Amets Aranguren Arrieta

Unibertsitate ikasketak egin nahi izanez gero, Logroñora edo Euskal Herrira begira jartzea erabaki behar du Jonek, Moretako gazteak. Berdin bere inguruko askok. Ni bezain despistatua baldin badago zuetako inor, Moreta Laguardiatik (uno de los pueblos más bonitos de España) hogei bat kilometrora dagoen herria da, Arabako Errioxan dagoena. Behin ikasketak bukatuta etxera itzuli eta lanean hasi nahi duenak ez du aukera handirik izanen.

Ardoa da Arabako Errioxako errege, eta turismoa du horrek mirabe. Tabernetan eginen dute lan etxean geratuko diren gazte askok. Aldi baterako lana, aparteko orduak, prekaritatea… Arkaitzek esanen lukeen moduan, "ez digute aukerarik ematen aukeratzeko".

Sestaotik mintzo da Arkaitz. "Ez da erraza Ezkerraldean gazte izatea. (…) Ni ez naiz lanaren esklabo izateko jaio", dio. Enplegugabezian batzuk, lan prekarioetan beste zenbait eta, horien artean, plurienplegatuak. Asko eta asko egoera hori ikasketekin uztartzera behartuak.

Plurienplegua ikasketekin uztartu eta, hala eta guztiz ere, alokairua pagatzeko dirurik ez. Bitartean, Alduden, bost etxetatik bat hutsik.

AIBA (Aldudeko Ibarra Beti Aitzina) elkarteko kide da Maika duela zenbait urte. Etxe huts asko dago ibarrean, baina ez gazteek bertan bizi nahi ez dutelako. Etxe gutxi batzuk dira salgai direnak eta, gutxi horiek, oso kario.

"Baski, baskoi" esaten zioten Marttari autobusean, ikastolara bidean zela. Gurasoen belaunaldian, etxean euskaraz egitetik eskolan frantsesez egitera pasatzen ziren haurrak.

Euskaraz kantatzen du Ibaik Irunberritik. Arraro eta mimatu sentitu izan da aldi berean. Horrez gain, herritar asko nostalgia musikalean bizi dela aipatu du. 80ko hamarkadan musika euskaraz egitea arrunta iruditzen zaigu. Gaur egun trapa euskaraz egitea, aldiz, euskal kulturari labankada bat ematearen parekoa.

Tutera ez da berdea. Tutera ez da euskalduna. Tutera ez da Euskal Herriaren argazki kanoniko eta normatiboa. Baina Tutera Euskal Herria da. Guraso eta seme-alaba erdaldunen begirada eta hitz ez sobera politak entzun behar izan ditu Edurnek, Tuterako gazteak. La cuadrilla de las borrokas esaten zioten bere ikastolako lagun taldeari.

Dokumentala bukatu eta argiak piztu dituzte Tuterako Letras a la Taza liburu dendan. Tuterako neska gazte batek hartu du hitza. Eskerrak eman dizkie dokumentalaren egileei Tuteran estreinaldia egiteagatik, baina gehitu du hori "periferietatik at" dagoen Euskal Herriari erakustea litzatekeela xede.

Nik orain badakit Arabako Errioxan badela gazte mugimendu euskaldun eta feminista, Amikuzen urtero hartzen dela plaza euskaraz inauterietan, Euskal Herri ez hain berde eta ez hain euskaldunean Erribera Intsumisoa etengabe lanean ari dela, AIBA elkartea ibarra berpizten ari dela, Ezkerraldeko langileria gaztea ez dagoela geldi, eta Irunberritik euskaraz kantatzen dela, egunen batean, agian, trapa.

Iruñetik, hain periferia ez den txoko honetatik, mila esker, Topatu; mila esker, Zizelkariok.

Saioa Alkaiza
Noiz hitz egin behar den jakitea bezain inportantea, omen, noiz ixildu jakitea. Oholtzara igotzeak daukan garrantzia berbera dauka jaisteak. Idazten jakiteko adina adore ez ote den behar idazteari uzteko. Sortzeko, sormena bazter uzten j...

