistak osatzen dute Berriketan taldea. Erritmoan oinarritutako taldea da, baina bi estilo herrikoi batzen dituena: flamenkoa eta txalaparta. Berriozarko Kultur Etxean eskainiko dute hurrengo kontzertua, igandean, 19:00ean. Sarrera zortzi euroan eskuratu daiteke.
Nabarrismoaren barrenak azaldu ditu Gimenezek liburu berrian
Huarte, Baleztena, Uranga, Arraiza... Azken ehun urteetan Nafarroa kontrolatu duten sendien deiturak dira. Ivan Gimenezek asteon aurkeztutako El Corralito Foral (euskaraz, etxalde forala) liburuan protagonismo berezia hartu dute. Izan ere, liburua labubiltzerakoan, Gimenezek gogora ekarri du garai batean abizen handi horiek politikan buru-belarri zebiltzala. Felix Huarte enpresaburua, kasurako, Diputazioko presidenteorde izatera heldu zen 60ko hamarkadan, frankismoan. Kargua hartu eta astebetera, "bere enpresen zein bere lagunen mesederako" industrializazio plana aurkeztu zuen. Egun, berriz, eliteen abizen handi horiek politikaren lehen lerrotik desagertu dira, "beste batzuek" egiten dietelako lan zikina. "Zenbaitetan, ordezkari horietako batzuek ez dakite ordezkari direla ere".
Halaxe deskribatu du Ivan Gimenezek Pamielak argitaratutako 381 orrialdeko liburua. Argi utzi du kazetaria dela, eta ez dela historialaria. Kazetariek orainaz —eta gehienez ere gertuko iraganaz— jardun ohi dute, eta hasieratik azpimarratu nahi izan du bere lana ez dela memoria historikoari buruzkoa. Bere lehengaia eta abiapuntua krisi betean den erregimenaren egoera da, baina, haren sustraiak eta loturak aztertzerakoan, ehun urte atzera jo behar izan du. Azken finean, Rafael Chirbes idazle valentziarraren aipua ekarri du gogora: "Ondasun ororen jatorria injustizia bat da, eta zenbaitetan krimen bat".
Maiz hitz egin da Nafarroan elite horiek duten indarraz eta eraginaz; baina gaia hartu, aurretik eskura zegoen informazioa bildu, eta liburua egiteko urratsa eman du Gimenezek. Datuz eta dokumentazioz josia badago ere, "tonua lotsagabea" dela azpimarratu du, eta argi utzi du bere asmoa ez dela ez neutrala, ez objektiboa izatea, autozentsurarako ateak baitira. "Kazetaritzak zintzoa izateko betebeharra du", aipatu du Gimenezek.
Tokiko kazetaritza
Gervasio Sanchez gogora ekarriz, tokiko kazetaritzaren garrantzia azpimarratu du. Kazetaritzan, joera izan ohi da urrutiko gatazken berri ematen duten berri-emaileak goraipatzea eta tokiko kazetariak gutxiestea. "Sanchezen arabera, tokiko kazetaritza ausartagoa da, min eman dezakeelako", aipatzen du Ivan Gimenezek, errazagoa baita Afganistango buruzagiak usteltzat jotzea gertuko agintariak baino.
Bere esanetan, nabarrismoaren barrenak desmuntatu, hustu eta azaldu nahi izan ditu liburuan. Bertan, azaltzen da nola Nafarroako gizartean errotutako sinboloak (foruak, sanferminak, xabierraldiak...) bahitu eta nahierara erabili dituzten, azken finean inork ez baititu sinbolo horiek auzitan jarriko. Bere ustez, azken mendean, sinbolo horiek "bereganatu eta kamuflaje gisa" erabili dituzte eliteek gizartearen gaineko kontrola ziurtatzeko.
Liburuak hemezortzi atal ditu bere azpiatalekin, eta bakoitzak du izenburua, gehienetan ironikoa. Gimenezek argi du lerroburuetan datzala kazetaritzaren gakoetako bat, eta izenburuan bertan islatzen da. "Liburua hasi nuenean, izenburua baino ez nuen".
