Amets Aranguren Arrieta
Hiltzearena, bale, bai. Baina, eta gero, zer? Hori da, beldurra baino, panikoa ematen didana", bota du X-k. "Ba, gero ezer ere ez", pentsatu dut nik; ozenki esan ez, eta nik neuk ere erantzun hori erabat ulertu eta barneratu gab...

Lohizune Amatria
Ez da erraza izan egun horiek gogoratzea, bizi izandakoa ahazten edo, gutxienez, horrekin bizitzen ikasten saiatu ondoren". Aurpegian, ahotsean ere nabaritzen zitzaion Ainara Gorostiaga iruindarrari hala zela. Hitz egiten ausartu direl...

Naiara Elola
Astelehenean hasiko da normalatasun berria deiturikoa. Abisu berriren bat eman bitartean, ohiko izaten jarraituko du kalean, lanean zein dendetan musukoa jantzita ibiltzeak. Denbora batez, ezin izango diegu familiakoei eta lagunei muxurik...

Lur Albizu Etxetxipia
Noizbehinka ahaztu egiten zait duela hilabete eskas zertan genbiltzan eta zer bizitza geneukan. Memoria azkar desagertzen zaigu gure egunerokotik. Konturatu gabe, bat-batean, beste bizitza bat da etxean itxita utzi gintuena. Beste...

Amets Aranguren Arrieta

Aitortu behar dut pixka bat nekatua nagoela sortzaile terminoarekin edo, terminoarekin baino gehiago, azkenaldian hitz horri eman zaion erabilerarekin. Iruditzen zait artista hitzaren lekua hartu duela, baina are zentzu zabalago bat emanez.

Hasteko eta behin, ez dut ongi ulertzen jende batek bere burua sortzailetzat izatea edo hala azaltzea gainontzekoen aurrean. Nor ez da, bada, sortzaile?

Guztiok ari gara une oro zerbait sortzen, eraldatzen edo birsortzen (sortu, sortu… egia esan, ezer gutxi). Zaila da esaten zerk edo nork esan behar duen zer garen edo zer ez garen, eta, normalean, norberak definitzen du bere burua, norberak aukeratzen du bere etiketa hori, zer den.

Dendaria zara baldin eta denda batean lan egiten baduzu. Baina nork esan dezake "ni sortzailea naiz"? Musikariak, aktoreak, margolariak, idazleak… Baina, eta arkitektoak? Eta sukaldariak? Horiek ere esan dezakete?

Zerk determinatzen du sortzaile izaera hori: atzean dagoen asmoak egiten du, prozesuaren nolakotasunak, emaitzaren kalitateak…? Sortzailea al da zure amatxi neguan egin zizun jertseagatik? Jende gehienaren erantzuna ezezkoa litzatekeelakoan nago.

Lan serioak izan ez daitezkeen ogibideak edota diziplinak biltzeko erabiltzen den hitza dela iruditzen zait. Sortzaile izateak zaku batean sartzen zaitu, eta orduan ez zara gehiago aktore edo idazle, baizik eta sortzaile. Agian egun batean musikaria zara eta hurrengo egunean Twitterren topatzen duzu zure izena, idazleen munduko txapelketa batean, lehian (?).

Edo agian margolaria bazara, baina, zeure burua sortzailetzat duzunez, uste duzu zurea ez den beste diziplina batean aritzea ere zilegi zaizula, baldin eta zure intentzioa zerbait sortzea bada, betiere.

Ba ez lagunok, ez. Ni musikaria banaiz, eta musikaritzat baldin badut nire burua, ez zait iruditzen sortzaileen zaku horretan egote hutsagatik aritu naitekeenik aktore lanetan, esate baterako.

Eta berdin gustatuko litzaidake bertsolaria dena bertsotan ikustea, eta ez flamenkoa kantatzen saiatzen. Kasu honetan iruditzen zait, ausarkeria izateaz gain, diziplina horretan lanean ari den jendearekiko errespetu falta ere badela, baita jarduera horri prestigioa kentzea ere. Eta ez dut ukatzen pasioa denik hemen exijitzea zilegi den gutxieneko hori, baina baita kalitate minimo bat bermatzea ere.

Eta egin dezala bakoitzak nahi duena, noski, baina kontuan izanik sortzaileen zaku horretan ere badirela poltsa desberdinak, eta, agian, batetik bestera salto egiteko, asmoarekin ez dela nahikoa izanen.

