Nafarroa

Artea plazara, plazak artearentzat
2018-09-212018-09-20Aisialdia, Albisteak, gaiak, Gizartea, Nafarroa

Artea plazara, plazak artearentzat

Edurne Elizondo

Musikak hartu zuen larunbatean Iruñeko Gazteluko plaza. Vesarte kolektiboak kontzertu bat antolatu zuen hamargarren urteurrena ospatzeko. Ez zen ohiko emanaldia izan, halere; taldeko kideek beti aldarrikatu dute arteak probokatzailea izan behar duela, eta, duela hamar urte hasitako bidea ospatzeko, kontzertu berezia egin zuten asteburuan, hiriburuko Alde Zaharrean: hainbat taldetako musikariak eta hogei bateria jotzaile elkartu zituzten plazan. Batera aritu ziren, eta beren doinuak urteurren baten soinu banda bilakatu zituzten; baterien burrunba hamar urteko bidea aldarrikatzeko.

"Hasiera gogoratu nahi izan dugu, gure lehen urratsak", azaldu du Vesarteko kide Javier Orduñak; zehazki, kolektiboak bere bidea hasi zuenean antolatutako kontzertuak gogoratu nahi izan dituzte. Kontzertu horietako batean, Iruñerriko dozena bat talde elkartu zituzten, elkarren arteko bertsioak egiteko. "Beti izan dugu gustuko gauza berritzaileak egitea, erronkak markatzea".

2008tik, bultzatzaileek uste baino gehiago garatu da kolektiboa, eta, musikaren esparruaz gain, bertze hamaika diziplina ere ukitu dituzte. Vesartek sormenerako espazio bat kudeatzen du Iruñeko Arrotxapea auzoan, eta doako ikastaroak antolatzen ditu, bertzeak bertze. Artea herritarren esku jartzea da kolektiboaren helburua, "gaur egun nagusi diren merkatuaren, kontsumoaren eta produkzioaren arauetatik at".

Helburu horiek oinarri hartuta, Vesarteko kideek argi zuten, hasieratik, hamargarren urteurrena ospatzeko kontzertua Gazteluko plazan egin behar zutela. "Espazio hori berreskuratu nahi izan dugu herritarrentzat. Gazteluko plaza enpresa pribatu anitzek erabiltzen dute beren produktuak saltzeko; sanferminetan ere hori gertatzen da. Gure asmoa da herritarren arteko dinamikak bultzatzea, eta horregatik nahi genuen plaza horretan egin".

"Bertzelako bideak eta alternatibak badirela erakutsi nahi dugu, eta uste dugu hamar urtez egin dugun bideak hori erakusten duela, hain zuzen ere", berretsi du Vesarteko kideak. Kolektiboak ez du inolako diru laguntzarik jasotzen, bultzatzaileek ez baitute inongo erakunderen menpe egon nahi."Argi dugu merkataritza gune batean erosi edo saltzen ahal den produktu bat baino anitzez ere gehiago izan nahi dugula. Ez dugu kontsumoaren edo produkzioaren araberako jarduera bat izan nahi. Bertzelako aberastasun bat eman nahi diogu hiriari, gizarte osoari", azaldu du Orduñak. Herritarrek egindako ekarpenak eta beren merchandising-a dituzte diru iturri nagusi.

Kolaboratzaile anitz

Zortzi pertsona inguruk osatutako lantaldea da Vesarte kolektiboaren motor. "Bertze hamaika laguntzaile eta kolaboratzaile ditugu. Gure ikastaroetan ikasle izandako anitz gelditu dira irakasle gisa aritzeko, adibidez", azaldu du Orduñak. Hasieran, Vesartek lauzpabost ikastaro zituen; orain, hogei baino gehiago eskaintzen dituzte.

Kolektiboak doan egiten ditu ikastaro horiek. Horrek ez du erran nahi, halere, Vesartek baldintza duinak eskatzen ez dituenik artearen esparruan ari direnentzat. "Gaur egungo gizarte neoliberalaren bidetik aldenduko den alternatiba bat sortu nahi dugu guk; hori da gure helburua, eta, hori lortzeko, altruismoaren bidetik egin behar dugu lan. Alternatibak sortzeko prozesuaren parte bat da hori".

