Ara Malikian munduko biolin jole onenetarikoa da. Igandean, 19:00etan, Barañaingo auditoriumean aurkeztuko du ikuskizun berria. Kondairak dio 1782ko urriaren 27an Niccolo Paganini jaio zela Genevan, eta Paganinik 5 urte zituela haren amak arima saldu ziola deabruari, semea munduko biolin jole hoberena izateko. Egia ala gezurra, biolin jole bikaina izan zen Genevako musikaria. Malikianek Paganiniren istorioa kontatu du 24 apetatsuak lanaren bidez.

• Esklerosi anizkoitza duen nafar kopurua. Nafarroako esklerosi anizkoitzaren elkarteak beste eguneko zentro bat lortu du. Antsoaingo Udalak lokal bat utzi dio elkarteari. Egun, Nafarroan 578 pertsonak pairatzen dute esklerosi anizkoitza. Horietatik 422 emakumeak dira, eta 156, berriz, gizonak.

"Txakurrekin momentua bizitzen ikasi dut", dio, harro, Sergi Pardasek (Bartzelona, 1971). Krisiak gogor jo zuen lan egiten zuen enpresa. Lanik gabe gelditu, eta bizimodua aldatzeko erabakia hartu zuen. "Nahi nuena egiteko hautua egin nuen. Txakurrak maite ditut, eta horrekin hastea erabaki nuen". Hori duela bost urte izan zen. Urte eta erdi ikertzen eta ikasten pasatu zuen. "Hainbat ikastaro eta Etologia masterra egin ditut lanean hasi baino lehen. Hala ere, ofizio honek, beste guztiek bezala, etengabeko ikasketa eskatzen du". Formazioa garrantzitsua da txakurrekin lan egiteko, ardura handiko lana baita. Etologia klinikoa, botikak eta jokaerak zuzentzeko tratamenduak ezagutu behar dituzte hezitzaileek. Era berean, txakurrak dituzten pertsonek jakin beharrekoak ez dira egun batetik bestera ikasten. "Txakurrak heztea ez da erraza; lan handia dakar, umeek bezala".

Txakur hezitzailearen ofizioa arautua ez dagoelako kexatzen da Pardas. "Eskaintza badago, baina baita intrusismo handia ere. Orain pixka bat arautzen hasi dira, Espainiako Estatuko Aldizkari Ofizialean zerbait agertzen da. Baina ikastaro askotan titulaziorik ez duen jende asko ibiltzen da". Arautze falta horrek egoera bereziak sortzen ditu, eta txakur hezitzaileen profesionaltasuna auzitan geldi daiteke. "Behin, txakur bat izan nuen, eta jabeak esan zidan aurretik beste hezitzaile batengana jo zuela. Hezitzaile horren formazio bakarra telebistan ematen duten txakur hezitzailearen programa ikustea zen. Bestela, badago jendea hamabost eguneko ikastaro bat egin eta hezitzailea dela uste duena".

Horregatik, Pardasek garrantzi handia ematen dio formazioari eta seriotasunari. Urte eta erdi txakurrei buruz ikasten ibili ostean, lanean hasi zen Caldersko Hotel Cani El Vila txakurrentzako egoitzan (Bages, Herrialde Katalanak). Bertan, hainbat gauza lantzen zituzten, adibidez, sozializazioa eta agility-a —azken hori txakurrek gida baten laguntzarekin hainbat oztopo gainditzeko kirola da—. "Lau urte egin nituen El Vilan lan egiten. Lau urte txakurrekin bizitzen eta bertatik bertara ezagutzen. Baina, era berean, ez diot inoiz ikasteari utzi. Etengabe birziklatu behar du norberak bere burua".

Arrazoi pertsonalengatik iaz Iruñera etorri zen bizitzera, eta bere enpresa propioa sortzea erabaki zuen: Seylucan. Inoiz ez da erraza negozio bat martxan jartzea, bereziki krisi garaietan. Pardas handik eta hemendik ibiltzen da bere lana ezagutzera emateko. "Webgunea eta Facebook martxan jarri nituen. Horrez gain, albaitariak bisitatzen ditut, eta nire zerbitzuak eskaintzen dizkiet. Horrela, apurka-apurka enpresaren lana ezagutzera ematen dut".