Konparaketa kutre bat eginen dut, baina niri honek guztiak gogorarazten dit txikitan Disney Channel-en ikusten nituen serie horietako asko bukatutakoan nola bat-batean aktoreak abeslari bilakatzen ziren. Ez nuen ulertzen eta ulertu gabe jarraitzen dut.

Ez naiz ni izanen jendeari zer den ala zer ez den esanen diona, eta ez naiz ni izanen hori nork determinatu behar duen esanen duena ere. Baina uste dut norberak bere burua izendatzen duen heinean gainontzekoak ere izendatzen ari dela, eta horrek ere, egia esan, ez nau gehiegi konbentzitzen.

Baina bueno, jaten duguna ere bagarela esaten ohi dutenez, ni orain jogurt natural erraldoi bat naiz: ikusiko dugu bihar zer naizen.

Lohizune Amatria
Etorkizuna nolakoa izanen den asmatu nahian gabiltza azken egunetan. Hilabete gutxian goitik behera aldatu da gure egunerokoa; atzera egin eta urte hasierako egoerara itzuli nahiko dute zenbaitek (nahiz eta asko egoera jasangaitzean bi...

Naiara Elola
Bukatu dira. Igandean egin genuen azkenekoz txalo supermerkatu eta osasun zerbitzuetako langileen alde. Ia bi hilabetez, iluntzeko zortzietan izan dugu zita balkoian. Astelehenetik ez da musikarik. Horrenbeste desio dugun normaltasunaren l...

Lur Albizu Etxetxipia
Zero fasea, lehenengoa, bigarrena, hirugarrena eta infinitura arte. Ezinegona eta etorriko denari beldurrez begiratzea ohiko bihurtu zaigu hamabost egun izanen zirela pentsatzen genuen azken aste eta hilabete hauetan. Erraz esaten...

Amets Aranguren Arrieta

Egunero ikasten du kantu berri bat txirularekin patioa gurekin partekatzen duen bizilagun batek. "Eta zein da problema?", pentsatuko duzue askok. Eskolako txirula horiarekin egiten du.

Aitortuko dizuet, hasia naiz te poltsatxoek dakartzaten mezu superpositibista happyflower-ak irakurtzen, eta ez dakit zenbat aldiz eman diodan dagoeneko bostekoa Fausto Murillori, galdu egin dut kontua.

Tarte horretan irakasle bat mozkor heldu da teleklasea ematera, Klimten Musua koadroa etzanda ikusi dut, eta pareko atikoko gizonak Veinte años jo du gitarraz. Grabatu dut, baina ez diot inori bidali.

Hilabeteei kanpotik begiratzeko aukera eman dit konfinamenduak, nahiz eta inoiz baino barrurago egon eta, konturatu naiz, ez dago hain hurbil hilabeteak eternitatea zireneko garaia. Lotarako arazo handirik ez dut izan, baina egia da ez dudala gogoan non jartzen nituen besoak lehen, beti izan dira horrelakoak? Zer egiten nuen haiekin?

Gaur maiatzak bi ditu, ohetik altxatu eta balkoira egin dut. Plaza ederra dugu etxe parean, eta gaurkoan, gainera, Arane entzun dut oihuka. Ez dut ezagutzen, baina hau poza. "Bat, bi eta hiru" esan, eta bankutik aitaren besoetara egin du salto. Behin eta berriz. Barrura sartu, eta gosaltzeari ekin diot, arratsaldeko paseoa buruan irudikatzen dudan bitartean.

Beti bezala, planeaturikotik deus ez. Arga ingurura egin dut, pasareletara. Han naiz geratua aspaldi ikusi ez dudan lagun batekin, eta, bai, gutaz aparte Iruñeko merindade osoari okurritu zaio bertara joatea. Bueno, topatu dut laguna, eta hasi gara paseoan. Hazi eta dena egin naizela esan dit (altueran).

Txakurrari bainatzen utzi eta gero, harresien inguruan jarraitu dugu paseoan, berriz alde zaharrean sartu garen arte. Adokin, pareta eta balkoi bakoitzari inoiz baino adiago begiratzen niela, Nahiaren balkoipean gelditu, eta oihu egin dut "Nahia!", "Nahia, June!", "Nahia, June, Nekane!". Nekane, atera, eta esan dit Nahia eta June paseoan daudela. Batzuei tontakeria irudituko zaizue, baina holakoak nik pelikuletan eta gurasoen ahotik besterik ez nituen entzunak. 70eko hamarkadan sentitu naiz.

Lehendik ere ba omen zeuden zuhaitz, etxe eta harri horiek denak hor, baina gaur dira lehendabiziko aldiz subjektu eta ez objektu. Paseoa kalerik lasaienetatik bukatzea erabaki dugu, jende gehiegi izaten ez duten horietatik, alegia, eta bat-batean norbaitek hots egin digu. Txabo da, bere etxe berriko balkoi loretsutik.