Lur Albizu Etxetxipia

Olentzerok oparitu zidan Libre diskoa. 2007ko sanferminetan, 14 urterekin ikusi nituen zuzenean lehen aldiz, Ilazkirekin. Uda hartako oporrak Italian pasatu genituen, eta Eskuak/ukabilak iltzatuta daukat geroztik. Bi urte beranduago joan ginen klasekoak Totemera; El Infierniton erosi nituen hamabost pertsonarentzako sarrerak. Geroztik, ondoan geunden kontzertu guztietan lehertu naiz Iratirekin Jaio.Musika.Hil bakoitzean. Berarekin joan nintzen Lodosara. Gezurra esan genien gurasoei, eta Elizondora joan ginen haiek ikustera. Berba ta irudia bakoitzean oroitu naiz Akortekin. Institutura autobusez joaten ginenean, Astraindik Zizurrera egunero entzuten nuen Libre Martarekin. Biribilgunean egiten genuen eztanda (mundua obretan dago, baina guk ez dugu ezer apurtu). Min hau kantatu dut Amayarekin, Andrearekin. GaztEHerrira joan ginen, lehen aldiz, Sara, Andrea, Ane eta laurok.

Euskal Herria zeharkatu dut kideekin Denbora da polígrafo bakarra entzuten, kantuen esanahiaz konspiratzen. EHZ ezagutu dut. Jon Kepak lortu zidan Altsasuko sarrera. Sanferminetako txandetatik korrika joan naiz Kobetamendira, Urtasun eta Edurnerekin oihu, barre eta negar egitera. Baimenik ez manifen ondoren Sols el poble salva el poble jarri genuen.

Lagunekin autoan egindako lehenengo bideetako bat egin genuen Tafallara, Andrea, Ane eta Edurnerekin. Oihu entzun dut Oihaneren bertsioan. Ezagutu ditut haiei esker Redemption song, Kids, Knightcall. Katamalo, Peiremans. Paularekin imajinatu dut nolakoa izanen litzatekeen Berri Txarrak zaharrak garenean elkarrekin ikustea. Ihes egin dezagun urrutira, amesten duzunetik bi metrora. Eta akatu ditzagun erlojuak hondarretan ito arte, idazten genion elkarri Rakel eta biok. Maravillasengandik gertuago sentitu naiz Ibirikun. Ez dadila haria eten, idatzi zidan argazki baten atzean Liernik. Irati eta Iruneren begiradak bilatu ditut Katedral bat bakoitzean. Bizitzak oparitu dizkidan kide berezienekin egin dut Madrilera ordu gutxitako bidaia, piztiaren bihotzera, Eraitz eta Mikelekin metroan topatu eta bizitzaz mozkortzeko. Iraitzekin eztabaidatu dut esaldirik onenaren inguruan. "Autonomotan" jarraitu dut gaua, Zentralen posible zena baino gehiago edan ondoren (geroztik jakin nahi nuke maitasuna zer den zuretzat). Marinarekin ikusi nahi nituen Bartzelonan. Autoan Breytenekin maitemindu naiz, Leonor Maritxalarrekin abestu dut Lotsarik gabe. Aski dela esateko, Ukabilak; elkarrekin sentitzeko, Eskuak. Kantatu dut Viana tabernan Ez. Jonekin abestu dut Hutsa ta doblia.

Erabaki beharrak ito nauenetan, lasaitu egin nau FAQek. Amorrua askatu dut beste askorekin: Betiko leloaren betiko leloa, Biziraun, Zirkua, Pintadek, Ez dut nahi, Sed Lex, Albo kalteak, Onak eta txarrak, Emazten fabore II, Kezkak… Helduleku guztiak erori zaizkit. Imajinatu dut zelda hori, "eroria burrukara" hormako pintaketa.

