• 2008-2011 bitartean izan diren ablazio kasuak Nafarroan. Iñigo Alli Gizarte Politikako kontseilariaren arabera, 2008 eta 2011 artean 203 ablazio kasu izan ziren emakumeen artean. Ablazioaren aurkako protokoloa abian jartzekotan dira.
“Harrera familiei eskatzen zaien bakarra haurra zaintzeko nahia izatea da”
Nafarroako harrera familien eta adopzioen saileko zuzendaria da Maite Miguez (Altsasu, 1954). Babesik gabe dauden haurrentzat aldi baterako etxeak bilatzeaz arduratzen da. Harrera familiek ez dituzte familia biologikoak ordezkatu nahi, osagarri izan nahi dute. Gurasoek "zailtasunak" gainditzen dituztenean, umeak haiekin itzultzea da helburua.
Askotan nahasten dira adopzio eta harrera familia kontzeptuak. Zein da desberdintasuna?
Biak haurrak babesteko neurriak dira. Baina desberdintasun nagusiena da harrera familiak aldi baterako direla, eta adopzioak ez. Hau da, adopzioetan jatorrizko familiarekin lotura guztiak mozten dira. Harrera familia behin behineko neurria da; adopzioa, berriz, iraunkorra.
Nolakoa da haur bat hartzeko prozesua?
Bi harrera familia desberdindu behar ditugu: umearekin nolabaiteko lotura dutenak (izeba-osabak, aitona-amonak...) eta loturarik ez dutenak. Haurrak bere jatorrizko familiarengandik banatu beharra duenean, zentro batera eramaten dugu bi edo hiru hilabeterako. Bitartean egoera aztertzen dugu, eta erabakitzen dugu zer babes neurri hartu. Orduan hasten dugu harrera familiaren bilaketa. Haurrarentzako familia egokiena izan dadin saiatzen gara, eta umearen erritmoak markatzen du harrera. Egokitze prozesua deitzen diogu horri. Harrera familia egunero elkartzen da umearekin zentroan.
Zein da zuen lana?
Harrera familiei laguntzen diegu. Sostengua eta orientazioa ematen diegu, askotan ez delako erraza. Gainera, umearen harrera egin aurretik ikastaroa egiten dugu harrera familiarekin. Izan ere, ume bat harreran hartzea ez da bakarrik haztea, balio erantsiak ditu. Bi familia ditu umeak —haurrarentzat zaila izaten da onartzea— , eta harrera familiak umeari azaldu behar dio hori. Umeak onartu behar du bere jatorrizko familiak ezin duela zaindu eta horregatik beste familia batekin dagoela.
Hobe da umeak harrera familiekin egotea zentroetan baino?
Bai, hori da gure helburua, baina ez dugu beti lortzen. Askotan arazoak ditugu, adin jakin batetik aurrera zaila delako harrera familiak aurkitzea. Adibidez, ez da erraza 8 edo 9 urteko ume bati familia aurkitzea. Anaien edo ahizpen kasuetan berdin gertatzen zaigu. Saiatzen gara elkarrekin joatea familia batera, baina ez da beti posible, harrera familiek askotan ezin dituztelako bi ume hartu bere gain, edozein arrazoi dela medio.
Zenbat ume daude orain Nafarroan ahalik eta lasterren harrera familia behar dutenak?
Egia esan, orain bakarrik bi anaia ditugu harrera familia baten zain. Dena den, bihar izan dezakegu harrera familia gehiagoren premia; izan ere, inoiz ez dakigu noiz beharko duen haur batek etxe bat. Edozein momentutan izan daiteke. Horregatik, egokiena da familiak prest izatea beti haur bat zaintzeko.
Zer baldintza eskatzen zaizkie harrera familiei?
Familiei eskatzen zaien bakarra haurra zaintzeko nahia da. Horretaz gain, familiako kide guztiek ados egon behar dute umearen harrerarekin. Familiek egonkortasun emozional eta ekonomikoa izan behar dute, eta oso argi izan hartutako umea ez dela haien seme-alaba baina seme-alaba balitz bezala zaindu beharko dutela. Beste guraso batzuk dituen seme- alaba da, eta harrera familiak onartu behar du edozein momentutan bere jatorrizko familiarekin itzuliko dela haurra. Harrera familiarekin dagoen bitartean haurrak ez du harremana galtzen bere jatorrizko familiarekin.
Joan den urtean, adibidez, zenbat umek lortu zuten harrera familia?
2012ko abenduaren 31ra arte, 244 haur hartu zituzten harrera familiek. Denera, 210 familiatan daude. Horietatik, 129 familiak umeekin nolabaiteko lotura dute, eta 81 familia loturarik gabekoak dira.
