Olatz Azpirotz Larzabal
Azkenean heldu da abenduak berarekin dakarren urtearen amaiera. Hala ere, ohitura den gisa, urteko ondorioak ateratzerakoan modu zehatz zein orokorrean aitortu beharra daukagu: 2020. urteari, 12 hilabete hauetan, belaunaldietan ...
Lohizune Amatria
Ekitaldia egiteko hiru egun falta zirenean iritsi zitzaion Mikel Zabalza Gogoan herri ekimenari mezua. Navarra Sumaren parlamentari batek onartu egin zuen ekitaldira joateko gonbidapena. Ekitaldia joan da, eta, Navarra Suma eta PSN sal...
Naiara Elola
Agur esateko unea iritsi da. Ia urtebete luze izan den ibilbidea egin eta gero, eta sortzear dauden betebehar berriak tarteko, Nafarroako Hitza-ko zutabegile laukotea uztera noa; behin-behinean. Urte luzez, zutabeak jaso eta irakurtzeaz ar...
Lur Albizu Etxetxipia
Erraz esaten da hogeita hamabost. Izan daitezke hogeita hamabost segundo: abesti baten sarrera, semaforo gorri batek irauten duena. Izan daitezke hogeita hamabost minutu: kafe azkar bat ezagun batekin, herritik hirirako bidea, za...
Amets Aranguren Arrieta
Goizean goiz hasi dira Estafeta kalea Eguberrietako argiz apaintzen, zeren, beste gauza batzuetarako ez, baina horretarako beti bada dirua. Argiak jartzen ari ziren langileak oztopo ziren mendira zihoazen goiztiar horientzat guz...
Lohizune Amatria
June Fernandez kazetariak Uxue Alberdi idazleari Pikaran egindako elkarrizketa irakurri, eta gehien gehienok jo dugu ondoren Argia aldizkarira. Zein izanen ote da Aritz Galarragak egin zion elkarrizketa "matxista"? Sálvame pixka baten...
Naiara Elola
Aste honetan, hirugarrenez eseri naiz ordenagailu aurrean, zutabea idazteko asmotan. Maiz arrapaladan ateratzen diren hitzak, motel antzera etorri zaizkit burura birritan. Esan nahi den hori nola esaten den garrantzizkoa. Baina garrantzi h...
Lur Albizu Etxetxipia
J oan den asteburuan jarri zen martxan Errigoraren aurtengo kanpaina. Non, eta Mendigorrian, aurten euskararen aldeko borrokan Nafarroan leku sinbolikoa izan den horretan.Euskarari puzka aritzen den kanpainak ez du gutxi bultzatze...
Amets Aranguren Arrieta
Eskuak burura eraman ditu(gu) askok eta askok duela aste pare bat-edo CUPeko diputatu izandako Quim Arrufaten inguruko berriarekin. Tipoak alderdia utzi behar izan du egotzi zaizkion jarrera eta eraso matxistak direla eta.
Amorrua, inpotentzia, tristura, dezepzioa senti daitezke, baina sorpresa? Egia esan, eta ongi pentsatuta, sorpresarik ez, eta hori bai dela tristea —nahiz eta dena frogatu gabe dagoen oraindik—. Alderdi, mugimendu, antolakunde, talde… ezkertiar eta aurrerakoietako kideek ez dute horrelakorik egiten, feminismoa dute haien borrokaren ardatzetako bat. Ja. Oso urrutira joan gabe, inguruan gertaturiko pare bat kontatuko dizkizuet, ideia egin dezazuen. Ez dut izen errealik erabiliko.
Mirenekin izan nintzen duela urte batzuk Leitzako festetan. Katalunia aldean ezaguna egin den talde batek zuen gau hartan kontzertua. Kontzertuaren ondotik haiekin pare bat trago hartu eta Mirenek taldeko tipo batekin alde egin zuen txosnagunetik. Geroago deituko zigun. Deia jaso eta Mirenek, negarrez, zegoen lekura hurbiltzeko eskatu zigun mesedez. Txortan ari zirela, tipoak kondoia kendu zuen. Bukatzean ohartu zen Miren horretaz. Tipoak barkamena eskatu eta drogatua zegoela erabili zuen aitzakia gisa. Taldeak kantu bati esker lortu du ospea: emakumearen askatasuna aldarrikatzen duen kantu bati esker. Pentsa. Kantu hori entzuten dudan bakoitzean…
Martxoaren 8ko manifestazioan Gora borroka feminista! oihuak bota eta Me tacho de macho kamiseta daraman horrek ere suntsitu zuen psikologikoki Maddalen. Hark ez zuen Maddalenekin harremanik nahi, momentu horretan ez baitzuen harremanik izan nahi inorekin. Ados. Baina, aldi berean, exijitu egiten zizkion berak ematen ez zituen zaintzak eta gaizki sentiarazten zuen neska zaintza horiek ez bermatzeagatik. Era berean, zaintza edo hurbiltasun keinu minimo bat ikusi eta halakoak botatzen zizkion: "Nik zurekin ez dut deus, ez dizut ezer zor". Sekretuki elkartu behar izaten zuten, ez zezaten tipoa Maddalenekin ikusi, zer pentsatu behar zuten berataz bestela… Koldarkeriak eta umekeriak eraman zuten tipoa beste neska batekin hastean Maddaleni "esango dizudana ez zaizu gustatuko, baina zuk behartu nauzu (…)" edo "jo paretan, eman buruarekin kolpeak edo ez dakit (…)" bezalakoak botatzera. Pantailaz bestalde, noski. Baina bera ez da matxista, e, ez du inoiz emakumezko bat jo. Hau ere ikusiko duzue denetarik aldarrikatzen.