Hainbat zerbitzu eskaintzen ditu: besteak beste, obedientzian trebatzea, jarrera oldarkorrak zuzentzea eta banaketak sortutako antsietatea eta hiperaktibitatea bideratzea. "Jarrera arazo handiak daude; oldarkortasun mota asko dago. Hori tratatzea oso garrantzitsua da, jendeak bere txakurrarekin bizi ahal izateko, eta animalia abandona ez dezaten", esan du Pardasek. Heziketa formalaz gain, txakurraren trebetasunak garatzeko ikastaroak egiten ditu. "Txakurren trebetasunak denak modu positiboan planteatzen dira. Txakurrek asko gozatzen dute".

Pardasek sozializazio ikastaroak egiten ditu txakurkumeekin. Haren aburuz, etorkizunean sor daitezkeen arazoak saihesteko behar-beharrezkoa da kumearen bizitzaren lehen hilabeteetan ondo heztea. "Txakurkumeek lehen bi hilabeteetan ama eta anai-arrebekin egon behar dute. Baina, hortik aurrera, eta bost hilabete bete baino lehen, komeni da inguru berria ezagutzea: autoak, zarata, beste pertsona batzuk... Bestela asko kostatuko zaie bizileku berrira ohitzea". Lehen bi hiletan txakurrak txakurra izaten ikasten duela azaldu du Pardasek. Horregatik dio komeni dela ama eta anai-arrebekin egotea. Bizitzako lehen sei hilabeteei inpronta garaia deritze. Hasierako hilabete horietan ikasten dute nola jokatu.

Jende askok jotzen du Pardasengana, baina antzeko zalantzak izaten dituzte gehienek. "Jabe gehienek nahi dute euren txakurrek pisa eta kaka behar den lekuan egitea; paseoan doazenean uhaletik tiraka ez ibiltzea; euren gainera ez igotzea; eta hozkarik ez egitea". Hori guztia egitea ez da erraza. Lehen urtea da garrantzitsuena. Pardasek umeak heztearekin konparatzen du. "Txakurra kontrolpean izan behar da, gustatzen ez zaizkizun gauzak zuzentzeko. Libre uzten baduzu, txakurrek egiten dituzten gauzak egingo ditu. Nik erakusten diet euren sena beste bide batzuetatik garatzen, adibidez, jolasarekin".

Pardasek lana maite du, baina oraingoz larri ibiltzen da bizimodua aurrera ateratzeko. Lan gehien pilatu zaion garaia urte hasiera izan da: "Gabonetan txakur asko oparitzen da. Baina kontuan izan behar da animaliak direla, ez jostailuak".

Euskadi Irratiak otsailaren 15ean eman zuen Amarauna saioko iritzi atalean, Fermin Erbiti kazetari iruindarrak Nafarroako gaur egungo panorama politikoa aztertu zuen. Xabier Leteren Nafarroa, arragoa kanta lagun, Barcinaren honainoko agintaldia deskribatu zuen (itxura guztien arabera). Azpimarratu zuen Burgoskoak karguari eusteko erakutsi duen ahalmen handia, gertatu direnak gertatuta ere, bizirik atera dela, karguari eutsi diola etsi gabe. Egoera larriagotu ahala beti mamuak haizatuz hartu duela arnasa azkeneko boladan ere (euskarazko irakaskuntzaren aurkako erasoa jarri zuen horren lekuko). Erresistentzia erakutsi duela gotortu den lekutik… Nievesek salaketa egin arte.

Jimenezek har dezala nahi duen protagonismoa, hala zoriontsua bada —segitu zuen Erbitik— eta amesgaiztotik libratzeko aukerarik badugu.

Ordea, "hoberena irudikatu eta txarrenerako prestatu beharra dago" Sarrionandiari egokituriko esaldia aipatuz, aldaketa amets dugunok har dezagun gomendioa; izan ere, Barcina etxera bidaltzea ez baita aski —bukatu zuen Erbitik—.

"Amets bat baino gehiago, ez oparotasun osoa, nahiaren eta ezinaren borroka tokia ekaitzez betea" ozenago entzuten zen orduan Leteren abestia.

BERRIAk otsailaren 19an argitaratu zuen Bi kale, hirugarrenean bale? Joxerra Senarren erreportajea. Bertan, Senarrek "Nafarroan hamar urtean behin sortzen diren abagune historiko horietako bat ate-joka dago berriz ere" zioen. Nabarmendu zuen aukera egoteak ez duela esan nahi erraza izango denik.