"Herri arteak ez du zertan kalitate kaskarragokoa izan", erantsi du Orduñak. Horren adibide jarri du kolektiboak Nafarroako Parlamentuko presidente ohi Alberto Catalani egindako erretratua. Lan horrek hautsak harrotu zituen iazko apirilean. Vesartek egin zuen, Nafarroako Parlamentuari doan eskaintzeko eta ondorioz gastu publiko hori ez egiteko. "Iaz, erretratuaren zirriborroa egin genuen; lana amaitu dugu jada".

Vesarteko kideek larunbateko bestan erakutsi zuten koadroa, herritarrek ikus zezaten. Iruindarren iritzia eskatu zuten, gainera, erretratua parlamentura bidali edo ez erabakitzeko. Bozketa egin zuten, eta baiezkoak irabazi zuen, botoen %95arekin. Kolektiboak, ondorioz, erakunde horren esku jarriko du egindako artelana. "Ez badute nahi, hiriko hainbat tokitan erakutsiko dugu".

Etxe berriak prest dituzte
2018-09-212018-09-20Albisteak, gaiak, Ingurunea, Nafarroa

Etxe berriak prest dituzte

Edurne Elizondo

Gau saguzar ertainak zuhaitz zaharrak maite ditu bere etxe bilakatzeko. Ez edozein zuhaitz zahar, halere. Bereziki gustuko ditu hiri eta herrietako parkeetan daudenak. "Horrek ekarri du animalion populazioak behera egitea". Juan Tomas Alcalde biologoarenak dira hitzak. Azaldu du hiri eta herrietako parkeetako zuhaitz zaharrak moztu egiten dituztela, herritarren segurtasuna bermatzeko asmoz; ondorioz, saguzarrak etxerik gabe gelditzen dira.

Etxerik gabe, ugalketarako eta negua pasatzeko aterperik gabe, hain zuzen ere, gau saguzar ertainak desagertu dira jada Iruñeko eta herrialdeko bertze hainbat herritako toki anitzetatik. Animaliok babesteko neurririk ez da hartu orain arte. Alcaldek erran du badela "mito eta aurreiritzi" anitz saguzarren inguruan. Biologoak aurre egiten die uste oker horiei bere lanaren bidez. Orain, Iruñeko Udala du lagun, hiriko gobernutik proiektu bat jarri baitute martxan gau saguzar ertainei ugaltzen laguntzeko: enbor hutsak baliatuz, animaliontzako kutxak jarri dituzte hiriko hainbat parketan, aterpe gisa balia ditzaten.

Zehazki, hamabi kutxa prestatu dituzte. Ez dira saguzarrentzat erabiltzen ohi diren kutxa beltzak. Gau saguzar ertainak zuhaitz zaharretako zuloak baliatzen ditu aterpe gisa; bertzeak bertze, okilek egindako zuloak. Ondorioz, bertze hainbat saguzar espeziek erabiltzen dituzten ohiko kutxek ez dute balio haientzat.

Aranzadi Lantegi Eskolako kideek egin dituzte kutxak. "Enborrak hustu dituzte, okilek egiten dituzten zuloen itxura emanez. Enbor horiek zuhaitzen adarretara lotu ditugu, saguzarrek erabil ditzaten", azaldu du Alcaldek.

Gainera, Iruñeko Udaleko Lorategien Zerbitzuko kideen laguntza izan dute zeregin horretan. "Adituok erabaki dugu kutxak zer parketan jarri, eta lorategietako langileek hautatu dituzte, gero, zuhaitzik aproposenak". Biologoak nabarmendu du "hagitz ona" izan dela udaleko arduradunen, langileen eta Aranzadiko kideen arteko elkarlana.