Alardean emakumezkoen presentzia onartzetik harago doa hau dena, ez dakit batzuk jabetzen diren. Maialen Lujanbiok duela hiru urte transexualitatearen inguruan bota zituen bertso famatu horiek txalotu zituztenen artean, zenbatek txalotzen dute hori bera bertso saiotik kanpo? Uste dugunek baino gutxiagok. Bada, horrekin bezala, beste gauza askorekin. Ez, ez gara hain aurrerakoiak.
Eta bai, holako jendearen izenak ere badira zerrenda honetan. Baita espero ez ditugunak ere: Quim Arrufat, Adibidez.
Lohizune Amatria
Polemika interesatu" bat ekarri nahi dut mahai gainera. Eraso sexisten aurkako hiriko sarreretako panelak kentzeko "erabakirik" ez dagoela esan du Enrique Maia Iruñeko alkateak. Ados, erabakirik ez dute hartu. Ukatuko lukeen arren, ordea, argi eta garbi erakutsi du alkateak kartelak kentzeko nahia badutela. Beharra ikusten dutela.
Kartel horietan idatzita dagoena "begi-bistakoa" dela esan dute, argudiatzeko kartelek "ez dutela zentzurik" edo "kentzea litzatekeela egokiena". Baina ez da hori benetako arrazoia. Maia alkateak garbiago erakutsi zuen eskuinak gaiarekiko duen jarrera kazetariek aferari buruz galdetu ziotenean. Haren ustez, herritar asko "suminduta" daude kartelekin, "eraso sexistei buruz hitz egitea baita Iruñeaz jasotzen den lehen irudia". Hortxe arazoa: irudia, esanen dutena.
Tamalez, gizarte honetan izendatzen ez dena ez da ikusten, eta ikusten ez dena ez da existitzen.
Ikusaraz dezagun, bada.
Espainiako Estatuan bizi diren 16 urte edo gehiagoko emakumeen %57,3k indarkeria matxistaren bat pairatu dute inoiz. Irail hasierako albistea da, Espainiako Gobernuaren Ordezkaritzak egindako Emakumeen aurkako indarkeriaren inkesta-ren emaitzak biltzen dituena. Bi emakumetik batek jasan du inoiz. Bitik batek. Ez gara intzidentziak alderatzen jarriko, baina nabarmentzeko moduko pandemia dela erakusten duelakoan naiz.
"Bere adineko beste edozein emakumek bezala", emakumeak erre egiten zuela, parrandan ateratzen zela eta lagunekin kafea hartzen zuela leporatu zion 2016ko sanferminetako talde bortxaketagatik zigortutako gizonetako batek biktimari auzitegian. Argazkiak egin zizkion detektibe agentzia batek uda hartan, eta, nahiz eta auziko epaimahaiak horiek frogatzat ez onartu, gehienen eskuetara iritsi ziren. Orain, emakumearen "bizimodu normala" erretratatzea, biktima zelatatzea, ez dela delitua ebatzi du justiziak.
Urriko albistea da. Bortxatzen gaituzte eta nola jokatu beharko genukeen esaten digute. Emakumeen giza eskubideak urratzen dituena baino, biktima da behin eta berriz epaitua dena, auzitegietan, kalean eta hedabideetan. Udako datuak eman berri ditu Foruzaingoak. Iazko datuekin alderatuta, erdira murriztu dira sexu erasoen salaketak. Testuingururik gabe irakurrita, pozteko moduko albistea dirudi. Baina salatu ez izanak ez du esan nahi erasoa gertatu ez denik. Koronabirusaren pandemia hasi zenetik, etxean egoteko gomendioa jasotzen ari gara, etengabe; eta badakigu etxea ez dela leku segurua guztientzat. Itxialdia bitartean, adituek ohartarazi zuten emakume asko tratu txarrak ematen dizkieten gizonekin itxita zeudela eta zaildu egin zitzaiela laguntza eskatzeko modua. Orain ere hala izanen delakoan naiz, baina honi buruz ez da hitz egiten.
Eta, bitartean, Maiak dio "hiritar arruntarentzat" gaindituta dagoela Iruñea eraso sexistarik gabeko hiria dela esan behar izatea. Ez omen naiz ni "hiritar arrunta", beraz. Eta, benetan, eskuinak hitzari ezarri dion adierarekin bada, ez dut izan nahi normala.