Jesu Kristorena
Atzean geratu zaigu Aste Santua. Bukatu da aurtengoa ere. Baina nik hainbat kontu berreskuratu nahiko nituzke. Anitzek uste dutenaren aurka, txikitatik izan naiz oso fededuna. Bai, bai. Hagitz sinesgarria da hiru egunen ondoren berpiztearen kontua. Niri ere antzeko zerbait pasatu zitzaidan. Eta ez pentsa, nik ere sufritu nuen Kristoren heriotza. Kontatuko dizuet nolakoa izan zen Aste Santua sinestun amorratu honentzat.
Ortzegunetik hasiko naiz; ortzegun santutik. Goizean goiz mendira paseotxo bat ematera joan nintzen, ondotik zetozen egunei aurre egiteko indarrak hartzeko asmoz. Eguerdian lagun batzuekin bazkaria izan nuen. Badakizue duela 2.000 urte gure jaunak ere afari eder bat egin zuela lagunekin egun horretan. Ohitura onak ezin dira alde batera utzi, alajainkoa! Hari eskerrak ematearren, guk ere Jesu Kristoren bazkaria egin genuen. Guri ere ogia eta ardoa eman zizkiguten, guztiok hartatik jan eta edan genezan. Eta dena erran behar bada, oso goxoak zeuden.
Handik Zarauzko garagardo feriara joan ginen batzuk. Orduan hasi zen gure kalbarioa. Jainkoak emandako ardo hori kolorez aldatzen hasi eta hori bihurtu baitzen. Ardoa Kristoren odola bada, ez dut pentsatu nahi garagardoa zer izango den. Bueno, zalantza existentzialak alde batera utzita, jarrai dezagun. Bazkaritik Zarautzera, eta Zarauztik gure azken afarira; edo egun horretako azken afarira bai behintzat. Bapo afaldu eta etxera joan ginen, hurrengo egunean gurutzea hartu eta Lekunberritik Irurtzunera joatea tokatzen baitzen.
Ortziralean, goizeko seietan jaiki eta motxila izeneko nire gurutze partikularra prestatzen hasi nintzen. Bederatzietarako, Lekunberrin geunden, Gazte Martxaren Gurutze bidea hasteko prest. Irurtzuneraino 15 kilometro daude; eskerrak bidea nahiko erraxa den. Bertzela ere, a zer kalbarioa! Bezperatik zetorren buruko mina, sekulako eguzkia, motxilaren karga… Jesu Kristo sentitu nintzen une batzuetan. Irurtzunera iritsi eta ekitaldiak hasi ziren. Berriz edan genuen jaunaren odola, fededun zintzoen modura.
Larunbat santua doluaren eguna zen. Gutxi iraun zuen doluak, ordea. Goizean autoa hartu eta Doneztebera abiatu ginen, eguerdian bertso bazkaria baikenuen. Larunbatean, Sagardo Eguna zegoen nire herrian, eta bazkaldu baino lehen denok ur bedeinkatua edan genuen. Eta ez gutxi. Errango nuke han geunden guztiak urte osorako bedeinkatuta geratu ginela. Gauza bera bertso bazkarian. Bijilia egin genuen guk ere. Bueno, bazkaria diot, baina ia-ia afarira luzatu zen. Eta afaria gosarira. Kristoren gaua izan zen, eta guk ere Kristok bezala sufritu genuen biharamunean.
Iritsi gara igandera. Hilzorian geunden guztiak. Baina iratzargailuak jo bezain azkar, miraria gertatu zen. Gu ere berpiztu ginen. Indarrak hartu eta ohartzerako, Aberri Egunean geunden, Iruñean; gure berpiztea ospatzen. Batek baino gehiagok errezatu zuen gure alde, eta guk errezoei erantzun genien. Behar den bezala.
Eta azkenik, pazko astelehena. Gertatutako guztia barneratzeko eguna. Ez al duzue uste horrelako hiru egun pasatu eta gero, oraindik bizirik jarraitzea Jesu Kristoren miraria dela? Nik baietz errango nuke. Hortxe nire fedearen oinarria.