Gure jainko ateoak izan zarete. Gure bizitzaren soinu-banda, tantaka etorri eta balio berriak eta zaharrak ekarri dizkiguna. Euskal Herria munduratu duena. Batez ere, euskaraz sortu duen taldea, euskaratik hitz egin eta euskara erdigunean jarri duena. Belaunaldi batzuen ispilua, eredua. Ez dadila haria eten eta ez gaitzala nostalgiak harrapa. Etorriko dira bisaia berriak. Guztiak izanen dira beharrezkoak. Ikusi arte, Berri Txarrak! Plazera izan da.

Lohizune Amatria

Legea gogorra da, baina lege. Betebeharra, gu guztion ongizatearen mesedetan, etorkizuneko belaunaldiek desio dugun gizartea bizi dezaten. Hitzez hitz hartu dute beretzat gure agintariek erromatar garaiko zuzenbidetik datorkigun esaera. Lege idatziak hautazko aukera oro deuseztatu zuen, lege saihetsezin eta orokortzaileak ezarriz. Nor-nori-nork aldagaia erabakigarria izan zen orduan; baita orain ere. Nork, zer eta noren mesedetan (eta noren aurka) ezartzen duen, alegia.

Maiatzean onartu zen Iruñean euskararen inguruko udal ordenantza berria. Ez ditu indarrean hilabete asko emanen hizkuntz eskubideak bermatzeko bidean aurrerapauso bat izan zen arauak. Ez gaituzte, baina, apirilean genuen egoerara eramango. Atzerago aurkitu du Enrique Maiak gustuko araua, betiere "gehiegikeriak" atzean uzteko. Ez omen baita onargarria hiriko paisaian euskarazko hitzak azaltzea (barkatu, aukera berdintasunik ematen ez duela esan nahi nuen). 6 Unibertsitate publikoa billabesa hartu eta nora doazen ez dakitela dabiltza elebakarrak.

Hirigunea, Auzogunea, Elkargunea eta Behatokia. Zertarako nahi ditugu euskaraz izendatu parte hartze organoak gaztelaniaz denek ulertzen badugu?

Hedabideen audientziaren arabera ezarriko ditu udalak aurrerantzean udal iragarkiak komunikabideetan. Hori baita "justuena": noraino iristen den, horraino emango zaio. Audientziaren muga, hori bai, guztientzat berdina izango da. Orokortzailea zapaltzailea denaren erakusle neurri hau. Gaztelania hutsean aritzen direnentzako, bi hizkuntzetan aritzen direnentzako edota euskaraz soilik aritzeko erabakia hartu dutenentzako, guztientzako berdin. Baliabideak murriztuz, euskaldunen ahotsa isilarazten saiatzen ari dira berriro.

"Eta kasu haurrei kontatzen diogunarekin, dena xurgatu egiten dute eta". Aurkitu dute hori konpontzeko bidea. Nafarroako ikastetxeetan erabiltzen diren euskarazko testuliburuak zentsuratu nahi dituzte (barkatu, ikuskatu), "Nafarroako curriculumarekin eta Foru Erkidegoko errealitate instituzionalarekin bat datozen egiaztatzeko". Gehiago ere eginen dute. Pailazoak aurten ez dira Iruñean egonen. Txosten tekniko bat falta dela esan, gehiago ez dute behar izan Pirritx, Porrotx eta Marimototsen ikuskizuna bertan behera uzteko. Dura lex, sed lex.

Elebitasuna modu "orekatuan" arautu nahi dute Navarra Sumak eta PSNk. Eskubideen balantza nabarmenki alde batera okerturik izanen dugu berriro elebidunek, eta orekari eusteko nola eginen dugun ez da egonen agintarien esku.