Babes gutxi

Arga eta Sadar ibaien ondoko parkeetan bizi dira, bertzeak bertze, Iruñeko gau saguzar ertainak. Gaztelugibelan ere baziren, baina handik desagertu dira jada. Arga ondoko paseoa egin zutenean, halaber, ibai horren bazterreko zuhaitz zahar anitz bota zituzten, eta, haiekin batera, saguzarrak desagertu ziren.

Alcaldek azaldu duenez, Frantzian edo Ingalaterran, adibidez, saguzarrok etxe dituzten zuhaitz zaharrak botatzen dituztenean, animalion aterpe diren adarrak babestu, eta zutik diren bertze zuhaitzetara lotzen dituzte, saguzarrek alde egin eta aterpea gal ez dezaten. "Hemen ez da horrelakorik egin. Atzetik goaz, baina, halere, lortu dugu saguzarren aldeko urratsak egitea azken urteotan".

Udalak martxan jarri berri duen proiektua aitzindaria da. "Ez dakigu aterpe gisa jarri dizkiegun enborrak gustuko izanen ote dituzten edo ez. Naturari egin diogu so, zuhaitz zaharrek ematen dietena aurki dezaten", azaldu du adituak. Gaineratu du hemendik bi urtera izanen dituztela proiektuaren emaitzei buruzko datu fidagarriak.

Kontua da gau saguzar ertainek udazkenean bilatzen dutela aterpe bilakatuko duten zuloa, eta negua barruan pasatzen dute. Udazkena gainean dela aintzat hartuta, Alcaldek ez du argi kutxak "garaiz" jarri ote dituzten. "Udaberrian jakinen dugu, zulotik ateratzen direnean. Kutxak hor direla jakinda, hurrengo urteko datuak adierazgarriagoak izanen dira, zalantzarik gabe", azaldu du.

Duela hogei urte hasi zen Alcalde gau saguzar ertainak ikertzen. Gogoratu du garai hartan gaixotasun batek jo zituela hiriko makalak, eta milaka moztu zituztela. Hala eta guztiz ere, penintsulako koloniarik handiena da Iruñekoa. Dinamika bitxia dute hiriburuko animaliok, urte osoan arrak baino ez direlako egoten. Emeak orain etorriko dira, udazkenean, alta garaian, eta martxora arte geldituko dira. Umatzera Europa erdialdeko herrietara itzuliko dira emeak.

Juan Tomas Alcalde aditu nagusietako bat da saguzarretan. Herritarrei erakutsi nahi die animaliok nolakoak diren. Duela astebete, Iruñeko Udalak antolatutako ekinaldi batean parte hartu zuen, eta parte hartzaileek hiriko karriketan izan zuten saguzarrak entzuteko aukera, adituek haien ultrasoinuak jasotzeko dituzten gailuen bidez. "Saguzarrak hobeki ezagutzea da kontua".

2018-09-212018-09-20Albisteak, Iritzia, Nafarroa

Iritzia: Buruila

Jon Barberena
Zentzuz jokatzearen ondorioz izenda dezakegu norbait zentzudun. Halere, ongi aztertuz gero, iduritzen zait zentzugabeko aferek uste baino leku gehiago hartzen dutela pertsona zentzudunon egunerokoan. Gizarteak definitutako araudiaren erem...

Aniztasuna bermatzeko zain
2018-09-142018-09-13Albisteak, Asteko Gaiak, Gizartea, Nafarroa

Aniztasuna bermatzeko zain

Edurne Elizondo
Aniztasuna bermatu beharrean, ezberdintasuna nabarmentzen dute, ezberdintasuna markatu egiten dute". Ginekologoaren kontsultan izandako esperientziez ari da Patricia. Gizartean nagusi den hetero-arauak osasun sistemaren esparruan ere ba...

Bidea eman nahi diote ibaiari
2018-09-142018-09-13Albisteak, gaiak, Gizartea, Ingurunea, Nafarroa

Bidea eman nahi diote ibaiari

Edurne Elizondo

Arga ez dago kontent. Gutuna helarazi die ibaiak iruindarrei, Urbiziko kide Fito Jimenezen bitartez, eta, batetik, onartu du Santa Engraziako presa bere urek "nahita" bota zutela neguan, eta, bertzetik, Iruñeko Udalari eskatu dio ez dezala konpon. Arga ibaiaren aldarriak bere egin ditu Iruñean sortutako Arga Bizirik plataformak. Oztoporik gabeko ibaia nahi dute, hirian Argak bere tokia eta bidea har dezan.