“Gustura gelditu nahi dut”
Egun Donostian bizi da Iñigo Olaetxea (Lesaka, 1975). Bortzirietako bertso eskolan hasi zen bertsotan. 1993an aurkeztu zen lehenengoz Nafarroako Bertsolari Txapelketara. Lau urtez ez zen aurkeztu. Iaz, Estitxu eta Eneko Fernandezekin batera, Bardoak txapelketa irabazi zuen. Ahal duen dena ematea da bere asmoa, egin ez duenaren penarekin ez egoteko datozen bi urteetan.
Txapelketako beteranoetakoa zara. Bertsolaritza osasuntsu dagoen seinale?
Nik uste azken urteetan bertso maila igo egin dela. Niretzat bitxia da zaharrenetarikoa ni naizela pentsatzea. Ni oraindik hagitz gazte sentitzen naiz. Gu hasi ginen garaian, normalean jendea gu egun baino helduagoa zen. Baina errango nuke Nafarroako bertsolaritzaren egoera hagitz ona dela.
Iragan urtean, Bardoak txapelketako garaile izan zinen.
Esperientzia polita izan zen. Urtero txapelketa egiteak sor dezake nolabaiteko desgastea. Bardoak taldekako txapelketaren esperientzia hagitz polita izan zen. Eneko eta Estitxu Fernandezekin parte hartu nuen.
Biharko finalaurrekoan izango zara. Zein da zure helburua?
Egindako lanarekin gustura gelditu nahi dut. Aho zapore onarekin gelditu nahi dut. Pasako naizen edo ez naizen pasako bertze kontu bat izanen da. Ukaezina da aspirazioa ahalik eta aurreen gelditzea dela. Nik uste Julio Soto, esaterako, beste maila batean dagoela. Hala ere, borroka estua izanen dela uste dut.
Txapela irabazteko faboritoa zein da, zure ustez?
Soto maila bat gorago dagoela erran dut lehen. Xabier Silveira eta Eneko Lazkoz ere kontuan hartzekoak dira. Lazkoz bera azkenaldian buru-belarri dabil gainera bertso munduan.
NON BIZI EZ DAGOENEKOA KONTATUZ
Muturreko egoera islatzen du Pisukideak antzezlanak. Markos idazlea eta Matilde aktorea etxe berean bizi dira. Markosen amaren etxean bizi dira biak, beste zerbait aurkitu bitartean. Bi lagunek badakite bizitoki horretan ezingo direla betiko gelditu. ...
Zortzi bertsolari lehiatuko dira bihar finalerako txartela eskuratzeko
Inoiz baino bertsolari gehiago lehiatu dira Nafarroako Bertsolari Txapelketako lehenengo fasean, 31 hain zuzen ere. Adin eta esperientzia ezberdinetako bertsolariak izan dira. Joan den otsailaren 2an Lizarrako Gazteriaren Etxean jokatu zen txapelketako lehenengo final laurdena. Horren ostean etorri ziren Aldazkoa eta Larraintzarkoa. Denera, hamazazpi bertsolari sailkatu dira bigarren fasera. Julio Sotorekin batera, martxoaren 23an Iruñean jokatuko den finalean lehiatzeko zortzi txarteletako bat lortzen saiatuko dira.
2013. urtea txapelketen urtea da. Izan ere, udazkenean abiatuko da Euskal Herriko Bertsolari Txapelketa. Iruñeko finalean lehenengo lau postuetan gelditzen diren bertsolariek parte hartu ahal izango dute lehia nagusian. Gontzal Agote Nafarroako Bertsozale Elkarteko kideak onartu duenez, agerikoa da aurtengoa ez dela beste urte batzuk bezalakoa. "Guretzat urte berezia da, txapelketa nagusia ere jokatuko delako", ohartarazi du. Gainera, bertsolarien inguruko giroan ere zirrara berezia antzematen dela aitortu du.
Duela bi urte, Nafarroako Bertsolari Txapelketa fase berri batean sartu zen. Ordu arte, urtero-urtero izaten zen lehia herrialdeko bertsolarien artean. "Apurka-apurka konturatu ginen bertsolari zenbait nekatzen ari zirela urtero txapelketan parte hartu beharrarekin, eta zerbait egin beharra geneukala ohartu ginen", azaldu du Agotek. Erabakia ez zen erraza izan. Azken finean, txapelketa bera herrialdean bertsolaritza sustatzeko baliabide paregabea delako.
Arrazoi horregatik, erdibidea aurkitzen saiatu ziren. Hala, 2011n, Nafarroako Bertsolari Txapelketa bi urtetik behin egitea erabaki zuten. Ebazpen horrekin asmatu zutela irizten dio Agotek. Izan ere, bakarkako txapelketarik ez zegoen urteetarako Bardoak prestatu zuten, taldekako txapelketa. "Publikoaren aurrean bertsotan egiten horren ohituta ez zegoen jendeak lotsa galtzeko balio izan duela iruditzen zaigu", dio Agotek.