Hondarreko egunetan etxeko zein estatuko hedabideetan Nafarroako azkeneko krisi politikoa pil-pilean dago. Ni ez naiz analisi politikorik egiteko gauza (aitor dezadan inbidiaz irakurtzen ditudala, besteak beste, arestian aipatutako kazetariak). Ni kaletar, nafar, abertzale, euskaldun, langile xumea naiz, egoeraz ohartu eta, jakinarazpenak jakinarazpen, aldaketarekin amets egiten duen horietakoa. Ni, kaletar, nafar, abertzale, euskaldun, langile xume asko bezala, okaturik nago pil-pilean dagoen eta Madrilen borbor egosten ari den Nafarroako egoera politikoarekin eta horrek tirriki-tarraka daraman guztiarekin.

Kolaborazio hau idazten ari naizen unean hiru egun falta dira Kontuz elkarteak, atzera ere, ustelkeriaren kontra deitu duen manifestaziorako; ezin jakin, beraz, idazten ari naizen une honetan amets egiten dugunok nolako indarra erakutsiko dugun Iruñeko karriketan.

Kolaborazio hau irakurriko duzuenerako, agian, ajeak jota egongo zarete txatxo eta Miel Otxin, Ziripot eta Juantranposo, mamuxarro eta momotxorro, hartz edo zakuzarrekin ibilita. Apika, ihoteetan jaten diren ogi-torradekin okaturik egongo zarete.

Okaturik bukatu ahal dugu, soilik, jaten eta edaten heldu diren egunetan! Dena den, Sarrik eta Erbitik gomendatu bezala, presta gaitezen txarrenerako, Senarrek idatzi bezala ez baita erraza izango.

www.change.org plataforman atxikimenduak biltzen ari dira Nafarroako Gobernuak zentroa itxi ez dezan. Bost mila inguru lortzea da helburua. Mila inguru falta zaizkie.

Espainiako Gobernua prestatzen ari den Segurtasun Legearen aurka, elkarretaratzea egin zuen Duintasunaren Martxaren Nafarroako batzordeak otsailaren 23an, Iruñeko Merinaldeen plazan. Horrez gain, orain 22 urte egun berean Antonio Tejerok emandako estatu kolpea kritikatu zuten. Bestalde, batzordeko kideek dei egin dute Martxoaren 22an Madrilen egingo den Duintasunaren martxa-ra joateko. Madrilen, oinarrizko eskubideak defendatuko dituzte.

"Oro har, Nafarroan badakigu zer jan behar den. Gero bakoitzak zer egiten duen beste gauza bat da", dio Izaskun Berasategi dietalari eta nutrizionistak (Iruñea, 1986). Bizimodu bizkorrak eguneroko elikaduran eragin handia izan duela uste du. Horrez gain, esan du "horren osasuntsuak ez diren hainbat elikadura ohiturak" gero eta indar handiagoa dutela Euskal Herrian. "Betiko dieta egingo bagenu, askoz hobeto egongo ginateke". Hala ere, egoera beste toki batzuetan bezain larria ez dela deritzo. Dietalari eta Nutrizionista ikasketak egin zituen Gasteizen. Ondoren, Iruñera itzuli eta Nafarroako Unibertsitatean Nutrizioa eta Metabolismoa masterra egin zuen. Horrez gain, Elikadura, Fisiologia eta Nutrizioan doktorea da ekainetik. Urrian ireki zuen kontsulta, Iruñeko Iturrama auzoan.

"Nire lehenbiziko lana jendeari nola jaten den erakustea da", azaldu du Berasategik. Batez ere, pisua galdu nahi duen jendea joaten da kontsultara, baina baita pisua irabazi nahi dutenak ere. Horrez gain, gaixotasunak dituzten pertsonek ere jotzen dute dietalariarengana, euren egoerara egokitutako dietak hartzeko. "Gaixotasunen batek jota datorren jendea ereduak jasotzeko eta hainbat galdera egiteko etortzen da. Baina garrantzitsua erakustea da. Niri ez zait gustatzen dietaz hitz egitea. Badirudi denbora tarte baterako baino ez direla. Baina ondo jateak betiko beharko luke". Gehienbat, 50 urtetik gorako emakumeak joaten zaizkio kontsultara. Gazteagoak ere bai, baina emakumeak dira gehienak. Harengana jotzen duten askok lehenago beste dieta batzuk egin dituzte.