"Europan ibaietako oztopoak kentzen ari dira, oztopo horiek gabe ibaiek aurretik zituzten dinamiketara itzultzeko aukera dutelako; espazio bizi bilakatzen direlako, berriz ere", azaldu du Arga Bizirik taldeko kide Daniel Garciak. Argak dituen oztopoetako bat, Santa Engraziako presa, alegia, ibaiak berak bota zuen behera, neurri batean, joan den neguan. Presaren erdian zulo bat eragin du uraren indarrak, eta, horren ondorioz, galdutako abiadura eta bizitasuna lortu ditu Argak, berriz ere. Arga Bizirik taldeko kideek argi dute presa dagoen bezala uztea dela ibaiak behar duena. Eta, esku hartuz gero, presa osorik botatzeko izan beharko lukeela.

Iruñeko Udalak, baina, bertzelako asmoak ditu. Iruñeko alkate Joseba Asironek erran du presa konponduko dutela, "behin-behinean". Asironek onartu du Argan egin beharrekoari buruz bi jarrera ezberdin eta argi daudela hirian: bat presa kentzearen aldekoa, oztopo artifiziala delako ibiarentzat, eta bertzea, berriz, presa behin betiko konpontzearen aldekoa, "hala behar delako hainbat jarduera egin ahal izateko". Alkateak erabaki du erdiko bidetik egitea aurrera: behin-behinean konponduko du, aurrerantzean auziari buruzko "eztabaida sakon bat" egin eta behin betiko erabakiak hartu ahal izateko.

Asironek aipatutako jardueren kontua da Santa Engraziako presaren inguruko auziko gakoetako bat, Arga Bizirik plataformako kideek nabarmendu nahi izan dutenez. Izan ere, presa konpondu behar dela defendatzen dutenen artean nagusi da Nafarroako Arraun Elkartearen ahotsa. Presarik gabe, taldea "desagertu" eginen dela erran du elkarteko buru Alberto Garaikoetxeak, arraunean aritzeko bertze tokirik ez luketelako. Presa konpontzeko eskatu diote taldeko arduradunek Iruñeko Udalari, eta 5.000 sinadura inguru aurkeztu dituzte, eskaera horren alde.

Arga Bizirik taldeko kideek "zilegizkotzat" jo dute arraun elkarteak bere jarduera garatzen jarraitu nahi izatea. Konponbidearekin, halere, ez dira ados. "Sektore zehatz baten interesak ezin ditugu ibaiak behar duenaren gainetik jarri", erran du Garciak.

Europak zehaztutako bidea

Arga Bizirik taldeak gogoratu ditu herrialdeko bertze hainbat presa kentzeko auzietan gertatutakoak. Beran, adibidez, San Martingo eta Endarlatsako presak kendu zituzten, 2016. urtean. Endarlatsakoaren kasuan, eztabaida piztu zuen proiektuak, arrantzaleek presari eutsi nahi ziotelako, izokinak harrapatzen jarraitu ahal izateko.

Europatik sustatutako Irekibai Life proiektuaren barruan kendu zituzten San Martingo eta Endarlatsako presak. Europan, hain zuzen ere, 2000. urtetik dago indarrean Uraren Zuzentaraua. Esparru horrek ekarri du herri anitzetan ibaiari ezarritako presak kentzea. Irekibai Life proiektuaren barruan aritu zen lanean Nafarroako Ingurumen Departamentuko Ur arloko teknikari Luis Sanz, eta Endarlatsakoa bota zutenean, argi eta garbi erran zuen oztopoak kentzeak "on" egiten ziola Bidasoa ibaiari.