Dena prest Faltzesen, igande honetan kaleak euskaraz josteko
Haurrak D ereduan matrikulatu ahal izatea. Aldarrikapen horrekin hasi ziren Sortzen elkarteko kideak eremu ez-euskalduneko festa antolatzen, 2010ean. Artaxoan, Larragan, Mendigorrian, Villatuertan eta Oibarren egin dute orain arte, baina helburuak ez dira aldatu. Izan ere, Nafarroako Parlamentuak otsailean Euskararen Legearen erreforma onartu zuen arren, UPNren esku dagoen gobernuak entzungor egin die, oraingoz, D eredua ezartzeko eskaerei. Igande honetan, Faltzesen eginen dute festa, azken aldia izanen den esperantzarekin.
"Aurtengo jaia zertxobait ezberdina izanen da, Euskararen Legean zirrikitua irekitzea lortu baitugu", azaldu dute Sortzeneko arduradunek, ohar batean. "Alta, lanean segitzeko deia ere izanen da aurtengoa. Legea aldatu den arren, euskararen zonifikazioak bere horretan dirau eta Hezkuntza Departamentua ez dago D eredua zabaltzeko asmotan. Horra hor Abartzuzan gertatutakoa, adibidez".
Egoera hori salatzeko, gune anitzeko festa antolatu du Sortzenek, Faltzesko bizilagunekin elkarlanean: "Herritarrekin, elkarteekin eta udalarekin batera lan egin dugu. Ezin dugu ahaztu urtero-urtero Euskararen Eguna antolatzen dutela Faltzesko bizilagunek, eta hori izan da gure jaiaren antolaketarako oinarria".
Deialdiarekin bat egin dute, gainera, eremu ez-euskalduneko herrietako zinegotzi zein alkate askok. Hala, iragan larunbatean agerraldia egin zuten Kasedako, Zangozako, Iratxetako, Lodosako, Abartzuzako, Miranda Argako eta Leozko hainbat ordezkari politikok, festan parte hartzeko deia herritar guztiei luzatzeko.
Azken urteetan bezala, Euskara herria josten leloa izanen du festak. Hiru gune nagusitan banatuko da: Foruen plaza, Gizarte Etxeko plaza eta Aurora plaza. Foruen plazan egonen da agertoki nagusia, eta hortxe egingo dituzte, besteak beste, zirku ikuskizunak, dantza emanaldiak eta Marianitoz Blai nahiz Trikidantz taldeen kontzertuak.
Gizarte Etxeko plaza, berriz, neska-mutikoentzako elkargunea izanen da. Puzgarriak, jolasak, tailerrak eta ginkana eskainiko dituzte txoko horretan.
Azkenik, Aurora plazan jarduera tradizionalak edo folkloreari lotutakoak izanen dira; besteak beste, kaikuak egiteko tailerrak, txalaparta tailerra, kantu saioak eta astoen erakustaldia.
Sortzen Jaia ere, abian
Igande honetako festa, bestalde, datozen asteetako hitzordu nagusien aurrerapen gisa ere uler daiteke. Izan ere, hilaren 25erako, euskararen aldeko ekitaldia antolatu du Kontseiluak Iruñeko Anaitasuna kiroldegian. Maiatzaren 17an, berriz, Euskal Eskola Publiko Berriaren festa eginen du Sortzen-ek, Sarrigurenen.
Hain zuzen, Sortzen Jaia iragarriko duten abestia eta bideoklipa aurkeztu berri ditu euskal eskola publikoaren aldeko elkarteak. Euskal eskola berria sortzen, Sarriguren izenburua darama, eta Oskar Estanga kantari, musikari eta bertsolariak ondu du. Sarrigurengo ikastetxe publikoko dozenaka ikasle, irakasle eta gurasok parte hartu dute bideokliparen grabazioan.
17 urtez, Iruñeko Takonera parkean egin zen Sortzen Jaia, baina 2014an, hiriburutik atera eta Uhartera mugitu zen egitasmoa, hango ikastetxeko guraso elkarteak antolatu baitzuen. Aurten, Sarrigurengo ikastetxeaz gainera, herriko beste hainbat eragilek ere parte hartu dute festaren antolaketa lanetan.