Gaur zortzi ez da haurrez beteko Baluarte. Baina Gaiarre leporaino bete genuen bi egunez jarraian Zaldi urdina antzezlana gozatu genuenok, eta aspaldi zintzilikatu zuten sold out kartela Navarra Arenan gaurko eta biharko kontzertuetarako. Zoritxarrez edo zorionez, euskal aisialdiak gurean asko du borroka eta erresistentziatik.

Ohar labur bat amaitzeko: Ez dut gaurkoaz spoilerrik nahi, eskerrik asko.

Saioa Alkaiza

Zenbat gorroto kabitu daiteke 140 karakteretan? Zerk bultzatu dezake Navarra Suma buru duen Iruñeko Udala elebiduna zen Twitter kontu bat hartu eta bitan zatitzera? Bat, gaztelaniaz (lehengo kontu elebidunak zeuzkan jarraitzaile guztiak bere eginez); bestea, euskaraz (huts-hutsetik abiatuta). Euskara idatzita ere ez ikusteko jendearen eskubidea defendatu nahi du alkate jaunak. Zer-nolako herra izan behar duen pertsonak hizkuntza batekiko, pantailan ere ikusi nahi ez duenean! Zer gara gu haientzat, beste mintzaira bat duten hiri bereko arrotzak ez bagara?

Kapital publikoa liburuarekin eta Jose Luis Otamendiren olerkiarekin oroitzen naiz halakoetan, ehuneko handi samar batean harritu ere ez naizelako egiten zapalkuntzarekin: "Euskaraz bizi nahi izaten dut batzuetan/ ehuneko handi samar batean/ badakit ni ez naizena ez hizkuntza bat/ ez bandera bat ez herri bat:/ ni bakarrean ezer gutxi den euskalduna naiz [...]/ ehuneko handi samar batean/ euskaraz bizi naizen euskalduna naiz/ eta batzuetan zeharo harritzen nau/ euskaraz bizi nahi izateko aukera izateak".

Eta Koldo Izagirrek esan zuen anakronismoa ere badela gure hizkuntza txiki gutxitu hau kulturarako erabiltzea, edo funtsean, agian, besterik gabe, erabiltzea: "Eta arrazoia daukate, neurri batean, euskararen zokoratzaileek: euskarak arrasto handia uzten du, farmazia euskaraz ikasita ez da farmazia bakarrik ikasten, hori da ikasitakoaren zatirik txipiena, kasik./ Beste horrenbeste esan lezake erdaraz ikastera behartzen duten euskaldunak gaztelaniagatik edo frantsesagatik, baina hori onura erantsia da, zabaltasuna eta mundutasuna ematen baitute hizkuntza gailenduek, omen./ Anakronismoa da hizkuntza gutiengotua kulturarako erabiltzea". Eta anakronikook, hemen gabiltza, dialektika galdua dagoen honetan, gaztelaniazko Twitter kontua segitzeari utzi, eta euskarazkoari klik emanez, halako bataila teknopolitiko batean, analogikoki diglosiko, digitalki elebidun harro.

"Nire hizkuntzak/ jende gutxirekin ulertarazten nau/ gehiagorekin inkomunikatzeko./ Nire hizkuntzak/ gutunak atzeratzen ditu,/ kartzelako patiokoa da". Idatzi zuen Jon Benitok Bulkada liburuan, eta kartzelako patioko hizkuntza den hau, jartzen dizkiguten barroteen artean biziberritzen dugu, gure hiri buruzagian euskaraz egindako esaldi bakoitzeko.

Kartzelako poemak, Sarrionandia: "Euskaraz solasean hasiz gero/ hara hor funtzionario bat berehala/ ezkutuka gure ondora datorrela./ Ziur ez duela deus ulertzen,/ baina bertan geratzen da zelatan,/ espioi filmetako espioiaren moduan./ Dena dela, guk ez diogu euskarazko/ lehen ikasgaia ere emanen./ Oharkabean bezala dio gutako batek: 'Emukatup tab kogaid erug naedlakezta ae neztidnufnok nugud...'".