Iritzi berekoak dira Arga Bizirik taldeko kideak, hain zuzen. Nabarmendu dute Nafarroako Gobernua Europako diru laguntzak jasotzen ari dela presak botatzeko, eta, ondorioz, Iruñeko Udalari eskatu diote gogoeta egin dezala Argakoa konpontzeko hartutako erabakiari buruz. Argi dute Argari "on" egin diola Santa Engraziako presan urak berak eragindako zuloak. Txostena osatu dute, hain zuzen ere, eta hainbat arlo jarri dituzte mahai gainean: paisaia, landaretza, fauna, zaborra eta uholdeak, bertzeak bertze.

Iruñeko Udaleko hainbat alderdirekin bilerak egin dituzte jada Arga Bizirik plataformako kideek, presa konpontzeko lanak geldiarazteko asmoz. Garciak gogoratu du, hain zuzen ere, Argan obrak egiteko Nafarroako Gobernuak txostena egin beharko lukeela, lehendabizi, eta Ebroko Ur Konfederazioak ere eman beharko lukeela baimena.

Joseba Asironek proposatutakoari buruz, Garciak erran du "logikoena" izanen litzatekeela Iruñeko alkateak bultzatu nahi duen eztabaida obrak hasi aurretik egitea. "Ez du zentzurik eztabaida egin aurretik diru publikoa gastatzeak", berretsi du plataformako kideak. Argaren gutuna kontuan hartzeko eskatu dio taldeak Asironi.

Gero eta atseginagoa
2018-09-142018-09-13Albisteak, gaiak, Gizartea, Nafarroa

Gero eta atseginagoa

Edurne Elizondo

Helburuak betetzen ari gara". Horixe nabarmendu dute Iruñeko Udaleko arduradunek, hiriko erdigunea atseginago bilakatzeko planari buruz. Urtebete joan da plan hori martxan jarri zutenetik, eta hartutako neurrien emaitzekin "kontent" dira. Hedabideen aurrean agertu dira Hiri Bizigarri eta Etxebizitza zinegotzi Joxe Abaurrea eta Herritarren Segurtasunerako eta Bizikidetzarako zinegotzi Itziar Gomez, Jesus Estanga udaltzainarekin batera. "Herritarrek izan behar dute protagonista", nabarmendu dute.

Abaurreak eta Gomezek hainbat datu jarri dute mahai gainean. Batetik, zirkulazioak behera egin duela. Zabalguneko karriketan, adibidez, %70-90 egin du behera autoen kopuruak, eta, Alde Zaharrean, berriz, %50. Aita Moret eta Jose Alonso karriketan hartutako neurriek izan dituzten ondorioak nabarmendu ditu udalak. Bi kale horietatik 10.000-14.000 auto pasatzen ziren, egunean, plana martxan jarri aurretik. Kopuruak %90 egin du behera Jose Alonso karrikan, eta %87, berriz, Aita Moret kalean.

Bertzalde, garraio publikoaren alde egin duten erabiltzaileen kopuruak gora egin duela azaldu du udalak. Batez beste, %4,5 egin du gora garraio publikoaren erabilerak, hain zuzen ere. Planaren bidez, oinezkoei, bizikletei eta garraio publikoari eman diete lehentasuna hiriko erdigunean. Billabesen geltoki gehiago jarri dituzte hor, eta horrek ekarri du herritarrek zerbitzua gehiago erabiltzea. Igoera are nabarmenago izan da asteburuetan: %9,5ekoa larunbatetan, eta %7,3koa igandeetan, alegia. Hilabeteko bonuen kopuruak ere egin du gora: 7.500 ziren plana martxan jarri baino lehen, eta, orain, berriz, 10.000.

Herritar anitzek autoa utzi eta bertzelako garraioen alde egin dutela nabarmendu dute udaleko kideek, eta erdigunean hartutako neurriek ez dutela ekarri zirkulazioak gora egitea eta pilaketak sortzea hiriko bertze eremuetan. Horixe utzi du agerian Udaltzaingoak egindako txostenak, hain zuzen ere. Txosten horren arabera, aparkaleku publikoen erabilerak ere gora egin du, erdigunea atseginago bilakatzeko plana indarrean sartu zenetik: 2018ko maiatzaren 1a bitarte, 20.810 erabiltzaile izan zituzten aparkaleku publikoek; 2017 osoan 20.317 izan ziren.