Berasategik oso argi izan du beti zein lanbide aukeratuko zuen. "Uste dut 15 urterekin banekiela elikadurarekin lotutako ikasketak egin nahi nituela; hori gustatzen zitzaidan. Ez nuen besterik gabe aukeratu". Oso argi zuen dena, baina ez daki nondik datorkion elikadurarekiko interes hori. "Ez dut inguruan elikadurarekin edo osasun arloarekin harremanik izan duen inor. Akaso jatea asko gustatzen zaidalako aukeratu nuen", esan du barrez.

Beraz, unibertsitateko ikasketak egiteko garaia heldu zitzaionean, Gasteizera joan zen, Dietalari eta Nutrizionista ikasketak egitera. Hiru urteko diplomatura da. Hori gainditu, eta ikasten jarraitu nahi zuen. Gasteizen Elikagaien Teknologia masterra egiteko aukera dago. Baina Berasategik ez zuen hortik jo nahi. Haren aburuz, hori ez dago dietetikarekin erabat lotua. Horregatik, Iruñera itzuli, eta Nafarroako Unibertsitatean masterra eta doktore tesia egin zituen. Hala ere, lanean etengabe ikasten jarraitzen duela uste du. "Psikologiarekin lotuta dauden ikasketak garrantzitsuak dira osasun arloan lan egiten dugunontzat. Jendearekin lan egiten denean, psikologiak berebiziko inportantzia dauka".

Dietalari eta nutrizionistek ez dute txokorik osasun arlo publikoan. Hori dela eta, kontsulta pribatuetan baino ezin dute lan egin. "Saiatzen ari gara lekua egiten. Baina, orain arte, medikuek egin dute gure lana. Beraz, euren zeregina dela uste dute, eta horri eutsi nahi diote", azaldu du Berasategik. Goizetan ez du jende asko artatzen; beraz, dietak prestatu eta informazioa biltzen du. Arratsaldeetan, jende gehiago joaten da Berasategirenera. "Lehen kontsulta ordubete edo ordu eta erdikoa egiten dut. Hortik aurrera, bi astean behin, hogei minutu edo ordu erdiko azterketak egiten ditut". Aurreneko kontsultan helburua finkatzen dute, eta lortu arte, bi astetan behin hartzen ditu pazienteak. "Badaude batzuk astero pasatu nahi dutenak kontsultatik, kontrolatuagoak egoteko". Urrian hasi zen lanean, baina hasieran ez zituen paziente asko. "Urtarriletik aurrera hasi da jende gehiago etortzen".

Euskal Herrian haragi asko jaten da. Berasategik gutxiago jateko aholkua egiten du. "Badirudi proteinak jan behar direla etengabe, eta horretarako haragia egunero hartu behar dela. Baina lekaleek eta zerealek ere proteinak dituzte. Gainera, horiek ez dituzte haragiak dituzten gantzak". Otordu kopuruarekin ere gatazkak izan ohi dira. Berasategik bost otordu gomendatzen ditu. "Hiru orduan behin jan behar da, gero bazkarira gose handiarekin ez joateko. Bestela, pila bat jaten da, eta hori da kalte egiten duena". Hala ere, bizi-ereduaren aldaketak izan dira elikadura gehien baldintzatu dutenak. "Lehen, emakumea etxean egoten zen bazkaria eta afaria prestatzen. Gaur egun ez da hori gertatzen. Baina etxera heldu eta afaria prest egotea nahi dugu. Ondorioz, askotan bizkor prestatzen diren jakiak hartzen ditugu". Berasategik ez du ezer debekatzen; une zehatz batzuetan izan ezik, denetarik jateko gomendioa egiten du. Gainera, dieta on baten gakoa ohituran dagoela azpimarratu du: "Urtaroko eta tokian tokiko elikagaiak kontsumitu behar dira. Denetarik jan behar da, kolore guztietatik. Barazkiak, frutak, haragi gutxi eta arrain gehiago. Horrekin batera, kirola egitea ere gomendatzen dut ".

Espainiako bandera dago Baztango udaletxean (Elizondo) hilaren 12az geroztik, Nafarroako Justizia Auzitegi Gorenak ikurra jartzera derrigortu ostean. Bildu eta Baztango Ezkerra alderdiek "giroa asaldatzeko probokazioa" dela salatu dute. Haien ustez, "...

Nahi duen edonork eman dezake izena postua muntatzeko, betiere azokaren balioekin bat eginda funtzionatzen badu. Parte hartzeko, antolatzaileekin jarri behar du harremanetan, azoka egunean.