Imajina ditzaket udaleko Twitter kontuko kudeatzaileak Emukatup tab kogaid erug naedlakezta ae neztidnufnok nugud irakurriz, haserre, deus ulertu ezinda. Eta gu, barrez, jarraitzaile gehiago dituen euskarazko kontuari begira.

Lur Albizu Etxetxipia

Hamar urtean behin gertatzen direnak efemeride bilakatzen dira kasik iragarrita dauden une beretik. Data dutenetik bilakatzen dira ahaztezin, gertatu baino lehen ere.

Azkar esaten da hiru mila emakume batu garela hiru egunez eztabaidatzeko, entzuteko, hausnarketak plazaratzeko eta mahai gaineratu beharreko gaiak azpimarratzeko. Hiru mila. 3.000.

Gutako askoren lehen jardunaldi feministak izan dira. Aurretik, ezin nuen imajinatu zer ziren, nolakoak ziren eta norekin eginen nuen topo. Ondoren, ulertu dut zer diren, nola pasatzen diren orduak eta egunak, eta bidean lagun/ezezagun/kide askorekin egin dut topo.

Baina galderak biderkatu zaizkigu, ez dugulako bakarrik abstraktuan hitz egin. Zehatzera jo dugu, ertzetara, ikusten (begiratzen) ez ditugun kontuetara. Mugimendu feministan antolatzeaz hitz egin dugu, burujabetza aurrera begirako erronkez, bollerismoaz, aniztasunaz eta haren kudeaketaz, indarkeria matxistaz, gorputzez, etxeko lanez, prostituzioaz, dekolonialitateaz, elikadura burujabetzaz, sexualitateaz, autodefentsa feministaz, zaintzaz, pentsioez…

Irudi lezake gai askotarikoak landu ditugula, sakondu dugula, parte hartu dugula… Baina ez bakarrik hori. Batez ere, agian ez zehazki hori. Gehienetan beste zerbait gertatu delako: seinalatuak sentitu gara. Interpelatuak. Ez gutxitan, batzuetan baizik. Beharbada zapaldu eta zapaltzaile, zapaldu eta pribilegiatu sentitzeko ikastaro intentsibo eta zorrotza izan dira jardunaldiak. Gorputza eta burua konektatu ditugu: geure pribilegioak zein diren esan digute. Zuzen. Bidezidorretan ibili gabe: pribilegiatua zara. Pribilegiatua naiz. Nor naiz? Min eman digu. Aurretik ere bagenekien feminismoa ez zela erosoa izanen. Eta izatekotan… berrikusi beharrekoa izanen zela. Korapiloak biderkatu zaizkigu igual. Durangotik ez gara joan ginen bezala bueltatu. Ez gara berdinak, eztanda txikiek okupatu gaituzte. Batzuetan ez dago atzera-bueltarik. Begiradak aldatu zaizkigu, aldaketei heltzeko irrikaz.

Euskal Herria feminista eraikitzen jarraitzeko lan handia daukagu, bide luzea eta zaila. Luze eta, batzuetan, iluna. Baina ikasi dugu egoera ankerrenei ere aurre egiten. Mugimendu feministak bide asko erakutsi dizkigu orain arte, norabidea markatu eta bizitza aldatu. Euskal Herriko V. Jardunaldi Feministak ez dira gutxiagorako izan.

Existitzen direla oroitu ere egiten ez garen ertz horiek mahai gainean jartzeagatik, nondik gatozen gogorarazteagatik, ibilbidean kokatzeagatik, azken hamarkadetako genealogietara hurbiltzeagatik, desadostasunak elkar aitortzatik kudeatzeagatik, pedagogiagatik eta pedagogiarik ezagatik, buruan hainbeste klak probokatzeagatik. Horregatik maite dut feminismoa eta maite ditut feministak. Sistema injustu honi aurre egiteko tresnak, erremintak eta gorputza eman dizkidatelako. Konfiantza, plazera, aitortza eta sareak oparitu dizkigutelako. Salda badago!