Urrian, bigarren fasea

Iruñeko Udalak hiriko erdigunea atseginago bilakatzeko planarekin aurrera jarraituko du, datozen hilabeteotan. Asmoa da urrian plan horren bigarren fasea martxan jartzea, bertzeak bertze, Navas de Tolosa karrikan eta Taconeran. Bi espazio horietan eginen dituzte bigarren faseko lanen %85, hain zuzen ere. Obrek ukituko dituzte ere Basotxoa eta Aita Moret karrika. Basotxoan, zehazki, jada oinezkoentzat irabazitako espazioa atontzea da helburua, karrika hori "erakargarriagoa eta funtzionalagoa" izan dadin. Oro har, bigarren faseko lanen asmoa da oinezkoentzako eta txirrindularientzako espazioak hobetzea. Hasierako aurrekontua 1,2 milioi eurorena da.

Erdigunea atseginago bilakatzeko planeko bigarren faseko lanak ez dira martxan diren bakarrak, hiriburuan. Udan, Pio XII.a etorbideko obrak hasi ditu Iruñeko Udalak ere. Pio XII.a etorbideko proiektu horrek erdigunean egindako lanei eman nahi die segida, hain zuzen ere.

Etorbidea berrantolatzeko proiektua da jada martxan den hori. Asmoa da oinezkoei, garraio publikoari eta bizikletei ematea lehentasuna. Egun, autoak aparkatzeko bandaz gain, hiru bide ditu karrikak, norabide bakoitzeko. Xedea da aparkatzeko banda bizikletentzako bide bilakatzea; kanpoko bideak espazio malgu eta askotarikoak izanen lirateke, eta balioko lukete, adibidez, billabesen geltokiak eta edukiontziak jartzeko, bai eta zamalanetarako ere; gainerako bi bideak izanen dira zirkulaziorako bide, eta haietako batean garraio publikoak izanen du lehentasuna.

Gaur egun etorbidearen erdian dagoen espazio erdibitzaileari eutsi dio proiektuak. Bidegurutzeetan nola lan egin zehaztea izan da Mugikortasunerako Talde Teknikoko kideen kezketako bat. Asmoa da, batez ere, abiadura murriztea. Proiektuak biribilguneak baliatu nahi ditu, hain zuzen, zirkulazioa lasaitzeko. Zehazki, sei bidegurutzeri eraginen diete lanek. Oraingoak baino "trinkoagoak" izanen dira, eta oinezkoek eta txirrindulariek irabaziko dute espazioa, autoen aurrean. Txirrindularientzat "bide seguruak" eraiki nahi dituzte.

Etorbideko lanen berri eman zuenean, auzokideen kexa jaso zuen udalak. Plataforma ere osatu zuten, proiektuaren kontra. Bilerak eta informazio kanpainak eginen dituztela erran du udalak.

2018-09-142018-09-13Albisteak, Iritzia, Nafarroa

Iritzia: “Egin nazazu indartsu”

Lohizune Amatria

Supermerkatuko ilaran ordaintzeko zain nengoela, gauza bitxi bat gertatu zitzaidan, aurrekoan. Denetarik duen denda horietako bat da; haurrentzako jolas parkea ere baduena. Eta bertatik iritsi zen atentzioa eman zidan oihua. Haur baten ahotsa zen: "Gora bizitza!".

Barregura eragin zidan aldarrikapen euforiko hark. Ironikoa izan zen, noski, nire barregura. Izan ere, nire erreakzioak gehiago izan zuen inbidiatik eta tristeziatik, poztasunetik baino. "Jakingo balu", pentsatu nuen.