Oso harrera ona izan zuen lehiaketa hark. Antzoki eta areto txikietarako ikuskizun aproposa izan zen, eta bertsolari, gai-jartzaile zein aurkezle andanak parte hartu zuen. "Bertsolaritzaren sareak indartzeko balio izan du Bardoak egitasmoak", onartu du Nafarroako Bertsozale Elkarteko kideak. Gainera, ziur da iaz sortutako sare eta loturei esker izan duela aurten horrenbesteko parte hartzea Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Inoiz baino bertsolari gehiago izan baitira lehian lehenengo fasean, 31 hain justu —2011n baino lau gehiago—.
Arrazoi horregatik hautatu dute txapelketako lelo gisa Sare soziala. "Nafarroako bertsolaritzaren izaera jaso nahi izan dugu. Txapelketa, lehiaz harago, sare sozial gisa irudikatzen dugu". Bertsolariek, gai-jartzaileek, epaileek, antolaketa lanetan laguntzen dutenek, bertso eskoletako kideek zein bertsozaleek osatzen dute, besteak beste, sare sozial hori.
Herrialdean bertsolaritzak duen egoeraz galdetuta, Agotek ez du inolako zalantzarik: "Egoera onean dagoela esanen nuke; gero eta bertsolari gehiago dira txapelketan parte hatzen dutenak, eta hori sintoma bat da". Gainera, askok lehenengo aldiz parte hartu dute, Xabier Maiak eta Eneko Fernandezek esaterako. Biek bertsotan publiko aurrean Bardoak txapelketaren bitartez abestu zuten lehenengoz. Elkarteko kideak dioenez, iaz izandako esperientzia onari esker, Nafarroako Bertsolari Txapelketara aurkeztu dira. Gainera, biek gainditu dute final laurdenetako galga, eta finalaurrekoetan izango dira.
Lehenengo finalaurrekoa bihar izango da, Atarrabiako kultur etxean. Julio Soto, Oskar Estanga, Erika Lagoma, Iñigo Olaetxea, Iñaki Aleman eta Joxema Leitza arituko dira bertsotan. Bigarren finalaurrekoan lehiatuko da, hain zuzen ere, Eneko Fernandez, Etxarri Aranatzen igandean egingo den saioan. Harekin batera kantatuko dute Eneko Lazkoz, Xabier Silveira, Jon Barberena, Ander Fuentes Itturri eta Josu Sanjurjok.
Hirugarren finalaurrekoa eta azkena martxoaren 9an izango da, Elizondoko Lur aretoan. Xabier Maia debutantearekin batera honako bertsolari hauek parte hartuko dute: Migel Mari Elosegi Luze, Julen Zelaieta, Aimar Karrika, Oier Lakuntza eta Saio Alkaizak.
Jadanik, Nafarroako Bertsolari Txapelketako arduradunek zehaztua dute hemezortzi bertsolariek finalaurrekoetan egin beharreko lana. Denera, hamabi bertso abestuko dituzte. Zortziko handian, binaka, gaia emanda hiruna bertso osatzea izango da lehenengo zeregina. Horren ostean, zortziko txikian, kasu honetan ere binaka, ofizioka hiruna bertso bota beharko dituzte. Hamarreko txikian ere beste hiru bertso egingo dituzte. Kartzelako lanari dagokionez, aurkezleek bina puntu emango dizkiete bertsolariei, eta erantzun egin beharko dizkiete. Horrekin batera, gaia emanda bi bertso kantatuko dituzte.
Lehen fasearekin, "gustura"
Otsailaren 2an abiatu zuen Nafarroako Bertsolari Txapelketak bere ibilbidea. Bost final-laurden jokatu ziren: Lizarran, Aldatzen, Larraintzarren, Iturenen eta Zubietan. "Areto txikiak nahita aukeratu genituen, lehiaketak berak formatu txikiagoa izan zezan", azaldu du Agotek. Gaineratu duenez, euren xedea bertso saioak horren ohikoak ez diren aretoak hautatzea zela zehaztu du. "Publikoari dagokionez, oso balorazio ona egiten dugu. Areto guztietan izan dira ehun ikusletik gora, eta hori zenbateko polita da", dio Agotek.
Duela bi urte eman zuen aretoei dagokionez salto kuantitatiborik handiena. Arduradunek finala Iruñeko Labrit pilotalekuan egitea erabaki zuten. "Bertsozaleek izugarri ongi erantzun zuten, eta pilotalekua betetzea lortu genuen". Aurten, ordea, Labrit pilotalekuan izan beharrean, Anaitasunan izango da finala, martxoaren 23an. Soilik zortzi bertsolarik lortuko dute finalerako txartela.