Amets Aranguren Arrieta

Bukatu dira. Finitu dira. Agortu dira. Gastatu dira. Ez, ez da Hatortxurako sarrerarik geratzen. Bai. Benetan. Nola da posible? 10 urtean ez duzu jaialdira huts egin eta orain esanen dizute aurten ez zarela joanen? Beti erosi izan duzu sarrera abenduan; aurten azarora heldu gabe gaudela atera dute Sold Out dioen kartela.

Ea, itxoin. Zurekin batxilergoa egin zuen neska beltzaran argal hura antolakuntzan dabil, ezta? Idatz iezaiozu, fijo ulertuko duela eta sarreraren bat eman ahalko dizula, ziur aski ez dio inork horretarako idatzi. (Ideia brillantea).

-Aupa, Maddi! Ongi? Aizu, Hatortxuko antolakuntzan zabiltza, ezta? Begira, kontutxo bat...

Edo bestela... musika taldeek ere badituzte gonbidapenak. Bidali Tasiori mezu bat, gertukoa da tipoa eta ez dizu ezetz esanen. (Garun pribilegiatua).

- Ei Tasio! Ze bizi? Aurten Hatortxun joko duzue, ezta? Bua, qué guay. Ba badakizu zer? Ni sarrerarik gabe geratu naiz, tío....

Bueno, egia esan, lortzen ez baduzu ere, Nogen, Xabi Bandini, Huntza... Puf... Hatortxu Rock baino, hobe luke Hatortxu Pop deitu. Urteak daramatzazu hori esanez eta arrazoi... Gainera, 20 euroan saldu dituzte sarrerak aurten, eta duela urte batzuk 15 euroan zeuden... Eta bueno, bide batez, kuadrillako batek egiteko eskatu zizun txandaz libratuko zara, zeren, Hatortxura juerga egitera joaten ez bazara, txandarik ez duzu eginen, noski. Falta zena.

Eta hori da, jaun-andreok, hain zuzen, Hatortxu Rockek nahi eta behar ez duen jendea.

1. Hamar urte daramazu Hatortxura joaten... primeran. Horrek ez dizu betirako premium bonurik, urrezko sarrerarik edo antzekorik emanen. Bilatu bestela antolakuntzan hogei urte baino gehiago ibilita daudenetatik zenbatek pasatu duten Hatortxu bat sarrerarik erosi gabe. Zorte on.

2. Hatortxu Rock-Hatortxu Pop. Benetan? Bueno ba, itzul gaitezen festibal honen lehen urratsera, lehenengo mailara. Hatortxu Rock ez da musika jaialdi bat. Bai, musika taldeak daude, kantuak, oholtzak, alkohola, bokatak, taldeen merchandising-a... Bai, jaialdi batek dituen ezaugarri berberak. Eta ehunka boluntarioak? Eta etekinaren helmuga? Gaueko ekitaldia (kontzertu artean rolloa moztu eta hizketan hasten diren tarte hori)? Festibala sortzeko arrazoi, abiapuntu eta helburua? Hatortxu Rock ELKARTASUN jaialdia da, beste dena aieru.

3. Sarrera 20 euroan. Kalkulu azkar batzuk: hemezortzi musika talde/bakarlari/DJ. Batez beste hamabi bat kantu jo/jarriko ditu bakoitzak. 0,09€ kantuak. Bederatzi zentimo kantu batek. Kantu bat = 9 zentimo. Broma ematen du. Zenbat kostatzen zaigun immateriala denagatik, ukitu ezin dugunagatik pagatzea, e?

4. Hatortxu Rockek (bai, izenean oraindik Rock darama) boluntarioekin funtzionatzen du. Elkartasun jaialdia da (berriz, badaezpada). Boluntariorik ez = Hatortxurik ez. Txanda bat egiteko eskatu eta zure erantzuna "depende zein txanda", "depende zein ordutatik zein ordutara", "depende non, norekin edo zein kontzertu galtzen dudan" bada, ez duzu ezer ulertu.