Azken uda honetan, behin baino gehiagotan, haurrekin egotea egokitu zait. Gauza politak gertatu zaizkit beraiekin; baina bizi izandakoetatik bat geratu zait iltzatuta. Aurpegiak margotzeko margoekin jolasten ari ziren, bata besteari tatuajeak egiten. Horietako batek, bost urteko mutil batek, elastikoa erantzirik zuen, eta tripa eta bularra margotzen hasi zitzaion laguna. Gustatuko litzaidake generoa aipatu gabe kontatzea gaurko istorio hau; baina, tamalez, generoa garrantzitsua da kontakizun honetan.

"Egidazu indartsu", iradoki zion margotzen ari zenari. Rolak errepikatzen ari dira. Neskek pinpilinpauxak eta bihotzak eskatzen dituzte; mutilek spiderman edota marrazo tatuajeak. Mutilek urdina nahi dute; neskek, arrosa. Baina mutilak ez zuen amaitu. Arrazoi bat zuen: "Egin nazazu indartsu; horrela, neska guztiek maiteko naute".

Alarma guztiak piztu zitzaizkidan. Bost urteko ume batek esan du hori. Ikasi du hori. Halako batean, beste haur baten ahotsa entzun nuen: "Bada, ez, ez zaitugu maiteko!". Zer-nolako lasaitua. Esperantza badagoela pentsatu nuen; badira haurren artean androzentrikoa, heteronormatiboa eta matxista ez den bestelako hezkuntza jasotzen dutenak.

"Indartsu" margotzeaz amaitu zutenean, neska bati zuzendu zitzaion mutila: "Indartsu nago? Maiteko nauzu?". Neskak baiezkoa erantzun zion; eta gelaren erdian jarriz, bere gorputza erakutsi zigun guztiei mutilak. Bat-batean, oihuka hasi ziren neska guztiak (maiteko ez zuela esan zuen hura ere bai): "Guapo! Guapo! Guapo!". Desodorante marka baten iragarkia nuen begi aurrean; Malumaren azken bideoklipa.

Azkenaldian, gizartean aurrera pausoak eman direla entzun dut. Eta badakit ez dela guztiz gezurra; baina hura ikusita kosta egiten zait sinestea. Segur aski, txikia nintzenean, nik ere egin nituen horrelakoak. Beste askok bezala, orain ditudan jarrera, ohitura edo esaten ditudanak berriz aztertzen ari naiz eta.

Hezkuntza matxista jaso dugu, eta erabat barneratuta ditugu jokabide horiek guztiak, baita haur horiek ere. Beraz, kontzientzia handiagoa dutenean berdin egingo dute haiek ere. Lehenago edo beranduago, prozesu hori bizi izango dute haiek ere -badakit ez duela zertan, baina pentsatu nahi dut baietz, gertatuko dela-. Etxean, telebistan, eskolan, kalean… ikusi dutena berriz aztertu beharko dute. Eta orduan, agian, ez dute hain euforiko oihukatuko "Gora bizitza!".

Baina hori ez da nahikoa. Ez da ezer aldatuko, errotik ez bada. Ez litzateke zentzuzkoagoa izango betaurreko moredun hezkuntza bat eskaintzea?

Iragana oroimenera ekartzeko
2018-09-072018-09-06Albisteak, Asteko Gaiak, Gizartea, Nafarroa

Iragana oroimenera ekartzeko

Uxue Rey Gorraiz
Gerrak aztarnak utzi zituen. Aztarnak askoren oroimen eta bihotzetan, eta baita lurretan ere. Gatazkek bereziki markatuta utzi dituzte Euskal Herriko txoko batzuk, eta xehetasun ugari argitara ateratzeke daude oraindik. Horietako hainb...

Zaindutako fruitua ardo bihurtzeko
2018-09-072018-09-06Albisteak, Ekonomia, gaiak, Nafarroa

Zaindutako fruitua ardo bihurtzeko

Edurne Elizondo
Prozesua burutzeko prest dira nekazari nafarrak: urte osoan zaindutako fruitua jaso eta ardo bilakatzeko prest, alegia. "Bidea ez da erraza izan", halere. Horixe nabarmendu zuen Erriberriko alkate Andoni Lakarrak igandean, herri horreta...