Kale horri egiten zaion gutxiespenaz aritu gara, eta baita, parean, oraindik ere, Elizak dituen jabetza horiekin guztiekin zer eginen genukeen pentsatzen. Eta, gutxinaka, azkenean, erretirada egin dugu etxera. Lagunok, zenbat gauza pasatzen ahal diren hiru ordutan.

Sukaldeko mahaiaren bueltan eseri eta datorkiguna nolakoa izanen den hasi naiz pentsatzen. Eta, zer nahi duzue esatea, ni pozten nau uztailaren 9an urtebetetzea nahi dudan koloretako soinekoa jantzita ospatuko dudala pentsatzeak.

Lohizune Amatria

Matxinada eguna, ez atseden eguna". Gaurkoa halakoa izanen zela agindu zuen 1885. urtean eskurik esku Ameriketako Estatu Batuetako langileen artean zabaldu zen eskuorriak. Gehiago ere aurreikusten zuen M-1ari buruz: "Egun bat non, izugarrizko indarrez, langileen armada batuta mobilizatuko den gaur egun herri ororen etorkizuna mendean daukatenen aurka. Zapalkuntza eta tiraniaren aurka, ezjakintasunaren eta edozein motatako gerren aurka protesta egiteko eguna".

Zortzi orduko lanaldia eskatzeko, greba orokorra abiatu zuten gaurko egunez AEBetan, 1886an. Horregatik da gaur jaieguna. Horregatik, eta greba horren ondorioz langile asko hil eta ehunka atxilotu zituztelako. Gertaera hura gogoan izanen genuela Bigarren Internazionalaren Kongresuak erabaki zuen, 1889an, Parisen. Baina zenbatek izan dugu hura gogoan gaur? Eta iaz?

1890ean hasi ziren Euskal Herriko langileak Maiatzaren Lehenean kalera ateratzen. Ez da lan erreza izan, baina, askorentzat; kasu honetan ere indarkeriaz erantzun izan zaielako mobilizazioei. Maiatzaren Leheneko manifestazioak debekatu zituzten, esaterako, frankismo garaian. Sindikalista eta langileak atxilotu eta erbesteratu zituzten; eta, trukean, ekitaldiak meza bilakatu eta dantza eta futbol partidak antolatu zituen estatuak.

Gaur antzeko zerbait gertatuko delakoan nago. Dudarik gabe garrantzitsuak diren langileen lana goraipatzeko baliatuko dute askok eguna. Baliteke gaurko txalo zaparrada luzeagoa izatea. Eta ez da gutxiagorako, baina aitortzatik harago gehienentzat eduki aldarrikatzailerik gabeko eguna izanen delakoan nago.

Inoizko irudirik bitxiena utziko digu gaur maiatzaren lehenengoak. 1976an egin zen ofizial Hego Euskal Herrian Maiatzaren Lehena. Manifestazio jendetsuak izan ziren hasierako urte horietan, baina denborarekin gutxituz joan dira protestariak kaleetan, eta gaur ez da bat bera ere izanen.

Bozgorailu bakanen batetik, agian, adituko da inon Internazionala abestia. Baina, segur aski, gehiago izanen dira Resistiré adituko dutenak. "Gora langileon borroka" eltzeen kolpeek eta autoen bozinek oihukatuko dute eta leloak begien aurrean izanen dituztenak aurreko bizilagunak izanen dira. Beste egun bat etxean; eta gure etxea bizileku, lantoki eta kale, aldi berean.

Kapitalismoaren benetako aurpegia agerian utzi nahi zutela zioten iaz sindikatu abertzaleek. Gure aurrean biluztu da bada azkenaldian, eta aurpegirik krudelena erakutsi digu. Gutxi batzuen interesen truke eta askoren bizitza arriskuan jarriz, ez dute makineria gelditzen utzi. Telelana, tele-ikasketak edo tele-aisia egiteko aukerarik ez dutenak gehiegi zirela bagenekien, baina zenbakiak izugarriak dira. Bitartean, gero eta murritzagoa da etorkizunaz erabakitzeko eskubidea.

Inoiz baino argiago ikusten dut nik osasun eta zaintza sistema birpentsatu, sektore publikoa sendotu eta ekoizpen eta kontsumo jasangarria bilatu behar ditugula. Bizitzak erdigunean behar ditugu. Atsedenerako tarterik ez dago. Matxinatu.