5. Utzi Maddi eta Tasio bakean. Sarrera lortzeko aukerarik balute ere, ez lukete zuretzat lortuko.

Sarrera lortzen baduzu, egidazu fabore bat. Esaiozu duela hamabi urte etxetik hamar ordura 18 metro koadroan bizi denari Hatortxu Rockek Hatortxu Pop beharko lukeela. Esaiozu asteburuero 1.300 kilometroko bidaia egin behar duenari zenbat izorratzen dizun sei orduko txanda egiteak eta puf... Igual 20 euro gehiegitxo dela dagoen eskaintzaren truke.

Lohizune Amatria

Gauza asko gertatu dira azkenekoz idatzi nuenetik. Gehiegi. "Errudunez" bete nuen zutabea duela hilabete. Orain, erredunak nonahi dira, egunkarietan orrialdeak betetzen.

Egun nahasiak izan dira niretzat, zaila egiten zait sentimenduak eta iritziak albo batera uztea lanean nagoela, eta geratu direnek hunkitu naute. Sare sozialak erabiltzen dituzte zenbaitzuek halakoetan. Baina nik aspaldi galdu nuen ohitura hori eta ez dut egin. Hori dela eta, barkatuko didazue, idatzi ez ditudan txioak irakurtzera zoaz orain.

Urria iristearekin batera idatziko nukeen lehenengoa; orduan jaso genuen lehenengo kolpea. Urriak 1. Sindikatu bat garaile, baina ez da albiste ona. Halako zerbait izan zitekeen idatziko nukeena, harrigarria baita UGTk langile publikoen eskubideak nola defendatzen dituen ikustea. Afixetan, karteletan, ikur eta seinaleetan euskara askori "deserosoa" egiten zaiela esan ere egin dute. Baliteke, dena den, honek alde onik edukitzea. Ikusi baitugu dekretu bidez ez dugula hobetuko egungo legea.

Hiru egun geroago, WhatsApp taldeetako batean jasotako argazki zenbait atxikiko nizkioke txioari. Pirinioetako biztanleak azaltzen dira argazkietan, irribarretsu, baina haserre. Garralda, Aribe, Garaioa, Otsagabia, Orreaga, Auritz, Aurizberri, Erro, Erronkari… Herritarren indarra eta borrokarako gogoak hunkitu ninduten. Harrotasunetik idatziko nukeen txioa.

Urriak 4. Bost minutuz hutsik izan dira Nafarroako Pirinioetako lanpostuak. Bost minutuko geraldia, hustea ez dadin betikotu. Herriko bizitza defenda eta babestu dezagun!

Baten kale, bestean bale dio esaerak. Zartakoa dator bada hurrengo txioarekin batera:

Urriak 9. Ezin dut burutik kendu Altsasuko gurasoei egindako azken elkarrizketa. Hau ez da justizia. Amaia Amilibia eta Koldo Arnanz aditzeko aukera izan genuen Auzitegi Gorenak auzia aztertu baino egun bat lehenago. Zorotzat definitu zuten egoera, eta, nekaturik zeudela aitortu bazuten ere, beharrik ez zen, nabari zitzaien. Epai irmoa ezagutu nahi zuten, bukaera bat eman honi. Baina susmorik txarrenak baieztatu zaizkie. Ez da amaitu. Bihar Iruñeko Justizia Auzitegiaren atarian izanen gaituzte.

Gaur idatziko nukeen txioa litzateke azken esaldi hori, baina jarrai dezagun kronologikoki. Esaera baieztatuko lukeen salbuespena urriaren 14arekin gertatu zen. Urriak 14. 70 urte izanen zituen. Pozez malkoka irten zen Lleidako nekazaritzako lurralde zerbitzuen egoitzatik. Haren herriaz erabakitzeko aukerarik ez zuela izanen sinetsita zegoen, boto papera hautetsontzian sartu aurretik. Gaur nola dagoen jakin nahiko nuke. Erreferenduma ez da delitua! Ez dago presondegirik hainbeste duintasunarentzat leloa gogorarazi dit lagun batek. Egia da.