Transplantea egiteko organoaren zain laurogei gaixo daude Nafarroan
Nafarroako 54 herritarri egin zieten iaz transplantea, eta beste 80 herritar daude transplante baten zain. Cristina Ibarrola Nafarroako Gobernuko Osasun Departamentuko zuzendariak eman ditu datuak. Azaldu duenez, Osasunbideak organo emaile gehiago izateko kanpaina bat jarriko du abian, eta, horretarako, "estrategia berriak" erabiliko ditu.
Transplantea behar duten 80 lagunetatik, 68k giltzurrunekoa behar dute, 11k gibelekoa, batek birikakoa eta beste batek bihotzekoa. Iaz egindako 54 transplanteetatik, berriz, 32 giltzurrunekoak izan ziren, 17 gibelekoak eta bost bihotzekoak. 2011ko datuekin alderatuta, 18 transplante gutxiago egin zituzten iaz. Izan ere, duela bi urte 72 pertsonari egin zieten transplantea. 40 pertsonari giltzurrun transplantea, 27ri gibelekoa eta beste bosti bihotzekoa, hain zuzen ere.
Ibarrolak Osasun Departamentuak hartuko dituen neurri berriak azaldu ditu. Jakinarazi duenez, Nafarroako Ospitaleen Guneak asistolian —bihotzaren jarduera elektrikoa eta mekanikoa galtzea ezaugarri duen sindromea— organoak emateko protokoloa jarriko du martxan udan. Horretaz gain, Osasun Departamentuak bizirik dauden emaileek organoak ematea indartu nahi du. Horrelako lau emaitza izan ziren 2012an, eta aurten gehiago nahi dituzte. Lortzeko, Ibarrolaren ustez, "eragile guztien motibazioa eta kontzientziazioa" handitu behar da.
Tuterara eta Lizarrara eramanen dute, gainera, Nafarroako Ospitaleen Guneak emaile posibleak ahalik eta lasterren identifikatzeko eta monitorizatzeko erabiltzen duen eredua. Aipatutako hiru estrategiekin, Osasun Departamentuak emaileen eta organoen gabeziari aurre egin nahi dio, heriotza entzefalikoak murriztu egin baitira.
Jose Elizalde Nafarroako Ospitaleen Guneko transplanteen koordinatzailearekin batera eman ditu datuak Ibarrolak. Elizalderen ustez, asistolian egindako transplanteak "zailtasun handikoak" dira, eta langileak formatzen ari dira operazioak behar bezala egiteko eta Transplanteen Erakunde Nazionalak agintzen dituen protokoloak betetzeko. Horretaz gain, Elizaldek azpimarratu du Nafarroan "emateko kultura" oso hedatua dagoela, ez emateko kasuak "oso eskasak" direlako. Hala ere, Elizalderen iritziko, emaile gehiago behar ditu lurraldeak: "Transplantea behar duten %6 itxaron zerrendan hiltzen dira".
Nafarroako transplanteen datuak "kezkagarriak" direla dio Alcerrek. Giltzurrunetako gaixotasunen kontrako elkartea da Alcer, eta urteak daramatza donazioen aldeko kanpainak eta kontzientziazioa egiten Nafarroako gizartean. Iazko urtean donazioek atzera egin zutela jakinarazi dute. "Nafarroak emaile kopuru oso baxua du: 18,6 pertsona milioi bat biztanleko". Gainera, adierazi dutenez, 32 giltzurrun transplante egin zituen Nafarroak iaz. 2011rekin alderatuz, %20 gutxiago.
Elkarretaratzea egingo dute gaur Iberiako langileek
Iberia aire konpainiaren berregituratze planaren aurka azalduko dira gaur Noaingo aireportuko Iberiako langileak. Astelehenean egin zuten bezala, 13:00etarako deitu dute elkarretaratzera aireportuan. Dozenaka hegaldi bertan behera gelditu dira aste ho...
Kontrabandisten eskulturak berriz ez jartzeko eskatu dute
Baztanen gaueko lanean aritutako gizonen lana gogoratzeko, duela hilabete eskas Pello Iraizoz artistak hiru eskultura paratu zituen Elizondon. Herriko elizaren aurrean jarri zituzten, baina lekua "egokia" ez zela argudiatuta, kendu egin zituzten, eta ...
Amaitzear dagoen epea
Kezkatuta agertu dira Noaingo aireportuan lanean aritzen diren AENA Espainiako Aireportuak eta Aire Nabigaziorako langileak. Azpiegituraren segurtasunaz zein mantenuaz arduratzen dira, besteak beste. Noaingo aireportuak 500.000 bidaiari baino gutxiago...