Azken txio bat erantsiko diot zutabeari, gozoagotik amaitzeko. Urriak 26. Gazta bat, 170 kilometro, bizimodu bat. Arruazu-Isaba. Egurra, Aritz!

Saioa Alkaiza

Guk ez dugu printze eta printzesetan sinesten, are hala hasten den zutabe bat irakurtzen haste hutsak pereza ematen du, oinarrizkotasunaren oinarrizkotasunaz, jakin badakigu-eta maitasun erromantikoaren kontra gaudela, maitasun pentsamendua dela laranja erdiak bilatzera garamatzana, norbera zukutu arte, heteroarauaren zurrunean sakontzen duena, generoaren eraikuntzan bertan beste adreilu bat jartzen duena. Maitasun erromantikoaren kontra gaude, nahi ez genukeen gizarte horren isla delako, eta Mari Luz Estebanen hitzak gogora ekarriz, eredu hori delako mendeak pasatuta ere indarrez mantendu dena, gauzak bere horretan utziz. Honako hau, beraz, urteek aldatu ez dutena: "Maitasun eredu burgesa eta kapitalista, zeinean maitasunak (irrazionala arrazionalizatzen duena) gizonak eta emakumeak bereizten dituen, eta bikotea (heterosexuala) erdian jartzen duen".

Bestela esanda, bere garaian Anna Jónasdóttirek El poder del amor ¿Le importa el sexo a la democracia? liburuan Firestoneren pentsamendua jasotzerakoan azaldu zuen bezala, maitasuna beharrezkoa da patriarkatuaren mantenurako: "Patriarkatu garaikidean, maitasuna dominazio maskulinoaren zutabea da; izan ere, estatistikoki, emakumeek egindako maitasun inbertsioa handiagoa da: jaso baino gehiago ematen dute". Dioenez, maitasun plus hori dela-eta irteten dira gizonak esparru publikora autoestimu handiagoarekin, jasotako erreziprozitaterik gabeko kariñoaren ondorioz. Gauzak horrela, eta berriz diot, maitasun erromantikoaren kontra gaude. Ezinbestean.

Edo bestela, Estebanen Crítica del pensamiento amoroso lanean irakur daiteke Jónasdóttiren pentsamenduaren beste ale bat; eta merezi du gogora ekartzea: "Kapitala alienatutako lanaren metaketa bada, autoritate maskulinoa (emakumeengan duen eragina dela eta) maitasun alienatuaren metaketa da". Horregatik, berriz ere: maitasun erromantikoaren kontra gaude.

Ez naiz hutsetik ari, ez naiz berritik ari; aspaldi dago "gure" ezkerreko giroetan mugimendu antierromantikoa. Hau bagenekien. Aurrekoan, lagun batek, baina, gako bat eman zidan pentsatzeko ez ote garen ari geure buruari jarritako tranpan erortzen deseraikitze lan hauetan: "Bikotearen tiraniatik ihes egin nahian, lagun talde batean jarri nuen nire indarra, kolektibo batean, aurrera begirako proiektu bat garatzeko, eta, total, azkenean, bikotea baino gehiago erromantizatu nuen kolektiboa!".

Eta azaldu zidan nola imajinatu zituzten denen artean etxe berri bateko planoak, eta kolektibitatean nola pentsatu zituzten inoiz jaioko ez diren alegiazko haur batzuen bizitzak eta nola indar pila jarria zuen proiektuan, ia ahitzeraino, eta nola azkenean, bada, nola hautsi zen.

Eta nik neure burua ikusi nuen, binakako egitasmotik ihesi, eta lagun taldeak eta proiektu politikoak erromantizatzen. Erromantiko bezain inkoherente.